TEXELSCHE COURANT
TRIUMPH
Zaterdag 23 December 1939Eerste blad No. 5406
VOOR SLECHTS
I CENT
1007o
GENOT EN
DE BESTE
ic SIGARET
52ste Jaargang
Texelsohe Berichten
EN KWART-EEUW GELEDEN
VEREENIGING TOT BESTRIJDING VAN ZIEKTEN ONDER
HET WOLVEE.
NIEUWJAARSGROETEN
Ruwe
schrale hui
PUROL:
Uitgave
N. V. Boekhandel en Drukkerij
v. h. Langeveld en De Rooij
Den Burg Telefoon 11
ft
BH
Daar gedurende de Kerstda- a
li gen in ons bedrijf niet wordt ge- ffi
werkt, zal de Texelsche Courant ffi
WOENSDAG 27 DEC. ffi
NIET VERSCHIJNEN. ffi
ffi
'.T.T.-DIENST MET DE KERST.
Zondag 24 Dec.: gewone Zondags-
Wenst.
Maandag 25 Dec.: gewone Zondags-
lenst; dus afhalen van correspondentie
an 11.45 12. IS.
Dinsdag 26 Dec., dienst als op Zon-
iag; evenwel ^een gelegenheid om cor-
;spondentie af te halen. Er wondt één
estelling uitgevoerd, waarin alle cor-
espondentie wordt opgenomenéén pak-
etpostbesticlling. De verzending en ont-
angst is als op Zondagten.
van 1623 December 1914.
EDERLAND.
Le posterijen uiten bezwaren tegen de
norme hoeveelheden prentbriefkaarten,
,e door en naar de militairen gezonden
'arden, sinds deze vrij van port zijn. In
mmige kazernementen zijn cantines,
aar per week IS a 20.000 goedkoope
rentbriefkaarten verkocht worden. De
ildaten koop en de kaarten niet meer
r stuk maar zelfs pergros. De le-
jrleiding bepaalt op grond van dit mis
bruik, dat de vrijdom van port wordt in
getrokken en alleen nog geldt voor geslo-
!ii brieven. De fabrikanten van prent-
riefkaarten willen hun omzet niet verlie-
:n en stellen nu voor uiterst lage prijs
iveloppen bij de kaarten beschikbaar,
•t gevolg is, dat het aantal portvrije
ukken nauwelijks daalt.
Een comité van Nederlandsche vrou-
en, waarvan H.M. de Koningin be-
hermvrouwe is, spoort aan tot het
eien van verwarmingsgordels voor de
jldaten van ons veldleger.
ELGIE
Aan de Yser klinkt het kanongebulder
er even hevig als in de Octoberdagcn
ii de grcote veldslag. De Belgische ge-
rale staf geeft in een optimistisch com-,
unique le verstaan, dat men er stel-
op rekent, nog vóór Nieuwjaar de
Igische kust te bevrijden.
Eindelooze treinen met Duitsche ge-
ujeuvclden rijden naar Luik. De oorlog.fc-
rrespondenten spreken van een j^gruw-
am tooneel". Bevreesd voor besmette-
ke ziekten gaat men tot verbranding
el :r lijken over met behulp van petroleum.
aanblik van de ineenkrimpende licha
am der gesneuvelde stakkers is volgens
verklaringen van een ooggetuige zoo
inft/jettend, dat verscheidene Duitsche sol-
iten door waanzin aangegrepen worden
tANKRIJK
Nabij de Aisne zijn de loopgraven van
itschers en Franschen elkaar zoodichi
naderd, Jat de soldaten elkaar kunnen
roepen, 's Avonds na het staken van
t vuren werpen de „vijanden" elkaar
steenen gebonden doozen cigaretten
b
:REENIGDE STATEN
Le Europeesche oorlog bezorgt de in-
strie der Vereen. Staten een bloeiperi-
id e zonder weerga. Uit de Noord-Ameri-
ausche havens wordt wekelijks voor een
drag van ruim 15 millioeii p. st aan
per. levensmiddelen, kleeding, enz. ver-
leept. De exporteurs verklaren, dat deze
gemakkelijk verdubbeld kon worden
de Britsche regeering de handel op
cilt Continent niet zooveel moeilijkheden
de weg legde.
1LEN.
Aan het Oostfront worden verbijsteren-
gevechten geleverd tusschen Duitsche
Russische troepen. In West-Galiciè bij
sliska, waar wegens de terreingesteld-
f 'd het gebruik van vuurwapenen weinig
eet heeft, heeft h2t grootste man tegen
n-gevecht plaats van de geheele we-
doorlog. Niet minder dan vijf Rus-
che compagnieën worden mét de bajo-
en de geweerkolven vernietigd.
d(t
JSLAND.
Dok m de Kaukasus woedt een felle
ijd, waarbij de Russen belangrijke
io erwiningen behalen op de Turkey.
UIT ONZE TAAL TUIN.
^128. BATTERIJ, van het Fransche „bat
fie" gevecht, het vechten; ook vectn-
iteriaal.
ijf 129. SPIJKERBALSEM, genaamd naar
n fabrikant: Jan Spijker.
d 130. TULBAND. Dit woord is aan het
it< rksch ontleend.
-cl 131. UNIFORM, afgeleid van het La-
of ische „uniformis", aat „eenvormig* be-
l"S kent.
OVER BLAUW- EN ZWELUIER.
door H. KOENS, dierenarts.
Alvorens over te gaan tot het eigen
lijke onderwerp zou ik in 't kort iets
willen mededeelen over eenige karakte
ristieke verschillen tusschen een schapen
en een koeienuier, hetgeen mogelijk ver
band houdt met het feit, dat de bekende
uieraandoeningen, welke zoo veelvuldig
op de schapen bedrijven worden waarge
nomen, 'heel zelden wordt aangetroffen
bij het rundvee.
le. Het melkvormende weefsel de
melkvormende cellen hebben een func
tie, welke ruim tweemaal zoo intensief
is als de melkvormende cellen in het
uierweefsel van het rund. De functie van
de melkvormende cellen is het opnemen
van de z.g. melkbouwsteenen uit het in
het uier veel langzamer dan in het ove
rige lichaam stroömende bloed. Uit deze
bouwstee nen wordt door die cellen een
product gemaakt, dat wij melk noemen,
bestaande o.a. uit eiwit en vet.
Wanneer we de analyses van koe- en
schapenmelk met elkaar vergelijken, dan
zien we al heel gauw, dat elke cel van 'n
schapenuier, zij het danook tijdelijk, een
intensieve functie heeft, wat tevens wil
zeggen: veel gevoeliger voor allerlei scha
delijke invloeden, als bacteriën, etc.
Kceienmelk 33.4 pet. eiwit, 2—4 pet.
vet, 0.75 pet. asch.
Schapenmelk 56 pet. eiwit, 6—12
pet. vet, 1.0 pet. asch.
Het zeer ingewikkelde proces derinelk-
vorming kan het beste gedemonstreerd;
worden door het feit, dat voor de vor
ming van 1 L. melk ongeveer 450 L. bloed
langs de melkvormende cellen moet ge
stroomd hebben.
2e. De aan- en afvoerende bloedvaten
welke het uier van bloed voorzien, loop.n,
zeer lang onvertakt blijvend (in tegenstel
ling tot de grooler in aantal zijnde bloed
vaten bij het rund) in het losse niet-melk-
vormende uierweefsel, zoodat de bescher
ming van deze aderen veel minder is dan
de overeenkomstige aderen bij het rund.
2e. Het niet-melkvormende weefsel van
'n schapenuier is opgebouwd uit een ijler
weefsel dan het overeenkomstige weefsel
bij een rund. Reeds in het begin der vo
rige eeuw werden de blauw- en zweiuiers
in de toenmalige diergeneeskundige boe
ken vermeld. In 1S36 is door de Duit
sche dierenarts Kotelmann een theorie
opgesteld, welke nu na 100 jaar door me
nige veehouder wordt onderstreept. Hij
idacht, dat de blauwuiers veroorzaakt wer
den door het „stooten" der lammeren,
vooral wanneer de dieren drie a vier
weken cud waren geworden. De uier
functie is dan ongeveer maximaal. Met
hun scherpe tandjes zouden de lammeren
de tepels verwonden.
Leze theorie heeft jarenlang standge
houden, totdat de opkomst der bacterio
logie deze mecning geheel op de achter
grond heeft geplaatst. De bacteriologie
is in de laatste jaren met groote spron-
lllllliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillllll
INGEZONDEN.
IIIIIIiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiIIIIII
BADINRICHTING OP TEXEL.
Met groote voldoening las ik in uw blad
over een Badinrichting voor de soldaten,
hetgeen zeker door alle hier gelegerde mi
litairen met instemming zal worden be
groet. Hoewel e:n dergelijke badinrichting
iets „geweldigs" zou beteekenen voor heel
Texel, heb ik tot mijn verbazing nooit
gehoord of gelezen, dat het Gemeentebe
stuur van Texel er zich mee bemoeit.
Zulk een badinrichting is voor een be
volking juist op het platteland m.i. van
zoo groot belang. Dacht u ook niet, dat
hier eens per week heel veel Texelaars
gebruik van gaan maken? Op Vlieland,
met nog geen 500 zielen heeft men een
keurig badhuis. Dat meest onze ge
meente, welke zoo-'n groot aantal vreemi-
delingen trekt, al lang rijk zijn. Ik ben
wel van meen ng, dat Texels Gemeente
bestuur zich er mee moest gaan be
moeien. Wanneer de mobilisatie voorbij
is, kan de gemeente de badinrichting
overnemen. Fan heeft Texel een inrich
ting, waarvan zeer velen gaarne gebruik
zullen maken.
EEN OPMERKER.
We kunnen meedeelen, dat ons Ge
meentebestuur de stichting van een bad
inrichting wèl onder het oog heieft ge
zien. De kosten bleken echter zoo hoog
te zijn, dat het plan geen schijn van kans
had. Er zijn voorloopig nóg nuttiger doel
einden, waaraan geld besteed moet wor
den, Bovendien; de vaste ingezetenen van
onze gemeente hebben aan zoo'n inrich
ting niet zoo'n behoefte als de militairen,
die hier geen eigen „thuis" hebben en
wel op primitieve wijze moeten behelpen,
wanneer zij aan hun wekelijksche groote
beurt toe zijn. Voor hen is totstandko
ming eener dergelijke badgelegenheid een
eisen van de tijd. Hoever de plannen ge- I
vorderd zijn, hopen we spoedig te kun-
u-" :tie.
gen vooruitgegaan en men is in staat
om practisch alle bacteriën van elkaar
te onderscheiden en kunstmatig te kwee
ken op z.g. voedingsbodems.
Elke bacterie is in hare vermenigvul
diging afhankelijk van de aanwezigheid
van het een of andere voedingsproduct.
Een bepaalde bacterie kan b.v. zich alleen
vermeerderen in een omgeving welke zuur
is. Dan zorgt men daarvoor, doordat men
de voedingsbodem van deze bacterie zuur
maakt, d.w.z. er een zure stof aan toe
voegt. Doet men dit niet, dan zal deze
zuur-„grage" bacterie zich niet ver
meerderen.
Het bacteriologisch melkonderz.oek
deed haar intrede en men constateerde,
dat in het tepelkanaal der gezonde dieren
nog bacteriën wanen te vinden. Deze bac
teriën, welke bij het schaap ook aanwezig
zijn, liggen, daar ze hun „groeivoor-
waarde" missen, geheel ongevaarlijk, zon
der eenig weefsel te beschadigen. Wan
neer gaan deze z.g. gevaarlijke bacteriën
zich nu vermeerderen? Dit geschiedt wan
neer het milieu, waarin zij leven, dus d
melk, gaat veranderen. We krijgen tenge
volge van omzettingen in de melk een
gunstige groei voor waarde en de bacteriën
gaan zich vermeerderen tot millioen:n.
Wanneer we danook de melk, of het pro
duct, dat we nog uit het speen kunner.<
trekken, bacteriologisch onderzoeken, vin
den we millioenen bacteriën. Nu is men
heel spoedig geneigd, om te zeggen, dat
de bacteriën, welke bij zoo'n blauwuier
gevonden worden, de verwekkers zijn. Dit
is niet zoo. Deze bacteriën kunnen zich al
leen vermeerderen, wanneer er immers
veranderingen in de melk optreden. Hoe
komt het nu, dat de melk verandert? Er
.s een tot nog toe onbekende bacterie,
welke de verwekker is der blauw- en zwel-
u'ers. Deze bacterie dringt op de een of
andere wijze in het losse niet-melkvor
mende weefsel en vindt hief eer zuuir-
stofarme omgeving, welke juist noodzake
lijk is voor haar vermeerdering. Omdat de
groeivoorwaarde voor ihaar zoo gunstig is,,
krijgen we een zeer snel verloopend ont
stekingsproces, wat tengevolge heeft, dat
al het lossere weefsel met de daarin,
loopende vaten het eerst ontstoker raken-
Direct hierna wordt ook het uierweefsel
zelf aangetast, dus als 't ware van bin
nen uit, wat tot gevolg heeft een verande
ring der melk, hetgeen automatisch met
zich mede brengt, dat de in het tepel ka
naal „rustig" liggende bacteriën zich plot
seling kunnen vermeerderen. We zien dan
ook, wanneer de dieren soms al een paar
uur een zweiuier hebben, dat de melk nog
goed is.
Nu de vraag: wanneer ontstaat een
Blauw- en wanneer een Zwei-uier? De/e
kwestie moeten we ons als volgt voorstel
len: de zwelling, tengevolge van de ont
steking in het losse weefsel gaat zoo sn;-l
dat de druk, welke de wanden der aderen
tengevolge van de zwelling krijgen, -te
groot wordt en de aderen worden dichtbe
drukt. Is deze sluiting der aderen volle
dig, dan is geen bloedvoorziening meer
mogelijk en de dieren krijgen een blauw-
u er. Is de sluiting niet volledig -dan zien
we een zweiuier, waarbij de bloedvoorzie
ning dus nog grootendeéls intact is. Ver
schillende scha pen houders zijn van mee-
n.'ng, dat krachtvoer blauw- of zweiuier
veroorzaakt. Dit is niet zoo.
Krachtvoeder geeft, doordat men de
melk gaat „drijven", een verzwakking van
het uierweefsel, wat een verhoogde gevoe
ligheid voor allerlei bacterieele ziekten
met zich mede brengt.
Blauw- en zweiuiers zijn besmettelijk.
Hoe de besmetting overgebracht wordt,
is n et geheel duidelijk. Maar het feit, dat
we niet weten, op welke wijze deze kie
men van het een 2 schaap op het andere
overgaan, moet voor de schapenhouder
een reden zijn zooveel mogelijk een even-
tueele besmetting te voorkomen.
De mogelijkheid bestaat, dat de gevoe
ligheid voor deze ziekte overerfelijk is.
Ik zou het zeer op prijs stellen, wann? r
de Texelsche schapenhouders mij gege
vens zouden verstrekken aangaande hun
desbetreffende ervaringc-n.
FEESTAVOND
van de Moderne Landarbeiders
bond.
Men schrijft ons:
In verband met de regeling van het
vervoer op 2 Jan. a.s worden alle le
den, welke deze bijeenkomst wenscben te
bedoeken, yerzocht de toegangsbewijzen
voor de cabaret-avond af te halen bij
de afdeelingsbestuurders vóór of op Don
derdag 28 Dec. a.s. Aan de zaal kunnen
geen kaarten meer worden uitgereikt.
WERKT DUS ALLEN MEE.
IIIIII'llllllllll!lllllllllllllllllllll!llllll"lllllll'llllll|'lll|!llll"lllllllllll|IIHIIl||||||
llllll PLANTEN IN KAMER EN TUIN. Illlll
lillik iiiiiiiiiniiiiiii|iiiiiiiiiiiiiiitiiiiii,iiiiiiiiiiiiiiiiiii:iiiiiiiiiiiiiiiiiii|ll|||
151. CACTUS. Bij een knoppende lid
cactus moet de aarde nu steeds vochtig
gehouden met water, waar de kou af is.
152. SERINGEN, zijn zonnekinderen
Met een plekje, waar bijna ge:n zon
komt, zijn ze met tevreden.
153. AALBESSEN in Januan, uiterlijk
begin Febr., bij droog, vorstvrij weer,
bespuiten met een 7 pct.-oplossing van
vruchtboomcarbolineum.
154. KAMERPLANTEN verpot men als
regel het best 2e helft Maart, bij d? her
vatting van de groei. Zwakgroeiende;
planten in April, Clivia direct na de bloei.
155. VARENS vragen luchtige grond,
boschgrond (beukenbladaarde) of oude
bladaarde met scherp zand.
15 6 SPIRAEA nu oppotten, koud, doch
vorstvrij plaatsen en niet voor half Jan.
in een matig verwarmde kamer plaatsen.
Komen er blaadjes, dan veel water geven,
pot eventueel in schotel lauwwarm water
zetten.
FINLAND WEERT
ZICH.
Met verbeten woede
verdedigen de Finnen
op vele fronten hun
grondgebied tegen de
binnendringende Roode
legers, welke er blijkens
de legerberichten nog
niet in geslaagd zijn
groote vorderingen te
maken.
Het belangrijkste front
ligt in het Zuiden tus
schen de Finsche Golf
en het Ladogameer. Hier
wordt op de z.g.n. Kare-
lische landengte ver
woed gestreden. De Fin
nen zijn hier in den rug
gedekt door de Manner-
heimlinie, een zware ves
tinggordel, welke aan
sluit bij het meer naar
het Noorden gelegen uit-*
gestrekte merengebied.
Deze meren vormen,
de natuurlijke verdedi
gingslinie van de Fin
nen.
Benoorden het Lado
gameer rukken de Rus
sische troepen eveneens
op en ook hier vinden
zij een grooten tegen
stand.
Zeer fel is de strijd
in het hooge Noorden
bij de nikkelstad Petsa-
mo. Volgens de laatste
berichten zijn de stad
en het mijngebied nog
steeds in Finsche han
den.
De gearceerde gedeel
ten op nevenstaand
kaartje geven de gebie
den aan, welke de Rus
sen met de Finsche
„volksregeering" hebben
geruild. Rusland krijgt volgens deze over
eenkomst het gebried aan de Finsche Golf,
groot 4000 vierkante kilometer en Finland
krijgt het gebied in Karelië groot 70.000
Moormontk
Schier
ei/end
KOLA
Kontjehk i/O
ZWEDEN
SOVJET
RUSLAND
FINLAND
Ijdoge
AALANDS
LENINGRAO
Vo
Tallinn
vierkante kilometer.
Op de kaart ziet men ook Hangö, dal
zeer zwaar is gebombardeerd en het eiland
Hogland, dat reeds door de Russische troe
pen is bezet
In het laatste nummer van dit jaar, dat
ZATERDAG 30 DECEMBER verschijnt,
worden voor 45 ct.
opgenomen. Zendt ons even een brief
kaartje en ook Uw Nieuwjaarsgroet wordt
onder de aandacht van DclZENDEN
TEXELAARS gebracht. Niet alleen toch
bereikt U met zoo'n advertentie HEEL
TEXEL, maar tevens heel veel Texelaars
elders in ons land en in den vreemde, in
Oost- en West-Indiê, in Zu d- en Oost-
Afrika, in Canada, de Vereen. Staten,enz.
Voor dO ct. nemen we de Nieuwjaars-
gr et op dubbele grootte, over twee ko
lommen, op.
Stelt het met uit. Gij zoudt het kunnen
vergeten en vergeefs zouden familieleden,
vrienden of klanten naar UW Nieuwjaars
groet zoeken.
AOM. TEXELSCHE COURANT.
TEXEL-DEN HELDER v.v.
Op werkdagen.
Van Texel: 7.30; 10.-, 13,-; 15.-.
Van Oen Helder: 7.30, 10.- 12,30; 15.—
Op Zon- en Feestdagen:
Van Texel: 7.30; 13.-.
Van Oen Helder: 10.— 15.—.
OOK EEN DEFINITIE.
Wat is een „baard"?
Een slabbetje van menschen-
haar, aan de kin bevestigd....
HET KERSTKONL'N.
En wat zeg je, vrouwtje van zoo'n
pracht konijntje
Ik denk van f2.50.
||||||iiiiiiiiiiiii:iililiiiiiiiiiiii>iiitiiiiiiiliii:iiiiili!iiliiiiiiiliiiiiiliiiii!inil!ii||||||
ZOO SPRAKIllllllli
||||(|iiiiiiinniiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiii|||lii
KINGSLEY WOOD, de Britsche Mi
n.ster van Luchtvaart: Overal is het mo
reel van ony.e luchtmacht schitterend. -
Wij hebben een besliste superioriteit bo
ven de Duitsohers ten aanzien van het
init.atjef en de bekwaamheid onzer pi
loten. Wij hebben ook nieuwe en mach
tiger typen vliegtuigen, die binnenkort te
gen de vijand zullen optreden.
KONING GEORGE van Engeland,t-
de Engelsdie soldaten in Frankrijk,
zend trnjn beste wenschen aan alle ra
gen van het Britsche expeditieleger
geef hun de verzekering van het volledi
vertrouwen, dat door min landgenoól
in hen gesteld wordt.
van handen en gele
schrale lippen, gesprot
I handen genezen snel
)ooj 30-ÓOc». Bij Apolh. en Orog
munhardt
WEET U ZE ALLE VIJF
651 Rachitis. Wat voor ziekte?
652 Erebus, een vulkaan op....?
653 Een „fait accompli" is....?
654 Guido Gezelle was....?
655 Een hazardspel is....?
ANTWOORDF'
651. Engelscbe ziekte. 652. Ross-eil
Zuidpool. 653. Een feit, waaraan n.e
veranderen is. 654. Een Vkiamsch p
ter en dichter. 655. Een spel, Ava
het van het toeval afhangt, of je ver
of wint.
NIEUWE VRAGEN
656 Waar ligt Fort de Koek?
657 Waar staat de St.-Jan-Kath
draal
658 G. Mahler was een.....?
659 „Ni" beteekent in de scheiku
660 Wat beteekent Ora pro ni