;2ste Jaargang
Zaterdag 7 October 1939
Eerste blad No. 5384
Uit de oudste historie van Texel.
Texelsche Berichten
DE NIEUWE TEXELSCHE COURANT
i>ikrte hechtenZiCh allee" aa" het
EEN KWART EEUW GELEDEN
REIS-INORUKKEN.
SEPTEMBER 1939
HIJ KWAM,
WERD GEZIEN EN...
ONSCHADELIJK GEMAAKT
Uitgave
N,V. Boekhandel en Drukkerij
v_ h. Langeveld en De Rooij
Den Burg - Telefoon 11
INDIT BLAD OPGENOMEN.
iBONNEMENTEN: 10.75 per kwartaal;
buiten Den Burg 1L-; losse nrs. 4 ct.
ZONDAGSBLAD; f.0.50 per kwartaal;
1 buiten Den Burg 10,70.
JOSTREKENINO no. 652.
ADVERTENTIES; 12 cent per regel
minimum 5 regels. Eenzelfde adv voor
l vier plaatsingen opgegeven, wordt dne-
1 maal berekend. Vraagt ons zeer voor-
I deelig tarief voor neringdoenden.
LxELAARTJES: 4S ct. (4 regels, ge
Fieel met kleine letters gezet, hoogstens
viervooruit betaald)
II
lilül GEMEENTE TEXEL ||||||||l
milium;Illlll
WETTELIJKE TIJD.
Burgemeester en Wethouders van Texel
ngen ter openbare kennis, dat de Zo-
rtijd dit jaar zal eindigen op 8 Oc-
ber a.s. te 3 uur in den voormiddag
in den nacht van Zaterdag op
indag.
In verband hiermede zullen de toren-
kken dien Zondagmorgen drie uur een
- uur worden achteruitgezet.
Texel, 15 September 1039.
Burgem. en Wethouders voornoemd,
„clDe Secretaris, De Burgemeester,
JR JONKER. KAMP.
I iillllmiiniiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiinniiiiiiiiiiiiiniiinNiuiiiiiiiiiniillllll
- Illll! VOOR DE ZONDAG Illlll
||||||!uiaiiuiiini»iiiinnNUiiuiiiiNi!ii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii]i!iiiiin|||lll
STUURMANSKUNST.
Stuurmanskunst. Welke hooge eischen
;oet men haar stellen, hoe ver dragend
haar verantwoordelijkheid.
Haar bezit is een onafwijsbare nood-
Ukelijkheid voor hen, die, hetzij in stoffe-
jjke, hetzij in geestelijke zin „gesteld zijn
iver velen". Wat haar technische zijde
treft, vereischt zij ongetwijfeld veel
'oorbereiding en ervaring; maar zedelijk
itelt zij niet minder hooge eischen. im-
ners in de eerste plaats moet de goede
jtuurman zichzelf onder de knie hebbenj
ij staat of zit daar niet alleen voor zich
zelf maar moet doordrongen zijn van het
besef van verantwoordelijkheid voor
diegenen, die zich aan hem toevertrouwen.
Men stelt zich hem voor, niet alleen in
iet bezit van goede zintuigen en een ge-
-efend waarnemingsvermogen, maar bo-
|enal zichzelf meester en boven kleine
enschelijke zwakheid verheven, zoodat
iets hem belet, voortdurend waakzaam
n op onverwachte moeilijkheden voorbe-
'eid te zijn. Zijn deze eigensdhappen
voor de technische stuurman noodzakelijk,
zil zijn -het in niet minder mate voor de
itoreele. Toch zijn er punten van verschil.
De stuurman van een schip weet, dat hij
de voor hem zichtbare klippen moet om
zeilen, de ondiepe wateren ontwijken, hem
blijft geen andere keuze. Maar hij, die het
Schip van staat heeft te sturen door de
onberekenbare wisselingen der politiek,
hu is er lang niet zeker van, dat de klip
pen, die hij heden kon vermijden, zich
®iorgen niet verlegd hebben naar een
andere zijde. Van hem wordt niet alleen
gevraagd een juiste schatting van de
moeilijkheden van heden, maar tevens een
vooruitziende blik op de toekomst. Voor
dc bestuurder eener veelomvattende zaak
is dit niet minder het geval; hij dient
niet alleen zijn kansen te kunnen bereke
nen, maar de elementen te kennen, waar
uit zijn personeel is samengesteld en al
die levende krachten in meegaande rich-
Pïing te leiden. Het besturen van een on
derwijsinrichting, van een rustoord voor
luden van dagen, van een ziekenverple-
ing, een vereeniging voor armenzorg of
rat het ook zij, het zijn alle moeilijke
eeleischende opgaven, waar een hoog,
eelzijdig standpunt gepaard moet gaan
au groote toewijding en begrijfvende
enschenliefde.
ZONDAG, 8 October 1039.
Illllliiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillllll
VOOR HOOFD EN HART.
lllllliiiiiniiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiii-iiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiuiiiiiuiiiiiiiiiimiiiilMIII
ZONDAG
Wees zacht en eenvoudig en gij over-
vint uw sterkste tegenstanders."
MAANDAG
kDe Liefde geeft kracht: zij doet ons
oedig dragen, wat zonder haar ons hart
iu breken.
J DINSDAG
Moedeloosheid zegter is een wolk
voor de zon; vertrouwen zegt: er is een
zon achter de wolk.
WOENSDAG
ja 't Scheelt zooveel door wat voor glazen
\Vi] de dingen dezer wereld bezien kjes
U vooral een goede bril.
DONDERDAG
^Hij, die streng is voor zichzelf, en
*te\ van zichzelf eisciit, zal veel van het
leven ontvangen.
m H VRIJDAG
net is het schoone en treffende in de
mensch dat het verlangen naar het ge-
i J'enschte, en het verlorene hem er altijd
L ZATERDAG
ft,,,;-11 ln d® stilte kunnen wij zooveel
Xtf!i+®er. elkander samenleven In de
ff ,e \an gezamenlijke vreugde, in het
'ïen dr V°°r Sezamen'Ö'f gedra-
TEXELSCHE COURANT
Tot voor korte tijd werd aangenomen,
ik schreef daar reeds ovier dat
Texel eerst in de laatste eeuwen vóór
Ghr. bewoond was geworden. Een be
paalde reden was -daar niet voor, behalve
dan dat de vondsten tot in die tijd terug
gingen. Maar nu is op de Hoogeberg,
de diluviale hoogte v-an Texel, een frag
ment gevonden van een steenen bijl uit
de ueolitische tijd (afb. 1—2) Hoewel
dit slechts één vondst is, mag daar
tooh uit afgeleid worden, dat Texel in
Bovenaanzicht. Fig.
die tijd bewoond was. Immers, deze bijl
werd gevonden in een omgeving,
waar een dergelijke vondst te verwachten
was; van een toevalligheid kan .geen
sprake zijn. Deze Texelsche bijl en de
daarmee het oudste teeken van bewoning
op het eiland is te dateeren omstreeks
2000 jaar voor Chr.
Drs. C. S. PONGER.
(Foto's van de schrijver. Red.)
Zijaanzicht. Fig. 2.
van 714 Oct. 1914.
BINNENLAND
Langzamerhand begint de aanhou
dende stroom van Belgische vluchtelingen
ons land in moeilijkheden te brengen.
Het wordt s'.eeds bezwaarlijker om ge
schikte huisvesting voor deze ongelukki-
gen te vinden. Voor tal van gemeente
besturen wordt de vluchtelingen-kwestie
een zorgv\ekkend probleem. Na de val
van Antwerfei heeft er een ware invasie
van vluchtelingen plaats. 30.000 Antwer
penaren trekken in één dag over onze
grenzen. Uitgehongerd en in verwilder
de toestand Komen zij hier. Hun mede
deel ingen over de „gruweldaden der
Duitschers" wekken stormachtige ver
ontwaardiging bij onze bevolking. Be
halve de gevluchte burgers zijn er bijna
20.000 Belgische soldaten in ons land.
Zij worden geïnterneerd in Kampen,
Zwolle, Harderwijk, Amersfoort en
Loosduinen.
Steeds grooter wordt de bloem-
schaarschte. De bakkers leveren geen
wittebrood meer. Dit is alleen bestemd
voor zieken' en zwakken.
De belangstelling voor tooneel- en
filmvoorstellingen, voetbalwedstrijden,
enz. is zoo wonderlijk groot, dat hier en
daar overwogen wordt om een extra ver
makelijkheidsbelasting te heffen ten bate
van het Nationaal Steuncomité.
In tal van plaatsen zien de onder
wijzers der Openbare Scholen hun jaren
lange actie voor lotsverbetering eindelijk
met sucoes bekroond. Hun inderdaad on
toereikende salarissen worden grondig
herzien.
BELGIE
Na een ontzettend bombardement, dat
dagenlang heeft aangehouden en ontel
bare slachtoffers gemaakt, valt de stald
Antwerpen in handen der Duitschers.
Ook hier schiet de burgerbevolking op de
binnenrukkende vijandelijke troepen uit
vensters en dakgoten. De gevolgen zijn
onbeschrijfelijk. Heele straten en zelfs
wijken worden huis voor huis leegge
haald, alle bewoners tot vrouwen en
grijsaards toe, op een hoop gedreven en
zonder pardon gefusilleerd.
WEET U ZE ALLE VIJF
606 De oudste (Dominiale) mijn van
Nederland vindt men te..
607 ln 1929 werd de Nobel-Vredes
prijs toegekend aan de Amerikaan -
sche staatsman K
608 Hoeveel weegt een liter water?
609 Waar treft men in Londen de
regeeringsbureau's aan?
610 wat is een mausoleum
ANTWOORDEN.
606. Kerkrade. 607. Kellogg. 608. Eén
Kg- 609. Downingstreet, Strand en Co-
ventgarden. 610. Een grafmonument.
NIEUWE VRAGEN
611 „Forte" fmuziekterm) beteekent...
612 Grijpskerk ligt in de provincie
613. Hoeveel armen heeft een inkt-
visch?
614 Leger des Heils. Gesticht door....?
615 Wie maakte naam door zijn le
vensbeschrijvingen van Wagner,
Mussolini, Qoethe, Napoleon, e.a.?
FRANKRIJK
De na hun nederlaag aan de Marne
weer tot een nieuw leger gevormde Duit-
sche trcepen leveren bij de Soinme en de
Ijzer hevige gevechten. Voor het eerst
blijkt hier het verschrikkelijk vernieti
ging svercn ogen van de mitrailleur. Gene
raal Falkenhayn wil de door zijn voor
ganger Von Moltke als onuitvoerbaar op
gegeven taak tot iedere prijs vervullen.
Deze taak is o.a. het veroveren van de
Kanaalhavens Duinkerken, Boulogne en
Calais om daardoor de verbinding tus-
schen Frankrijk en Engeland te verbreken.
Ondanks de enorme verliezen aan men-
schenlevens weet Falkenhayn van geen
ophouden.
ENGELAND.
Er bevinden zich 230.000 Engelsche sol
daten in Frankrijk. De Britsche regeering
beseft, dat dit aantal veel grooter moet
worden. Aangezien hier geen dienstplicht
bestaat, gaat men via pers, film en aan
plakbiljetten propaganda maken voor de
dienstneming onder de leuze: „Uw kening
en Uw land hebben u noodig". In enkele
weken tijds melden zich 100.000 vrij
willigers tusschen 19 en 30 jaar aan.
Lord Kitchener is tot organisator van dit
alles.
De propaganda voor de aanwerving van
vrijwilligers beïnvloedt de publieke opinie
in zulk een mate, dat de mannen, die zich
n;et aanmelden en weigeren aan het oor
logsbedrijf mede te werken, op straat
nagejouwd en lastig gevallen worden. Op
hun huizen of winkels wordt 's nachts
„Hier woont een lafaard" geklad.
DU1TSCHLAND
Een Duitsche onderzeeër brengt op één
dag twee Engelsche en een Fransche krui
ser tot zinken. 960 menschenlevens zijn
hierbij te betreuren. De bemanning der
duikboot bestaat uit slechts 20 personen,
die bij hun terugkeer met onderscheidin
gen worden beloond.
HOE LAAT
TEXEL -DEN HELDER v.v.
(voorloopig geldig tot 1 Nov. 1939.)
Op werkdagen:
Van Texel: 6.15; 8.15; 11.20; 14.45.
Van Den Helder: 7.15; 10.-; 12.45;
16.45.
Op Zon- en feestdagen:
Van Texel: 8.15; 11.20; 14.45.
Van Den Helder: 10.— 12.45; 16.45,
DIENSTREGELING
NED.
Van den H. Aank. A.
SPOORWEGEN.
Van A. Aank. den H
6.25
7.55
6.58
8.25
8.25
9.55
8.58
10.25
10.25
11.55
10.58
12.25
12.25
13.55
12.58
14.25
14.25
15.55
14.58')
16.25
16.25
17.55
16.58
18.25
18.25
19.55
18.58
20.25
20.25
21.55
20.58
22.25
22.25
23.55
22.58
0.25
Aansluiting op dc laatste boot naar
Texel.
BEGIN BIJ U ZELF.
Ware vrijheid en ware vrede wor
den slechts uit persoonlijkheidsvor
ming geboren.
Hier ligt een stuk beschavings
arbeid, waarmede elk onzer zoo
aanstonds kan beginnen.
Wie het oorlogsmonster wil ver
nietigen, beginne bij de eigen per
soonlijke agressiviteit.
En bovenal bij een verheldering
van ons dieper bewustzijn.
CONSULTATIEBUREAU.
We herinneren aan de datum van de
eerstvolgende zitting: Vrijdag a.s. Leef
tijd der zuigelingen: tot anderhalf jaar.
R.K. CURSUS.
De aanvang van de 3-j. R.K. Ontwik
kelingscursus is bepaald op Maandag a.s.
Zie adv.
HANDELSREGISTER.
WIJZIGING: M. van Ham, Groene-
plaats, Parkstraat 1, Sigarenmagazijn,
overgegaan aan W. Vlas, eigenaar.
OPHEFFING: W. Vlas, Oudeschild,
Dorpsstraat 116, manufacturenwinkel.
ONS ZONDAGSBLAD.
Abonné's op ons blad kunnen zich te
gen een gering bedrag ook van toezen
ding van ons 'Zondagsblad verzekeren
Het bevat iedere week plm. 50 foto's uit
binnen- en buitenland, een feuilleton,
complete verhalen, een pagina voor de
vrouw en een voor de jeugd, een pagina
humor iii woord en beeld. En dat alles,
uitgevoerd in roto-gravure (koperdiep
druk), voor 50 ct. per kwartiaal; per post
70 ct. Proefnummer kosteloos.
OOSTEREND.
FONDS-P. J. BOUMA.
Het bestuur van liet Begrafenisfonds
„P. J. Bouma" belegt hier Zaterdag a.s.
een vergadering, aanvang 8 uur 15.
DE RIJMELAAR.
Het laatste nummer van het eerste
halfjaar is verschenen. Een kostelijke ver
zameling ernst en luim brengt het weer.
Wie toezending op prijs stelt, zende 05
ct. per postwissel aan H. Fenijn, Ooster
end, voor het 2e halfjaar.
Voelt U zich zenuwachtia
gejaagd, overspannen, Uzelf
tot last en moeilijk voor Uw
omgeving? Neem dan direct
'n" AKKERTJE" en ge voelt een
weldadige rustoverUkomen!
AKKERTJES kalmeeren, door
hun bijzondere samenstelling
als regel reeds binnen een
kwartier het overprikkelde
zenuwstelsel en Ge voelt U
als na'n verkwikkende slaap.
"AKKERTJES" bevatten géén
verdoovende bestanddeelen
en ze zijn niet schadelijk.
manna
tegen hoofdpijn, pijnen, koorts, kou.
Doos: IS stuks - 12 stuivers: 2 stuks - 2 stuivers
TEXELAARS GAAN MET EEN
AUTO DOOR FRANKRIJK.
Mijn vorige brief besloot ik met te
vermelden, hoe we aan het Bureau du
Tabac te St. Maur ciganetten insloegen,
duur en nog slecht bovendien. Gns vol
gend bezoek gold een Zeeuwsche familie,
die zich voorjaar 1939 hier vestigde, man,
vrouw, drie dochters, en vier zoons Ze
hadden toen hun heele hebben en houden
op een groote vrachtauto geladen en wa
ren zonder moeite de Belgische en Fran
sche grens gepasseerd. Emigreerende boe
ren maakt men het hier niet lastig. We
werden gastvrij ontvangen en de Zeeuwsch-
Fransche familie vond het blijkbaar pret
tig eens een woordje Hollandsch te kun
nen praten.
Op de ihceve van de Fam. Van der Lin
den brachten we de nacht door en de vol
gende morgen maakten we ons gereed
voor de terugreis. Ons gezelschap van
vijf was nu teruggebracht tot drie perso
nen. Twee van ons schreef ik al
vonden hier werk. Het afscheid was aller
hartelijkst. De Ford werd gestart en
daar reden we weer. Eerst naar Tour.
waar we eenige tijd op de overdrukke
markt verwijlden en voor een paar centen
een groote zak perziken bemachtigden.
Volgende pleisterplaats was Chartes, waar
we de beroemde cathedraal bezichtigden.
Kolossaal, wat een majestueus gebouw.
DE MIJN BIJ DE
VVAALDERSLU1S.
We danken deze foto's aan een zoen,
van de heer Jac. Witte, Spang.
AANGESPOELDE MIJNEN.
Nadat in de eerste week van de oor
log langs de Texelsche Noordzeekust op
ccn dag niet minder dan 17 mijnen aan
spoelden, zijn nog voortdurend mijnen op
de kust geworpen, al kwamen dergelijke
aantallen op éen dag met meer voor.
Vorige week Woensdag spoelde aan 't
strand achter de Slufter bij paal 25 een,
mijn aan, welke bij onderzoek van Duit
sche makelij bleek te zijn. Monteurs van
de marine brachten het monster tot ont
ploffing. Dezelfde dag kwam een mijn
aan bij de oostkust, nabij de Welder
s'uis. Deze mijn meest worden gede
monteerd, daar immers bij ontploffing
de dijk beschadigd zou worden. Een sol
daat trok de mijn op de dijk, een hachelijk
„karweitje", dat gelukkig zonder ongeluk
ken afliep. Daarop hebben de monteurs
van de marine de mijn het was een
Hollandsche, dus van bekende construc
tie onschadelijk gemaakt. Per vracht
auto werd 't zeemonster naar Oudeschild
gebracht en vandaar met een marine bootje
naar Den Helder.
Lnnsdag 1.1. spoelde achter Oost een
mijn aan, ongeveer anderhalve K.M. uit
de kust Ook deze werd tot ontploffing
gebracht.
Wanneer zullen de volgende komen?
Als de wind draait naar het Noordwesten
kan men er van op aan, dat langs het
Noordzeestrand vele van dergelijke mon
sters zullen aanspoelen. Men zorge Tl an
een beetje uit de buurt te blijven. H.
De kestbare gebrandschilderde glazen
.werden alle weggenomen en nam* scherf-
vrije bergplaatsen overgebracht. In afwij
king van ons oorspronkelijk plan brach
ten we ook nog een bezoek aan het bosch-
rijke Normandië en wel aan 1' Homme
Chamandot, waar, naar Jannes wist, ook
Hollandsche boeren woonden, de families
Schuurman en Toxopeüs. Op weg daar
heen werden we overvallen door een re
genbui, zoo hevig, dat we genoopt waren
de tocht te onderbreken. Alles werd me
grijs voor de oogen. Ook hier wachtte
ons weer een gastvrije ontvangst. Ten
huize van de familie Schuurman was het.
dat we via de radio al kwamen de Hol
landsche stations hier slecht door van
de geboorte van Prinses Irene vernamen
De volgende dag besteedden we aan be
zichtiging van de landerijen van de beide
families. Dat de landbouwer Toxopeüs
familie is van de Terschei linger Branda-
ris-schipper zij terloops nog vermeld. Ook
de kennismaking met een distilleerderij
op-wielen mag wel even worden gememo
reerd. Op het eerste gezicht leek het een
teerketel, met stookinrichting, zooals we
op Texel wel langs de wegen aantreffen
Maar hier bleek het een installatie voor
de bereiding van „eau-de-vie" uit appel -
sap. De kennismaking met dit product viel
niet meegloeiend heet en toch ijs
koud. Geef mij dan maar een glaasje
roode of witte wijn.
BOB KUIPER.
(Slot volgt)
