Texelsch dialect.
DINGEN DEZER DAGEN.
Landbouw en Veeteelt.
TEXELSCHE BOERDERIJEN.
UIT DE HISTORIE
VAN TEXEL.
VAN DE FRONTEN.
Duitschland wint
op alle Fronten.
55a JAARGANG. No. 5678. ZATERDAG 15 AUGUSTUS 1942.
TEXELSCHE COURANT
NEDERLANDERS.
Zoo even werd ons door het S.S.-
Aanvullingskommando, Nederland,
het volgende medegedeeld:
Aan de ongehoorde successen in
Sovjet-Rusland heeft een S.S.-divi-
sie, waarbij 't S.S.-regiment „Wést-
land" ingedeeld is, een zeer aan
zienlijk aandeel. Ten gevolge van
de aanhoudende achtervolgings-
strijd kunnen nog geen bijzonder
heden medegedeeld worden.
Zoodra de operaties tot een einde
gekomen zijn. zullen, in het bijzon
der, over de successen van het S.S.-
regiment „Westland", in welk ver
band hoofdzakelijk Nederlandsche
vrijwilligers strijden, details vol
gen.
Met trots en vreugde verneemt 't
Nederlandsche volk dit bericht over
de heldendaden van zijn Neder
landsche zonen; het toont ons, dat
oude Nederlandsche deugden weer
ontwaakt zijn en tot welke groote
daden de Nederlander na een voor
treffelijke vorming en onder goede
leiding in staat is." De daden van
onze vrijwilligers zullen er toe bij-
v dragen, ons volk een eervolle plaats
onder de Germaansche volkeren in
het nieuwe Europa* te verzekeren.
AFHALEN
AARDAPPELFORMULIEREN.
Zij, die niet beschikken op het tijd
stip der uitreiking over 25 kg. aardappe
len per gezinslid, dienen voor de eerst
volgende uitreiking van aardappelkaar-
ten (tijdvak 6 Sept.3 Oetpber 1942)
een formulier MD 32 in te vullen. Dit
formulier dient nu reeds afgehaald te
worden bij den distributiedienst. Het
moet ingeleverd worden op de a s. zit
tingen.
Texel, 10 Augustus 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
VERBLIJFSVERGUNNINGEN.
De Burgemeester der gemeente Texel
beveelt belanghebbenden ernstig aan bij
ae indiening van een aanvfage ter be
koming Van een verblijfsvergunning een
blanco enveloppe in te sluitèn.
De aandacht wordt er voorts nog
maals op gevestigd, dat vergunningen
i slechts in zeer bijzondere gevallen wor
den verleend en dat in het verzoekschrift
ae' redenen zoo omstandig mogelijk die
ren te worden vermeld. Familiebezoek,
zonder dat daarvoor een zeer bijzondere
aanleiding bestaat, kan niet worden toe
gestaan.
Texel, 13 Augustus 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
VOORRAAD ZOUT»
In verband met de mogelijkheden van
isolatie of andere vervoersmoeilijkheden
in den komenden winter, welke voor
Texel als eiland uiteraard grooter zijn
dan voor vastelandsgemeenten, zullen
.van gemeentewege tijdig voorraden aan
gelegd worden van levensmiddelen, die
eventueel spoedig zouden komen te ont
breken. Dit kan niet met alle war§n ge
beuren. In verband hiermede wordt aan
de huisvrouwen aangeraden, een kleinen
voorraad ZOUT in huis te nemen, ten
einde wat dit betreft, ook zonder nadere
aanvulling den winter te kunnen .door
komen.
Texel, 12 Augustus 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
KEURING VOOR WAFFEN S.S.
De eerstvolgende keuring voor de
Waffen SS. in het verspreidingsgebied
van dit blad zal te Amsterdam plaats
vinden op 22 Augustus a s. des v.m. 10
uur in de school Iepenweg 13.
Mannen zullen voor de duur van de
oorlog, 2 of 4 jaar dienst doen. Voor on
dersteuning van de achterblijvende ge
zinsleden, voor zoover het om kostwin
ners gaat, wordt gezorgd. Bij het S.S.-
Ersatzkommando Nederland, Stadhou-
derslaan' 132, kunnen gratis reisbiljetten
van de woonplaats naar de keuring wor
den aangevraagd. Biljetten voor de te
rugreis worden uitgereikt door het Keu
ringsbureau, onverschillig of de candi-
daat is aangenomen of niet.
SPEELT NIET MET UW LEVEN.
Oorlog is het werk van- soldaten,
niet van burgers. Wanneer onver
hoopt ons land wederom oorlogs-
tboneel zou worden, met alle ge
volgen van dien, dan blijve men
zoo ver mogelijk uit de buurt van
de geweren en de kanonnen, en
men leene zich er zeker niet toe,
de vijand hulp en ondersteuning te
verleenen. In de enkele gevallen,
waarin dat reeds is voorgekomen,
zijn doodvonnissen uitgesproken.
De waarschuwing van de weer
machtsbevelhebber kan en mag
niet in de wind worden geslagen.
Wie het toch doet, drage daarvan
zelf de grootste risico's! Rr.
TOT DE JEUGD.
Gij zult straks de deelhebbers zijn van
een Nederlandsch volk sterker dan ooit
tevoren, een goed deel van het nieuwe
Europa dat ook u wacht.
(Ir. M u s s e r t, in een toespraak tot
de Jeugdstorm* op Deventer Tournooi.)
r
DE ZIN VAN DEZE OORLOG.
Het geven van een nieuwe gestalte aan
Europa. Dat is de zin van deze oorlog.
Deze oorlog is de groote strijd der we
reldbeschouwingen, een strijd op leven
en dood, omdat nationaal-soeialisme en
bolsjewisme niet met elkaar te verzoe
nen zijn.
(K. H. K e r f e r t z in de „Deutsche
Zeitung i. d. N.")
WAAROM?
Vele volksgenooten staan nog tegen
over ons. Waarom? Omdat wij jarenlang
tegen het verderfelijke systeem van de
heeren in Den Haag hebben gewezen?
Omdat wij soms het communisme op an
dere wijze dan alleen met woordèn be
strijden? Of omdat wij in N.V.D. en W.
H.N. sociale instellingen bezitten voor 't
geheele volk en niet alleen voor een be
paald deel?
(Z. H. de Vries, Burgemeester van
Oudewater.)
FRANKRIJKS GROOTSTE VIJAND.
Zoo Frankrijk geen voordeel zou ha
len uit de geduldige krachtsinspanning
van zijn regeering, zou dit te wijten zijn
aan menschen die geen begrip hebben
van de werkelijke toestand en zich min
of meer ter beschikking stellen van een*
misdadige propaganda.
Denk na over uw verantwoordelijk
heid. Begrijp, dat vooral de propaganda
van de Churchills, van de Roosevelts en
de Stalins verantwoordelijk moet gesteld
worden voor al het onheil waaronder de
Franschen lijden en dat deze propaganda
hun grootste vijand is.
(D e B r i n o n, de Fransche ambassa
deur in het bezette Frankrijk).
OUD PAPIER.
Het vraagstuk der papiervoorziening
heeft men in Duitschland reeds geruime
tijd in studie. In 1933 werd in Duitsch
land 650,000 ton oud papier verwerkt en
vier jaar later een millioen ton. In 1938
werd in ons land het papierverbiuik op
niet minder dan 264 millioen geschat:
een zeer groot kwantum daarvan gaat
verloren als „afval", en wel 230 milli
oen kg. Waar Nederlands houtpositie niet
van die aard is dat wij naar believen pa
pier kunnen produpeeren, is het inzame
len van oud papier in ons land buiten
gewoon belangrijk. In dit verband me-
moreeren wij het voorstel van 't week
blad „Graficus", om bij iedere zending
boeken, papier e.d.'een papiersnipper te
voegen, waartp de volgende tekst wordt
afgedrukt:
„Verbrand mij niet!
Ik, Snipper Papier, protesteer tegen
de wijze, waarop ik'meestal wordt be
handeld. Ik ben niet waardeloos! De
Nederlandsche industrie kan van mij
en ander oud papier weer nieuw pa
pier maken. Bewaar ons zorgvuldig!
Beleedig ons niet met het gezelschap
van allerlei rommel. Lever ons geza
menlijk in bij een handelaar, die aan
uw deur komt. Anders zal uw drukker
straks uw orders niet kunnen uitvoe
ren wegens gebrek aan nieuw papier.
Hoogachtend, S. P a p e r."
Tegen een man, die 's nachts te Utrecht
in een huurrijtuig zijn roes lag uit te sla
pen, is procesverbaal opgemaakt wegens
dronkenschap èn overtreding uitgaans
verbod. Die man was „in de aap gelo
geerd".
Voor de politierechter in Amsterdam
verscheen een man, die stiekum twee ba
len koffieboonen van honderd kilo had
weggesleept. In een „zwak" oogenblik
gedaan, beweerde hij.
glop; steegje; ook \in N.-üoll. („Pay-
glop", Alkmaar); Friesch „gloppe";
gluvere, platte steenen over het water
scheren, ook „glisse" en „memmetate".
De woorden met „gn" schijnen alle
afkomstig uit de Friesche en Saksische
gewesten; in andere streken en in de
algemeene taal zijn ze niet of slechts bij
uitzondering gangbaar geweest (Wb.
Ned. Taal, deel V, 172).
gnap, knap, lichamelijk en moreel; niet
in de beteekenis van „bekwaam"; „gnap-
pe jas", betere jas, niet de beste;
gnieze, heimelijk lachen; ook in het
Friesch en Groningsch; op Texel ook
„gniggele"; ook elders;
gnokke, ook ofgnokke: kinderen iets
afbedelen, snoeperij b.v.; ook elders;
op Texel spreekt men ook wel van „ge-
gnok";
gnut, ook grut, kleine muggen; Eng'.:
„gnat"; elders spreekt men van ,,'t klei
ne grut", de kleine kinderen;
Wanneer een goede gedachte tot u
komt, neem haar op in uw ziel en geef
haar groeiruimte.
BEKENDMAKING.
De bevelhebber der Weermacht
in Nederland, de generaal der vlie
gers Fr. Christiansen, deelt mede:
In een der laatste nachten heb
ben misdadige elementen getracht
een sabotage-aanslag op een zend-
installatie in Nederland te plegen.
De getroffen veiligheidsmaatrege
len "én het ingrijpen van het bewa
kende personeel konden de uitvoe
ring van de aanslag verhinderen.
Verscheidene daders werden, nadat
zij verzet hadden gepleegd, over
weldigd en gearresteerd. Zij zullen
terechtstaan. Het in hét bezit van
de daders gevonden en in beslag
genomen materiaal is van buiten-
landsche oorsprong.
Mocht, ondanks de steeds her
haalde waarschuwing tegen begun
stiging van de vijand, blijken, dat
de bevolking hieraan haar mede
werking heeft verleend, dan zullen
als vergelding de uit het betrokken
gebied genomen gijzelaars voor de
daad moeten boeten.
Yruchtboomen aanplanten in een land-
of tuinbouwbedrijf mag alleen met ver
lof van de Groenten- en Fruitcentrale.
Koolzaadhauwen kunnen als veevoer
dienen; het stroo als strooisel in kalver-
hokken.
Groen aardappelloof (niet bespoten),
zorgvuldig verzamelen en inkuilen vol
gens de warme methode.
Spurrie: 20 kg. zaaizaad per ha. Vaak
mengt men wat zaad van reuzenspurrie
of boterzaad door het zaad der gewone
spurrie tegen legeren.
Spurrie is het eenige stoppelgewas, dat
bij matige bemestingstoestand nog een
matige opbrengst kan opleveren, zonder
dat bemesting noodig is.
Stamboonen, goed gewas, kan tot 3000
"kg. opleveren. Het stroo vormt een vrij
goed veevoeder. Het gewas laat goede
stoppel na.
Iedere boer op licht grond moet van
elk perceel de zuurgraad en het P-getal
kennen.
Blauwinaanzaad zoo op ruiters zetten,
dat de bollen door het stroo van dc hoo-
ger gelegen schooven worden bedekt.
Bovenop een bosje stroo (tegen spreeu-
«wenschade).
24. CATHARINA-HOEVE.
Deze boerderij is genoemd naar de
moeder van de tegenwoordige eigenaar,
de heer Jb. Hoogenbosch. Heel lang ge
leden heette deze plaats naar de toenma
lige eigenaar Gerrit Schrama (Schrama's
Plaats). Eind vorige eeuw werd ze ge
kocht door de heer M. Veeger, grootva
der van de heer Hoogenbosch.
Catharina-hoeve met haar. 20 bunder
land behoort tot een van de oudste boer
derijen van de Westermient.
TEGEN DE RUSSISCHE BEER.
Was er een Europa, bevolkt door men
schen, die besef hadden van de saamhoo-
righeid der Europeesche naties, bezield
met de wil om vastberaden de Europee
sche cultuur te handhaven tegen Azia
tisch geweld, als één man zouden deze
Europeesche volkeren Finland te hulp
snellen en de Russische beer zijn klau
wen afhakken.
(Mussert in „Volk en Vaderland" van
8 December 1939.)
DEN HOORN.
Eens het aanzienlijkste dorp
van ons eiland.
Al zoeken we vergeefs naar de molen,
t»l zijn de huizen erg gedund, al is er
geen spoor meer van de spinbaan, al is
er veel van de folklore verloren gegaan,
al vinden we geen gezellig koutende, en
zware sigaren dampende loodsen meer in
het dorps-café (Loodsmans Welvaren)
toch is Den Hoorn nog een van onze aan
trekkelijkste dorpen gebleven; er gaat 'n
groote bekoring van uit: Den Hoorn,
een toonbeeld van harmonie met zijn rijk
aan natuurschoon gezegendei omgeving:
Het ranke torentje van de Hervormde
kerk, de huisjes, bedekt met de donker-
roode oud-Hollandsche pan, de oude
dorpsstraat, gestadig opkruipend langs
de nog oudere zandrug: Zonder dat alles
zou dit landschap onvolmaakt zijn. Ook
in de harten van de bezoekers van Texel,
bij badgasten vooral heeft Den Hoorn 'n
ruime plaats verworven. Menig „vreem
deling" gaf er de voorkeur aan, in het
dorp te blijven logeeren, eerst bij de
boer en later, toen De Koog al tientallen
pensions telde, zag je ook hier links en
rechts de bordjes „Pension" verschijnen.
Maar we willen niet bij het vreemde
lingenverkeer alleen stilstaan. Dan zou-
Stalin nog meer in het nauw.
•Met de dag wordt Stalin meer in het
nauw gebracht en dit zal dan ook wel
een der voornaamste redenen zijn van
het bezoek van Churchill aan het Krem
lin. De zas^i van de Sovjets staat er
slecht voor en geloof maar, dat de heeren
in Moskou leelijk met de handen in het
haar zitten. Zelfs de Engelsche deskun
dige Liddie Hart komt er eerlijk voor
uit: „De Duitschers hebben door hun
overwinningen in het Z O. deel van het
front .het heele krijgsplan van de Sov
jets in het honderd gestuurd". En nu
heeft Churchill bepaald gemeend, door
persoonlijk ingrijpen nog wat te kunnen
reddenMaar met conferenties is nog
nimmer een oorlog gewonnen en dit „ge
praat" zal op die regel heusch geen uit
zondering maken! De bolsjewieken voe
ren een wanhopige strijd tegen de nog
steeds verder oprukkende Duitsche en
met hen verbonden troepen.
Slechte voorteekens.
De Britsche premier bezocht destijds
Frankrijk; kort daarop moest deze repu
bliek zich gewonnen geven Churchill be
zocht Rooseveltkort daarop viel
Singapore. En nauwelijks was Winston
Voor de tweede maal in Washington, of
de val van Tobroek werd bekend ge
maakt. Het is geen stoute veronderstel
ling aan te nemen, dat ook op dit Mos-
kovitisch reisje van Churchill weer een
zware nederlaag zal volgen De voortee
kens zijn er «reeds: De hoofdspoorweg
van de Zwarte naar de Kaspische Zee
hebben de Sovjets al prijs moeten geven;
de havenstad Jeisk met haar 50,000 in
woners en voor 'de oorlog belangrijke
industrieën eveneens; met de verovering
van Pjatigorsk hebben.de Duitsche troe
pen en hun bondgenooten de voet van 't
Kaukasusgebergte bereikt; ook in andere
- TIJDENS DE VORIGE
WERELDOORLOG.
Uit de Texelsche Crt., Juli-Aug. 1917.
HET ROTTERDAMSCHE Huis van
Bewaring is vol.
VEEVOERGEBREK. Er is sprake van
het afslachten van een groot deel van
de veestapel.
DISTRIBUTIEKANTOOR Noordwijker-
houtrvergat meel aan te vragen. Daar
door zat men eenige dagen zonder
brood.
AAN ZEEVAARTSCHOOL TEXEL
slaagden voor het einddiploma (20 Juli
1917) de Texelaars J. Koorn, H. Boon en
W. N. de Wijn.
OORLOGSBROOD. „Van zulk goedje
zou een beest doodgaan, laat staan een
menschVan deze woorden ging een
monster meel vergezeld, dat een leze
res van de Daily Mail aan de redactie
zond.
DE ZON.
Za. 15 -Aug. op 6,22; onder 21,06
Zo. 16 Aug. op 6,24; onder 31,03
Ma. 17 Aug. op 6,26; onder 21,01
Di. 18 Aug. op 6,27; onder 20,59
DE MAAN.
Za. 15 Aug. op 9,59; onder 22,34
Zo. 16 Aug. op 11,11; onder 22,59
Ma. 17 Aug. op 12,23; onder.23,26
Di. 18 Aug. op 13,37; onder 23,56
Eerste Kwartier: 19 Aug. 13,30.
HOOG WATER OP TEXELS REE
Za. 15 Aug. 0,02 en 10,58
Zo. 16 Aug. 0,38 en 11,36
Ma. 17 Aug. 1,16 en 13,36
Di. 18 Aug. 1,56 en 14,18
Springtij 12 en 25 Aug.
(Foto-G. Joh. Duinker).
den we ons slechts tot de laatste vijftien
jaren moeten beperken, terwijl de ge
schiedenis van Den Hoorn zich verliest
In het grijs Verleden. Ja, eeuwen en
eeuwen geleden reeds moet Den Hoorn
zijn gesticht en nu willen we trachten
in enkele artikelen de ontwikkeling van
het dorp na te gaan. Hoe ouder eén dorp,
stad of land, hoe moeilijker het is, met
definitieve gegevens voor de dag te ko
men. Ook al zijn er vele geschiedschrij
vers geweest, want bij de bestudeering
sectoren van het front staat de zaak der
communisten er. heel slecht voor; zelfs in
de eindelooze bosschen van Karelie,
waar de Duitsche en Finsche soldaat
meester zijn van het terrein, ondanks een
veelvuldige overmacht en stap voor stap
hun vijanden terugdringen, al steken
deze ook vaak de bosschen in brand!
„Niet meer terugtrekken" gelastte
Stalin
Hoe slecht de situatie voor Sovjet-Rus-
land wel.is, valt duidelijk op te maken
uit een door Stalin uitgegeven leger
order, die in Duitsche handen viel. Hier
in geeft hij een schildering van de toe
stand, die allesbehalve hoopvol is en
eindigt hij met het bevel; „Niet meer te
rugtrekken. Een verdere terugtocht
staat gelijk met onze ondergang". Wan
neer we nu constateeren, dat de Sovjet
troepen de laatste dagen niet anders
doen dan op de loop gaan, ligt de con
clusie voor de hand: het Sovjet-huis
kraakt in al zijn voegen.
Wat Stalin verloor.
Aan dooden, krijgsgevangenen en ver
misten heeft Sovjet-Rusland al wel 100
millioen man aan Mars moeten offeren;
dat is de helft van zijn bevolking. Van
zijn graangebieden verloor het 68 pet.;
van zijn vleeschvoorziening mist het
twee derden; zijn behoefte aan suiker
kan het nog maar voor 20 pet. dekken;
die van kolen voor 38 pet.; die van ijzer
erts.voor 35 pet.; die van mangaan voor
2 pet.
„Sovjet-Rusland verkeert in doodelijk
gevaar", schreef D r. Brunner in het
Nationale Dagblad en daarmee oveidreef
hij niet.
De laatste berichten over de vernieti
gingsslag bewesten Kalatsj, in de groote
bocht van de Don, overtreffen de ver
wachtingen 57000 gevangenen, 1000
pantserwagens, 750 kanonnen buitge
maakt of vernietigd. De vijand leed ook
hooge bloedige verliezen.
Te rekenen van het begin van de voor
jaarscampagne af komen we tot deze
getallen: 1044,741 gevangenen, 6271
pantserwagens en 10131 kanonnen buit
gemaakt of vernietigd. Bovendien verlo
ren de Sovjets in die tijd 6056 vliegtui
gen!
Indië grijpt zijn kans.
De opstandige beweging in Britsch-In-
dië neemt met de clag grooter omvang
aan. Verwondering kan dit niet wekken.
De uitbarsting moest vroeg of laat ko
men. Reeds in 1624 deelde de Britsche
Oostindische Compagnie er de lakens uit.
Door een reeks bloedige veldtochten
heeft Engeland dit gebied aan zich on
derworpen. Het maakte zich gehaat door
zijn meedoogenlooze kolonisatiemetho
den. Britsch-Indië was sinds jaren 1tde
schatkamer van het Imperium"; elk mid
del, dat tot grooter profijt kon leiden,
werd te baat genomen. Op het welzijn
der bevolking werd nagenoeg niet gelet.
Dit moest zich op de duur wel wreken.
Thans is de dag der afrekening aangebro
ken. En wel op een moment, dat Londen
zeer ongelegen komt. Het heeft al ge
noeg te stellen met de Duitsche duikboo-
ten, die zijn scheepvaart belagen; met de
vliegtuigen, die zijn industrieën met ver
nieling bedreigen; aan handen en voeten
is het gebonden.... alleen in Britsch-
Indië nog niet. Daar heerscht het met de
knoet en tracht het ieder weerspan
nigheid met geweld de kop in te druk
ken.
Het centraal secretariaat van het con
gres te Allahabad werd door de Brit
sche politie bezet, ongewapende betoo-
gers werden met traangasbommen en
vuurwapens uit elkaar gejaagd (Z.O.Z.)
van hun pennevruchten komt men nogal
eens tot de ontdekking, dat er van mis
verstand sprake is, zoodra de nevelen der
oudheid opdoemen. Dan verlaat de een
zich louter op overleveringen, terwijl de
ander zijn fantasie de vrije"teugel laat.
Texel wordt een eiland.
Wanneer dat precies gebeurd is, is
'niet met zekerheid te zeggen, maar
men neemt aan, dat het eiland zijn ont
staan dankt aan de Allerheiligenvloed
van 1170. Toen „verdronk" er heel wat
land tusschen het tegenwoordige Texel,
Medemblik en Stavoren.
Terloops vertellen we nog, dat de
naam Sudersee het eerst voorkomt in
1340 Vermoedelijk is deze zee ontstaan
uit een aantal meren, waarvan het Fle-
vo-meer (in de Middeleeuwen Almari of
Almeri genaamd) het grootste was. De
geweldige ovèrstroomingeh van 1170
moeten tot het ontstaan van de Zuider
zee in belangrijke mate hebben bijgedra
gen. Mede "werden de zeegaten, door
welke de binnenzee met het buitenwater
in verbinding stond, door die ramp aan
zienlijk verwijd.
Van „Texel" (Texla) was reeds sprake,
voordat het een eiland was. Oorspronke
lijk was het de naam van een z.g. gouw,
welke zich van Alkmaartotv. het Vlie
uitstrekte. Later ging de naam op het
kleine gedeelte van de gouw, dat een
eiland werd, over. - J.
(Wordt vervolgd.)
