Heideschapen.
Britsche wolmonopolie verdwijnt.
TEXELSCHE BOERDERIJEN.
Landbouw en Veeteelt.
HET NATIONALE PLAN EN DE NATUURBESCHERMING.
Duitschland wint
op alle Fronten.
VAN DE FRONTEN.
55e JAARGANG. No. 5676.
ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1942.
TEXELSCHE COURANT
BEKENDMAKING.
Het bureau van de Weermachts
bevelhebber in Nederland deelt
mede:
De vele woorden, die op het
oogenblik vooral in de vijandelijke
propaganda gewijd worden aan de
oprichting tfan een „tweede front"
aan de Europ,eesche Westkust en
vermcfedelijk ook wel in Nederland,
en de hiqjmede door de vijand uit
gesproken hoop, in dat geval op
steun van de bevolking te kunnen
rekenen, geven aanleiding, om de
Nederlandsche bevolking op de
meest dringende wijze te waar
schuwen. Iedereen moet er zich van
bewust zijn, dat hij met zijn leven
speelt, wanneer hij in geval van
een vijandelijke landingspoging de
geringste poging zou wagen, de vij
and te helpen of hem ook slechts
indirect te begunstigen. In aller
herinnering zullen nog wel leven de
gebeurtenissen, die hebben plaats
gehad na het neerkomen van En-
gelsche vliegers, die door 'de be
volking van geld en kleeding zijn
voorzien, en verborgen werden ge
houden, én welke gebeurtenissen
tenslotte tot doodvonnissen tegen
de betrokkenen hebben geleid.
Wanneer ooit een Engelschman
of een zijner bondgenooten Neder-
landsch grondgebied betreedt, het
zij aan de kust of in het achterland,
dan geldt er voor de bevolking
slechts één gebod: iedereen blijve
thuis en zoeke bij luchtgevaar, zoo
mogelijk in schuilkelders zélf, be
scherming tegen de gevechtshande
lingen. Wie de straat op gaat stelt
zich bloot aan het gevaar te wor
den doodgeschoten Wie de vijand
begunstigt, moet eveneens de ge
volgen daarvan dragen.
De ervaring leert, dat een derge
lijke waarschuwing nooit vro§g ge
noeg kan worden verstrekt. Mocht
het op Nederlandsch grondgebied
tot gevechtshandelingen komen,
dan zal de bevolking door aanplak
biljetten, de radio of op andere
wijze nog nadere nauwkeurige
voorschriften verkrijgen hoe ze zich
zal hebben te gedragen.
Het Ellertsveld in Drente bestaat nog,
maar het is lang niet meer zoo uitge
strekt als voorheen. De heide in Drente
verdwijnt en daarmee het Drentsche
schaap.
De schapenhouderij was vroeger in
"Drente een belangrijk bedrijf. Toen wa
ren herders met kudden van drie dui
zend schapen van wel een vijf-en-twin-
tig boeren geen zeldzaamheid. Na het
midden van de vorige eeuw echter gin
gen de heideschapen in het algemeen en
die in Drente in het bijzonder in econo
mische waarde achteruit.
De uitgestrekte heidevelden gaven
goedkoop voedsel aan duizenden scha
pen, waarvan de wol zelf verwerkt of
verkocht werd en waarvan de mest tot
het vruchtbaar maken van de bodem
werd aangewend. Als het koren van het
land was gehaald, kwamen de schapen
op eèn daartoe met hekken afgesloten
gedeelte de nacht doorbrengen om het
land te bemesten. Tegen de morgen wer
den ze naar de heide teruggebracht om
de volgende nacht weer op 'n ander stuk
bouwland door te brengen Naarmate men
land had, dat voor bemesting in aanmer
king kwam, kreeg men de schapen, maar
niet langer dan twee nachten achtereen.
Dan gingen ze naar 'n andere rechtheb
ber Wanneer ze aldus het rijtje waren
rondgeweest, begon het van voren af aan
tot October toe. Dan kwamen de scha
pen op stal en was het bemesten van het
land voorloopig afgeloopen.
H. C. VAN DOCKUM.
(Volgende keer over „De Drentsche
scheper").
Europa zal zijn wol uit de Oekraine betrekken.
Europa was vóór de oorlog in vrij ster
ke mate afhankelijk van het wolmonopo-
lie dat Engeland zich in de loop der ja
ren had weten te verschaffen op de Eu
ropeesche markt, alhoewel Engeland zelf
ook geheel op de invoer van wol uit
Australië en Argentinië was aangewe
zen. Door financieele deelname in het
buitenland had Engeland zich echter
van grondstoffen voor verwerkende in
dustrieën weten te verzekeren, waardoor
het op de Europeesche markt prijzen
kon bedingen, welke boven het middel
matige lagen.
Europa bezat weliswaar in West-Rus
land behoorlijke wolgebieden, doch het
wanbèheer van de bolsjewisten was er
de laatste jaren hoofdoorzaak van, dat
dit Europeesche product voor de Euro
peesche markt grootendeelg^verloren
ging-
Na de bezetting van de Oekraine en
andere deelen van het Oostland heeft
men van Duitsche zijde plannen uitge
werkt om het Oostland weder tot wol
kamer van Europa te maken. Voof dit
doel is de schapenstapel in Oostland
reeds belangrijk uitgebreid, terwijl alle
voorwaarden aanwezig zijn om de sterk
te van deze veestapel in de naaste toe
komst nog belangrijk verder uit te brei
den.
Voor dit doel zijn vele fokdieren naar
Oostland doorgezonden, terwijl er een
aantal modelbedrijyen voor de fokkerij
van ras-schapen werd ingericht. Ook op
andere manieren wordt de schapenstapel
uitgebreid en vooral op hooger peil ge
bracht.
In het Gouvernement-Generaal wer
den soortgelijke maatregelen getroffen.
Vooral echter de Oekraine belooft voor
de wolbehoefte van Europa van de
grootste beteekenis te worden. Bijna 3V2
inillioen schapen telt de Oekraine, ter
wijl de bodemgesteldheid een belangrij
ke stijging van dit aantal zeer wel mo
gelijk maakt, aangezien de uitgestrekte
velden en steppen voldoende mogelijk
heden voor de kudden bieden.- Door d^
bolsjewisten werden groote partijen scha
pen afgeslacht en ten deele nog wegge
sleept, alvorens de Duitschers de Oe
kraine bezetten, doch desondanks is de
schapenstapel in de Oekraine nog van
een dergelijke omvang, dat in betrekke
lijk korte tijd deze veestapel weder op
peil kan worden gebracht. Voor dit doel
werd te Rowno een organisatie voor de
wederopbouw van de wolverwerkende
industrie opgericht, welke specialisten
werden aangewezen om het peil van de
schapen op te voeren, teneinde zich voor-
a1 ook op de kwaliteitswol toe te leggen.
Reeds zijn eenige duizenden rasschapen
naar de Oekraine uitgevoerd, terwijl in
de komende maanden nog tienduizenden
/uilen volgen. Zoo zijn in opdracht van
d^Duitsche autoriteiten meer dan 50,000
schapen in Wolhynië opgekocht, welke
dieren in kudden naar de Oekraine wor
den gedreven. Deze schapen zullen voor
loopig onder toezicht van de Duitsche
deskundigen wórden ondergebracht, ten
einde geleidelijk onder de schapenhou-
aers te worden verdeeld ter versterking
van het ras.
Door al deze maatregelen zal de wol
behoefte van Europa volkomen veilig
gesteld worden, terwijl het wolmonopo-
11e van Engeland daarmede op de Euro
peesche markt voorgoed gebroken zal
zijn. (H.N.D.)
illlllllllll TER OVERDENKING.
VERWILDERING.
Churchill zendt nu z'n compacte lucht
eskaders naar Duitschland om burgers
te dooden en particuliere woonwijken in
pUin te werpen. Er zal een tijd vSh re
vanche komen. Daar twijfel ik niet aan.
Maar welk een bewijs van verwildering,
van wanhoop,' van overboord gooien van
elke opwelling van menschelijkheid in de
oorlogvoering leveren de Britsche politi
ci 'daarmee. Van de mentaliteit van het
huidige Duitschland toonen ze bovendien
niets te begrijpen. De stakkers meenen
nog met het Duitsche volk van 1918 te
doen te hebben. Dat bewijzen de pam
fletjes, die ze over Duitschland laten
neerdwarrelen. (Max Blokzijl).
22. DE MARS.
Hoeve De Mars, bij Den Burg, is een
der oudste boerenplaatsen van ons ei
land. Ze is thans eigendom van en in ge
bruik bij de heer Dirk Eelman
S ij b r z. Volgens overlevering is ze
nimmer door koop van eigenaar veran
derd, maar steeds door schenking of er
fenis. Er behoort nu 20 bunder lanti bij.
De naam heeft betrekking op de grond
soort: „mars" wil zeggen: lage, aange
spoelde drassige grond, alluvium. Dat
zelfde „mars" vinden we in het Friesche
Marsum (d.i. mars-heim). Tegenover
„mars" staat „geest", d.i. hooge zand
grond (vgh Westergeest, Uitgeest, Poel
geest, Oegstgeest). Oudere Texelaars
kunnen ons vertellen, dat er een tijd
was, dat 's winters de landerijen van De
Maïs en wijde omgeving onder water
stonden. Naar de heer S. C. Eelman ons
meedeelde, hield die toestand in de win
ter van 1892-1893 wel eenige weken aan.
Dank zij beter ontwatering (bemaling!)
komt dat nu sinds geruime tijd niet meer
voor.
Ook elders in het land treffen we de
naam Mars(ch) voor boerderijen aan
in Mers(ch), de Mors (bij Haaksbergen),
Laakmors (in Buurse) en Marsman (in
Diepenveen) vinden we hetzelfde woord
terug.
DE GESTROOM
LIJNDE BORSIG-
AEG-LOCOMO-
TIEF,
die met een belas
ting van een 200-
ton 'zware trein het
wereldrecord met
een snelheid van
201 km. per uur
verbeterde.
(Foto-AEG, Berlijn)
DE BORSIG-WERKEN BIJ BERLIJN hebben een dezer dagen hun 15000e
Iócomotief afgeleverd. Dat pleit voor de uitstekende kwaliteit van hun fabri-
caat, dat voor de oorlog naar alle windstreken werd uitgevoerd. Men heeft de
laatste jaren wel eens gemeend, dat de levensjaren voor de stoomlocomotief
geteld waren, maar deze 15000e leert wel anders. De machine kan een vermogen
van 3000 pk. ontwikkelen en is berekend voor een gemiddelde snelheid van 140
km. per uur. Ze ziet er heel anders uit dan de meeste locomotieven; ze is n.l.
pestrooomlijnd. Met een trein van 200 ton achter zich, bracht in 1936 een Bor-
s:g-locomotief het wereldrecord op haar naam door 'n snelheid te bereiken van
201 km. per uur. Tot op heden is dit record niet verbeterd en nog steeds wer
ken technici van naam onverpoosd voort, cm de stoomlocomotief nog meer te ver
volmaken. (Service Rikart).
KOOPEN VAN WOLVEE.
De Burgemeester van Texel maakt in
overleg met den Ortskommandant be
kend, dat het dep boeren ten strengste
verboden is wolvee te verkoopen aain
soldaten van de Duitsche weermacht.
Indien de Weermacht zelve wolvee wil
Koopen, wordt aan de veehouders een
bewijs afgegeven, dat overhandigd moet
worden aan den handelaar D. Lips, die
deze bewijzen moet doorgeven aan den
Ortskommandantur.
Aan de politie is opdracht gegeven
van elke overtreding van dit verbod on
middellijk melding te maken aan den
Ortskommandant.
Texel, 5 Augustus 1942.
De Burgemeester van Texel,
RIJK DE VRIES.
Slechts wie alleen kan wezen, kan
voor zijn ^naaste iets beteekenen.
(Rappold).
Kaas. „Kort" ontstaat door te veel
vocht; wrongel te zuur geworden.
Stoppelland. Elk stukje gebruiken.
Zorgt voor de winter!
Goed landbouwonderwijs is het eerst
ncodige voor de jonge boer.
Wikken en erwten: geen stikstofbe
mesting, wel ruim kali en fosforzuur.
Rogge. Is het wel verstandig heel laat
in de winter nog rogge te zaaien?
Stalmest en compost in de eerste plaats
cp fosforzuurarme perceelen aangewend.
Goede koolraapplanten moeten bij uit-
poten een sigaret dik zijn.
Fosfaatmergel mag alleen op zuurdere
gronden worden aangewend.
Koolzaad vooral met overleg en zorg
vuldig zichten en oogsten.
Knollen kunnen met voordeel machi
naal worden gezaaid. 30 cm. rijenaf-
stand, 2 kg. zaaizaad per ha.
Aardappelen. Na 20 April gepoot voor-
gekiemd pootgoed geeft beter en regel
matiger stand dan ongekiemd.
(De Boerderij).
Veevoer. Wanneer onvoldoende hoe
veelheden A-vitaminen in het voeder
aaftwezig zijn, treedt nachtblindheid op.
Goede koolraap- of mergkoolplanten
kunnen op grond met voldoende bemes
tingstoestand nog worden gepoot.
WERELDNIEUWS
Illlllllllll IN WEINIG WOORDEN
IERLAND.
Ierland wil beslist neutraal biijvep.
(gezant Brennin.)
VEREENIGDE- STATEN
Los Angelos had vrij langdurig
luchtalarm toen vliegtuigen de stad na
derden,
DUITSCHLAND
Ridderkruisdrager Oberst dr. H.
Muller is aan het oostfront de helden
dood gestorven.
HONGARIJE
In een mijn te Tokod (Hong.) heeft
gas vlam gevat, waardoor 44 arbeiders
omkwamen.
EGYPTE
Op een vliegveld bij Cairo werden
bij een luchtaanval 10 Britsche toestel
len vernield.
DE ZON.
Za. 8 Aug. op 6,11; onder 21,19
Zo. 9 Aug. op 6,13; onder 21,17
Ma. 10 Aug. op 6,15; onder 21,15
Di. 11 Aug. op 6,16; onder 21,13
DE MAAN.
Za 8 Aug. op 2,53; onder 18,47
Zo. 9 Aug. op 3,41; noder 19,32
Ma. 10 Aug. op 4,34; onder 20,12
Di. 11 Aug op 5,33; onder 20,47
Nieuwe Maan: 12 Aug. 4,28.
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Za. 8 Aug. 7,45 en 21,16
Zo. 9 A^g. 8,43 en 21,08
Ma. 10 Aug. 9,29 eft 21,48
D:.' 11 Aug. 10,06 en 22,24
Springtij 12 en 25 Augustus.
Natuurminnend Nederland heeft met
bijzondere verheugenis kennis genomen
van het besluit van de Rijksdienst voor
het Nationale Plan, dat ons thans de ze
kerheid heeft gegeven, dat de schoon
heid van het grootste deel van mooi-Ne-
derland intact zal blijven. Honderden
terreinen van velerlei aard zijn thans als
natuurreservaten aangewezen. De ver
scheidenheid daarvan is groot; er behoo-
ren onder: landgoederen, dorpen, es-
schen, eendenkooien, plassen, vennen,
heiden, schorren, wielen, floristischr en
faunistisch belangrijke groote en kleine
natuurgebieden, welke de laatste jaren
voortdurend de belangstelling van alle
strijders voor de natuurbescherming
trokken. Ook over ons eiland heeft zich
deze vaderlijke zorg uitgestrekt: Ook de
slikken langs de Eendrachtpolder en de
lage terreinen bij Dijkmanshuizen staan
op de genoemde-lijst.
Wat men vroeger als een illusie be
schouwde, is thans werkelijkheid gewor
den.
De lage terreinen bij Dijkmanshuizen
vormen ongetwijfeld een der meest ge
liefde vogeloorden. Hier ook is het oor
spronkelijk landschap 't best bewaard ge
bleven, zoo lezen we in' „Texel, het Vo-c
geleiland" van J Drijver. De Vereen tot
Behoud van Natuurmonumenten bezit in
deze omgeving twee perceelen land, het
Molenmieland bij Oudeschild en het Büt-
tikofers Mieland. Die beide monumenten
vormen nog lang geen eenheid, vervolgt
de schrijver, maar bedenkt, wat er hier
acnoter^Te*
IUIUCmI CIA4U.VT
en elders gedaan zou kunnen worden, als
eerst maar iedere natuurvriend een
steentje wilde bijdragen tot het behoud
van al die rijkdommen". Veler wènsch is
thans in vervulling gegaan Voor bezich
tiging leent deze aaneenschakeling van
lage landen zich minder dan eenig ander
broedterrein, tot heil van de kokmeeu
wen, de meer
koeten, de wa
terhoentjes, de
kneutjes, de
rietgorzen, de
kluten, de
grutto's,, visch-
diefjes, kemp
hanen, kievi
ten, scholek
sters, graspië-
pers, gele kwik
staarten Het gebied is doorsneden
door een net van slooten en op vele
plaatsen zijn de greppels zoo breed, dat
ze voor de meeste bezoekers als evenzoo
veel hindernissen te beschouwen zijn.
Van Langwaal af, zoo schreef Dr. Jac.
P. Thijsse October 1935 in ons blad over
zijn Fienweid, vinden we tot aan de
zee een aaneenschakeling van lage gron
den, die 's winters blank staan en trou
wens ook in normaal natte-jaren groo-
tendeels onbegaanbaar zijn. In droge tij
den laat de zilte kwel zich sterk gelden
We verwonderen er ons dan ook niet
over, dat de hooilanden er in de zomer
rood zien van Engelsch gras, ja, dat op
menige plaats de zeekraal er even goed
thuis is als op de Schorren. Zelfs blijven
vele plekjes onbegroeid; zwart en rood
modderslik, vol met sporen van vogel
pootjes. Het vermoeden ligt voor de hand
dat we hier te doen hebben met een
voormalige baai, te vergelijken met de
inham, die thans polder Het Noorden
heet. Hoogstwaarschijnlijk is de Heeren-
weg een oude zeewering en wanneer wij
in dit gebied nog eens goed gaan snuffe
len. vinden wij er welllicht nog wel
merkwaardige overblijfselen van water
staatkundig belang, zoóals oude dijkstal
len, waterlossingen en wat dies meer zij
Hoe komt het, dat dit complex zoo
Stalin geducht in het nauw.
1. De Sovjets geven zelf toe, dat ze nu
al meer dan vijf millioen man verloren.
2. Aan gebiedsdeélen verloren zij een
oppervlakte, zoo groot als Engeland,
Frankrijk en Duitschland tezamen.
3. Het grootste tleel van zijn graanland
is Stalin kwijt.
4. De helft van zijn ijzerproductie, drie
kwart van zijn aluminium en een me
nigte voor de oorlog belangrijke fabrie
ken moest Stalin eveneens prijsgeven.
5 De Duitsche troepen staan op het
punt, zijn petroleumproductie af te snij
den.
De Amerikaansche journalist Fred 1
K u h gaf voor de Londensche radio een
schildering van de positie van Sovjet-
Rusland en daarbij noemde hij het onzin
te spreken van „de onuitputtelijke reser
ves" van dat land. Op grond van het bo
venstaande kan men ook moeilijk tot an
dere gedachten komen. Fred Kuh wond
er geen doekjes om; Stalin staat er vrij
wel hopeloos voor. Zijn vloot in de Zee
van Asof bij de inname van Rostof
namen plm. 70 schepen, groot en klein,
de wijk naar het westen gaat haar on
dergang tegemoet; een Sovjet-kruiser
van 6500 ton is daar reeds tot zinken ge
bracht de spoorwegverbinding tusschen
Zwarte'Zee en Kaspische zee werd ver
broken; de rivier de Koeban werd over
een lengte van meer dan 100 km. be
reikt. Ook elders aan het oostelijk front
worden de bolsjewieken rake klappen
toegediend.
Het tweede front is er!
De noodkreten om een tweede front
en meer oorlogstuig houden aan. Maai
het „daagt" in het westen. Er is zoowaar
een begin gemaakt met de vorming van
een tweede front. Doch het ligt' heele-
maal aan de westkust van Afrika. Op
een veilig plekje, buiten het bereik van
Hommels troepen, zijn 'zoowaar wat En-
gelsche soldaten aan wal gegaan en,
toen alles veilig bleek, ook een troepje
Amerikanen; de Goudkust noemt men 't
daar. Zoo hoopt men niet alleen Stalin
tevreden te stellen, 'maar ook de Ame
rikaansche en Engelsche belastingbeta
ler; men heeft immers de „Goud"-kust
in handen!
Nog eens overleggen?
Er gaat een hardnekkig gerucht:
„Churchill naar Moskou". Zou het waar
zijn? Onmogelijk is het niet. De laatste
weken is de premier in Engeland niet
meer in het openbaar opgetreden. Tegen
gesproken heeft Londen het nog niet, En
bovendien: nu zoo zware wolken zich
boven Moskou samenpakken, moet er
noodig weer eens „gepraat" worden.
Dertien'maanden wacht „Vadertje Sta
lin" nu al op de beloofde hulp. Hij
mocht eens ongeduldig worden.
uitmuntende levensvoorwaarden ver
schaft aan een rijke vogelwereld? Toen
ik zoo vervolgt—Dr. Thijssen, voor het
eerst de buurt van Dijkmanshuizen be
zocht (reeds 52 jaar geleden. Red
\ona ik daar reeds een vogeldrukte, die
niet onderdeed voor die van Waalcnburg
en die de vogeldrukte van Het Noorden
al heel nabij kwam. Het landschap was
er anders, minder vriendelijk dan Waal
enburg, minder verlaten dan het Noor
den, en minder Toegankelijk Vooral door
deze laatste omstandigheid is de buurt
bij de vogeltoeristen minder bekend.
Doch wanneer men in de Mei-maand
wandelt langs de zeedijk of langs de
groote wegen, dan krijgt men van de vo
gels toch moois genoeg te zien.
We kunnen hier dan ook alle vogels
verwachten van Waalenburg-en van het
Noorden, De Groote Sterns hebben pas
(1935) geprobeerd een broedkolonie te
vestigen op de Hop, maar zijn echter
door weidend vee verdreven. Ook heb
ben wij de overtuigende bewijzen, dat
de steltkluut er dit jaar (1935) heeft ge
broed en met goede uitslag.
Geen wonder, dat de Vereen, tot Be
houd van Natuurmonumenten en Vo
gelbescherming reeds jaren lang haar
aandacht hebben geschonken aan dit ge
bied. Vogelbescherming laat het van
April tot Augustus door Klaas Kalis be7
waken. „Natuurmonumenten" had er
reeds eenige bezittingen verworven, n.l.
het Molenmieland aan de weg van de
haven naar Den Burg en Büttikofers
Mieland, omtrent de Walerweg. Rn daar
bij komt nu nog zoo schreef Dr, Thijs
se ide Fienweid, als een geschenk van
2500 vriendinnen en vrienden ter gele
genheid van mijn 70ste verjaardag. De
Vereen, neemt nu in het lage land tus
schen Hooge Berg ^n Heerenweg een
strategische positie in. HoogStwaarschijn
lijk worden de natuurmonumenten Büt
tikofers Mieland en de Fienweid zelfs
nog vergroot. Bovendien zijn ook de
overige gronden aan de zorgen van Vo
gelbescherming toevertrouwd, zoodat wij
feitelijk wel het heele gebied als ééns
groot ornithologisch natuurmonument
mogen beschouwen.
Teekening-S.Kuperüs; foto-J.P.Strijbos.
