51
DE VISSCHERIJ in 1940.
EEN LAATSTE WOORD.
x—
x—
De vee- en wolhandel in 1940
De Dertig Polders in 1940.
Texelsche Berichten
door Jn. HENKES, Den Burg.
Het jaar 1940 steekt niet ongunstig af
bij het voorgaande jaar, in aanmerking
genomen, dat de eerste 3 maanden van
1940 niet gevischt kon worden door de
lange winter of slechts enkele dagen.
GARNALEN. De minimumprijs van
garnalen was door de Centrale vastge
steld op 19 ct. per kg. met als toeslag
(gelijk vorig jaar) 48 ct per kg., bere
kend naar de hoeveelheid per zeilschuit,
schuit met motor en motorcapaciteit. In
de loop van Maart zijn er slechts enkele
schuiten uitgevaren. De vangst was ge
ring. Prijzen voor consumptiegarnalen
19 ct. en iets hooger. April was de vangst
iets ruimer zoodat de visschers een klein
dagloontje konden besommen. Zoo heb
ben zij gevaren tot de 9e Mei. Van deze
datum af tot Aug. zijn de visschers niet
uitgevaren wegens het gevaar van mij
nen. Aug. was de vangst ruimer, zoo
dat de visschers met de puf en de con
sumptiegarnalen een weekloon konden
besommen.
Sept. was de aanvoer iets grooter. Ook
liep 't bestel van cons.-garnalen omhoog
Oct. was de vangst goed. Ook de af
zet van cons.-garnalen werd ruimer.
Doordat de vraag het aanbod overtrof,
gingen de prijzen omhoog. Nov. ging de
vangst achteruit. Doordat er veel vraag
was naar cons, garnalen was de besom
ming grooter dan in voorgaande maan
den. De prijs voor cons.-garnalen liep in
Nov.-Dec. van 2060 ct. per kg.
SCHARREN. Hiervan bedroeg de prijs
825 ct. per pond.
PUFGARNALEN. Hiervan werd aan
gevoerd in 1940 1586G manden van 50 kg
De prijs varieerde van 90100 ct. per
mand. Hiervan is een groot deel door
Heldersche en Wieringer visschers aan
gevoerd.
WULKEN. Als gewoonlijk wordt aan
bovengenoemde visscherij door verschei
dene visschers deelgenomen, maar door
de geringe vangst moesten de Cocksdor-
per visschers in de loop van het seizoen
staken Slechts vier visschers gingen er
mee door. De vangst was zeer matig en
de prijs in Oct. 19 ct. en iets hooger.
Met heel veeï wenschen overschrijden
we straks de drempel tusschen Oud en
Nieuw. Maar één wensch is er, die ons
het liefst is; één verlangen is sterker dan
alle andere tezamen: Vrede!
Met in het bijzonder de wensch, dat
het Nieuwejaar U het zoo vurig verbeide
einde van de afschuwelijke oorlog moge
brengen, gaat hiermee ons laatste num
mer van 1940 in zee.
Door de feestdagen midden in de
week (met de Kerst), de vervroegde ver
schijning van dit nummer en de ook
overigens drukke werkzaamheden in ons
bedrijf, moest zoowel het Kerst- als het
Oudejaarsnummer met zijn vele copie
onder „hoogspanning" worden samenge
steld. Nochtans hopen we, dat we aan
de verlangens van onze lezers weer te
gemoet zijn gekomen.
We danken hartelijk de talloos velen,
die ons in het afgeloopen jaar op de een
of andere wijze van dienst hebben willen
zijn. Geen moeite was ons ooit te groot,
wanneer het er om ging, ons blad aan
zijn doel te dóen beantwoorden. Maar
nimmer zouden we hierin zijn geslaagd,
wanneer wij daarbij niet op de mede
werking van personen uit alle lagen on
zer bevolking hadden mogen rekenen.
De taak van een redacteur-uitgever is
er dit jaar niet gemakkelijker op gewor
den. We leven sedert 15 Mei in „bezet
gebied" en wie de beteekenis van de
pers ook van de kleine krant, welke
immers nog beter wordt gelezen dan de
grootste eenigermate beseft, begrijpt,
dat die pers al spoedig opdracht kreeg
zekere publicaties achterwege te laten en
andere te bevorderen. Er waren lezers,
die er ons boos om aankeken! Ten on
rechte. Zij zouden niet anders doen dan
wij, wanneer zij aan onze redactietafel
zaten, tenzijhun aan het voortbe
staan van hun blad weinig was gelegen!
Wij wenschen ons stipt te houden aan
alle geboden en verboden, in de over
tuiging, dat we zoo ons blad en daarmee
het algemeen belang het beste dienen.
De traditie getrouw brengen wij u in
dit nummer wederom een samenvatting
van hetgeen op ons eiland het afgeloo
pen jaar heeft plaats gehad. Het is van
zelfsprekend maar een greep uit het
vele, dat de Texelaar heeft geboekstaafd.
Burgemeester Kamp was zoo welwillend
ook nu een hoofdartikel te schrijven, ter
wijl verder deskundigen, ieder op hun
gebied, een bijdrage leverden, waarvoor
we eveneens gaarne uw bijzondere aan
dacht vragen.
X—
Een zwarte bladzij is het, waarop in 's
Lands Kroniek de voornaamste feiten
van dit jaar zijn vermeld. De oorlog
bracht dood en vernieling in menig gezin
Ook Texel kreeg zijn deel. In gedachten
verwijlen we vandaag in het bijzonder
in de familiekring van hen, die een echt
genoot en vader, een dochter, een zoon
en broer moesten afstaan. Het leven
gaat voort, herneemt zijn rechten. We
grijpen moed en slaan de handen weer
aan de ploeg. Maar dat wil geenszins
beduiden, dat we onze dooden zouden
vergeten. Het nieuwe jaar wenkt! Het
eischt ons op en ten volle. Laat het
ons bereid vinden om te herstellen wat
nog te redden is. Veel ging voor goed te
loor! Maar wat ons nog rest is waard
om er voor te WERKEN met alle lust en
met alle kracht!
Later liep de prijs omhoog tot 3040
ct per kg.
PALING. Een deel der visschers heeft
nog getracht in de herfst wat paling te
bemachtigen, maar het is op niets uitge-
loopen. Gezien de reparaties, die jaar
lijks aan de fuiken moeten geschieden,
heeft de vangst de kosten met kunnen
loonen.
HARING is er in het verloopen jaar
zoo goed als niet gevangen.. Wel hebben
de kommenvisschers nog getracht iets te
bereiken, maar de vangst bleef beperkt
tot enkele tientallen exemplaren..
KREUKELS zijn er door de abnorma
le omstandigheden zoo goed als niet aan
gevoerd. Slechts enkele balen in de loop
van Nov. en Dec.. Prijs 34 gld p. baal.
KOTTER-VISSCHERIJ (Noordzee-) -
Ook deze visschers hebben hun bedrijf
wegens de oorlog eerst geheel moeten sta
ken. In de loop van Oct.Nov. zijn zij
weer uitgevaren om te trachten in Sche-
veningen hun bedrijf weer voort te zet
ten. De uitkomsten waren tot 9 Mei be
vredigend.
ZEEGRAS Dit is er evenmin als het
vorige jaar aangevoerd.
Volgens mijn oordeel mogen we van
geluk spreken, dat de vorst niet streng
is geweest. Daardoor bestaat immers de
kans, dat er nog een deel der garnalen
op Texelstroom is overgebleven.
door S. J KEIJSER JAC.z.
De financieele uitkomsten der veebe
drijven in het algemeen waren het eerste
halfjaar van 1940 juist het tegengestelde
van het tweede. De eerste helft overvoer
de markten met steeds lager prijzen, en
daarentegen in de tweede helft al klei
ner aanvoeren met oploopende prijzen.
Van deze hoogere opbrengsten heeft ons
eiland maar weinig geprofiteerd, daar 't
grootste deel van de veeafzet in het
voorjaar en de voorzomer plaats vindt.
Zooals uit dit overzicht dan ook wel
blijkt zijn de bedrijfsuitkomsten voor on
ze schapenfokkers ondanks de hoogere
wolprijzen nog verre van schitterend te
noemen.
LAMMEREN Door de langdurige en
strenge winter moest zeer veel worden
t- Gevoederd, waardoor de productiekos
ten tot ver boven het gemiddelde stegen.
Tot overmaat van ramp trad toen op 10
Mei (dus kort voor de te houden lamme-
renmarkten) voor ons land de oorlogstoe
stand in en lieo de geheele afzet van vee
in de war. De Texelsche boer is echter
genoodzaakt een groot aantal lamme
ren tijdens de zes groote markten af te
zetten, wil zijn geheele bedrijf niet wor
den ontwricht Direct na afloop van de
oorlog werden daarom pogingen aange
wend om toch in Leiden lammeren te
markten. Verscheidene fokkers werkten
hieraan mee, doch het resultaat was zeer
teleurstellend Hierna verklaarde de NVC
zich bereid om de Texelsche markt te
steunen door die lammeren, welke op de
markt te Den Burg niet verkocht wer -
den, alsnog voor marktprijs op te koopen
en door na afloop van de geheele afzet
(lammeren, wol en oude mokken) de be
drijven indien noodig financieel te steu
nen, zoodat hierdoor 'n redelijk loonend
resultaat zou worden verkregen Het eer
ste is geschied, het laatste wacht nog
steeds op afwikkeling
De gemidd. prijs op de groote markten
was plm. f 7.50 per lam. Gedurende de
zomer en herfst liepen de prijzen voort
durend op, weinigen hebben wat hun ge
wone afzet betrof hiervan geprofiteerd.
Wel hebben vele fokkers, vooral met het
cog op een tekort aan krachtvoer, hun
keurooien geheel of gedeeltelijk zeer
duur verkocht.
OUDE SCHAPEN. De handel hierin be
gon al vroeg met prijzen van f 1517.
Ook hierbij kwam bijna iedere week een
verhooging. Het grootste deel der mok
ken is verkocht tusschen f 25 en 30
WOL. Deze werd in geheel Nederland
opgevorderd en hier op Texel in Aug.
Sept. overgenomen. De gemidd prijs,
schommelde hier om de f 1..70 per kg.
RUNDVEE. De prijzen der vette koe
ien waren in 1940 tijdens voorjaar en zo
mer goed. In de herfst best. Door ingrij
pen der regeering zijn deze prijzen thans
belangrijk lager dan voor eenige tijd op
de vrije markt konden worden gemaakt.
De melkkoeien brachten in voorjaar en
voorzomer zeer weinig op. Toen de zui-
velprijzen aantrokken werd ook de han
del in melkkoeien beter. Op het oogen-
blik zijn deze zeer duur.
VARKENS. Het fokken van varkens
was in het voorjaar best-, later minder
tot slecht loonend, terwijl heden de prij
zen voor biggen goed te noemen zijn. Het
mesten van varkens was tot de zomer
goed: later echter door gebrek aan voe-
aer en vastgestelde prijzen slecht loo
nend.
Zoo was dus ook het jaar 1940 voor
onze veebedrijven 'n zeer bijzonder jaar
rijk aan ups en downs. We gaan nu 1941
tegemoet met, wat afzet en prijzen be
treft, goede perspectieven, doch iedere
veehouder zal nog heel wat moeilijkhe
den moeten overwinnen, eer de tijd van
veeafzet buiten de verplichte om, is aan
gebroken
door J. VAN DER PIJL, Opzichter.
BESTUUR. In verband met de buitenge
wone tijdsomstandigheden hadden geen
verkiezingen plaats. De periodiek aftre
dende leden S. J. Dijksen en C. P. Eel-
man bleven zitting nemen. 27 Dec j.l. is
echter bericht ontvangen, dat de verkie
zingen zoo spoedig mogelijk moeten ge
schieden.
ZEEWERINGEN. De raming van on
derhoud sluizen werd in uitgaaf vastge
steld op rond f 9500. Verschillende ge
deelten der steenglooiing werden ver
nieuwd en herzet. De te kleine Noorsche
steentjes werden vervangen door beton
blokken.
AFWATERING Reeds in het voorjaar
werd een werkverschaffingsplan opge -
maakt op verzoek van de Rijksinspecteur
van de Werkverschaffing. Dit plan om
vat het graven van nieuwe en het ver
graven van bestaande tochtslooten, zijn
de voor een groot deel de grensslooten
van de bezittingen van Natuurmonu
menten. In dit plan is tevens opgeno
men het afwerken van kaden om boven
genoemde terreinen.
Wanneer dit plan zal zijn uitgevoerd
zijn deze bezittingen geheel gescheiden
voor zoover het de waterloozing betreft,
van de omliggende eigendommen en ont
staat a h. w. een afzonderlijk poldert je
met een hooger waterpeil. De kosten de
zer werken zijn geraamd op f 35300.
Verschillende slooten zijn vergraven
en aangepast aan de eischen, welke bij
de bemaling kunnen worden gesteld.
Ook zijn vele binnen- en scheidings-
slooten op aanzegging van de Dertig Pol
ders vergraven. Op deze slooten zijn in
't vervolg de bepalingen van de schouw
van toepassing.
DUIKERS EN BRUGGEN Diverse
duikers zijn in de loop van 1940 ver
nieuwd en vergroot. Door drukke werk
zaamheden bij de bouw van de bema
lingsinstallaties zijn enkele minder be
langrijke achterwege gebleven. Het be
stuur heeft echter besloten een drietal
duikers in de Hemmer zoo spoedig mo
gelijk te vernieuwen, terwijl vele an
dere zullen volgen.
WEGEN Veel verbeteringen werden
niet aangebracht Het werk bepaalde zich
hoofdzakelijk tot het noodigste herstel
van de bestaande stofvrije wegen, welke
na een vorstperiode van vorige winter
zeer veel hadden geleden.
STORMSCHADE. De stormwacht
moest slechts een enkele maal in dienst
worden gesteld en wel begin Dec., toen
het buitenwater opliep tot ongeveer 2.30
m boven V.Z. met een eenigszins krim
pende wind. De zeedijk bij Nieuweschild
kreeg het, toen het water begon te zak
ken (dus toen de eb intrad) zwaar te
verduren. De zee stond erg hol en de
golven liepen met kracht op de beton
nen golfbreker. Toen bleek, dat onder
deze golfbreker geen klei aanwezig was
en deze op zuiver zand was gestort, met
het gevolg, dat vier platen ter lengte v.
plm. 2.50 m. verzakten; ook sloegen en
kele zuilen weg en begon de kleiglooiing
boven de golfbreker te verzakken. Door
het aanbrengen van 'n dijkzeil kon men
het volgende tij afwachten. Dit tij gaf
echter minder water, waardoor grootere
schade uitbleef Zaterdagsmorgens is met
man en macht het gat gedicht en met
zandzakken belegd Bewesten Oudeschild
kregen we ook enkele van bovengenoem
de verzakkingen, doch veel kleiner. Hier
bepaalde de schade zich alleen tot ont
gronding.
OMSLAG De omslag per H.A. werd
bepaald op 10.en f 5,75.
De bemalingsslooten op f 2.per H.A.
BEMALING. De bemaling voor het
deel der Dertig Polders, hetwelk op na
tuurlijke loozing was aangewezen, kwam
tot stand. Op 23 Oct. werden beide ge
malen in bedrijf gesteld.
Een sprong in het duister?
Een sprong naar het licht?
Geen steri'ling die dat kan
onthullen,
We wachten maar at.
We pakken maar aan
En gaan onze plichten vervullen.
De tand' op elkaar!
De hand uit de mouw!
Niet kniezen! Niet dralen! Maar
werken
Want arbeid geeft kracht
En arbeid geeft vreugd
Laat ons d' eigen banden
versterken
D.
DE PAARDENKEURING.
Zaterdag j.l. werden in verband met
de vordering van paarden door de Duit-
sche Overheid, in Eierland 452 paarden
ter vóórmonstering aangeboden; 97
stuks werden goedgekeurd. Gisteren
vond te Den Burg de keuring plaats en
wel op een terrein van de heer L. Eel-
man aan de Hollewalsweg. Van de 352
aangevoerde paarden werden er 76
goedgekeurd. In totaal zullen dus 173
paarden „in de finale" verschijnen. Van
deze exemlaren zullen er 93 worden
opgevorderd
De keuring gaf een drukte van belang.
De heer E. Noordijk, Gemeente-veearts,
keurde de dieren bij de ingang van het
terrein, zoodat terstond gesplitst kon
worden. De terstond afgekeurde dieren
werd in het rechtervoorbeen en in de
linkerschouder een H gebrand. De goed
gekeurde viervoeters werd in 't Imker
voorbeen 'n cijfer gebrand, dat overeen
kwam met het cijfer van het bewijs, dat
de eigenaars ter hand werd gesteld. Ver
wacht wordt, dat met de definitieve
vordering spoedig een aanvang zal wor
den gemaakt.
LAATSTE BIJEENKOMST
LEGER DES HEILS.
Zondagmiddag werd door de afd. Texel
van het Leger des Heils de laatste bij
eenkomst gehouden. Zooals we reeds
meldden, moest, mede door de tijdsom
standigheden, tot opheffing worden be
sloten. Adj. Loohuis, die deze slot-sa-
menkomst leidde, zeide de opheffing zeer
te betreuren, temeer omdat Texel een
eiland is en de verbinding des winters
vaak te wenschen overlaat.
Toch moet met deze opheffing het sol-
datencorps niet als afgedaan worden be
schouwd De meeste hunner gaven de
wensch te kennen, lid te worden van de
afd. Den Helder. Hierdoor hopen zij ge
durig contact te hebben met de vaste
wal. Bovendien hoopt het Leger des
Heils in de gelegenheid te worden ge
steld nu en dan een der leden naar ons
eiland te laten oversteken, teneinde ten
huize van geestverwanten hier een sa
menkomst te leiden.
In de Zondag gehouden samenkomst
legden de soldaten getuigenis af van
hun door het Leger des Heils versterkt
geloof. Wat er ook rond hen geschiedde,
zij wisten zich te allen tijde kinderen
Gods.
Naar de heer Pieters, kapitein, ons
meedeelde, hoopt hij, dat hem binnen
kort een nieuwe standplaats zal worden
aangewezen. We wenschen hem, die ook
andersdenkenden steeds vriendelijk te
gemoet trad, veel zegen toe op zijn
nieuw arbeidsveld. J-
WIE RUILT ER
Aangeboden: Broodbonnen in ruil
vleesch- of brandstofbonnen. Ds. Vi
DISTRIBUTIE
Brandstoffen: Bon „een eenheid br
stof 3e periode" en „een eenheid c
3e periode" geldt van 1 t.m. 31 Jan.
WAARSCHUWING.
In December gestempelde Veevoer
nen, zijn na 4 Januari ongeldig.
HUISZOEKING.
Zaterdagmiddag is bij een aantal
gezetenen van Den Burg, De Waal en
ders vanwege de Duitsche overheid h
zoeking verricht.
VERBETERING.
In een deel van de oplaag is een rei
gel in de Kroniek verdwaald. We her
stellen hier de fout:
Oct. Afd. Jeugdstorm NSB opge
richt (leider: de heer C. Droog).
Nov. Ulo-blokfluitclub opgerich
(leider: de heer Smink.)
BESTUUR V.I.O.D.
Naar we vernemen is aan de heer IJ
Brouwer op verzoek wegens gezond
heidsredenen ontslag verleend als Di
recteur van V.I.O.D. De heer Jac. Bak
ter volgde hem op. De heer Brouwer
was 27 jaar bestuurslid, waarvan 7 jaar
directeur. Met hart en ziel heeft hij al
toos de belangen van het „Groote Fonds"
behartigd. Het viel hem hard zijn plaats
te moeten afstaan. Dat hij herstellen mo
ge, en spoedig, wenschen we met alle
leden van V.I.O.D hem gaarne toe.
OOSTEREND
KERKNIEUWS
Op verzoek vestigen wij er de aan
dacht op, dat de Oudej aarsavonddienst
in, de Ned. Herv. Kerk zal aanvangen t^
acht uur (was eerst op half 8 bepaald.)
||||||iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii||||||
llllll BINNENLAND lllll
||||||llllllllllllllllllllllUIIIIII|illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllll>ll!lllllllllll|lllll
DWERGGEMEENTEN.
Overijsel heeft, volgens een der ge
schriften van het Centr Bureau voor de
Statistiek de eer, dat de in oppervlakte
land kleinste gemeente binnen haar
grenren ligt: Stad Vollenhove is nie
meer dan 25 h.a. groot. Maar het kar
zich troosten met de gedachte als dil
tenminste een troost is dat het tot de
diet,hts bevolkte gemeenten van NederJ
land behoort met een ruimte van 165
M2. voor iedere bewoner. Ieder van de
800.594 Amsterdammers heeft, gemid
deld 187 M2. tot zijn beschikking, d<
Utrechtenaar moet het met 140, de Ha
genaar zelfs met 131 M2. doen.
Het minst aantal inwoners van all<
gemeenten heeft de Geldersche gemeen
te Hemmen, waar op 1 Januari 211 men
schen woonden, die ieder meer dan eer
h.a. „levensruimte" hebben, In dit laat
ste worden zij evenwel, wat de dwerg
gemeenten betreft, weer overtroffen
dcor Katwoude in Noord Holland, waa
238 menschen op 669 h.a. leven.
De grootse gemeente van Nederland i
Apeldoor met 33.966 h.a., Ede 32.93!
h.a. Emmen 29.106 h.a. Een Apeldoorne
heeft nog geen Va h.a., de Emmenaar iet!
meer dan een halve h.a en de Edenaaiv
iets minder dan een heele. 6
Huren, voor onroerend goed, Yvqo-^
ger dan die. welke 9 Mei 1940, zijn nle£
toegestaan. 11
Prijsopdrijving za 1 voprtaan stren
ger worden gestraft.
Winterhulp-waardebonnen moetei
door elke winkelier in betaling worde
genomen. Zij kunnen de bonnen terston
bij elke bank verzilveren.
Voor goederenvervoer mag me
meer gerekend worden dan 9 Mei weri
gevraagd.
OVER POSTZEGELS.
BELGIE gaf voor Winterhulp postze
(gels uit met de wapens van provincie
en hoofdsteden.
VICTOR EMANUEL, Koning-Keizer i
Italië: Gij, soldaten van Italië, staat te
genover een vijand met alle modernst
offensieve middelen, maar gij zult bewi
zen, dat die Uw roemvolle opmarsch ni<
kunnen remmen.
KAPITEIN SKITTLE'S BOOTSMAN REDT EEN KONING.
JIJ achlldttrt door, terwijl
de Koning O*
Den maar
dadolljk
don g
Hm. Ik golool, dot
l zaakje to hoog
vsiililt1
1. „Ik ga even van boord om een be
leefdheidsbezoek aan de koning te bren
gen zei Skittle tot Boots, „Misschien
blijf ik een spelletje domino spelen". Hij
gelastte Boots door te gaan met de nut
tige arbeid, het schip een kwastje verf te
geven Daarna stapte hij in de boot en
vertrok.
2. „Ik was ook liever aan land ge
gaan", mompelde Boots. „Maar we bak
ken hier geen lieve koekjes, dus maar
vlug begonnen". Hij liet een plank over
boord zakken, die hij aan een paar tou
wen bond. Onderwijl roeide Skittle naar
het eiland om de zwarte eigenaar hier
van zijn complimenten over tet brengen.
3. Onderwijl probeerde Boots zich in
evenwicht te houden op de wiebelende
plank en begon zijn schilders arbe
„Als ik het al te netjes doe," mompe
hij, „heb ik geen verf genoeg." Toen
merkte hij, dat de plank niet laag
noeg hing om de hele hoogte van
schip te bestrijken.