54ste Jaargang
Woensdag 15 October 1941
No. 5592
m/
Niet geven maar offeren!
VERBETERING VAN SOCIALE VOORZIENINGEN.
„ONS VOLK ZAL IN VRIJHEID WEER LEVEN".
DE DAGEN VAN MOSKOU ZIJN GETELD
Texelsohe Berichten
Duitschland wint
voor Europa
op alle Fronten
Uitgave
Firma Langeveld en De Rooij
Den Burg Texel Telefoon 11
Hoofdredacteur: G. Joh Duinker.
VERSCHIJNT: Woensdags- en Zater
dags ('s morgens). Adv. opdrachten in
zenden daags tevoren, vóór 4 uur n.m.
ADVERTENTIES: 12Vt cent per regel;
minimum 5 regels. Eenzelfde adv. voor
vier plaatsingen opgegeven, wordt drie
maal berekend. Vraagt ons zeer voor-
deelig tarief voor neringdoenden.
Omzetbelasting inbegrepen.
TEXELAARTJES: 50 ct. (4 regels, ge
heel met kleine letter gezet (VOOR
UIT betaald)
Omzetbelasting inbegrepen.
ABONNEMENTEN: f 0.79 per kwartaal;
buiten Den Burg f 1.05; losse nrs 4 ct.
Omzetbelasting inbegrepen.
POSTREKENING no. 652.
WAT ER GEBEURDE..
15 OCTOBER:
1608: De natuurkundige Torricelli te
Faenza geboren.
1670: De opvoedkundige Comenius te
Naarden overleden.
1877: De Hoogeschool te Amsterdam ge
sticht.
10 OCTOBER:
1793: Te Parijs wordt Maria Antoinette
onthoofd.
1910: Henri Wijnmalen maakt binnen 36
uur een vlucht van Parijs naar
Brussel en terug en wint daarmee
de door de Fransche automobiel
club uitgeloofde prijs van 100,000
franc.
1638: De wereldbekende Ned. drukker
en geograaf W. J. Blaeu te Am
sterdam overleden.
17 OCTOBER:
1757: De natuurkundige Réaumur op
zijn landgoed Bermondière in Mai
ne overleden.
1799: Door F. Duvigneau wordt te Rot
terdam de eerste koepokinenting
verricht.
HOE LAAT
BOOTDIENST T.E.S.O.
Van Texel: 8,15 en 14,15
Van Den Helder: 10,30 en 16,30
BUSDIENST TH. REUVERS.
Van De Cocksdorp: 8 en 13,20 uur.
Van Den Burg: 12 en 18 uur.
Zondags van De Cocksdorp 11 uur
Van Den Burg 12 uur.
BEZOEKUREN
TEXELS NOODZIEKENHUIS
Dinsdags, Donderdags, Zaterdags
van 23 uur.
Zondags, Maandags, Woensdags en
Vrijdags van 23 en van 77,30.
DE ZON.
Wo 15 Oct. op 8,05; onder 18,46.
Do. 16 Oct. op 8,07; onder'18,44.
Vr 17 Oct. op 8,08; onder 18,42.
Verduisteren: van zonsondergang tot
/.onsopgang.
Auto's en rijwielen (afgeschermd) lichl
op. van zonsondergang tot zonsopgang.
DE MAAN.
Wo 15 Oct. op 1,27; onder 16,24.
Do. 16 Oct. op 2,34; onder 16,56.
Vr. 17 Oct. op 3,47; onder 17,25.
Nieuwe Maan Ma 20 Oct. 16,20.
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Wo 15 Oct. 4,48 en 17,32.
Do. 16 Oct. 6,15 en 18,54
Vr. 17 Oct. 7,26 en 19,56.
Springtij; Ma. 20 October
October 1941. Het nieuwe seizoen voor
de Winterhulpactie is geopend. Weer
staat ons een half jaar voor de boeg,
waarin wij bewijzen kunnen iets voor
ons volk te willen doen, met een daad
te willen doen. Duizenden Nederlanders
geven zonder eenige vergoeding, zelfs
zonder in een „dankje" belang te stel
len, hun krachten aan het verzamelen
van gelden en voorwerpen, welke de
minderbedeelden van ons volk door de
winter heen kunnen helpen. De gezond
heid van duizenden mannen, vrouwen
en kinderen, allen Nederlanders, hangt
voor een deel af van onze bijdragen. De
ze tijden zijn moeilijk en vooral voor
hen, die niet over de noodige middelen
beschikken, soms zelfs niet het noodige
hebben om al hun bonnen in waren om
te kunnen wisselen. Hier te helpen is
burgerplicht, plicht aan de naaste, plicht
aan de volksgenoot en aan het volk zelf.
Wie dat begrijpt, die geeft wat hij kan,
GEESTELIJK LEVEN.
De R.K. Kerk in Duitschland.
Sedert het tot stand komen van het
concordaat heeft de kath. kerk in
Duitschland een jaarlijksch inkomen van
63 millioen mk. Daar komen nog bij: de
kerkelijke belastingen, bijdragen van di
verse gemeenten en collecten. Geregeld
wordt benzine beschikbaar gesteld voor
z.g. gemotoriseerde kerken (in afgelegen
streken). Gedurende de oorlog zijn zoo
wel in het Rijk als in het protectoraat
nog nieuwe parochies gesticht.
TEXELSCHE COURANT
In een drukbezochte persconferentie,
in Krasnapolsky te Amsterdam gehou
den, heeft de heer H. J. Woudenberg een
uitvoerige rede gehouden, waarin hij be
langrijke verbeteringen aankondigde op
het gebied van sociale voorzieningen.
Spr. begon met er op te wijzen, dat hij
tot commissaris van het R.K. Werklie
denverbond en van het Chr Nationaal
Vakverbond was benoemd met het doel
tot een straffere, gelijkgerichte organi
satie van de Nederlandsche Vakbewe
ging te komen. De bisschoppen hebben
toen de r.k. arbeiders, op straffe van ont
houding der sacramenten, verboden lid
te blijven van het Werkliedenverbond
De hoofdbestuurders van Werklieden
verbond en Chr. Nationaal Vakverbond
legden hun functies neer, maar de lust
om te bedanken was bij de leden niet
zoo groot als de bestuurders meenden.
Aan de oproep van spreker om zich aan
te sluiten bij het N.V.V. gaven meer dan
30.000 arbeiders gehoor. De geestelijk
heid organiseerde een collecte voor de
verdienstelijke mannen, die hun functie
hadden neergelegd, maar deze hadden
zich bijtijds schadeloos gesteld door a
levenslange wachtgeldregelingen; b.
rechtsposities, die de normale verhou
dingen te boven gaan; c. aankoop van
polissen, waarop menig rentenier af
gunstig zou zijn Zoo verschaften onge
veer 100 bezoldigde bestuurders zich een
rechtspositie tot een totaal bedrag van
1.5 millioen gld; voor 175 man perso
neel was slechts een half millioen gere
serveerd. Vele aanspraken hadden bui
ten de pensioenen betrekking op bedra
gen tusschen de f 20.000 en f 30,000; er
waren er zelfs van f 40.000. Ik laat het
cordeel hierover, aldus spr., aan het Ne
derlandsche volk over. De protestantsch-
christelijke vakbondbestuurders maak
ten hierop een gunstige uitzondering.
Wachtgeldregelingen kwamen bij deze
bestuurders slechts sporadisch voor en
alle aanspraken kunnen zeer bescheiden
worden genoemd.
Werkloosheidsverzekering
Wat de uitkeering in geval van werk
loosheid betreft, betoogde spr., de nood
zakelijkheid van verhooging tot een ni
veau, dat het wettelijk maximum van 70
pet. zoo dicht mogelijk nadert (29 Sept
zijn de verhoogingen ingegaan). Contri-
butieverhooging brengt dit niet mee,
terwijl ook de reserves niet aangespro
ken behoeven te worden. Dit is te dan
ken aan de sterk gedaalde werkloosheid.
Van kracht blijft de bepaling, dat de
werklooze arbeider, die hem passende
arbeid weigert, geen uitkeering krijgt
Nieuwe leden moeten een jaar lid zijn,
alvorens zij recht op uitkeering hebben.
Om degenen, die onbezonnen uit het
Werkliedenverbond of het Chr. Natio
naal Vakverbond traden, tegemoet te
komen, is bepaald, dat zij onmiddellijk
weer deelen in alle rechten, wanneer zij
zich vóór 1 November opnieuw aanmel
den. Nabetaling van contributie is niet
verplicht.
IIET ZIEKENFONDSBESLUIT.
De kosten van het lidmaatschap van
het ziekenfonds zijn voorloopig bepaald
op vier pet. van het loon; de helft hier
van betaalt de werknemer, de helft de
werkgever. De verzekerden hebben recht
op volledige hulp van hun huisarts; hun
vrouw, dochters, stiefdochters genieten
eventueel verloskundige hulp. Verder
zijn inbegrepen: tandheelkundige hulp,
ziekenhuisverpleging (6 weken), sanato-
numverpleging (een jaar), alle genees
middelen; hoogtezonbehandeling, roent
gen- en radiumbehandeling, massage- en
heilgymnastiek; brillen, breukbanden,
steunzolen, enz. Bij overlijden wordt
voor de verzekerde en voor de leden van
zijn gezin f 50,per persoon uitgekeerd,
voor kinderen tot drie jaar f 30.De
bedoeling was 1 Nov. de nieuwe regeling
in werking te doen treden, maar waar
schijnlijk zal deze datum overschreden
worden.
Aan de vooravond van het ver
trek van het eerste bataljon var
het W.A.-regiment van het Ne-
derlandsch legioen heeft de lei
der der NSB, Ir. A. Mussert een
radiorede gehouden, waarvan
hier een samenvatting volgt:
Het heele vasteland van Europa wordt
geregeerd of staat onder controle van 't
nationaal-socialisme of het fascisme. De
Duitsche weermacht is thans bezig het
gevaar, dat de bolsjewieken opleveren,
eens en voor altijd ter zijde te stellen.
Deze bolsjewieken verbonden zich met
Engeland en de V.S. tegen Duitschland
en Italië, ja tegen Europa. Er ontstond
een botsing van twee werelden: de oude,
van de Fransche revolutie, het kapita
lisme en de uitbuiting door het joden
dom, en de nieuwe, die van de volksche
ordening, de werkelijke arbeidsgemeen
schap. Deze oorlog is daar het gevolg
van. De oude wereld zal verliezen, om
dat het een natuurwet is, dat het oude
voor het jonge moet wijken.
Duitschland is in Mei 1940 niet ons
land binnengevallen om hier blijvend te
heerschen, maar omdat ons land een
voorpost was geworden van Engeland en
de weg naar de aartsvijand Engeland
gaat nu eenmaal over Nederland en
België. De Duitsche weermacht heeft het
leven van onze jongens echter zooveel
mogelijk gespaard. De vroegere regee
ring laat nu in Engeland ophitsen tol
moord en sabotage, waarna in de regel
geëindigd wordt met ,,Wilt heden nu
treden voor God den Heere".
Inmiddels strijden de legers van
Adolf Hitler en Benito Mussolini, door
God uitverkoren om het Nieuwe Europa
te bouwen, tegen het goddelooze bolsje
wisme en het menschonteerende kapita
lisme. Zij zullen een rechtvaardig Euro
pa tot stand brengen. Wij, Nederlanders,
willen ons een plaats in dit nieuwe Eu
ropa verdienen en zullen doen, wat wij
m deze omstandigheden kunnen doen.
Het eerste bataljon van 't W.A.regiment
zal naar het Oosten vertrekken en wel
nadat ik het de eed op Adolf Hitler, als
Germaansch Fuehrer, Germaansch aan
voerder, heb afgenomen Wie voor rede
vatbaar zijn, zullen dankbaar zijn, dat
met vaste hand de koers gestuurd wordt,
welke noodig is in 's lands belang. Ons
volk mag niet ten onder gaan. Ons volk
zal in vrijheid weer leven. Wij houden
zee.
Het gaat de laatste weken slecht met
de bolsjewieken. Ze houden het nooit en
vriend en vijand verklaren, dat de Duit
sche troepen en hun bondgenooten aan
het oostelijk front ontzaglijke vorderin
gen maken. De dagen van de Sovjet-
machthebbers zijn geteld. We meldden
reeds, dat ze Moskou hebben verlaten.
Het kan zijn, dat ze aan de andere zijde
van de Oeral nog een leger bijeenbren
gen, maar het is niet te voorzien, dat de
Duitsche legerleiding voor het grooten-
deels onherbergzaam Siberisch Rusland
veel belangstelling aan de dag zal leg
gen. Van een geregeld Sovjet-leger is
nauwelijks nog sprake meer. Op tal van
plaatsen zijn doorbraken tot stand ge
bracht. Groote verwarring heerscht alom
in hun gelederen, wat wel het meest
blijkt uit de ontzaglijke verliezen aan
manschappen en materiaal, welke zij in
de loop van een paar dagen moesten
boeken
Het laat zich aanzien, dat binnen af
zienbare tijd de Duitsche troepen op het
Roode Plein in Moskou marcheeren, hoe
wel dat niet het hoofddoel wordt ge
noemd. In hoofdzaak is het begonnen om
de vernietiging van de Sovjet-weer
macht, waar deze zich ook mocht op
houden In de Engelsche pers kan men
lezen, dat men de bolsjewieken graag
wat beter had geholpen, maar dat men
daar geen kans toe heeft gezien. En bo
vendien militaire deskundigen heb
ben al laten doorschemeren, dat het Mos
kou toch niet van de ondergang zou kun
nen redden. Zij voorspellen reeds, dat in
de komende weken over het lot der be
langrijkste Sovjet-legers zal zijn beslist.
Geloof niet, zoo waarschuwt de Daily
Express (een Engelsch blad dus), dat de
Sovjets de Duitschers in toom kunnen
houden. Wanneer ze winnen, de Duit
schers, zal geen leger ter wereld hen
meer kunnen weerstaan. Zoo luidt het
oordeel van een andere Engelsche krant,
nl van de Daily Mail. De News Chro
nicle is ook weinig opbeurend voor zijn
lezers, want dit blad wijst er op, dat
Hitier het geweldige avontuur in dat
enorme Rusland nooit begonnen zou
zijn, indien hij niet tevoren had geweten
dat zijn mannen het tot een goed einde
zouden brengen. Ook de Evening Stan
dard schrijft in mineur over het verloop
van de strijd in Sovjet-Rusland: „Er be
staat in Engeland niet veel hoop. Ver
trouwen heeft men hier heelemaal niet
meer. Voor Moskou heeft het laatste uur
geslagen"
Onweerstaanbaar gaat de oorlog ver
der, en hoe de resten van het vroeger
onmetelijke Sovjet-leger zich ook weren,
zij moeten het onderspit delven. 10 Oct.
maakte het Opperbevel van de Duitsche
Weermacht pas bekend, dat op 3 Octo
ber het belangrijke spoorwegknooppunt
Orel in Duitsche handen was gevallen.
In het midden van het centrale front
werd een doorbraak over een breedte
van 500 km. bewerkstelligd. Leningrad
heeft het zwaar te verduren; uitbraak-
pogingen werden met bloedige verliezen
voor de bolsjewieken afgeslagen. Mos
kou komt ook in steeds moeilijker posi
tie te verkeeren. Een hoofdverkeersweg
naar deze stad wordt geheel door het
Duitsche vuur beheerscht. De „Diplo"
heeft de balans reeds opgemaakt en
komt tot de slotsom, dat met de militaire
ineenstorting van de Sovjet-Unie het
grootste en laatste brok kanonnen-
vleesch der democratie verbruikt is.
De bel gaat voor de laatste, althans een
der laatste ronden. Het Sovjet-blad
Prawda geeft dit wel niet toe, maar kan
toch niet ontkennen, dat de crisis aan 't
oostelijk front haar hoogtepunt heeft be
reikt.
HOOI VERVOER IS VRIJ.
We brengen onder de aandacht van
belanghebbenden, dat voor het vervoer
van hooi geen geleidebiljet meer noodig
is. Overigens is het verkoopen en koo-
pen alleen toegestaan in de gevallen en
door de personen, vermeld in het hooi
en stroobesluit 1941.
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Aan het postkantoor te den Burg-Texel
werd gedurende de maand Sept 1941
Ingelegd f 17380,03
Terugbetaald 9205,50
Derhalve meer ingelegd dan
terugbetaald 8174,53
Het aantal nieuw uitgegeven spaarbank
boekjes bedroeg 6
DS. F. A. VAN SCHAICK
In de leeftijd van 84 jaar is Zaterdag
te Kampen overleden Ds. F. A. van
Schaick, Ned Herv predikant, die eenige
jaren te Den Burg arbeidde. In 1897
verliet hij ons eiland om de Ned Herv.
gemeente te Kampen te gaan dienen.
Tot zijn 50-jarig jubileum nam hij daar
het predikambt waar. Ruim 30 jaar had
Ds. Van Schaick zitting in 't bestuur der
classicale zending.
VOEDERBIETEN KOOPEN?
Van bevoegde zijde wordt er veqfiou-
aers op gewezen, dat alleen dan Voeder
bieten mogen worden gekocht, wanneer
men daartoe vergunning heeft bekomen.
Voor aanvraag vergunning kunt u bij
de plaatselijke bureauhouder een formu
lier in ontvangst nemen. De handel in
voederbieten is alleen vergund aan hen,
die ingeschreven slaan bij de Inkoopcen
trale Akkerbouw, Bezuidenhout 15, Den
Haag.
WERELDNIEUWS HHUIHII!
IN WEINIG WOORDEN.
NOORWEGEN
De poolonderzoeker Fridtjof Nan-
sen is vorige week 80 jaar geworden.. M
ZWEDEN
Door gebrek aan veevoer moet de
veestapel in Zweden belangrijk worden
ingekrompen. Ook de pluimveestapel.
ENGELAND
Churchill heeft bepaald, dat Enge
land aan de bolsjewieken wapens en
munitie stuurt zonder dat daarvoor
wordt betaald
HONGARIJE
1 Wie als politiek-verdacht staan aan
geschreven, mogen ingevolge besluit van
de regeeringscommissaris te Boeda-Pest
niet meer naar de radio luisteren. Zij
moeten hun radio inleveren.
EEN PRAATJE OVER HET
ZONNESTELSEL.
VAN STERREN EN PLANETEN
U weet wel, dat alle sterren ten op
zichte van elkaar altijd dezelfde stand
innemen, dus dat de onderlinge afstand
van de sterren altijd gelijk blijft. Er zijn
echter eenige „sterren", die op deze regel
een uitzondering maken. Deze hemelli
chamen heeft men dwaalsterren of pla
neten genoemd Planeten bewegen zich
dus ten opzichte van de sterren.
Ook in andere opzichten onderscheiden
de planeten zich van de gewone sterren.
Men heeft ontdekt, dat de planeten zelf
geen licht uitzenden, zooals de zon en de
sterren, maar dat het donkere bollen zijn
die door de zon verlicht worden. Het
licht, dat wij van de planeten ontvangen
is dus teruggekaatst zonnelicht.
Zien we door een sterk vergrootende
kijker naar een planeet, dan lijkt deze*'n
lichtende schijf, terwijl een ster in zoo'n
kijker altijd een heel klein lichtend punt
je blijft.
Dit laatste wijst er al op, dat de ster-
ien veel verder van ons verwijderd zijn,
dan de zon en de planeten. Inderdaad is
gebleken, dat de zon en de planeten bij
elkaar hooren, dat de planeten met de
zon een apart stelsel van hemellichamen
vormen, dat we het zonnestelsel of de
zonnefamilie noemen.
Men stelt zich dit zonnestelsel tegen
woordig voor als in onze teekening is
aangegeven.
NEPTUNUS
5 ATURf.TJS
UKAKU.. -
JUP ITER
s\
VENUS
TERRA
HKU C
(Teekening archief Tex Courant.)
BINNENLAND
URK heeft woningnood Voor een wo
ning waren er 47 gegadigden.
IN ZAANDAM mogen joden niet meer
deelnemen aan openbare markten.
MOND- EN KLAUWZEER komt ook
in de omgeving van Beverwijk in steeds
grooter mate voor.
VAN OORLOGSSCHADE boven de 50
duizend gld werd eerst 90 pet vergoed,
nu is bepaald dat het 100 pet zal zijn.
IN DE HAVEN van Enkhuizen drijven
duizenden doode palingen. Ze zijn in het
zg. „groene water" omgekomen.
KINDEREN speelden met lucifers.
Hierdoor is boerderij O. Hamminga te
Middelbert tot de grond toe afgebrand.
Verzekering betaalt.
HAARLEM krijgt half dezer maand
een Cineac (meest films met binnen- en
buitenlands nieuws) en wel in het Mo-
viac-theater aan de Groote Markt.
VOERAARDAPPELEN mogen door de
veehouders alleen op aankoopvergun
ning worden gekocht. Eerst een formu
lier halen bij de Bureauhouder
DURE MAKREEL. Vorige week werd
aan de vischafslag te IJmuiden f 148,
voor 100 pond makreel betaald. Een re
cord.
OM TE VOORKOMEN, dat polderge
malen bij gebrek aan olie stopgezet moe
ten worden, wordt gewerkt aan electri-
cificatie van de oliegemalen in ons land.
DRIE DUIZEND kg grauwe erwten,
150 kg zaaiboonen en 400 kg tarwe wer
den gestolen uit een schuur van gebr. B.
te N.-Scharwoude. Zij kregen al eerder
van dieven bezoek.
DE BURGEMEESTER van Gulpen,
Jhr Mr. Van R. kreeg f 225 boete, om
dat hij een inwoner had beleedigd toen
de Duitschers in Mei vorig jaar het dorp
binnentrokken.
DE BEWAKER was te laat met het
neerlaten van de boomen op de overweg
aan de Heemskerklaan te Groningen.
Een auto werd door een trein vernield.
De 37-j. gehuwde chauffeur J. Sluiter
werd zoo zwaar gewond, dat hij aan de
gevolgen is overleden.
Middenin slaat de zon. In een cirkel
daaromheen beweegt zich de planeet
Mercurius, in een iets grootere cirkel.
Venus. Dan komt de aarde (Terra), die
ook een gewone planeet is. In een nog
grootere baan loopt Mars, dan komen 'n
serie kleine planeten en dan achtereen
volgens Jupiter, Saturnus, Uranus, Nep-
tunus en Pluto.
Hoe verder de planeten van de zon
verwijderd zijn, des te langzamer loopen
zij rond. Zoo beschrijft Mercurius in 88
dagen een volledige cirkel om de zon,
Venus in 7'/* maand, de aarde in een
jaar, terwijl bv. Pluto er 248 jaren over
doet.
We hebben nog niet alle hemellicha
men genoemd, die tot het zonnestelsel be
hooren. Om de meeste planeten bewegen
zich nog weer bijplaneten of manen. Zoo
loopt om de aarde, zooals we weten, één
bijplaneet: de maan. Mars heeft bv twee
manen en Jupiter negen. Verder behoo-
ren tot ons zonnestelsel nog de zooge
naamde periodieke kometen. Hierover
vertellen we later wel eens. (x)
BIJZONDER HEMELVERSCHIJNSEL.
Mnrs en aarde zijn elkaar dicht
genaderd. Ga vanavond eens kij
ken naar de rosse planeet aan de
O. hemel, bij de maan.
We vestigen de aandacht van onze le
zers op een interessant verschijnsel aan
de hemel, dat met het bloote oog kan
worden waargenomen. De planeet Mars
staat nu heel dicht bij de aarde, zoodat
zijn licht nu bijzonder helder is. Vooral
nu het al 13 October is geworden en
de maan het laatste kwartier vertoont.
Mars heeft een rossige gloed. Hij is nu
60 millioen km. van de aarde verwij
derd, wat in de sterrenkunde niet zoo'n
heel eind is, want de afstand tusschen
aarde en zon is wel 150 millioen km. De
maan 'staat maar 40.000 km van ons af.
Mars is tweemaal zoo groot als de maan.
Dat we die planeet toch maar als een
klein stipje zien, laat zich verklaren.
Mars staat wel 150 maal zoo ver als Ma-
nus!
x).Wie voor 'n paar dubbeltjes een een
voudig, degelijk, rijk geïllustreerd boek
je wil hebben over zon, maan en sterren,
over kometen en vallende sterren, over
sterrenkundigen en sterrenkijkers, koo-
pe dal van Nauta en Dijksterhuis, 54 blz.
met 55 teekenmgen en foto's. Prijs f 0,65,
