TEXELSCHE COURANT Woensdag 31 Januari 1940 No. 5415 ÏS2ste Jaargang DE NIEUWE TEXELSCHE COURANT ïl BRAND IN HET ALGEMEEN WEESHUIS. Uitgave IM. V. Boekhandel en Drukkerij v h. Langeveld en De Rooij Den Burg Telefoon 11 IS SINDS I JULI 1030 IN DIT BLAD OPGENOMEN. ADVERTENTIES: VI cent per regel. minimum 5 regels. Eenzelfde adv. voor - vier plaatsingen opgegeven,- wordt drie maal berekend. Vraagt ons zeer voor- 31 deelig tarief voor neringdoenden. TEXELAARTJES: 48 ct. (4 regels, ge heel met kleine letters gezet, hoogstens - vier; vooruit betaald) ABONNEMENTEN, f0.75 per kwartaal buiten Den Burg tl.lossenrs 4 ct. ZONDAGSBLAD: f 0.30 per kwartaal, buiten Den Burg f0,70. POSTREKENING no. 652. HOOGWATER (ter reede van Texel v.m. (nam. ongeveer een half uur later.) 31 Jan 1 2 3 4 5 6 Febr 1,07 2,01 3,05 4 28 550 6.57 7,50 OP 31 JANUARI LICHT OP VOOR RIJWIELEN en RIJTUIGEN 5 12 jlillll GEMEENTE TEXEL Uil IllSiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiii'iiii''''''"''"11'1'111111111111111111111111111!!!!!! SLUITING VAN DE JACHT OP WILDE EENDEN. 1 De Burgemeester der gemeente Texel brengt ter kennis van belanghebbenden!, dat door den Minister van Economische Zaken is bepaald, dat met ingang van 1 FEBRUARI 1940 de jacht op alle soorten leri- i met schietgeweer, met de kooi, i netten als anderszins ZAL ZIJN .OTEN. i'exel, 29 Januari 1940. De Burgemeester voornoemd, KAMP. ALGEMEENE TEXELSCHE POLITIEVERORDENING. (Jlllliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiixiiiiiii'llllll SLOOTEN, wateren of riolen mogen door eigenaars niet in vervuilde toestand worden gelaten, nadat die slooten, wate ren of riolen door B. en W. bij een met 'redenen omkleed besluit schadelijk voor de gezondheid zijn verklaard. Art. 136. ||||||iii;iiiiiiiiiiii:iii:;i!''i,iiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiii:iiiiiiii!iiiiii:!iiiiiiiiiniii|||||| RECENSIES. ||||||'iiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiniii;iiiiiiiiiiliiiiiii!iiiiiiiii||||li DE RIJMELAAR Het Januari-nummer verscheen en ook dit nummer geeft van Huib Femjn's onmiskenbaar talent weer de duidelijkste getuigenis. Ernst en luim origineele vondsten werkelijk, wie zijn dubbeltje in zoo'n maandblad be legt, krijgt een dikke rente. Een postwis sel! e, groot 65 ct., gezonden aan Huib Femjn, Oosterend, verzekert u van toe zending van De Rijmelaar tot en met Ju in 3 940. Doet u het eens. ||||i|lllllllllllllillllM<!llllllllll|llillilllllllillllllllllllllllllllllllllllll>IIIIIIHl<||||ll lllllllll ACTUEELE VRAGEN. I|||||l!!l,lll!llli|llllllllllllllllllllllllllllill!i:ill1lllllllllllltl><lllllllllll!lllllll|||||l 18. W.LKE ZIJN DE OSLO-STATEN? AnUv Nederland, Belgie, Luxemburg, Denemarken, Noorwegen, Zweden en F.niand. 19. MOGEN JODEN dienst doen in het Duitsche leger7 Antw.: Volbloed Jo den (265C00) niet, Joden met gemengd bloed (600.000) wel, maar tot de hoogere rangen kunnen zij niet opklimmen 20. OP WIE zijn de Joden in Duitsch- land, die geen inkomen of vermogen heb ben, aangewezen? Zijn er veel? Antw.: Op de Joodsche liefdadigheid; men schat hun aantal op 6.0.000. Een slaapkamer op de bovenver dieping uitgebrand. Veel water scnadc door net heeie gebouw- Wat nu? I Hoe de brand ontstaan is, staat niet precies vastv maar net was omstreeks zes uur n.m., toen een voorbijganger in de. buurt van net Weesnuis een brandlucht f bemerkte. De neer J. van wessem, die er juist tegenover woont, kwam de stiaat op en zag, Jat rook door de pannen van het nuüdeiste gedeelte van net gbouw een uitweg zocht. Umniddeilijk steide hij de Weesvader, de heer H. Melissen,, hier mee in kennis. Uez.e bega; zich meteen naar uoven, waar hem bleek, dat in de slaapkamer van de jongens een hevige brand was ontstaan. Wel weid getracht met emmers water liet vuur de oaas te worden, maar een verstikkende rook deed deze pogingen mislukken. Ue elf kinde ren (zeven weezen), die in ons Weeshuis een liefderijke verpleging genieten, wa- ren met de weesvader en -moeder juist aan tafel gezeten, toen de heer Van wes sem kwam waarschuwen. Aanvankelijk .zag men de toestand zoo ernstig niet in. I Beneden was nergens onraad te bespeu ren, maai nauwelijks had men zich naar buiten begeven, ot daar sloegen de vlam men al uit de ramen van de bovenverdie- ping. Onderwijl had een zoon van Rijksveld wachter De Blieck de brandweer gealar- meerd en het duurde dan ook niet lang, of de auto met personeel en materiaal l was in aantocht. Het uitleggen van slan- I gen vorderde weinig tijd en al spoedig werd het vuur, dat reeds een angstwek kende omvang h&d aangenomen, met een tweetal stralen bestreden. De aanwezig heid eener nortonput met motor- installatie op het marktplein is wederom ft gebleken van onschatbare waarde te zijn. De kinderen hadden al spoedig het brandende Weeshuis verlaten, waarbjj de oudsten er voor zorgden, dat nog wat klceren werden meegenomen Ten huize van de fam. F. Zegel vonden zij ec^n gastvrij onthaal. De heer en mevrouw Melissen gaven onderwijl aanwijzingen aan toegeschoten burgers en militaire^ die nog zooveel mogelijk voorwerpen van waarde poogden te redden: schilderijen van historische beteekenis in de eerste plaats en verder ouderwetsche meubel stukken, ledikanten, beddegoed. Ook de kleerenkasten. werd'en leeggehaald. In de ruime timmermanswerkplaats van de heer J. van Wessem kon alles voorloopig wor den geborgen. We merkten, behalve Bur gemeester Kamp, o.a. ook gemeente-secr. Jonker en cremeente-ontv. A. Broekman op, die, resp. secr. en boekhouder van het Alg. Weeshuis, aandeel hadden in het reddingswerk. Velen, die omstreeks kwart over zes de brand gadesloegen^ zullen van meening zijn geweest, dat het vuur vrijwel het hëèle gebouw zou verwoesten. Fel joe gen de vlammen naar buiten; ze reikten tot boven het dak. Ruiten barstten en gre tig vond het vuur voedsel in de houten binnenbetimmering Maar nog voordat 't dak kon worden aangetast en de vlam men, aangewakkerd door de krachtige Oostenwind (richting Postkantoor) zich aan andere vertrekken hadden meege deeld, was onze kranige brandweer er in geslaagd het gevaar te stuiten. De thnke nuip van een aantal militairen mag hier bij tevens worden vermeld. Somwijlen daag de een dichte vonkenregen over tie aan grenzende gebouwen (voornamelijk Post kantoor en Directeurswoning) neer, maar wezenlijk gevaar was al spoedig met meer aanwezig. Na een .hau uur was al zooveel water gegeven, dat op uitbreiding geen kans meer bestond. Dicnte rookwoi- xen joegen naar de Groeneplaats en ver dreven een wijle vele belangstellenden^ die van hemde en ver waren samenge stroomd, om van dit ongewone schouw spel, een lelie, uitslaande brand in het midden van Den Burg, getuige te zijn. Wat de brand betreft, bepaalt de schade zich m hoofdzaak tot de jongens slaapkamer op de bovenverdieping, die geheel uitbrandde. Maar aanzienlijk is de waterschade, want ontzaggelijk zijn de Ito. veel heden water, die in het gebouw moesten worden geworpen om het groote gevaar van een catastrolale brand midden in het dorp te stuiten. Het vroor Maan dagavond 2 graden. Wie door de Park straat moest, deed verstandig op schaat sen te gaan. 's Nachts is nog zand ge strooid. Omtrent de oorzaak van de brand kan worden meegedeeld, dat deze vermoede lijk in 'n delecte schoorsteen te zoeken is. Verzekering dekt de schade. Het Weeshuis is voorloopig onbewoon baar, maar door de goede zorgen van eenige families in de buurt levert dat een met al te groot bezwaar op. EEN LICHTPUNTJE NA DE BRAND. Of deze Weeshuisbrand de süids lang bestaande plannen voor de stichting van een nieuw gebouw dichter bij de verwe zenlij king heeft gebracht? Velen hopen het. Tweeërlei doel zou daarbij worden be reikt. Ie, Een doelmatiger huisvesting, een gebouw, dat beantwoordt aan de re delijke eischen, welke aan een dergelijk tehuis moeten worden gesteld (practisch, hygiënisch, gezellig; rijk aan licht en lucht)2e. oplossing van ^een, verkeers probleem. We gaan hierbij uit van de ge daclite, dat er niet alleen een nieuw Weeshuis komt, maar dat tevens het oude verdwijnt of althans van dit oude bouwsel een stuk wordt afgebroken om de Parkstraat 'een ruimer toegang te ge ven Laat ons de put niet dempen als het kalf verdronken is. Als verbinding tus schen Weverstraat en Marktplein is de Parkstraat een der drukste van Den Burg. De aanwezigheid van een school in de Nieuwstraat moet ons nimmer uit de gedachte gaan, wanneer we ons af vragen, of die nauwe doorgang (hoek Parkstraat-Nieuwstraat t.o, perceel Wed. Buijsman) nog langer mag bestaan. UIT GRIJS VERLEDEN. In vroeger jaren moet het Weeshuis als nonnenklooster dienst hebben gedaan. Sinds 1573 is het als Weeshuis in ge bruik; het was Pgps Willem van Oranje, die hiertoe, desgevraagd, de plaatselijke overheid toestemming gaf. Of het gebouw in zijn huidige toestand en gedaante nog veel overeenkomst met het voormalige vertoont, schijnt aan twijfel onderhevig Het prijkt nog maar sinds kört op de „Lijst van Monumenten". WIJ WONEN OP EEN EILAND. T.E.S.O. IN DE KNEL. We wonen op een eiland en wat dit in dagen van felle vorst en Oostenwind beteekent, weten we maar al te goed. Dan is het misère met de bootdienst, alle goedbedoelde "pogingen van T.E.S.O. ten spijt. Maar nu we dit schrijven is het na een heele maand van vrijwel onaf gebroken vorst nog maar eenmaal ^ge- oeurd, dat ons eiland een dag heelemaal geen verbinding had met de vaste walt. Dat was Zonüag. Wel vier uur hebben onze l .E.S.O.-mannen onvermoeid met de brute macht van het ijs gestreden, daarbij geholpen door de mannen onder de passagiers, die onder aanvoering van een der f.E.S.U.-krachten onophoudelijk van stuur- naar bakboord en terug liepen, om de boot in een schommelende bewe ging te brengen. Het was een merkwaardig relaas, dat een der „gestrande" passagiers van deze Zondag, de heer S. Duynker ons deed. Om zeven uur van wal gestoken. Het was heerlijk warm in de kajuit en ieder was vol goede moed. Optimisten waren er onder. „De trein van Kwart voor acht zal ik wel niet halen, maar die van kwart voor 9 zeker", sprak een soldaat, dienaar Beverwijk moest. Maar de goeie man kwam van een koude kermis. Het werd negen uur, tien uur, elf uur en riog wa ren we maar heel weinig buiten de haven gekomen. De stijve Oostenwind had in de afgeloopen nacht liet ijspak zoo op elkaar gedrongen, dat er geen doorkomen aan was. Intusschen was de Marsdiep van Den Helder gekomen. Die had het ook zwaar te verduren, maar, al ging het langzaam, beide booten vorderden en za ten tenslotte op geen tien meter meer van elkaar. Maar toen was het ook ge daan. Hoe aan boord van Wageinaker en Marsdiep ook werd gezwoegd en ge stookt, we wonnen geen centimeter ter rein meer, erger nog de afstand werd weer g rooter en omdat het intusschen> al elf uur was geworden, begon de eb te loopen. We moesten het opgeven. Een strop voor de verlofgangers, die hun verwanten aan de vaste wal meenden te kunnen bezoeken. En in het bijzonder voor hen, die ook Zaterdagmorgen al ver geefs getracht hadden de overkant te be reiken. Er waren er, die toen hun hoop op het Mok-bootje hadden gevestigd. Uit stak om halt vijf zijn neus in het ijs, maar kwam 9 uur 10 weer thuis. Zoo dik was het ijs. Maar niet voor allen was die mislukte reis een teleurstelling. Militairen, wier verlof er op zat, hadden nu een geldige reden om nog wat aan eigen haard te toeven. Je moet maar boffen. „De Marsdiep zal nog probeeren het Horntje aan te doen". Die mededeeling klonk menigeen als muziek in de ooren toen de Wagemaker de strijd had moeten opgeven. Dus weer in de bussen. Eerst naar Den Burg. Telefoneeren. Toen naar het Horntje, maarop weg daarheen kwam al een boodschapper de" bussen te gemoet: „Blijf maar thuis. De boot kan onmogelijk bij de dijk komen. Ijs is er niet, maar wel zooveel stroom, dat aan leggen aan het Hondje onmogelijk is" En alsof de maat nog niet vol was, raakte op de terugweg een van de drie bussen nog zoo stevig in een dik be sneeuwde berm, dat ze met vereendei krachten alleen weer op het goede, zij het gladde, pad, kon komen. HET ALGEMEEN WEESHUIS DEN BURG. iiiiii üiiiillillliiiiiiillliiiiliMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniii niiiiiniiiiiiiii mmiiiiiillllll VAN OVER DE GRENS. ROEMENIE IN IIET GEDING. Churchill had in zijn rede van Zater dag 20 Jan. het oog op alle neutralen Maar de neutrale landen, waarop men te Parijs en in bepaalde politieke kringen te Londen het eerst het oog richt, zijn de landen, in het zuidoosten. Daar toch is de open poort voor de omsingelde „vesting" Duitschland het grootst Dank zij de on zijdigheid der landen in het Balkan- en Donaugebied ontvangt Duitschland groo te hoeveelheden grondstoffen en voed sel en wordt het in staat gesteld de blokkade nog lange tijd te kunnen verdu ren. Daarom zijn de Fransche militairen en ook die Bntsehe politici die er even zoo over denken, als Churchill, van oor deel, dat men die neutralen in het zuid oosten moet trachten mee te krijgen. Een bijzondere positie in dit gebied neemt Roemenië in. Het is 't rijkste van al die kleine staten: het bevat juist wat Duitschland noodig heeft, olie en graan En het is in de tweede plaats gelegen tus- schen de vier krachten in: tusschen Duitschland, Rusland, Italië (als Balkan- mogendheid, nu het Albanië geannexeerd heeft) en Engeland (via de Middelland- sche Zee en Turkije, Engelands bondge noot). De beslissing van Roemenië is dus van gewicht. Nu heeft dit land twee ver schillende overwegingen Het moet aan de eene kant rekening houden met het westen, omdat het van Engeland en Fisinkrijk in April 1939 een waarborg voor lijn onafhankelijkheid heeft gekre gen: het wil de vrienschap dezer L ee nu t verliezen. Het moet echter aa i de ai-dcre kant Duitschland te vrie h i.- den, want Duitschland beschermt het te gen mogelijke Russist ne plannen uit eigen belang, omdat de Duitschers (lie Roemeensche producten nnodig hebben Die samenwerking tusschen Duitse hant en Roemenië op economisch le ren, brengt beiden voordeel: de Roemenen zijn zeker van de afzet van hun graanoogst tegen vaste prijzen. OLIE IN HE TGEDING Nu maakt de Duitsche regeering van deze toestand gebruik door een druk uit te oefenen op de regeering van Boekarest Zoo is zij er in geslaagd het handelsver drag van Maart 1935 nog uit te breiden, zoodat Roemenie nog meer olie leveren zal. Maar nu eischt zij ook daartegenover dat de Roemenen geen concessies meer doen aan de Engelschen Hier nu ligt voor de regeering te Boekarest de moei lijkheid. Te Boekarest wijst men er op dat Roemenië zijn handelsovereenkomst met Duitschland, die inhoudt een leve rantie van bijna een derde van de totale olicproductie, niet kan nakomen, indien met alle oliemaatschappijen hun aandeel er in bijdragen, want deze maatschappijen hebben samen drie kwart van de totale olieproductie in handen De Royal Dutch stuurt het meeste van haar opbrengst naar Duitschland, de ..Shell" echter heeft het contract voor boring voor Duitsch land verbroken, omdat zij eenEngelsche maatschappij is. Met het oog hierop is er bij de Fransche en Engelsche maat schappijen veel wrevel jegens de Royal Dutch". De oliepolitiek brengt op die wiize verschillende factoren in het ge ding. DLITSCii-RUSSISCKE SAMENWERKING. Er doen allerlei geruchten de ronde, over een afspraak tusschen Duitschland en Rusland inzake herziening der grens, tusschen die twee in het veroverde Po len getrokken. Deze grens is tot nu toe zoo, dat Rusland met zijn nieuwe stuk Polen grenst aan Roemenië. In dit Zui delijk deel van Polen, Oost-Galicië. het welk mede tot het aan Rusland toegewe zen stuk behoort, liggen de kostelijke oliebronnen, waaraan Duitschland zoo zeer behoefte heeft Het heette reeds in October, dat dit gebied wel onder Rus sische heerschappij zou blijven, maar dat de exploitatie der oliebronnen aan de Duitschers zou zijn toebedeeld. Dit blijkt nog steeds niet het geval te zijn, want opnieuw spreekt men over zulk een toewijzing aan Duitschland Overigens staat het met die bronnen met goed De Polen hebben, voordat zij dit gebied ont ruimden, er stoffen in geworpen, die de exploitatie voor lange tijd onmogelijk maken Het heet nu, dat de Duitschers hiernaast geven we een relaas van Zondag, toen Texel geheel van de vaste wal was afgesloten. Daags te voren kon nog eenmaal in beide lichtingen worden gevaren. Om half acht verliet de Mars diep 's morgens Oudeschild. Na een uur moeizaam heen en weer werken tusschen het knellende ijs, was de boot nog maar een paar honderd nieter de haven uit. Maar er kwam meer en meer schot in en toen tenslotte de Dokter Wagemaker, van Den Helder gekomen, op korte afstand passeerde, konden de bouten van eikaars geul gebruik maken. Om kwart voor tien nep de Marsdiep de haven van Den Hel der binnen. Ook de Wagemaker had nu weinig moeite meer om Oudeschild te bereiken. Maandag kon ook maar één dienst in. -beide richtingen worden uitgevoerd. De bootr die om half acht v. m. van Den Helder vertrok, deed. toen het Horntje aan. Er waren veel passagiers aan boord en er was heel „wat vrachtgoed. Het was bar koud en velen hadden er op gerekend, dat de reis wel een heele tijd kon duren maar dat viel mee. Zonder ook maar een keer door het ijs te zijn opgehouden was de Marsd.ep m zeer korte tijd tot op on geveer 5 M. van het Horntje. Van hei schip tot boven aan de dijk werd een loopplank gelegd en hier over konden dj passagiers de wal bereiken. Achter d. -dijk stonden de autobussen al klaar. Ook Dinsdagmorgen -werd bij het Horntje aangelegd. IIIIII PLANTEN IN KAMER EN TUIN. HUI 168. CLIVIA wortelt graag boven de aarde; deze neiging mag niet onderdrukt worden. Verpotten begin Maart, als de pot zich geheel of bijna geheel met wor tels heelt gevuld. Zorg voor een stevig mengsel van oude bladaarde of veenmols hoopengrond met uiteengevallen rulle klei en een vijfde deel scherp zand vlak naast de oude putten nieuwe putten zunen gaan boren, maar dit is een dure geschiedenis. Men zal dus nadere berich ten moeten afwachten. Een andere kwestie van belang is dez_. Door de bezetting van dit gebied van Oosi-Galicië grenst Rusland nu ook in het Noorden aan Roemenië, terwijl c. geen gemeenschappelijke Duitsch-Roc- meensche grens is. Maar juist voor het goederenvervoer tusschen Duitschland en Roemenië is zulk een grens van groote beteekenis. Dit verkeer wordt steeds in tensiever als gevolg van de nieuwe han delsverdragen. waardoor Duitschland zich grooter aandeel van de uitvoer heeft we ten te verzekeren. Onder deze omstandig heden is het te begrijpen, dat men ven Duitsche kant op zulk een grens met Roe menië greote prijs zou stellen. Of de Rus sen deze concessie zuilen doen, in ruil voor Duitsche hulp bij de moeilijkheden, die zij thans ondervinden, zal wel spoe dig blijken.) De Duiischers ontkennen tot nu toe, dat zij de Russen tegen de Finnen zullen helpen. Een ander terrein, waarop men elkan der van dienst kan wezen, is de regeling, van het transportwezen in Rusland, m dit opzicht heeft Duitschland al evenzeer belang bij een verbetering als de Sov jet-Unie zelf. Want wanneer de Duu- schers van de Russen grondstoffen in groote hoeveelheden willen koopen, is het vraagstuk der verzending wel een der moeilijkste. De spoorwegen vormen van het begin van het sovjetregime af t.j zwakke plek. Nog altijd loopen zij onre gelmatig. Een goed wegennet, dat de spoorwegen zou ontlasten, doordat men een deel der goederen met auto's ver zendt, ontbreekt even eens. Dit heele pro bleem is er een, waarbij de Duitscheis de Russen hun diensten-kunnen bewijzen en er zelf bij gebaat zouden zijn. Daar om is het bericht, dat dr. Todt met een aantal deskundigen in Moskou is gearri veerd, van beteekenis. Todt is de man, van de autowegen, hij heeft ook de West- wall in het Rjinland aangelegd. Is dit be richt juist, dan kan men dus inderdaad een nauwere samenwerking tusschen dc twee landen juist op economisch terrein, in de eerste plaats voor het transportwe zen verwachten.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1940 | | pagina 1