fan de Fronten in Oost en West.
DE BREUKLIJNEN VAN HET VERRAAD.
Wereldnieuws
JAARGANG. No. 5792.
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1943.
EXELSCHE COURANT
UITENLANDSCH WEEKOVERZICHT.
14—21 SEPTEMBER 1943.
IE STRIJD IN ITALIË.
„Zeer hard" noemde de Fuehrer, in
ijn jongste rede tot het Duitsche volk,
e maatregelen, die genomen moesten
rorden ter bescherming van de Duitsche
elangen. met het oog op de gebeurte-
issen, welke in Italië hadden plaats ge-
ad. Daartoe behoorde in de eerste plaats
en geheele serie van militaire bewegin-
en, gelijk deze in Noord-Italië door
laarschalk Rommel, en in het gebied
an 't midden door Kesselring werden ten
itvoer gelegd. Misschien moet men er
-eneens toe rekenen het geleidelijk en
elselmatig terugtrekken van de Duit-
che strijdkrachten, die in 't zuiden, met
ame in Calabrië en Apulië, tegen de
Inglo-Amerikanen opereerden. Deze
nepen werden door het verraad van
adoglio en de daarmee in verband
laande geallieerde landing in de om-
sving van Salerno met afsnijding be-
reigd. Zij hebben thans Zuid-Italië ont-
ijimd en dit dus aan de vijand prijs ge-
even, hetwelk voor de Italiaansche na-
onale trots, na al het onteerende en
ernederende, dat reeds heeft plaats ge-
repen, een harde slag moet zijn.
Maar er is meer van deze aard.De
ihitterende wijze, waarop de troepen
an Kesselring zich in het gebied van
alerno en Eboli hebben geweerd, had
i] velen de verwachting gewekt, dat op
it punt van de Italiaansche kust aan
ritten en Amerikanen een tweede
luinkerken zou worden bereid. Later
ek het erop, dat de uitslag van deze
arde worsteling bepaald zou worden
oor de tijdsfactor. Zou de Duitsche lei-
ing erin slagen, het bruggehoofd bij
ialerno in te drukken, voordat de troe-
en van Montgomery, die van het Itali-
ansche zuiden oprukten, hun strijd-
lakkers zouden kunnen ontzetten?
enslotte echjer werden door de Duit-
:hers echter ook hier nieuwe linies be
rokken, nadat hun troepen uit Z.-Italië
ich met hen hadden kunnen vereenigen,
dus de dreigende afsnijding hadden
unnen te niet doen.
De vraag doet zich thans voor, wat de
ilannen van het Duitsche opperbevel
iet 't Italiaansche territoir zijn. Deze
raag wordt te nadrukkelijker, sinds ook
et eiland Sardinië, waaromtrent men
[immer veel heeft vernomen, zonder dat
aartoe direct militaire noodzaak voor
landen scheen, werd ontruimd.
Zal het „zeer hard", waarover de
fuehrer repte, wellicht voor Italië hier-
bestaan, dat men thans enkel die ge-
grafische gebieden van het Apennijn-
che schiereiland tegen Britten en Ame-
ïkanen zal vrij maken, die voor het be-
oud van de vesting Europa onontbeer-
jk moeten worden geacht, en de ove-
ige, tijdelijk, aan hen prijs geven?
1ROOTE GEBEURTENISSEN
OP KOMST.
Harde en nuchtere maatregelen wor-
ien overigens niet slechts in Italië geno-
nen, ook in het Europeesche oosten
shrikt het Duitsche opperbevel er niet
'oor terug, uit de eischen van het
wgenblik de noodzakelijke consequen-
ies le trekken. Vele symptomen wijzen
op, dat deze tweede wereldoorlog
hans dicht aan zijn hoogtepunt toe is, en
nogelijk zal het niet zoo heel lang
neer duren, of de crisis, het tijdstip van
allergeweldigste krachtmeting, is
laar. Er is reeds veelvuldig op gewezen,
wij kunnen het daarom in dit op-
icht hier bij een enkele opmerking la-
n, dat de Sovjets het verschuiven van
lit tijdstip waarschijnlijk geen nieuw
eizoen meer vol kunnen houden. De
Sovjet-Unie moet voedsel hebben, om
laar troepen in het veld te kunnen bren-
;en; het bezit van de Oekraine is daar-
een beslissende factor.
Aan de andere kant schijnt het met de
jeallieerde aanval op ons werelddeel nu
olop ernst te zullen worden. Afge-
cheiden van wat zich in Italië af-
peelt, blijven er van tijd tot tijd ge-
uchten opduiken over de Britsche toe-
lereidselen ten opzichte van de Fran-
che Kanaalkust, terwijl de hevige lucht-
lombardementen, waar aan verschillen-
Fransche steden werden onderwor
pen, het vermoeden van een aldaar op
handen zijnde inval schijnen te bevesti
gen.
Doch ook in de Jonische zee bij Italië
hebben groote geallieerde vlootbewe-
gingen plaats, onder leiding van gene
raal Cunningham, waaruit men zou kun
nen afleiden, dat de Balkan thans wel de
langste tijd van „rust" achter de rug
heeft. Duitschland moet aanzienlijke ver
sterkingen naar Griekenland hebben ge-
ronden; het Duitsche opperbevel heeft
DE ZON.
Za. 25 Sept. op 8,29, onder 20,34
Ingang 4 Oct.: Wintertijd (klok een
uur achteruit).
DE MAAN.
Za. 25 Sept. op 3,55; onder 19,16
Nieuwe Maan 29 Sept. 14,29.
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Za. 25 Sept. 7,43 en 20,12
Zo. 26 Sept. 8,39 en 21,02
Ma. 27 Sept. 9,21 en 21,38
Di 28 Sept. 9,54 en 22,10
blijkbaar het voornemen, dit land taai te
verdedigen, zoo daar een geallieerde
landing mocht loskomen.
De geallieerde opmarsch in de „laars"
van Italië heeft in de „hak" daarvan een
drietal steunpunten van beteekenis in
de handen van generaal Montgomery ge
bracht, n 1 de driehoek van Brindisi, Ta-
ïente en Bari. Deze driehoek is dadelijk
in bezit genomen door de Britsche lucht
macht, die reeds volop bezig schijnt met
haar voorbereidselen voor een aanval
op de Balkan.
Dit alles samenvattende, krijgt men dus
wel degelijk de indruk, dat zoowel de
Sovjets als Britten en Amerikanen
doende zijn, hun inspanningen meer en
meer op te voeren. Binnen het kader
van al deze dingen moet men de diverse
frontverkortingen zien, die zoowel in
Zuid-Europa als in het Oosten door het
Duitsche opperbevel worden ten uitvoer
gelegd. Men is daarbij zeer openhartig en
heeft reeds te kennen gegeven, dat
men zelfs niet zou aarzelen, gebieden,
die economisch belangrijk zijn, wederom
prijs te geven. Het allesbehcerschende
oogmerk, dat hierbij voorzit, is, aanzien
lijke reserves vrij te maken, om op alles,
wat geschieden kan, voorbereid te zijn.
In het Europeesche oosten zullen deze
ingrijpende frontcorrecties er mede toe
moeten dienen, de Duitsche strijdkrach
ten terug te voeren op linies, die de roo-
de stormloop zullen kunnen helpen op
vangen.
Dit alles kan men zich voorstellen als
een hand, die zich samentrekt en derhal
ve kleiner wordt, meer compact. Kort
om: een vuist!
HET NIEUWE ITALIË.
Dc koning uitgeschakeld.
De bevrijding van de Duce uit de sma
delijke gevangenschap, waaraan Victor
Emmanuel en Badoglio die hadden prijs
gegeven, is een klein-modern helden
epos, dat voor welk heroïsch verhaal der
Oudheid ook in geen enkel opzicht be
hoeft onder te doen. De SS-Sturmbann-
fuehrer Skorzeny en zijn onversaagde
helpers, die met zooveel succes op het
kleine plateau van de verlaten en wilde
Gran Sasso opereerden, dat hun over
blufte tegenstanders er ^zelfs niet toe
kwamen een enkel schot op hen te los
sen, hebben meer gedaan dan enkel een
vriend en wapenmakker van hun Fueh
rer zijn vrijheid te hergeven. Hun daad
opent nieuwe politieke perspectieven,
een der belangrijkste moet voorshands
wel worden geacht, dat Italië zijn fascis
tische en revolutionnaire houding begint
te hervinden.
Mussolini heeft, na enkele dagen het
stilzwijgen te hebben bewaard, door
middel van de radio zich opnieuw met
een oproep tot zijn landgenooten en par
tijmakkers gericht. Hij legde er met
kracht nadruk op, dat het hun eersteen
zwaarste plicht moet heeten, thans
Duitschland met alle middelen, die hun
nog resten, ter zijde te staan in 'n kamp,
die tenslotte over het zijn of niet-zijn
van Europa zal moeten beslissen
Opmerkelijk is, dat in deze oproep het
signaal werd gegeven voor de hergroe
peering van alle fascisten, voorzooverre
deze trouw aan hun woord en hun ide
alen zijn gebleven. De fascistische natio
nale partij zal echter niet herrijzen; de
vernieuwde beweging zal de strijd voe
ren onder het vaandel van republikein-
sche fascistische partij. De koning, die
zijn volk en vaderland door een laffe
capitulatie en een verraad zonder weer
ga tot machteloosheid had willen doe
men, wordt daarmee derhalve praktisch
terzijde gesteld. Het huis van Savoye
als bindende schakel der Italiaansche
binnenlandsche politiek is uitgeschakeld;
het heeft eveneens als buitenlandsche
factor,afgedaan. Zulks is ook tot uiting
gekomen in hetgeen zich in Kroatië,
Montenegro en Albanië heeft afgespeeld.
Kroatië wacht niet langer een Italiaan
sche prins op zijn troon; Montenegro en
Albanië, die met de Italiaansche dy
nastie relaties ondeihielden, zijn on
afhankelijk geworden.
Nu Italië, door de loop der jongste
gebeurtenissen, zonder leger en beroofd
van zijn slagvloot, en feitelijk alleen nog
in het bezit van een gedeelte van zijn
luchtmacht, hetwelk echter zijn mzet-
kracht heeft ingeboet, voorloopig slechts
in het Europeesche militaire bestel een
plaats van mindere orde zal kunnen in
nemen, zou het in de rede der ontwik
keling kunnen liggen, dat het zwaarte
punt van de kamp, wat Duitschland aan
gaat, opnieuw zou worden verlegd.
Wij willen daar thans niet meer over
zeggen, slechts dit eene, dat het steeds
tot de strategie van de Fuehrer heeft
behoord, in tijden van groote en sterke
spanningen Duitschlands kracht in het
verrassende moment van een nieuwe
onverhoedsche aanval te zoeken. C.
SPREKENDE GETALLEN.
Het aantal belastingbetalers be
droeg in de V.S.:
in het jaar 1932 2 millioen;
in het jaar 1942 35 millioen;
in het jaar 1943 40 millioen.
IN NEDERLAND, SEPTEMBER 1943 Een nieuw contingent Nederlandsche
Vrijwilligers voor de Duitsche Oorlogsmcrine hij opkomst voor de opleiding
(SS Bildberichter Fritz-Stapi).
Het verraad, dat de Italiaansche ko
ning en maarschalk Badoglio jegens
Duitschland pleegden, dateert niet van
vandaag of gisteren. Het begon reeds in
het voorjaar, toen de koning de As-ge-
zinde ambassadeur te Ankara, De Peppo,
liet vervangen door Guariglia, 'n vriend
van de geallieerden. Hij moet met de
Engelschen en de Amerikanen contact
hebben gezocht; de geallieerden moeten
hem echter te verstaan hebben gegeven,
dat er met hen pas te praten zou zijn,
wanneer Mussolini en het fascisme in
Italië aan kant zouden zijn gezet. Dit
werd overgebriefd naar Rome, waar de
koning en Badoglio toen de val van de
Duce voorbereidden. 25 Juli kwam Ba
doglio aan het roer en Guariglia kreeg
toen „als loon voor bewezen diensten"
de portefeuille van buitenlandsche za
ken. Een paar dagen later werd gene
raal Castiglione naar Lissabon gezon
den: de eerste stap om tot wapenstilstand
te komen. In Mafra, 30 km. ten westen
van de Portugeesche hoofdstad, hadden
beslissende besprekingen plaats. Verder
moest Badoglio de zaak maar bedisselen
met de Britsche opperbevelhebber Ei
senhower, op Sicilië, die volledige vol
machten had3 Sept. werden de
smadelijke wapenstilstandsvoorwaarden
geteekend.
En toch beklaagde nog op 4 Sept. de
Italiaansche Ambrosio zich t.o. de Duit
sche zaakgelastigde, dat de Duitsche mi
litairen hem niet meer vertrouwden
Op 8 Sept. nog had de koning de eu
vele moed, van „goede wil" en „honds
trouw" tegenover de Spilmogendheden
te spreken.
Op 8 Sept. nog noemde de chef van
de Italiaansche generale staf, Rossi, het
Amerikaansche bericht over de capitula
tie een „onbeschaamde propaganda-leu-
gen", namens Guariglia werd van „Brit
sche zwendel" gesproken
Dezelfde dag kwam de waarheid aan
het licht.
Aldus openbaarde zich de eerste nau
welijks zichtbare breuklijn tusschen Ita
lië en Duitschland; daarbij trad tevens
de verdorvenheid van Italie's hofmilieu
en de hooge militaire kringen aan de
dag. Het is duidelijk, dat in een zóó ver
dikte atmosfeer geen mogelijkheid van
ademhaling was. Deze atmosfeer is
thans gezuiverd, dank zij de vriendschap
die Fuehrer en Duce verbindf. Hitiers
daad van toewijding, het ontzetten van
Mussolini en het kordaat ingrijpen der
Duitsche weermacht hebben de sanee
ring van het Apennijnsche schiereiland
voorbereid. Het wijder uitzicht, een
nieuw, op de basis van trouw en arbeid
vereenigd Europa, blijft daardoor open.
Alles dringt en drijft naar de vormge
ving van deze betere werkelijkheid. C.
AARDAPPPELROOIEN
door de Ned. Arbeidsdienst
Het zou er met de aardappeloogst niet
best voorgestaan hebben, wanneer de
Nederlandsche Arbeidsdienst de handen
niet uit de mouwen had gestoken. Onze
Arbeidsmannen komen, nu werkkrach
ten schaarsch zijn, uitstekend te pas. Ne
men we als voorbeeld Z O.-Groningen,
waar op de veen- en dalgronden naast
rogge vnl aardappelen worden ver
bouwd. In het dorp Sellingen vinden we
een der welverzorgde kampen van de N.
A.D. Daar is de 132e afdeeling gelegerd,
een 120 man. 's Morgens om 7 uur gaan
zij naar de aardappelakkers en daar heb-
bij zij tot 's middags 4 uur werk. Half
Aug. is het rooien begonnen; begin Nov.
moeten de aardappels uit de grond zijn.
Alleen reeds aan deze afdeeling zijn 120
ha. toegewezen. Dat de mannen er weg
mee weten, wijzen deze cijfers uit: In
acht dagen tijds werd 11 ha. gerooid; dit
leverde een hoeveelheid van 333000 kg.
aardappelen op. Daarbij moet dan nog
in aanmerking worden genomen, dat dit
nog maar het begin is. De jongens moe
ten eerst wat met het werk vertrouwd
raken; het zijn meest stedelingen, die
nimmer tevoren een aardappel uit de
grond haalden.
BEWAART DE SCHILLEN!
Huisafval is veevoeder.
De veevoederpositie in ons land is
moeilijk. Geheel aangewezen als we zijn
op eigen voorziening, is het onze plicht
zorg te dragen, dat er voor ons vee niets
verloren gaat van het beschikbare,
kostbare voeder Er gaat helaas nog
veel verloren: niet bij de boer. maar
in het huisgezin, want het huisgezin is
nog altijd een belangrijke producent van
veevoeder. Niet één huisgezin apart ge
nomen, maar alle huisgezinnen van Ne
derland tezamen, produceeren elke week
vele duizenden tonnen afval, waarvan
het overgrootc deel uitstekend geschikt
is om er ons vee mee te voederen. Voor
al de aardappelschillen zijn belangrijk,
want deze werkëh sterk melkdrijvend.
Ook nu velen aardappelen in de schil
eten, blijven "er nog genoeg afval en
schillen over, die waarde hebben als vee
voeder.
Eigenlijk moest het niet noodig zijn
de huismoeders nog eens aan te sporen
géén schillen in de vuilnisemmers te
doen verdwijnen, maar steeds te zorgen,
dat zulk afval klaar staat voor de op
haler.
Het afvallenbesluit I en II van 1940
legt trouwens een ieder de plicht op, al
le afval van levensmiddelen te bewaren
en ter beschikking te stellen van opha
lers, die van gemeentewege zijn aange
steld. Alleen wanneer men die afvallen
gebruikt in eigen huis of eigen bedrijf,
is men van die plicht ontheven.
Huismoeders, bewaart dus de aardap
pelschillen, de koe maakt er melk van
voor uw -kinderen.
Geen onoverkomelijke moeil^kheden.
Er beslaan geen moeilijkheden, welke
Duitschland niet kan oplossen. Onze oor
logsproductie is grooter dan ooit en
heeft haar prestatiegrens nog niet be
reikt. Aldus de Voelkischer Beobach-
ter.
67 pet. Amerikanen afgekeurd.
De ambtenaren van de recruteermgs-
commissie in de Ver. Staten hebben ver
klaard, dat 67 pet. van de mannen tus
schen 35 en 45 jaar niet in staat blijkt ie
zijn, de militaire dienstplicht te vervul
len en uit dien hoofde moet worden af
gekeurd.
Harlem (New-York) na de onlusten.
Volgens het New Yorksche dagblad
„Daily Worker" leveren de straten van
de neger wij ken Harlem de aanblik van
een stad, die plotseling door een lucht
bombardement is overvallen. Gedurende
de onlusten, die daar onlangs hebben
plaats gehad, zijn honderden huizen en
meer dan duizend winkels verwoest. De
Burgemeester van New York, La Guar-
dia, heeft de voorzorgsmaatregel, dat
alle inrichtingen van vermaak om half
twaalf moeten worden gesloten, nog
niet kunnen opheffen
Bommenoorlog mist zijn uit
werking.
Het Amerikaansche luchtvaarttijd
schrift. „Air News" zegt in een beschou
wing over de nachtaanvallen van de
Britsche luchtmacht op Duitsche steden,
dat deze enkel de overblijfselen der mid-
deleeuwsche bouwkunst mc-t de grond
hebben gelijk gemaakt. Het tijdschrift
verdedigt de opvatting, dat alleen dag-
aanvallen van militair nut kunnen zijn,
doch het constateert tevens, dat deze
zulke zware verliezen medebrengen, dat
zij op de duur niet te dragen zouden
zijn Bovenalen worden door de bom
men percentsgewijze slechts zeer weinig
werkelijk industrieele doelen getroffen.
Volgens voorschrift moesten de bom
men in de regel boven* de stadscentra
worden afgeworpen, maar in de centra
der Europeesche steden vindt men
hoogst zelden fabrieken; de binnenstad
is meestal van middeleeuwsche bouwor
de. De ophef, die men er van maakt, dat
het Britsche luchtwapen de centra van
Keulen, Neurenberg en Mainz met de
grond heeft gelijk gemaakt, beteekent
nog in het geheel niet, dat daarom ook 't
industrieele leven van deze steden ver
woest zou zijn.
De „Air News" komt aan het eind van
haar beschouwing tot de conclusie, dat
de verwoesting van duizenden Duitsche
woonhuizen misschien wel het prestatie
vermogen van de Duitsche arbeiders na-
öeelig beïnvloeden kan, maar dat het
dwaasheid is om aan te nemen, dat een
voortgaande versterking der nachtaan
vallen Duitschlands ineenstorting zou
kunnen veroorzaken.
W A. FRONTZORG.
Een groot succes was de avond van de
W A Frontzorgactie, Maandag in Odeon
te Rotterdam. Daar trad toen het be
kende Cabaret van Paulus de Ruiter op
Geen plaats in de zaal was onbezet.
Menigeen moest met een staanplaats te
vreden zijn. De avond bracht meer dan
f 1500 op
BEKENDMAKING.
De höhere SS- und Polizeifuehrer
Nordwest deelt mede:
Door het Polizeistindgericht Assen
zijn de 20ste September 1943 wegens
drie overvallen op het gemeentehuis
van Stadskanaal, wegens een overval op
het gemeentehuis van Exloo en wegens
de moord op Reilingh, die reeds jaren
lang lid van de NSB was, de hieronder
genoemde Nederlanders ter dood ver
oordeeld:
de handelaar Johannes V i s, uit Stads
kanaal;
de ziekenverpleger Gert P o r, uit
Zuidlaren;
de reiziger Anne Rutgers uit Stads
kanaal;
de boekhouder Jan Toet uit Stap
horst;
de machinist Pieter van Laarho
ven uit Hasselt;
de gemeenteambtenaar Wessel Knot
uit Zuidlaren;
de leider van het arbeidsbureau Ren-
dert Poel uit Grijpskerk;
de HBS-leerling Jans D e m e r uit
Borger;
de landbouwer Roelof Tuin uit Val-
thermond;
de gemeente-secretaris Anaries D i e-
p e n b r u g uit Doorn.
Het vonnis werd 2 uur na de uitspraak
voltrokken.
De höhere SS- und Polizeifuehrer
Nordwest,
(w.g.) RAUTER.
SS Obergruppenfuehrer und
General der Polizei.
Een verslag van de terechtzitting zal
nader worden bekend gemaakt.
CUBA.
Op Cuba neemt de communistische
invloed toe. Communisten hebben er ra
diostations gekocht.
{TALIE
De luchtlijn Berlijn-Milaan-Venetië,
misschien ook naar Rome, wordt her
opend.
VATICAANSTAD
De Paus schonk het Fransche
hulpwerk voor krijgsgevangenen en ar
beiders 150,000 fr.
JAPAN
Japan stelde drie nieuwe, aan alle
éischen beantwoordende vliegtuigen in
dienst.
MAROKKO.
In Marokko zijn 67 nationalisten
door 't Anglo-Am. gerecht ter dood ver
oordeeld.
ROEMENIE
In Roemenië gaat het wittebrood
niet meer op de bon. De rantsoenen vet
en suiker worden hooger.
CHILI.
In Chili is in de prijs v«Jn een
spoorkaartje de premie voor verzeke
ring bij ongevallen begrepen
ZWEDEN
De Zweedsche rijksdag komt half
Oct. bijeen. Er zullen debatten worden
gevoerd over de buitenlandsche politiek.
In Zweden kan van 1 Sept.-31 Oct.
vrij op beren worden gejaagd; men
schat hun aantal op 300.
ZWITSERLAND.
Zwitserland is thans aan alle kan
ten omgeven door Duitsche of door
Duitsche troepen bezette gebieden.
Ondanks toenemende schaarschte
aan grondstoffen nam het aantal fabrie
ken in Zwitserland in een jaar met 297
toe.
DUITSCHLAND.
Hitier heeft in zijn hoofdkwartier
besprekingen gevoerd met de Servische
premier Neditsj.
In de bosschen van het slot Merode
bij Dueren, tusschen Aken en Keulen, is
een compleet roovershol uitgegraven,
dat *loor ontsnapte Sovjet-Russische
krijgsgevangenen werd bewoond De
vluchtelingen konden allen worden aan
gehouden en gegrepen. De levensmidde
len,. die in het hol werden aangetroffen,
en ook nadere gebruiksvoorwerpen, ble
ken afkomstig van inbraken Ook een
grooteboschbrand komt op rekening
van deze krijgsgevangenen.
ENGELAND
De Londensche politie heeft in
Downingstreet een groot aantal personen
die onmiddellijke oprichting van een
tweede front in Frankrijk eischten, uit
eengedreven. De betoogers waren ver
tegenwoordigers van de vakvereen.-org
en comm. partij.
Te Londen werden 7 millioen tex-
tielkaarten van het Engelsche leger ge
stolen.
De Schetsche kolenproductie is
enorm achteruit geloopen door vermin
dering van het aantal arbeiders.
Engeland heeft in Italië, waar dat
maar mogelijk was, stappen gedaan
voor onverwijld vervoer van groenten en
fruit naar Engeland.
In Engeland heerscht groote be
zorgdheid over het verlies van Zuidame-
rikaansche markten. Aldus de voorz. der
Amerik. Kamer van Koophandel.
