TRIUMPH 52sle Jaargang Zaterdag 26 Augustus 1939 No. 5390 LOGISCH DAT ENORM STIJGT Noord-Holland 'T IS DE BESTE I- SIGARET DE HISTORIE VAN TEXEL EERSTE BLAD. N.V. WACO Autobusdiensten M N.V. Autobusdienst Den Helder-Alkmaar v.v. IN EEN NOTEDOP VOOR DE ZONDAG WAT HEEFT WAARDE Waarde heeft niet alleen, wat wij goed kunnen verbruiken of gebruiken, maar ook wat ons genot verschaft. En dit in twee opzichten: genot voor de zinnen en genot voor de geest. Maar als iets ons geestelijk genot zal verschaffen, moet het ookbiuik- baar zijn voor ons: het moet innerlijke, spann ngen opheffen, dingen tezamen brengen op verrassende wijzen zocdat we ineens bevredigd: hé! roepen. Het moet ons tot een symbool van iets begeerlijks kunnen worden. Dit geeft ons weer een. sleutel tot geluk; immers wij scheppen zelf onze begeerten. Niet de dingen zelf hebben waarde, maar hun waarde ligt in onze waardeering. Als we iets heftig begeeren, heeft het waarde voor ons, w n den we ons af, dan is die waarde volko men verdwenen Een kind speelt met een heftig begeerde pop, straks wordt zijn aandacht verstrooid en laat het de pop achteloos liggen En zoo heeft ook ens leven precies die waarde, die wij er zelf in leggen. Wij zijn het, die waardeer.n, en niet in de dingen ligt dat zcnderl nge iets, dat men „waarde" noemt. ZONDAG, 27 Augustus 1939. VOOR HOOFD EN HART. Een talent vormt zich in een rustige omgeving, een karakter in de stroom der wereld. Goethe. MAANDAG Het hart heeft redenen, die het ver stand niet kent. DINSDAG Niet hij is gelukkig, die heeft wat hij begeert, maar die niet begeert, wat hij niet heeft. WOENSDAG Aan twee dingen herkent men de man: goed beginnen bij het werk, goed ein.li-, gen bij het genieten. DONDERDAG Eike bezieling, ook een die dwaalt, is nog beter dan volkomen nuchterheid; daar is niets, dat ons zoo laag neerdrukt, als dat wij niets meer boven ons voelen. VRIJDAG Indien de jonkheid niet en deugt, En geef de schuld niet aan de jeugd. De vader zelf verdient de straf, Die haar geen beter les en gaf. Cats. ZATERDAG Ontzie u n et, de waarheid voor te staan; waar zij het eischt, moet gij tot schild verstrekken; zoo zal ze u ook, grijnst u de laster aan, in wederdienst met hare beuklaar dekken. Beets. DIENST- en TARIEFREGELING a 5 ct. verkrijgbaar bij onze chauf feurs en aan onze kantoren. VAN OVER DE GRENS. EEN BESLISSING VAN ENORME DRAAGWIJDTE. Moskou en Berlijn zijn het eens ge worden over een verdrag van non-agres sie. Dit feit is de belangrijkste gebeur tenis sinds 15 Maart 1.1., teen de Duit- schers naar Praag oprukten. Want de Russen beloven niet deze overeenkomst, dat zij in een eventueel conflict tusschen Duitschland en Polen of tusschen Duitsch- land en het Westen neutraal zullen blij ven. Het Derde Rijk heeft nu de handen vrij in Midden-Europa en het zal er niet lang meer mee wacht; n om Dan zig binnen te rukken en aan zijn gebied tce te voegen. Het is verkeerd, zich aan voorspellin gen te wagen. Wat de Polen dan zullen doen, wat daarop de Engelschen zullen beslissen, men kan er slechts naar raden. Op het oogenblik vragen wij slechts dit: wat bewoog eenerzijds Duitschland, an- derszijds Rusland tot deze .politiek? Bij de Duitschers liggen de motieven vrij duidelijk voor ons. Sinds Maart achten zij zich door het Westen bedreigd; een herstel van de voor-oorlogsche anti- Duitsche combinatie Engeland-Frankrjjk —Rusland ware ook ditmaal een groot gevaar voor het Rijk, ook al heeft het thans in plaats van Oostenrijk-Honga rije Italië tot bondgenoot. Sinds net oogenblik, dat het Westen garanties gaf aan Polen, Roemenië en Griekenland, was de Duitsche diplomatie op twee din gen bedacht: 1. 't eigen front zoo sterk mogelijk te makenj 2. van de Russen te verkrijgen, datzij neutraal bleven. Voor het eerste was noodig de volledige steun van Japan; voor het tweede een niet al te vaste alliantie met Japan. De twee doeleinden konden dus kwalijk te gelijk slagen, maar wel kon men beide in het oog vatten en naar gelang der omstandigheden handelen. Japan heeft echter begin Juni het Duitsch-Italiaan- sche aanbod verworpen. Vermoedelijk jheeft Duitschland daarop er alles op gezet om de Russen voor zich te winnen. Hetgeen thans gelukt is. DE HOUDING VAN MOSKOU. Het Russische motief is moeilijker te verstaan. Met dit verdrag immers kiest Stalin voor de Duitschers en Jaat hij het Westen in de steek. Denkt men aan de „ideologie" van het „volksfront", die geheel gebaseerd is op de strijd tegen het fascisme, dan is die stap van Stal.'n onbe grijpelijk. Maar het Russisch staatsbe lang kan hem verklaren. Een samengaan met het Westen zou alleen aan voor EEN AVONTUUR IN DE 7CMERVACANTIE. 1. Erik, Hans en Paul, drie flinke jon gens, en onafscheidelijke vrienden, waren met vlag en wimpel overgegaan en zaten, in de tuin vacantieplannen uit te broeden, toen Paul's oom, die er warmpjes bij zat, hen verraste. „Jongens", zei hij, „zeg tegen jullie ouders, dat jullie morgen vertrekken en zorg vroeg bij mijn huis te zijn, dan zullen jullie eens wat den". Dat lieten de vrienden zich geen tweemaal zeggen. Ze vlogen weg en sloe-, gen terstond aan het pakken. Van op- vinding kenden zij die nacht haast n'et slapen. Wat zou oom voor een verras ing hebben? 2. De volgende morgen waren ze reeds heel vrceg Dij ooms huis. Oom was ge lukkig al op en verzocht hun even ach ter het huis te kijken. De jongens spron gen een gat in de lucht, toen zij daar een prachtige woonwagen ontdekten. „Dat is jullie vacantie-huis, jongens",, zei oom, „straks komt er een vracht auto. Jullie mag zelf beslissen, naar welke plaats die de woonwagen zal sle pen". Het is te begrijpen, dat oom har telijk werd bedankt. Erik hief eenhiep- hiep-hcera voor hem aan, waarmee zjjn. vrienden dadelijk instemden. Enige uren. later waren de jongens op weg. Rusland voordeelig zijn geweest, indien het daarbij zelf had kunnen bepalen, waar en wanneer het zou optreden. Bo vendien had Rusland dan de Oostzee-lan- den, die het in de wereldoorlog verloren heeft, moeten terug hebben en dit wei gerde Engeland. Zooals de constructie thans was, kwam het er op neer, dat de Sovjet-unie als een hulptroep van het Britsch-Fransche systeem had moeten dienst doen. Men heeft te Moskou dan ook aldoor gesproken van de eisch tot „wederkeerigheid" en gezegd, dat men weigerde voor het Westen „de kastanjes uit het vuur te halen". Dat van zijn kant het Westen niet alle macht om te be slissen in handen van Rusland wilde leg gen, is eveneens te begrijpen. Vandaar dat men niet tot een accoord kwam. Een verdrag met de Duitschers daaren tegen geeft Stalin drie dingen, die hij noodig heeft: rust op zijn Westelijke grens, geen Duitsch-Japansch verdrag en dus vermoedelijk rust op zijn Oostelijke grens en bij de economische opbouw. Of bij dit accoord bovendien Polen het kind van de rekening zal worden, zoodat de Russen het hun door Polen in 1919 ont nomen gebied (wilt-Rusland en deelen Oekrajina) zullen terugnemen, en Duitsch- land Posen dat zujlen wjij moeten af wachten, De komende dagen zullen nog nteer beslissingen van groote beteekenis brengen Hopen wij, dat het Westen en Duitschland een nderlinge regeling tref fen en alles zonder oorlog afloopt. Aansluitende op Booten van TESO. ATO te de Kooy (Leeuwarden). Treinen te Alkmaar. WAT ER GEBEURDE.... 27 Aug. Duitsche s.s. Strauss strandt door motordefect in het Molengat; sleepbooten brengen liet vlot. 1927. 28 Aug. Oosterend houdt een autotocht met ouden van dagen (8 auto's, 25 passagiers). 1931. Groote brand op „Madura". 1933. 13e heer E. G. Gaarlandt, burgemeester van Gouda, van 1911 1915 van Texel, op 58-j. leeftijd overleden. 1938. 29 Aug. De heer W. J. Mets, directeur bijkantoor P.T.T. te Den Helder, Ankerpark, op Texel geboren, op 59-j. leeftijd te Haarlem overleden. 1937. DOOR Drs. C. S. PONGER. (Slot.) OOSTEREND. Het dorp, dat het verband met het oosten 'evendig hield, is een van de oud ste plaatsen op Texel. De kerk, (vroeger aan St. Martinus gewijd) is het oudste bouwwerk op Texel. Het was oorspronkelijk een eenschepig Romaansch tufsteenen kerkje. Aan de noord,pijde ziet men nog de tU,fsteenmuur met de rondboog vensters en het karakte ristieke rendboogpoortje. Dit deel is ii.it de 12de eeuw. De baksteenen toren, waar van het onderste deel ook nog romaansch is, is geplaatst tegen de westmuur van het tufsteenen gebouwtje. Aan de binnen zijde (dit deel is niet in gebruik) ziet men dat in de westmuur ruw en onregelmatig een gat gehakt is om de toren erin te plaatsen. Het bovendeel van de toren, dat geheel door een 19de eeuwsche balcsteen- bek'eeding mismaakt is, zal vroeg-gotisch zijn. De dwarspanden zijn ig de 15e eeuw, het koor in de 16e eeuw toege voegd. De koorafsluiting werd volgens de ankers in de oostmuur in 1724 afge broken. De kerk bezit een koperen leze naar uit 1686 door C. Venuhert en een doopboog, eveneens uit de tweede helft der 17e eeuw. De klok werd in 1598 door Heno'r k Wegewart te Kampen voor Lut- jebrcek gegoten. DE WAAL. Een Waal is een kolk achter de diijk bij een doorbraak ontstaan. Wanneer men over de Boomendijk gaat, dan kan men zich gced voorstellen, hoe dit dorp vroeger aan zee gelegen heeft. DË KOOG. Een Koog is een polder. Uit de geschie denis van De Koog is niets bekend. Vol gens de overlevering moet het dorp oor- sprcnkelijk veel grooter zijn geweest. Dit lijkt wel zoo te zijn als men oude prenten (zie .'n het museum) met de vroegere kerk ziet, waarvan nu nog op het oude kerkhof een reuzen kapiteel ligt. Het blijkt daar uit, dat het oude kerkgebouw veel groo ter is geweest dan de tegenwoordige kerk uit 1719. Op hetzelfde kerkhof staat nog een grafsteen in de voor deze stre ken typische vorm met het opschrift: „Hier leydt begrauen Hendrick Dircks geweren casteleyn opt Eyer'andt sturf den 19 Januarius 1681. Salich sijn de dooden, die in den Heer ontslapen. Sij rusten van haer arbeyt hun wereken volgen haer nae. Hier leyt begrauen Machtelt van Voorthuysen, geweren ihuisvrou van Casteleyn, sterf den 16 September 1681.". Deze kasteleins waren een soort be heerders van Eierland. EIERLAND. Oorspronkelijk bestond Texel uit twee eilanden (zie kaart in het museum). Eier land was het noordelijkste daarvan en was een tamelijk onherbergzaam vogel oord. De kasteleins trokken jaarlijks ecu groot bedrag uit de verkoop van aller lei soorten eieren, die daar geraapt wer den De Amsterdamsche bakkers ver werkten Eierlandsche meeuweneieren. Ook na de verbind'ng met Texel bleef dit zoo. In 1629 verbond men Texel met Eierland door een zanddijk. Sedertdien, heeft zich daarvoor een breede strook duinen gevormd. DE POLDERS. Vanaf de oudste tijd heeft Texel strijd moeten leveren tegen het water en langzaam land veroveren. Men kan zich voorstellen, dat om de djiluyiak* kern ondiepten in de zee ontstonden; er kwamen platen, die met hoogwater of alleen met sterm onder liepen. Op deze platen ontstonden de terpen, plaatsen, waar men droog woonde en bij hooge vloeden het vee jn veiiligheid kon brenr gen. In de groei van een terp speelt de graszode en het dijkje van graszoden een belangrijke rol. Met plaggendijkjes be schermt men het zoetwater-reservoir te gen het zoute water, met plaggenlagcn en wal'etjes breidt men de terp uitten her stelt men vernielingen. Ongetwijfeld zul- 'en de typische fexelsche tuinwalletjes daarmee verband houden, en een over gangsvorm zijn naar de grootere dijken, die het cultuur land en de wedden be schermden. Fn dan nog als zoo'n groote dijk doorbrak dan voorkwamen de tuin walletjes dat ineens alles onderliep. De naam van het hoofdwaterschap op Texel: De dertig gemeenschappelijke polders, laat reeds genoeg zien, hoe Texel ulit kleine poldertjes om de diluviale hoogte en later tusschen de duinwal gegroeid is. De Dertig Polders zijn de oudste van Texel; jongere aanwinsten zijn o.a. Waal en-Bu.rg (15c'e eeuw), Eierlandsche polder (1835), Prins Hendrik polder en de polder het Noorden De indijking van de Eierlandsche polder was pas moge lijk teen na de aan'eg van de zanddijk daarachter genoeg land was aangeslibt. De Cocksdorp dankt zijn naam aan J. de Cock, die veel voor de inpoldering deed. Zoo ziet men, dat deze uithoek in de eeuwige strijd tegen het water, gele gen op het krujspunt van Holland en Friesland, in ontstaan, bouw en geschie denis een echt stujc Nederland is. lOamBtMIIIHIIIIIlHUlHÊI TEXELSCHE COURANT iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiii'iiiiii ZONDAG ||||||iiiiiiiiii>iiiiiiiiiiiiiiiiiiiitii,iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini||||||

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1939 | | pagina 1