TEXELSCHE COURANT
1
54ste Jaargang
Zaterdag 18 October 1941
Eerste blad No. 5593
Herfsttij.
Eeuwig Levende Teekens.
Texelsche Berichten
Donkere wolken
hovan Turkije.
Duitschland wint
voor Europa
op alle Fronten
Een jaar Arbeitsbereich
in Nederland.
Uitgave
Firma Langeveld en De Rooij
Den Burg Texel Telefoon 11
Hoofdredacteur: G. Joh Duinker.
De herfst is de mensch, wiens driften
hebben uitgewerktde zacht vlietende
stroom na de storm, helder als dezena
dat het slib en meegevoerde slijk zijn
bezonken en die nu slechts een hemel
zonder buien weerkaatst.
De herfst is de man, wiens oogsttijd
is gekomen, in rustig zeltbezit, in wie
de drift tot geestdrift is geadeld en het
rusteloos zoeken tot een beraden werk
zaamheid, de man in het evenwicht zij
ner natuurlijke en verstandelijke krach-
en.
De herfst is de vrouw, die gevonden
heeft waar zij terstond naar zocht, een
kring om te werken en te leven, de
vrouw, die moeder is geworden, niet
meer, laat 't zijn, met de dartel-slanke
leest, met de weelderige lokken, de tin
telende oogen en de gloeiende wang,
maar met dat spiegelgladde voorhoofd,
met die kalme, blijvende glimlach van
het gevonden geluk, van een verwor
ven levensdoel.
,,Daar is geen droefheid voor mij in
't najaar", schreef C. Vosmaer. Droef
heid moge er zijn in de afgevallen bla-
aeren en doode takken, in de koude
hemel of in de neerstortende buien en
de kille sneeuwjacht en de mist. Maar
dit is de herfst niet in zijn kracht, het is
de herfst in zijn dood en in zijn over
gang om winter te worden. Nu is het
natuurleven nog in al zijn rijkdom
Er is alleen rijpheid, geen verval in het
physisch leven der aarde.
Wel is er ernst in de herfst. Geen
ernst, zooals die gewoonlijk begrepen
wordt, geen ernst, die zuur kijkt en de
wenkbrauwen samentrekt met de som
bere voorhoofdrimpels, die smaalt op
alle stof, op alle zinlijkheid, op alle
schoon van vormen en kleuren, en voor
wie eindelijk niets van het leven over
blijft dan een dorre, kale woestijn; geen
ernst die confijt in suikerzoet geteem of
veroordeelt in harde liefdeloosheid.
Maar die ancjpre, die de oogen opent
en het voorhoofd gladplooit, die alle
levensuiting, niet veroordeelen maar
adelen wil, die schoon, sterk, gezond
is, het leven tot zijn bestemming wil
opvoeren en in alles dit hoogere begin
sel wil: de geest zwevende boven de
chaos.
Die ernst behoeft er niet bleek en
mager uit te zien, slaat de oogen niet
wanhopend op dit tranendal, is niet
aan vormen, als een mollusk aan zijn
schelp, gebonden; maar hij kan lachen,
zijn bloed stroomt krachtig door de ge
zonde aderen, zijn oog blinkt helder als
een lichtende vonk van het vuur, dat
Prometheus uit de hemel veroverde en
zijn geest is als de ladder Jacobs waar
de gedachten op en af zweven en die
mei haar stijlen hemel en aarde ver
bindt.
ZONDAG, IS October 1941.
LIJF- EN WAPENSPREUKEN.
14. RAADPLEEG WIND EN
STROOMEN.
Raedt.
VOOR HOOFD EN HART. ||j||||!ilii
ZONDAG.
Wie vruchten wil plukken moet de
bloesem ontzien.
MAANDAG.
Het menschenleven is alsof men tot
één telt.
DINSDAG
Liefde en achting zijn de ouders van
het vertrouwen.
WOENSDAG.
Tracht onder meer het onschuldig ge
not zooveel mogelijk in de wereld te
vermeerderen.
DONDERDAG.
De avond van het leven ontleent zijn
licht en schoonheid aan de dag, die
haar vooraf ging.
VRIJDAG.
In de kleine wereld, waarin kinderen
leven, wordt niets zoo fijn opgemerkt en
zoo fijn gevoeld, als een onrechtvaar
digheid.
ZATERDAG.
De mensch is al te dikwijls dwaas
voor zichzelf, verstandig, waar het an
deren geldt; hij heeft raad voor ieder
een, slechts niet voor zichtzelf.. (Goethe)
HOE LAAT
DE ZON.
Za. 18 Oct. op 8,10; onderl 8,40
Zo 19 Oct. op 8,12; onder 18,38
Ma. 20 Oct. op 8,13; onder 18,36
Di. 21 Oct. op 8,15; onder 18,34
Verduisteren: van zonsondergang tot
/onsopgang.
Auto's en rijwielen (afgeschermd) licht
op: van zonsondergang tot zonsopgang.
OE MAAN
Za 18 Oct. op 5,03; onder 17,53
Zo. 19 Oct. op 6,22; onder 18,21
Ma. 20 Oct. op 7,42; onder 18,52
Di. 21 Oct. op 9,04; onder 19,26
Nieuwe Maan 20 Oct.: 16,20.
HOOG WATER OP TEXELS REE
Za 18 Oct. 8,22 en 20,47
Zo 19 Oct. 9,08 en 21,28
Ma. 20 Oct. 9,49 en 22,09
Di 21 Oct. 10,28 en 22,49
Springtij 20 October.
In het Haagsche Gemeentemuseum
wordt een unieke tentoonstelling gehou
den, onder de titel: .Eeuwig levende tee
kens". De bedoeling hiervan is, naar vo-
icn te brengen de zinnebeelden, welke
door alle eeuwen heen de menschheid
beroerden. Eigenlijk kan men dan ook
beter spreken van een demonstratie dan
van een tentoonstelling, want hetgeen
hier geboden wordt, is geen expositie in
de gewone zin.
De organisatoren de Volksche Werk
gemeenschap beoogden te toonen, hoe
menschen van onze aard en stam door
de eeuwen heen hun levensbeschouwing
naar buiten hebben uitgeleefd. Want
alles wat een volk aangeboren wet en
innigs: verlangen is, daarvoor vindt het
zijn teekens. Teekens derhalve, die in
het volk en uit het volk groeien en le
ven, zoo lang dat volk bestaat. Deze tee
kens nu plaatst het aan gevel en deur,
op huisraad en wapenen. De geheele ver
houding van een volk tot de wereld, tot
de natuur en tot de dingen rondom,
spreekt uit zijn zinnebeelden. Deze zin
nebeelden zijn de uitdrukking van zijn
\olksche wereldbeschouwing.
De organisatie van deze belangwekken
de tentoonstelling berustte bij Ir H. J.
van Houten; de fotografische opnamen
cn verzorging geschiedden door Ir. W.F.
van Heemskerk Düker, die daaraan wel
acht jaar arbeidde.
DE EED DER VRIJW1ILIGERS.
Deze eed heeft de leider der N.S.
B Ir. A.A. Mussert, Zaterdag de
naar het Oostfront vertrekkende
vrijwilligers afgenomen:
„Ik zweer bij God deze heilige
eed:
dat ik in de strijd tegen het
bolsjewisme de opperbevelhebber
der Duitschc weermacht, Adolf
Hitler, onvoorwaardelijk zal ge
hoorzamen en als dapper soldaat
bereid zal zijn te allen tijde voor
deze eed mijn leven in te zetten".
KANTOOR N.V. TEM.
We brengen onder de aandacht, dat
len kantore van de N.V. TEM alleen
Maandags van 9 vm.1 nm. gelegenheid
bestaat voor het bespreken van aange
legenheden, de rantsoeneering van elec-
triciteit betreffende. Op schriftelijke
verzoeken wordt niet ingegaan. Men ko-
me zelf en neme zijn rantsoenkaart mee.
ROERINNENBOND.
Het bestuur van de afd. Texel van de
Bond van Boerinnen en andere Platte
landsvrouwen, bestaande uit de dames
C Dros-Bakker, J. Roeper-v.d. Oord, J.
G. de Wolf-Kikkert en G. Rab-Dros, ('n
voorzitster moet nog benoemd worden)
heeft de leden een circulaire doen toe
komen van deze inhoud:
,,In navolging van het hoofdbestuur
van onze Bond hebben de ondergetee-
kenden, tezamen vormende het bestuur
der afdeeling Texel, besloten eveneens
af te treden en als lid van de Bond te
bedanken.
Een ons ter verspreiding toegezonden
schrijven wordt ter kennisneming inge
sloten"
In het bijgesloten schrijven doet het
nieuwe hoofdbestuurslid, mevr. Eggink-
Lovink, een beroep op de trouw der le
den; tevens wordt het doel van haar be
noeming in het kort uiteengezet.
Naar het hoofdbestuur ons bericht,
wordt voortgewerkt op nieuwe basis.
Hierbij steunt het op al die leden, die
instemmen met zijn streven het platte
land de plaats te geven, welke het ver
dient.
GOEDE DAG VOOR
CHAUFFEUR DROS.
Iloe een bus een haas ving.
Men kan niet weten hoe een koe een
haas vangt, zoo luidt een bekend ge
legde. Maar nog onwaarschijnlijker lijkt
ons het vangen van een haas door een
autobus. Dinsdagavond is evenwel geble
ken, dat ook dit niet tot de onmogelijk
heden behoort; Toen chauffeur C. Dros
uie avond namelijk met de autobus,
waarin hij passagiers van de laatste
boot naar Den Burg vervoerde, ter hoog
te van het boschje van de heer J. Blom
reed, sprong een haas plots de weg op.
Het dier moest zijn poging om voor de
bus de weg over te steken, met de dood
bckoopen. Het vloog tegen het rechter
voorwiel en werd zoo zwaar gekwetst
dat het nauwelijks de slootkant meer
kon bereiken. Dros, die onmiddellijk
stopte, mocht het genoegen smaken de
vette langoor te grijpen. Spoedig blies 't
beest de laatste adem uit. Dros vertelde
ons, dat de haas wel negen pond woog.
..Een pondje boter er bij en we zullen
smullen!" voegde Dros, er aan toe. (Dit
wenschen we de fortuinlijke chauffeur
gaarne toe, maar waar haalt hij de boter
vandaan? Of ziet hij ook kans met zijn
autobus-(neus) in de boter te vallen?
SCHOOLNIEUWS.
Sollicitanten worden opgeroepen naar
de betrekking van onderwijzer aan de
o.l. school alhier. Zij moeten in het be
zit zijn van de akte voor vak j (vrije
cn ordenoefeningen). Stukken in te die
nen vóór 20 Oct. bij de Burgemeester.
VERGOEDING REISKOSTEN.
Gedurende 1941 en 1942 kan door na
bestaanden van gesneuvelde Nederland-
sche militairen eens per kwartaal voor
het bezoeken van het graf vergoeding
van reiskosten worden ontvangen (ou
ders, voogden, echtgenoote, kinderen
boven 3 jaar, schoonouders). Op de ge
meentesecretarie eerst een desbetreffend
formulier aanvragen.
RADIO.
HET KWARTIER VAN DE ARBEID
wordt voortaan in plaats van Woensdags
uitgezonden Zaterdags en wel over Hil
versum I van 18 1518.30.
HET ZAAD, DAT GEZAAID WORDT.
Over dit onderwerp spreekt vanavond
Dirk v.d. Hul, Hilversum II van 18,45
19
VAN OVER DE GRENS.
Wat de oorlog Engeland kost.
Naar de gouverneur van de Bank van
Engeland verklaarde kost de oorlog ie
dere dag 13 millioen pond. Hiervan
wordt de helft door belastingen en an
dere bronnen gedekt, de rest door lee
ningen en vrijwillige bijdragen.
Het handelsverdrag Duilschland-Turkije.
Ingevolge dit verdrag zal Duitschland
tot 31 Maart 1943 voor 200 millioen mk.
producten leveren, ook oorlogsmaterieel.
Turkije levert voor eenzelfde bedrag aan
grondstoffen (katoen, tabak, olijfolie,
delfstoffen).
Bijbels voor Stalin!
Een groot Amerikaansch godsdienstig
genootschap heeft Stalin meegedeeld ve
le duizenden Bijbels te willen schenken,
indien hij verklaren wil, dat er in de
Sovjet-Unie vrijheid van godsdienst be
staat
Ir. Mussert sprak te Essen.
Ir Mussert heeft in een te Essen ge
houden rede meegedeeld, dat de NSB nu
driemaal zooveel leden telt als in Mei
1940 en dat een tiende van hun getal
vrijwillig aan de strijd tegen de bolsje
wisten deelneemt. Spr. zeide er van
overtuigd te zijn, dat na de oorlog alle
Germaansche volken onder Duitsche lei
ding een statenbond zullen vormen,
waarin zij met en naast elkander zullen
wonen en leven en waarin ook Neder
land zijn deel zal hebben.
Hoe Londen er uitziet.
Een Noor, die uit Engeland vluchtte,
en nu voor de zender te Oslo lezingen
houdt, heeft verslag gedaan van de groo-
te verwoestingen, in Londen door de
luchtaanvallen aangericht. Tal van ge
bouwen, heele huizenblokken, uitgestrek
te dokwerken zijn volkomen in puin ge-
iegd. Buckingham Palace, waar de Ko
ning woont, kreeg twee bomtreffers.
Cheapside is de straat des doods. Daar
ligt alles in puin en het ruikt er naar
lijken, die pas na jaren geborgen kun
nen worden. Te midden van deze trage
die rijst de St. Pauls Kathedraal onbe
schadigd omhoog.
De positie van de „bewaarder
van de sleutel der Zwarte Zee".
Wat zal de naaste toekomst voor Tur
kije brengen? Zal het zijn neutraliteit
kunnen volhouden, of zal het worden
meegesle pt in deze oorlog, die het met
alle mog. lijke middelen hoeft getracht te
vermijden? Met aandacht slaat de we
reld de gedragingen van de Turksche
staatslieden gade, van wier gedragslijn
het wel en wee van het Turksche volk
afhangt. Wachten de wereld nieuwe ver
rassingen in het nabije Oosten, na al de
verrassingen, waarvan zij reeds getuige
is geweest?
Niemand zal willen ontkennen, dat
Turkije nog altijd een factor van belang
is. Het is tenslotte een land met een be
volking van 17 millioen zielen. De Turk
sche soldaat staat bekend om zijn onver
saagdheid, zijn stoutmoedigheid, zijn
doodsverachting, waarmede de Engel-
schen in de vorige oorlog hebben kennis
gemaakt. Ongetwijfeld kan het ook in
deze oorlog gewicht in de schaal leggen,
te meer, omdat het nog steeds de souve-
reimteit uitoefent over de Dardanellen
en de Bosporus, door de omstandigheid,
dat een deel van het Turksche gebied
zich op Europeesche bodem bevindt, ter
wijl een ander deel het grootste deel
SCHEMEREN bij geopende gor
dijnen, hoe gezellig het ook zij, is
ontoelaatbaar, want van het tijd
stip van zonsondergang af, geldt
voor een ieder de plicht tot ver
duisteren. Ook schemerlampen stra
len licht uit!
BINNENLAND
mill
WEER ZESTIEN slagers zijn wegens
frauduleus slachten voor lange tijd uit
gesloten.
EEN DAG PER WEEK zal in openbare
gelegenheden geen muziek mogen wor
den gemaakt. (Rustdag voor musici).
DE MOOIE STEENEN KORENMO
LEN te Bathem, 70 jaar oud, maar de
laatste 7 jaar niet in gebruik, is ge
restaureerd en weer in dienst gesteld.
DE OUDHEIDSKAMER Smallinger-
land is ter gelegenheid van het 300-j.
bestaan van veenkolonie Drachten, ge
opend.
DR. J. D. BIERENS DE HAAN, een
man van groote wetenschappelijk wijs-
geerige beteekenis, wonende te Aerden-
hout, werd 14 Oct. 75 jaar.
BUSCOLLECTE WINTERHULP.
.De pessimisten hebben ongelijk
gehad.... als zoo vaak trouwens!
De eerste lijst-collecte van Winter
hulp verleden week te Texel ge
houden had een gunstig resul
taat. De opbrengst bedroeg f 504,94,
hetgeen ongetwijfeld voor Texel
zeer bevredigend is.
De Winterhulpcollecten zullen
ook deze winter periodiek terug-
keeren, beurtelings straat- en
lijstcollecten. In de loop van de
volgende week zal een buscollecte
worden gehouden, waarbij speld
jes, verbeeldende de provinciale
wapens, zullen worden verkocht.
Voor deze collecte evenals
voor alle vorige en volgende
vraag ik uw bijzondere belangstel
ling. Moge ieder geven naar ver
mogen en op die wijze juist hen
steunen, voor wie deze winter heel
moeilijk zal worden!
Den Burg, 17 October 1941
De plaatselijk Directeur
van Winterhulp,
KAMP.
ZOO SPRAK.
AARTSBISSCHOP Mc. NICHOLAS
(V.S.): Schenk geen geloof aan het van
God afkeerige communisme. De Sovjet
leiders zijn godlooze, onmenschelijke ty-
rannen, die probeeren de heele wereld
communistisch te maken.
behoort tol Azië. Wie deze beide zee
engten in zijn macht heeft, beheerscht
de toegang tot de Zwarte Zee. Herhaalde
malen zijn de Dardanellen en de Bospo
rus aan de conferentietafel ter sprake
gebracht, doch nog steeds hebben deTur
i;en zich weten te handhaven als dorpel
wachters.
Het land en zijn producten.
Turkije heeft een oude traditie op te
houden. Voorheen strekte zijn souverei-
niteit zich uit over een veel grooter ge
bied, zoowel in Europa als in Azie en
zelfs in Afrika. Na de wereldoorlog is
daarvan echter een groot deel verloren
gegaan. In Europa is het nog alleen
meester over een strook gebied, die zich
bepaalt tot Oost-Thracië met Arianopel
en de voormalige hoofdstad Istanboel,
alsmede Gallipoli aan de Dardanellen. In
Voor-Azië vormt Turkije als het ware
een reusachtig schiereiland. Aan de land
zijde grenst het aan Syrië, Irak, Iran en
Sovjet-Russisch Transkaukasie.
In Turkije wordt tabak, vruchten, ka
toen. sesamzaad en lijnzaad verbouwd.
In industrieel opzicht verdient de tex
tielindustrie vermelding; vooral de ta
pijtweverijen zijn bekend.
Na de wereldoorlog is er veel veran
derd. Deze oorlog bracht de ondergang
van het sultanaat, in 1923 veranderde 't
land zijn regeeringsvorm; het werd een
republiek. Kemal Ataturk, die aan hel
hoofd van de nationalistische partij
stond, werd in 1923 verheven tot presi
dent van de Turksche republiek.
In een plechtige bijeenkomst in het
Concertgebouw te Amsterdam heeft
Zondag de Arbeitsbereich der NSDAPin
den Niederlanden zijn eenjarig bestaan
herdacht De Oberdienstleiter, Commis
saris-generaal voor bijzondere aangele
genheden, Schmidt, herinnerde in zijn
rede aan de Meidagen van 1940, toen ve
le NSDAP'ers in Nederlandsche kerkers
zuchtten. Uit deze moeilijke tijd groeide
de vriendschap met de Nederlandsche
NSB, vervolgde spr. Hand in hand met
hen bouwen wij een nieuwe toekomst.
Het is geen toeval, dat zij thans schouder
aan schouder met ons oprukken voor de
bevrijding van Europa. Wij hebben van
de eerste dag, dat wij hier waren, niet
als vijanden willen optreden maar als
goede kameraden van de arbeid.
Aan de toespraak van de General-Ar-
beitsleiter Dr. W. Dekker ontleenen we:
Wij, Duitschers, zijn gelukkig door het
bezit van de grootste leider, die ooit
een volk is voorgegaan: Adolf Hitler. En
wij weten, dat Adolf Hitler medewer
kers heeft als geen ander land ter we
reld. Die wetenschap maakt ons geluk
kig en dankbaar. Met oneindig veel
kleine: arbeid is bereikt,, dat het bin-
nenlandsche front in deze grootste strijd
aller tijden zoo onverwoestbaar krachtig
is. De strijd, die nu gestreden wordt is
:r een om een wereldbeschouwing. Wij
zijn niet aangetreden om de wereld te
veroveren, maar om de Europeesche cul
tuur te beschermen en uit te dragen.
Wanneer wij allen onze plicht doen, kan
niemand of niets onze toekomst meer in
gevaar brengen
HEB EERBIED VOOR DE ZIEL VAN
UW KIND EN HET ZAL GEMAKKE
LIJK ZIJN UW KIND OP TE VOEDEN
TOT EERBIED VOOR U EN ANDEREN.
WAT ER GEBEURDE....
18 OCTOBER:
1812: Napoleon trekt met 103000 man uit
Moskou terug; wanneer hij 10 Nov.
Smolensk bereikt, heeft hij nog
maar 42000 man over
1849* De componist Chopin te Parijs
overleden.
1878- Edison slaagt er in, een katoen-
draad te carboniseeren.
19 OCTOBER:
1609. De stichter van het Kerkgenoot
schap der Remonstranten, Armini-
us, te Leiden overleden.
1900: Paul Kruger scheept zich te Lo
renzo Marquez in op een Neder-
landsch oorlogsschip om zich naar
Europa te begeven en daar detus-
schenkomst der groote mogendhe
den (in de strijd van de Boeren te
gen Engeland) in te roepen.
20 OCTOBER:
1621: De toonkunstenaar J. P. Swee-
linck te Amsterdam overleden.
1926: Een aardbeving eischt te Osaka en
Nagoya (Japan) 3500 menschenle-
vens.
21 OCTOBER:
1833: Alfred Nobel (die de Nobel-prijzen
instelde) te Stockholm geboren.
1879: De eerste gloeilamp brandt en wel
in Menlopark. Uitvinding van Edi-
Keinal Ataturk maakte Turkije
sterk.
Men kent de nieuwe geschiedenis van
het Turksche volk. De moderne geest is
doorgedrongen tot in alle lagen van de
massa. Het Turksche volk heeft 't hoofd
moeten buigen voor de sterke wil van
Kemal Ataturk, die de moderniseering
met vaste hand heeft doorgevoerd. Deze
modermseering bepaalde zich niet alleen
lot het leger: Kemal Ataturk heeft be
grepen, dat het geheele Turksche volk
een verjongingskuur moest ondergaan,
wilde het zijn plaats onder de volken der
aarde behouden.
Intusschen heeft hij het Turksche le
ger gemaakt tot wat het thans is: een
geduchte macht, indien het onder be
kwame leiding staat. De mobilisatie
heeft diepe sporen achtergelaten in de
economische toestand des lands, terwijl
de invoer door de oorlog grootendeels is
afgesneden. De belastingen zijn sterk
verhoogd, teneinde de kosten te dekken
die onvermijdelijk aan de huidige toe
stand verbonden zijn.
De zorgen van het huidige Turkije zijn
vele. Tot dusverre is men er in geslaagd
een strikte neutraliteit te handhaven, in
weerwil van het feit, dat men door een
verdrag aan Engeland is gebonden. Don
kere wolken, die weinig goeds voorspel
len, pakken zich thans echter samen bo
ven Turkije, dat de oorlog geleidelijk
zijn grenzen ziet naderen. Wellicht spoe
dig zal het voor de vraag worden ge
steld, of het niet verkieselijker is de
neutraliteit vaarwel te zeggen H.N.D.
