TEXELSCHE COURANT
Woensdag 14 Februari 1940
No. 5419
Een felle brand.
"52ste Jaargang
zoo sprak.... minimin
Wol op de wereldmarkt
FINSCHE LOTTA'S
Texelsche Berichten
Uitgave
N. v. Boekhandel en Drukkerij
y, h. Langeveld en De Rooij
Den Burg Telefoon 11
lllllliiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiwiiiiiiiiiiiiiiu'llllll
SPREKENDE GETALLEN. Illll
I ||]|||llllllllllllllillllllllll)llll!llllllllhlllll<INIIIIII<llllllllllllll>l[IIH|ll,lllltlllllll
BROEK-OP-LANGEDIJK.
Aan de Groenteneentrale was de omzet
Jan. 1939 f177000.—
Jan. 1940 f112000.
FAILLIET
rafi Het aantal faillissementen was
r in 1930 4405, in 1938 2520.
h. in 1937 3123; in 1939 2129.
VOORDEEL DOOR DE WINTER.
Dc N.Z.H. Tram-Mij. ontving
Januari 1939 f 256000.
I - Januari 1940 f319000.—
0
0 BELASTING OP VERMAAK,
g ?Ons land telde in 1938.
Oil 4S8 gemeenten zonder,
ju 568 gemeenten met
vermakelijkheidsbelasting.
ONZE HANDEL MET RUSLAND
In millioenen roebels:
Naar R. in 1931 128,6; uit R. 59,7.
Naar R. in 1936 72,7; uit R. 53,9.
Naar R. in 1938 102,5; uit R. 92,8.
(Een roebel is plm. 35 ct. Red.)
UITGAAN EN ROOKEN.
1 In 1938 werd in Nederland besteed:
f 27.7 millioen aan vermaak.
f 64.8 millioen aan sigaren,
f 49.4 millioen aan sigaretten,
f 17,6 millioen aan tabak,
f 131.8 millioen totaal aan rookgerei.
BOLGEWASSEN
De uitvoer van bol-, knol- en wortelge-
gewassen bedroeg
in het jaar 1938 52 millioen K.G.j
in het jaar 1939 41 millioen K.G.
De waarde ging met acht millioengld
m, achteruit. Moge de Regeering ook onze
H kweekers helpen, spoedig en behoorlijk
„VERMAAK" IN AMSTERDAM.
In 1938 besteedde het Amsterdamsche
publiek f7.3 millioen aan „uitgaan".
Hiervan:
4.30 millioen aan bioscoop.
0.30 millioen voor tooneel.
0.30 millioen voor concerten.
0.68 millioen voor sport.
0.15 milljoen voor tentoonstellingen.
KOSTEN VAN LEVENSONDERHOUD
Het indexcijfer voor arbeidersgezinnen
bedroeg te Amsterdam op basis 1911
1913 100:
136,5 Aug. 1939.
144.3 Nov. 1939.
146.0. Dec. 1939.
Voor de voeding alleen waren ze
124.4 Aug. 1939.
136.2 Nov. 1939.
137.3 Dec. 1939.
GEMIDDELD JAARINKOMEN
We noemen het hier van de drie rijk-
ste landen en de drie armste landen van,
f Europa, ook v.d. Vereen. St., gegevens (van
vóór Sept. 1939) uit een artikel van de
statisticus Colin Clark.
1 2700 Engeland
f 2500 Zwitserland
f2100 Nederland,
f 850 Italië,
f 650 Bulgarije,
f 590 Roemenie,
f 3500 Vereen. Staten.
VAN OVER DE GRENS.
DE IERSCHE KWESTIE.
Vorige week zijn te Birmingham twee
Iersche terroristen terechtgesteld. Het
aantal aanslagen, door de groep van Ier
sche nationalisten in Engeland gepleegd,
is de laatste maanden toegenomen. Dc
regeering heeft door de terechtstelling
een afschrikwekkend voorbeeld willen ge
ven. Zij heeft dit gedaan, hoewel uit Ier
land van verschillende zijden, o.a. van de
Burgemeester van Dublin en het stadsbe
stuur te Cork verzoeken om gratie waren
ingekomen. Hoewel de meerderheid van
het Iersche volk de terreur op zichzelf
afkeurt, heeft zij toch sympathie voor de
motieven, welke tot deze daden dreven.
Ierland heeft wel sinds 1922 de positie
van een Dominion. Dat wil zeggen: het
is geheel vrij in zijn binnenlandsche po-
litiek; het kan zelts diplomatieke verte
genwoordigers in het buitenland benoe
men, maar het is gebonden aan de Kroon,
en op die wijze is het dus een deel van
het Britsche Rijk. Reeds dit feit is de
meerderheid van het Iersche volk niet
naar de zin; /jj willen een republiek, even
als de groep Malan in Zuid-Afrik-a dit wil.
Maar er is nog een grief, die de leren
hebben tegen de regeling van 1922. Toen
is n.l. de afscheiding van Ulster besten»
d'igd. Het noordelijk deel van het eiland
behoort sindsdien als een afzonderlijk
gebied bij Groot-Brittannië. De nationale
Ieren willen hun eiland als één geheel; zij
berusten niet in de afscheiding van
Ulster.
De regeering De yalera tracht dit doel
door wettige middelen te bereiken. Deze
weg is voor een deel der Iersche nationa
listen te lang. Z ijwillen het doel, de een-
heid van Ierland en de onafhankelijke
republiek, sneller bereiken. Vandaar die
terreur, welke ten gevolge van de oorlog
is toegenomen.
De terechtstelling te Birmingham heeft
in Ierland beroering gebracht. De stroo
ming tegen Engeland is verscherpt. Men
heeft Woensdag 7 Februari beschouwd
LANDBOUW VEETEELT
||||||lllllllllllllllllllllll!lll!lllllllllllllllllllll!!llllllllllllllllllll!l!llllllllllllll|(||||
FRUITTEELT. De boomgaarden in ons
land beslaan thans bijna tweemaal zoo
veel grond als voor ca. veertig jaar. Nu
ongeveer 50.000 H.A. En er wordt veel
meer zorg aan de vruchtboomen besteed,
dan eenige jaren terug (bespuiten, vak
kundig snoeien, doelmatig bemesten). Be
denk, dat vruchtboomen gevoelig zijn voor
chloor, dat een reservevoorraad fosfor-
zuur zeer gewenscht is (waarvoor slakken-
meel zeer nuttig is) en.dat de meeste
boomgaarden volgens prof. Sprengeraan
stikstofgebrek lijden, terwijl Ir. v.d. Plas-
sche, die de groote boomgaarden in Ame
rika bezocht, constateerde, dat de strek ;n
waar het beste fruit vandaan komt, die
zijn, waar het meeste stikstof gebruikt
wordt. Daar zit wat in, in deze uitspra
ken. Kalksalpeter en kalkammonsalpeter
kunnen wonderen doen. Door de stikstof
vooral, maar ook door de kalk, die zoo
gunstig op de bodemstructuur werkt.
AGRICOLA.
KUNSTMEST. Als we de normen na
gaan, die gebruikt worden voor de toewij
zing van stikstof, fosforzuur en kali., dan
moeten we zeggen, dat het nogal losloopt.
Men zal misschien wel eeus veranderen
moeten van 'soort. Doch dat is meestal
niet zoo erg. Wat van overzee aangevoerd
moet worden, heeft natuurlijk de meeste
last. Zoo chili en de grondstoffen voor
superbereiding. Doch daarnaast hebben
we de luchtstikstofmeststoffen in goede
voorraad. En als fosforzuurbron hebben
we thans een ruime hoeveelheid slakken-
meel. Dit in tegenstelling met de vorige
oorlogstijd. Maar toen waren twee van
de groote leveranciers van slakkenmeel,
n.l. Belgie en Luxemburg, niet in staat om
te leveren, daar de oorlog in die landen
woedde. Nu is dat anders. Maar er zijn
meer liefhebbers. Ook andere landen vra
gen er om. Als er van ons land een goede
vraag komt, veroveren wij als koopers op
die markt een goede positie voor de toe
komst.
Daar zit wat in: ook voor de toekomst
zorgen. En we kunnen wel wat gebruiken.
De bodem met kalk en fosforzuur ver
rijken is veelal goed. De prijzen van het
slakkenmeel zijn nog matig. Even hoog,
misschien zelfs iets lager nog dan ver
leden jaar om deze tijd. Daar moeten we
ons voordeel mee doen. AGRICOLA.
GIER bewaren in de goede kelder.
De kosten komen er wel uit, nu het stroo
zoo duur is.
BLOEMBOLLEN. Zoowel kleine als
groote kweekers moeten voorschotten heb
ben, willen zij leven en het allerraoodig-
ste voor hun bedrijf doen, betoogt het
Kweekersblad.
EEN KLEURENFILA4. Samen met Ir.
K. Volkersz., heeft de NA'. Amsterd.
Superl'osfaatfabriek een bloembollenteelt
kleurenfilm samengesteld. Ze behandelt
o.a. koeling, bemesting, broeien, enz.
Iets voor ons eiland?
MILTVUUR. In Dec. 1939 deden zich
.n ons land 213 gevallen voor, over het
heele jaar 1938 „slechts" 178, over 1937
128. Het meest trad de ziekte op in Zuid
en N.-Holland en Utrecht. In Dostzaan
alleen waren in Dcc. wel zes besmette
boerderijen. Van 17 Dec. t.m. 3 Febr.
zijn 560 dieren gestorven.
PRESIDENT
DE VALERA.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllll>!!llllllllllllllllllll
als een dag van rouw. Of er andere ge
volgen uit zullen voortvloeien, is echtei
te betwijfelen. Steun aan Duitschland?
Het valt de R.K. Ieren niet gemakkelijk
hun sympathie te geven aan de Duit-
schers.
Illllliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiillllll
SIR KINGSLEY WOOD, Eng. Lucht-
vaart-Min'ster: De tegenstelling tus-
schcn Frankrijk en Engeland eenerzijds en
het onbehaaglijke bondgenootschap Rus
land—Duitschland anderszijds, waarbij al
leen Rusland voordeel heeft, is nooit
grooter geweest.
FAGERHOLM, Finsch Minister van
Sociale Zaken: In Helsinki gaat alles
goed. Er is natuurlijk veel vernield, maar
niet zooveel als men gelooft Helsinki is
een groote stad. Er zijn plaatsen in Fin
land, waar men er veel erger aan toe is.
Hels nki is rustig en heeft vertrouwen.
Ieder nieuw bombardement sterkt onze
saamhoorigheid.
MINISTER STANLEY, Engeland: Wij
hebben maar één oorlogsdoel, n.l. de oor
log te winnen en wij hebben maar één
vredesdoel, n.l. een blijvende vrede te
stichten. Een vrede, door onderhandelen
verkregen, zou niets oplossen, geen
waarborg geven voor het heden en geen
veiligheid voor de toekomst. We zouden
binnen enkele maanden of jaren bemer
ken, dat wij niet de vrede gewonnen,
maar de overwinning opgeofferd hadden.
Illllliriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
RIJMELARIJTJE.
||||||iiiiiihiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!IIi:iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiii;iiii||I|||
MARS' BALANS.
De burgeroorlog in Spanje heeft
50 duizend personen levenslang
invalide gemaakt.
Ziehier dan dc balans, m'n lezer,
Van Spanjes wreede burgerkrijg,
Terwijl ik dan nog, zoo u opmerkt,
Maar van het aantal dooden zwijg.
Dit was nog maar een burgeroorlog,
Een oorlog dus in zakformaat,
Maar niettemin met een in droevig,
Ten hemelschreiend resultaat.
Nog eens- het was een burgeroorlog,
Maar hoe zal de ba'ans wel zijn,
Als straks de strijd zal zijn beëindigd
Aan Maginot- en Siegfriedlijn?
Goddank, we hebben nog de winter,
En dikwijls wordt de wensch geuit
Dat deze ongekende winter
Een verdere ontwikk'ling stuit.
Maar hoe het zij, aan alle kanten,
Wordt nog aan 't moordend staal gewerkt,
En vesting, linie, zee en grenzen,
Tot het onmoog'lijke versterkt.
De menschen zuchten, klagen, treuren,
De wereld danst haar doodendians,
Maar Mars boekt rusteloos zijn cijfers,
Van winst.en houdt straks weer balans.
HUIB DE RIJMELAAR.
TEKORT. In België dreigt sluiting van
textielfabrieken wegens gebiek aan wol.
VOORRAAD KLEIN. Bradford meldt,
dat de producenten voldoende wol hebben
om de machines op dc bestaande capaci
teit aan de gang te houden, maar de
voorraad is klein.
STEMMING VAST. Zuid-Afrika meldt
d.d. 9 Febr., dat de concurrentie op dev
veilingen algemeen scherp was. Vaste,
stemming. Engeland, Frankrijk, Italië, Ja
pen en Amerika waren de voornaamste
koopers.
Ruwe Huid j PUROL
Rnwe Handen Doos 30 Cent.
Rnwe Lappen I Bij Apoth. Drog.
MEISJES IN UNIFORM.
Wie zijn krant leest, zal weten wie met
de naam „Lotta" wordt aangeduid. Lot-
ta's noemt men de leden van het groote
vrouwelijke vrijwilligerscorps, dat in Fin
land zoo veelvuldig van zich doeï
spreken. Daar in dat zwaar getroffen
land vrijwel alle strijdbare mannen in
het geweer zijn geroepen, zou daar aller-
wege van groote ontwrichting van han
dels- en bedrijfsleven sprake zijn, wan
neer de Finsche vrouw niet zooveel mo
gelijk de plaats van de man had ingeno
men. Maar bovenal in de hospitalen, in
de militaire keukens, in de kleedmgdiejxjts
en bij de luchtbeschermingsdiensten ver
richten zij haar taak op een wijze, welke
diep respect afdwingt. Ook meisjes, d.e
nog maar nauwelijks van school zijn,
maken zich reeds zeer verdienstelijk, o.m.
door het verzamelen van kleedingstukkui
èn de bezorging daarvan aan behoeftige
gezinnen.
De Lotta's heeten zoo naar de marke
tentster Lotta Svaerd, die een 150 jaar
geleden haar man naar het front verge
zelde, alle ontberingen met hem deelde,
hem verpleegde toen hij gewond werd en
die, toen hij gesneuveld was, haar tee-
dere zorgen over andere soldaten uit
strekte. De huidige organisatie van Lot
ta's beijvert zich om Lotta Svaerd in op-
of feringsgezir
te evenaren.
DOOR BRAND VERNIELD.
„ADA
1203".
Een der vier schilderijen,
voorkomende op de „Voor-
loopige Lijst van Nederland-
sche Monumenten van Ge
schiedenis en Kunst" en af
komstig uit en eigendom van 't
Alg. Weeshuis, welke met nog
drie andere eveneens van
het Alg. Weeshuis Zater
dag bij de brand in het ma
gazijn der N.V. Vlessing ver
loren gingen.
VOOR VELE DUIZENDEN GUL
DENS DOOR HET VUUR VER
NIELD.
Door onbekende oorzaak is Zaterdag
morgen omstreeks kwart voor twaaif
brand ontstaan in het woonhuis in de
Gravenstraat (t.o. de Weststraat), dat
tot Sept. 1939 door mevr. dc wed. Blok
was bewoond en sindsdnn bij de N.V.
Goederenhandel Ph. Vlessing als maga
zijn in gebruik was. De vlammen, welke
het eerst de beneden-voorkamer aan
tastten, grepen met ongelooflijke snelheid
om zich heen, zoodat in minder dan
geen tijd het heele pand één vuurzee
w as. In de aanwezige voorraad vond hel
vuur gretig voedsel. Honderden dames
japonnen, heenen:ostumes, jassen, tien
tallen rollen cocosmatten, tapijten, een
groote partij manufacturen, wollen de
kens en voel meubelen1 (crapeauds, dres-
so.rs, tafels, stoelen, enz.) gingen in de
vlammen op. Maar ook een zevental
schilderijen van liet Alg. Weeshuis (waar
over we in een afzonderlijk artikel schrij
ven).
De brandweer was spoedig ter plaatse
Aanvankelijk werd met één straal het
vuur bestreden, later met twee. Ce
motorpomp op de nortonput op de Groe-
neplaats bewees opn'euw haar groote
nut.
Maar hoe kranig onze brandweerlui
zich ook weerden, zij konden net voor
komen, dat het heele huis van onder tot
boven uitbrandde en vrijwel de heele
ontzaglijke voorraad een prooi der vlam
men werd.
Naar de heer E. Vlessing ons mee
deelde, wordt de schade door de ver
zekering gedekt. Het bedrag valt nog
onmogelijk te ramen. Experts zullen nog
geruime tijd werk hebben, om deze vast
te stellen. Pas na een volledige inventa
risatie kan worden uitgerekend, voor welk
een kapitaal door de brand is verloren
gegaan.
Het heeft geducht gespannen. Er
stond weinig wind,, maar toen de vlam
men onder en boven door de ramen joe
gen en tegen half één zelfs door bet
dak braken, moest er hard gewerkt wor
den, opdat het belendend woon- en win
kelhuis van mw, de wed. D. Witte
door 'n steegje gescheiden geen gevaar
zou loopen.
Rechts grenst aan het geteisterde per
ceel een woning van de heer Joh. Keij
ser. Deze werd bewoond door de fam.
Cor van Rossum. Omdat ze tegen die
van mw. Blok is aangebouwd zag het er
ook voor deze won ng slecht uit. Met
veel hulp van burgers en militairen werd
de heele huisboel in veiligheidgebracht,
(eerst bij de buren, later in een schuur
van deN.V. Vlessing geborgen.) Het
huis kreeg veel waterschade en kanvoor-
loopig niet meer worden bewoond. Oor
spronkelijk was de bovenverdieping van
het nu uitgebrande huis slechts door een
houten schot van de won ng van de heer
Joh. Keijser gescheiden. Nog met zoo
lang geleden werd het hout door een
steencn muur vervangen. Ware dit niet
het geval geweest, de woning was mede
in vlammen opgegaan.
Omstreeks één uur was het gevaar be
zworen. 's Middags heeft men wat er van
de voorraad nog restte op wagens gel a
den en op het terrein bij de R.K. Paar
denstallen opgeslagen. Een treurige aan
blik leverde dit boeltje op. Vrijwel alles
vertoonde brandgaten of was door roet
cn bluschwater nagenoeg waardeloos ge
worden. Ook een dozijn naaimachines
alleen al voor een waarde van f1000
heeft de vuurdoop niet kunnen door
staan.
Wat de oorzaak betreft, kon de heen
Vlessing ons geenerlei mededeeling doen.
Men tast volkomen in het duister. In de
de kamer, waar de brand ontstond,
brandde een haard, maar hoe deze een
ramp heeft kunnen veroorzaken, is een
raadsel. Kort te voren was de heer E.
Vlessing nog met een belastingambte-
lllll|ll!llllllllllllllllllllll!"llllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll|||lll
111111,11111 GEMEENTE TEXEL.
||||||llllllliiill!lllllillllHlllilllllllllllllllllliillllllllllllll!lllllllilllllllillllllll||||||
BRANDGEVAAR.
De Burgemeester van Texel geeft den
ingezetenen, gebruikers van woonhuizen
en andere gebouwen in ernstige over
weging ue stookplaatsen, benevens ka
chelpijpen en schoorsteenen of andere
rookgeleidingen in de evenbedce'de
bouwwerken te doen contioteeren in ver
band met de kans op brandgevaar, wrelk
gevaar door langdurig hard stoken aan
merkelijk Is vergroot.
Tevens wordt aanbevolen de uiterste
voorzichtigheid te betrachten bij het dro
gen van kleedingstukken in de nabijheid
van kachels en rookgeleidingen.
Texel, 12 Februari 1940.
D-* Burgemeester voornoemd,
KAMP.
naar in het huis geweest, maar neté,
verdachts werd toen bespeurd.
Over de wijze, waarop de brandweer
de zaak heett aangepakt, was de heer
Vlessing bijzonder goed te ispreken. Ik
heb Piet Spigt en Arie Huizinga bewon
derd, die als apen in een boom klom
men en niets hebben ontzien om het
vuur de baas te worden. Van hun kleeren
bleven nog maar flarden over. Zij krijgen
van mij een nieuw manchester-pak. Dat
hebben die lui wel verdiend. Alle lot,
voor de brandweer, niemand uitgezon
derd. Zet u dat uit mijn naam maar
gerust in de krant. Aldus de heer E.
Vlessing.
Het spreekt vanzelf, dat deze heftige
brand, die door de zware rookontwikke
ling tot op groote afstand buiten Den
Burg zichtbaar was, veel publiek op de
been bracht. Burgemeester Kamp en tie
Commandant Tr. -Texel waren mede op
het terrein aanwezig.
ONGEVAL OP HET IJS.
De ongeveer zestienjarige Tiny Ka-
ger JCd., kwam Zondagmiddag op de
Elemert ernstig te vallen. Zij klaagde over
pijn in liet hoofd. Ondersteund door twee
vriend;nnen werd ze naar de woning van
de tam. C. Keijzer, Molenstraat, ge
bracht. Daar werd ze voorloopig ver
pleegd. s Avonds werd ze door de heer
naar hu,s gebracht. Naar
dL heer Kager ons meedeelde, consta-
teerd». de dokter een lichte hersenschud-
d ng. Volledig herstel zal een lange rust
kuur vereischen.
DOOR DE HONGER GEDREVEN.
Een 14-tal wilde zwanen hield zich
Maandagmorgen op bij de boerderij van
mw. de Wed. C. Hin, Eendenkooi Eenige?
peisonen liepen op de fraaie vogels af.
Op zeer korte afstand kon je ze nadercn(
en wat bleek? Ze deden zich te goed aan
het schapenvoer, dat in een bak was ge-
stroo.d. De dieren waren zeer hongerig
en vermoeid, de schapen, die om de bak
ken stonden, werden uit elkaar gejaagd.
Een zoon van de heer H:n joeg ze weg,
maar een, die doodgewoon staan bleef,
werd gevangen genomen. De overige der
tien „zwervers" werden 's middags in de
Zoutmeer gesignaleerd. J.
DE KOOG
ONDERHANDS VERKOCHT.
Het perceel land, groot 2.95 H.A., ge
legen bij Langeboseh aan de Koogenveg,
28 April van het vorige jaar door de
erven van de heer Jac. van Heerwaar
den voor de som van f5600 ten overstaan
van Notaris Mulder publiek verkocht aan
de heer C. M. Verheul, te Rozenburg,
is dezer dagen door de heer Verheul
onderhands verkocht aan de heer C.
Kooiman, De Koog.
DEN HOORN.
DOOR DE GLADHEID.
Toen mw. De Jong—Vlas alhier Zon
dagmorgen naar het Klif liep om melk
te halen, kwam ze bij de woning van)
dc fam. Nobel tengevolge van de glad
heid zoo ernstig te vallen, dat zij een.
been even boven de enkel brak. Dokter
Vellenga verleende de eerste hulp. Maan
dagmorgen is zij met de Marsdiep naar
Den Helder vervoerd.