straal
'vm
Slot Raadsverslag
Een praatje met twee militairen die uit
Indonesië terugkeerden
INDONESIË
Australië zoekt
14 millioen
nieuwe bewoners
WOENSDAG 31 MAART 1948
61e JAARGANG. No. 6265
TEXELSCHE COURANT
Een voorstel lot annulering van de
overeenkomst met de Rijkswater
staat ter zake van de uitvoering
van werken te Oudeschild.
Op 29 Nov. 1938 werd met de Rijkswa
terstaat een overeenkomst aangegaan ter
zake van de uitvoering van verschillen
de werken aan de rijkszeewering en de
havendijk te Oudeschild. De overeen
komst werd destijds in de eerste plaats
aangegaan 0111 werkgelegenheid te ver
schaffen aan de talrijke werklozen.
Op 18 April 1939 werd met de uitvoe
ring begonnen, doch reeds op 16 Juli d.
a.v. moesten de werkzaamheden worden
stilgelegd, omdat onvoldoende arbeids
krachten beschikbaar waren.
Aangezien momenteel algemeen een
grote schaarste aan arbeidskrachten
heerst, is gelukkigerwijze geen werk
loosheid te duchten, en is een hervat
ting, in werkverruiming, van de werk
zaamheden niet te verwachten. De over
eenkomst kan o.i. dan ook niet alleen
zonder bezwaar worden beëindigd, doch
zeker achten wij ontbinding alleszins ge
wenst. Daar nl. van jaar op jaar geen
mogelijkheid tot uitvoering der werken
bestond, verkreeg deze gemeente telkens
ontheffing van de Rijkswaterstaat; met
enige zorg vragen wij ons af, voor wel
ke problemen wij zouden komen te staan,
indien te enigertijd zodanige ontheffing
eens niet zou worden verleend en de ge
meente Texel verplicht zou zijn de om
schreven werkzaamheden uit te voeren;
zulks zou dan bij wijze van openbare
aanbesteding dienen te geschieden,
w aarbij de meerdere kosten door de ge
meente zouden dienen te worden gedra
gen. Omtrent de kostenberekeningen,
opgezjet naar voor-oorlogse prijzen, be
hoeft. men zich generlei illusies meer te
maken. Het zal 11 duidelijk zijn, dat de
gemeente Texeè hiervan zeer nadelige
gevolgen zou kunnen ondervinden.
Wij stellen u daarom voor tot ontbin
ding van de betreffende overeenkomst
te besluiten.
Van de zijde van de Rijkswaterstaat
is ons nog medegedeeld, dat na de even
tuele ontbinding van de overeenkomst,
de uitvoering door deze zelf zal plaats
vinden, ^ia een aannemer. De tijd van
uitvoering is nog niet bekend, daar een
en ander van 's Rijks financiën zal af
hangen. Voor de dienst 1949 is een daar-
toestrekkend bedrag aangevraagd; het
is nog niet zeker, of liet werk dan reeds
uitgevoerd zal kunnen worden.
De in 1939 door de' gemeente terzake
gemaakte kosten worden volledig door
Rijk en Provincie gedragen.
Een onderdeel van de uit te voeren
werker, bestond in bet dempen van een
achter d<e havendijk gelegen bermsloot
en het aanbrengen Aan een riolering ter
plaatse. Deze riolering, welke ook inder
daad 11a de demping van de sloot is aan
gebracht, is gelegen in rijks grond en in
onderhoud hij de gemeente. Voor het
hebben van de riolering, waarvoor wel
licht, een geringe jaarlijkse retributie
verschuldigd zal zijn, dient de gemeente
een vergunning v.d. Rijkswaterstaat te
'bekomen. Wij stellen u daaroip voor ons
college te machtigen een daartoe strek
kende overeenkomst aan* te gaan.
Voorz. gaf nog een nadere toelichting
óp liet voorstel en zei o.m., dat de mo
gelijkheid wel bestaat, dat er een fiets
pad komt.
Dhr Bruin zei, dat. liet niet enkel 0111
een fietspad gaat. Er is veel meer, waar
bij spr. „de Texelse Ort." aanhaalde van
1936 011 1938, waaruit' bleek, dat deze
aangelegenheid reeds van vele jaren te
rug dateert en bet is dus wel noodzake
lijk, dat er .eindelek eens verbetering-
komt in de alleszins onhygiënische toe
stand met de stinksloten en plassen; (Uit
ons archief blijkt, dat reeds in 'n raads
vergadering van 1893 gesproken werd
-over deze dingen. Red.)
De voorz. vroeg ont B en W in deze
vrijheid van bandelen te geven, opdat er
binnen redelijke tijd meer van gemaakt
kan worden en liet niet geforceerd be
hoefde te worden.
Dhr Bruin zei het niet tegen te willen
houden, maar drong op spoed aan. Weth.
llin zei, dat, als de berm opgeknapt
wordt, bet. rijwielpad er ook komt.
RONDVRAAG.
De gem. schuur aan de Kogerweg.
Dhr Keijser bracht nogmaals de 011
derhoudspost ter sprake van de schuur
aan de Kogerstraat, welke vclgens B en
W een noodzakelijk kwaad genoemd
wordt. Spr. zei een bod gekregen te heb
ben voor bouwmateriaal van deze schuur
bij eventueel slopen, waarover spr. nog
nadere mededelingen zou doen. Spr.
dacht, dat er op een andere plaats dan
wel een bergplaats gebouwd kon worden.
Voorz. antwoordde, dat met het bou
wen van een nieuwe bergplaats enige
duizenden gemoeid gaan. De schuur kan
er nog enige jaren staan en spr. wil de
schuur van een nieuw dak voorzien. Hei
verkeer bij Witte Kruislaan en Waalder-
straat niet de nieuw te bouwen Bruyn-
zeelwoningen kan langs enkele aan te
leggen smalle straten plaats vinden.
Weth. de Waard merkte op, dat als de
schuur gesloopt wordt, liet. woonhuis al
daar open komt te liggen. Wetli. Hin zei,
dat 't gebouw nog wel 20 jaar kan blijven
staan.
De verbetering van de Westerweg.
Dhr S. Keijser drong er op aan, dat
de Westerweg spoedig verbeterd zou
worden ook in verband met de aan te
brengen electrificatie. Spr. vroeg of men
met de andere polders ook al tot over
eenstemming gekomen was.
Voorz. zei, dat er Woensdag (24 Mrt.)
een bespreking met de polder Eierland
zou plaats vinden.
Dhr v.d. Vis vroeg of de gemeente er
iets aan doen kon, dat de houten kiosk
van de V.V.V., welke te koop werd aan
geboden, niet meer aan De Koog ge
plaatst zou worden. Voorz. zei, hierover
met de V.V.V. overleg, te willen pleger
Dhr v.d. Vis vroeg verder naai' de moge
lijkheid om een lantaarn te plaatsen aan
de Kamerweg. voordat de weg bestraat
wordt. De stenen voor deze w eg zijn aan
gekomen, aldus spr. Voorz. antwoordde,
ciat hj,j wel bereid is liet verzoek op de
urgentielijst te plaatsen.
Dhr M. Bakker drong er op aan, dat
dé electr. werkzaamheden aan de Wes
terweg bespoedigd worden.
Voorz. zei, dat dit afhangt van de 30
Polders, daarbij opmerkende, dat de
overeenkomst tot overdracht der wegen
per 1 .Ton. 1949 ingaat.
Weth. Hin sprak de wens uit, dat de
30 Polders zich meer speciaal bemoeiden
met de verbetering van dc Westerweg
cn de gem. de Oosterenderweg onder
handen naiji.
Voorz. noemde nog de Piipersdijk en
achtte het wel gewenst, dot de gaten in
rleze weg dichtgegooid werden.
De Bruynzeelwoningen te duur.
Dhr M. Bakker vroeg inlichtingen
over de uitslag van de aanbesteding der
Bruynzeelwoningen. Voorz. antwoordde,
dat de kosten wel 1'15000 zullen bedra
gen, terw ijl door de architect een begro
ting w5s opgemaakt van f 12000,Met
de fa. Bruynzeel en architect {le Graaf
zal hierover een bespreking worden ge
houden. Het wordt op deze manier ie
duur.
I>hr M. BiTkker was van mening, dat
liet grote prijsverschil zit bij de fa.
Bruynzeel en niet hij de aannemers^
Moet de gem. er 1111 evengoed toe over
gaan de woningen te zetten?
Voorz. zei, dat men er niet tol zijn ge
noegen toe was overgegaan deze wonin
gen iian te Kopen. Het gaat 0111 woon
ruimte en het is een noodoplossing. Wij
hebben ook liever permanente wonin
gen, aldus spr.
Dhr M. Bakker noemde de woningen
die dhr Veldstra ontworpen had.
Dhr H. Zijm begreep niet, dat archi
tect de Graaf f 12000 had opgegeven. De
B111 vnzeelwoning aan Den. Hoorn kwram
ook al op f 13000.
Dhr de Waard zei, dat men is gaan
zeilen op het kompas van de architect.
Voorz. merkte nog op, dat het volgens
de krant wel gaat in de richting van
Bruynzeelwoningen. Dhr de Waard „het
gaat om het materiaal". Dhr M. Bakker
wilde blokwonir.gen aanbesteden. Voorz.
antwoordde, dat liet vast zit met de we
deropbouw.
Herstel van woningen met Rijkshulp
wordt wel toegestaan en nieuwbouw niet.
Dhr M. Bakker vroeg af de gem. al een
gedeelte der BrnvnzeelWoningen betaald
had. waarop de voorz. bevestigend ant
woordde. DI11 Alb. Dros wilde deze
transactie zien als praotisch zaken doen.
Voorz.: „bet gaat 0111 de bijkomende kos
ten". Dhr Hin zei. dat de architect naar
de gem. Twisk bad verwezen en geen
rekening gehouden heeft dat er hier een
regenbak, schuurtje en een welput bijko
men. Deze zaak zal in ieder geval ern
stig bekeken worden volgens de voorz.
I)e tarieven van de T.E.M. en het
clectrlseh koken.
Dhr M. Bakker zei, dat er aan de over
kant speciale tarieven zijn voor h'el
electrisch koken. Spr. wilde d^t. ook hier
toepassen, ook omdat er velen toe over
gaan tot koken op fornuizen. Spr. zei,
dat er op Texel zeker al een 150 gezin
nen op koken en er de laatste lijd ver
scheidene van deze dure fornuizen ge
plaatst zijn. Voorz. antwoordde, dat dez>
zaak al eerder besproken is, doch wilde
het nog wel eens. nader bekijken.
Dhr H. Zijm wilde drang uitoefenen,
0111 niet Rijkshulp w oningen te herstellen
om meer woongelegenheid te scheppen.
Voorz. veronderstelde, dat er van deze
regeling wel gebruik zal worden ge
maakt in verband met de inwoning.
Dhr Zijm had een klacht over-de vei-
ligheidstrap bij de bioscoop, daar klei
ne kinderen meermalen naar boven
klimmen. Spr. vroeg of dc trap kon wor
den afgesloten.. Dit zal nader bekeken
worden.
Dhr Heerwaarden wilde een ter-
'cint.je inrichten voor kinderspeelplaats.
Voorz. antwooidde. dat dit wel aanbeve
ling verdient. Het zit echter vast op het
materiaal en de bewaking. B en W zul
len het onder ogen zien.
Dhr A. Backer dankte B en W voor
de spoedige verbetering van liet Schild-
paadje. Dhr Dros zei. het zeer op prijs
te stellen als in liet beleid van B en W
een voorname plaats ingeruimd zou wor
den voor de volkshuisvesting. Voorz.:
liet is maar zo. teleurstellend, dat er zo
weinig bereikt wordt". Dhr Dros merkte
op, dat het met de wedQropbouw der
boerderijen heel wat vlugger gaat. Voor
zitter: „die zitten niet zo vast aan de
m3 prijs. Dhr Hin zei nog, dat het in an
dere provincies ook niet zo vlug ging
met de boerderijen.
Dhr Roeper vroeg inlichtingen over
een adres van bewoners uit De Waal om
een hoek af te snijden bij het perceel
Joh. Kuiper, daar dit hinderlijk is voor
het verkeer. Voorz. antwoordde, dat dit
een particulier belang en de weg eigen
dom van de polder is.
Dhr Westdorp vestigde de aandacht
op een waterput, bij de Slufter, waar een
los deksel op ligt, hetgeen spr. gevaar
lijk vond. Spr. wilde er een mond op la
ten metselen of de pomp weer norniaal
Vele gedemobiliseerden zijn reeds uit
Indië teruggekeerd. Hieronder wtfren
nog maar enkele Texelaars.
Met twee van hen, die nog niet zó lang
op liet. Gouden Boltje terug zijn, hebben
we een praatje gemaakt, nl. met de dpi.
soldaat H. Koopman uit De Waal en de
sere' marinier P. .Savelkouls te De Koog.
Koopman vertrok 5 Febr. 1947 naar
Indië 11a een driemaandelijkse opleiding
in de Frederik Hendrik kazerne te
Vugt. Als enigste Texelaar was bij inge
deeld met vele lotgenoten bi.i liet 4-4-10
R.I. Met de „Johan v. Oldenbarneveldt"
zijn deze militairen te Tandjong Priok
geland en ze hebben daarna een maand
of vier in Buitenzorg geleg°n, waar de
dienst hoofdzakelijk bestond uit wrfcht-
jeskloppen. Spoedig begon de politione
le actie (21 Juli 1947en werden de ver
houdingen scherper. Vele Hollandse
jongens zijn hierbij gevallen.
Koopman, die ingedeeld was bij de be-
wakingsbataljons, vertelde ons, dat hij
slechts weinig gevaar had beleefd tij
dens deze actie, daar zij achter de stoot
troepen opereerden.
Vele inlanders in de kampongs, die in
allertreurigste omstandigheden verkeer
den, werden Moor de Ned. soldaten ge
holpen en deze mensen waren hier zeer
dankbaar voor.
Koopman had, als bij in Indië was
gebleven, dienst willen nemen bij het
Ned. Rody Kruis, daar z.i. 111 dit mooie
land, w aarover men niet uitgepraat raakt
voor de Hollanders nog een belangrijke
taak is weggelegd. „Gaarne zou ik er
gebleven zijn, maar door het ongeluk
met mijn vader, werd ik naar huis ge
roepen", aldus Koopman. Dank zij hel
mooie werk van de Band Ned. Indië is
het gelukt deze militaiD? die kostwinner
van zijn moeder is, thuis te krijgen.
Koopman vertelde ons verder nog, dat
de „Texelse Ort." 111 de tropen een vvel-
komnie verschijning is, niet alleen bij de
Texelaars zelf, maar ook bij de andere
militairen. De krant gaat daar van hand
tot hand. Het Nivvin-comité heeft dus
wel eer van zijn werk!
Per K.L.M. is deze dienstplichtige in
de tijd van ecu paar dagen naar het va
derland gekomen 0111 zijn plaats in het
ouderlijk gezin weer in te nemen. Het is
het boerenbedrijf, waar Koopman in is
opgegroeid en waarin hij weer terug
keerde. De mens wikt en God beschikt:
Als deze jonge man in Indië had kunnen
blijven, zou er voor hem zeer waarschijn
lijk een belangrijke positie ail zijn voort
gekomen. Het levenslot heeft hier an
ders beslist en zo is de .dienstplichtige
soldaat H. Koopman weer in de ouder
lijke woning op Texel teruggekeerd.
Met de Mariniersbrigade naar
Oost-Ja va.
-Van heel andere aard was de thuiskomst
van de serg. marinier P. Savelkouls. De
ze is een „doorgewinterde" marinier. Hij
dient reeds 24 jaar bij de Kon. Marine,
waarvoor hem onlangs de zilveren me
daille voor eerlijke en trouwe dienst
werd toegekend. Nog een paar jaartjes
en dan zit het er voor Savelkouls op.
Tijdens de oorlogsjaren verbleef S.
thuis aan De Koog, dus niet in krijgsge
vangenschap zoals velen van zijn col
lega's.
Weer in dienst.
Spoedig 11a de capitulatie van Duits
land. 28 Mei 1945, werd S. in dienst op
geroepen en hij ging reeds 11a enkele
maanden van Antwerpen uit scheep naar
Amerika, waar liij een opleiding ont-
vfrig als instructeur, alles op Ameri
kaanse leest geschoeid.
In Camp Lejeune aan dc New River
is het grootste en modernste kamp van
de Amerik. Mariniers. Het heeft een uit
gestrektheid van bijna dc provincie
Utrecht. In deze mariniersstad, waar ai-
les te vinden is, wat in een normale stad
aanwezig behoort te zijn, hebben Hoi-
landse O.V.W.-ers hun militaire oplei
ding gehad. 11 Dec. 1945 zijn de mari
niers naar Singapore vertrokken en van
daar in Malakku aangekomen, waar ze in
een Brits-Indische rubberkolonie vertier
werden opgeleid. Het land leende er zich
daar zo goed voor om te acclamatiseren
(een voorproef van wat de iongens '111
Indië te wachten stond). Na hier 6 w'e-
ken gezeten te hebben, vertrok de briga
de 11 Jan. 1946 uit Malakka per „Nieuw-
Amsterdam" naar Soerabaja. Daar wer
den de troepen in huizen gelegerd en
werden de Engelse troepen (Brits-Tn-
diërs) afgelost.
De actie begon.
Toen begon de actie der Hollandse hia-
riniersbrigade. In een vogelvlucht van
data's werden diverse plaatsen bezet. 24
Jan. Kryan. Legoendi en Palang, 25 Jan.
Watoetoelis, Toelangan en Boedoeran,
alle plaatsen gelegen in Oost-Ja va buiten
Soerabaja. Zo zouden we door kunnen
gaan. maar dit zou te ver voeren.
Tn bet fraai geïllustreerd^ boek „Met
de M-iriniersbrigade ju Oost-Java", een
fotoverhaal over de levensloop der mari
niersbrigade, samengesteld door de 2e
luitenant der Mariniers IT. A. Wilinar,
en uitgegeven door de N.V. Drukkerij
„De Spanrnestad". Haarlem, kunt u hier
over alles lezen. Wat is hier enorm veel
laten functionneren. Er zal naar gekeken
worden.
Dhr Westdorp vroeg ten slotte nog in
liet vervolg niet meer op Dinsdag te ver
gaderen, maar op Woensdag. Vrijdag of
Zaterdag.
Voorzitter dacht, dat er geen be
zwaar was om op Vrijdag te vergaderen.
Hierna sluiting.
werk verricht door deze Hollandse jon
gens!
Ge leest er over de straffe opleiding
in Amerika, de verscheping naar Indië,
de ontscheping, bet lijden van Soeraba-
ja's bevolking, de hulp die de mariniers
er verleenden, de vernielingen (tactiek
der verschroeide aarde) te midden van
het fraaie landschap, de patrouilles bij '1
ochtendgloren op weg naar een kam
pong of bij het oversteken van een kali.
het ontmaskeren van gewapende benden
en de harde strijd, die hierbij moest wor
den gevoerd. Savvah's worden „uitge
kamd". Friese ruiters worden opge
ruimd, toegangswegen door bulldozers
vrijgemaakt, Sherman-tanks schieten
hun zware projectielen af, nieuwe brug
gen worden aangelegd enz. Daarnaast dc
hulp in de kampongs aan de inlandse
bevolking, sterk verwaarloosd sedert de
Japanse bezetting..I11 dit fraaie, met
schitterende foto's verluchtigde boek is
dit alles te lezen en te zien.
Savelkouls maakte deel uit van deze
mariniersbrigade. In een handige zak
agenda die d»* a marineman ons liet zien,
staan al de data aangegeven van deze
actie. Bij de aanvang van de politionele
actie, 21 Juli 1947, zat S. in Soerabaja
waar hij dienst deed bij liet motortrans
port. Evenals bij de invasie in Norman-
dië in 1944, opereerde de mariniersbri
gade op Amerikaanse vvijz<\ Tot in per
fectie is alles-georganiseerd. Een eigen
kleermakerij, schoenmakerij, machine-
herstel plaats, spoorwegen, ge kimt
het zo niet.bedenken of de brigade had
het. Als een aardig voorbeeld deelde S.
ons nog mede, dat de „Catalina"-vlieglui-
gen van de marine zelfs roomijs naar 't
front brachten.
Met de pol. actie waren de niariniers
opgerukt naar Modjokcrto. daarna (5
Aug. 1947) werden er patrouillediensten
uitgevoerd. Met de „Johan v. Oldenbar-
neveld" is Savelkouls naar Holland ge
komen en 11a dus bijna 3 jaren te zijn
Weg geweest, in zijn gezin teruggekeerd.
Énige weken heeft S. nu bij zijn gezin
iu De Koog doorgebracht en als onze le
zers dit onder hun ogen k: ijgpn, is hij
reeds naar R'dam vertrokken, döar dc
dienst opnieuw zijn persoon vraagt voor
dc opleiding van nieuwe mariniers."
Naai' Indië zal S. waarschijnlijk wel
niet meer gaan, daarvoor beeft hij er
te veel jaren opzitten. We hopen, dat het
Koopman zowel als Savelkouls, die we
beiden reeds persoonlijk verwelkomden,
in hun verdere leven goed mag gaan. Alle
twee hebben ze Indië gozDu en zijn vol
geestdriftige verhalen naar Nederland
teruggekomen, want bun mening is, dat
er voor Nederland in Indië nog een
dankbarp en mooie taak is weggelegd
Ontbossing leidt tot grote gevaren
voor de landbouw, o.a. door het optre
den van geweldige overstromingen, het
droog worden \an de rivieren, het op
drogen van bronnen, het afspoelen van
vruchtbare grond, de vorming van kale
rotsen.
Onze regering heeft dit al vele jaren
geleden ingezien en verschillende maat
regelen getroffen voor bebossing o. m.
door de bossen onder eigen beheer U
nemen met eigen personeel. Ze richtte
proefstations op, een middelbare bos-
bouwsohool, liet boutsoorten aan de Ho
ge School te Delft onderzoeken, enz.
Indié levert al lange jaren het be
roemde „djattihout". Een eigenaardig
heid van dë djattiboom is, dat hij in de
oost-moesson (het droge jaargetijde) zijn
blaren verliest. Naast djattihout, hier
vaak Java-teak genoemd, levert Indië
nog andere houtsoorten' als: ijzerhout
(voor zeeweringen), ebbenhout (voor de
meubelindustrie), betimmeringen c.d.).
Een eigenaardige boom is de „Tjema-
ra"; die vaak'voor naaldboom wordt ver
sleten, maar in werkelijkheid een loof
boom is. Een bijzonderheid van, die
boom is deze. dat zijn wortels knolletjes
dragen, die vermoedelijk de stikstof uit
ile lucht in voedingsstof omzetten, net
als dit liet geval is hij onze vlinderbloe
migen (lupinen). Maar echte naaldho
uten komen ooi; voor nl. op At joh, waai
ze dienen Voor liet winnen van terpen
tijn en liars.
Een eigenaardigheid der Indische bos-
ONZE EMIGRATIERUHR1EK
(Van onze emigratiemedewerker.)
Grote voorzichtigheid Is geboden.
'Australië is 220 maal zo groot als Ne
derland. Minstens 70 pet. van de grond
is evenwel woestijn, zodat men er niet
overal een boerderijtje kan beginnen.
Maar afgezien hiervan, is er nog altijd
ruimte genoeg, want het aantal inwoners
bedraagt niet eens 8 millioen. Het ligt
dan ook voor de hand. dat het land een
sterke immigratiepolitiek voert. Ook
Ganberra poogt mensen aan te trekken
uit andere werelddelen, teneinde de be
volking te kunnen opVoeren tot ongeveer
22 millioen.
De belangstelling voor emigratie naar
Australië is inmiddels ook in Nederland
zeer groot geworden. Bovendien is het
„genoegen" volkomen wederkerig, want
de Australiër houdt van de Nederlander.
Toch heeft ook Ganberra al onaaange-
nie ervaringen opgedaan niet de immi
gratie. Enkele jaren voor bet uitbreken
van de oorlog kreeg een groot aanta<
Duitse en Oostenrijkse joden gelegen
beid het land binnen te komen. Zij heb
ben evenwel niet voldaan. Vandaar dat
men dubbel voorzichtig is.
Iu sommige kringen meent men, dat
Australië anti Nederlands is. Dit is on
juist. Iedere Nederlander wordt er met
open armen ontvangen en vergroeit snel
met de eigen gemeenschap.
01' Australië kansen biedt voor be
paalde personen of groepen van perso
nen, moet v 911 geval tot geval worden be
keken. Wel moet men rekening houden
dat de gebraden haantjes er evenmin 111
de mond vliegen als elders. Daarnaast
is het een vreemd land, in vele opzich
ten zelfs volkomen vreegid, zoals we 111
het vervolg van deze serie meermalen
zullen zien. De doorsnee Nederlander
zal zich vermoedelijk in Canada en Zuid-
Afrika cm der in zijn element voelen als
in Australië. Voor avonturiers is ook
hier geen plaats. Alle-en kranige kerels
met een goed idee plus een paar stevige,
werkgrage 'handen kunnen er terecht.
Er is een goed stuk brood te verdienen.
Ieder, die wil werken kan er een ruim
bestaan vinden. Daar staat echter te
genover, dat het ook in Australië vrij
moeilijk is een eigen bedrijf te stichten
en... het is bovendien heel moeilijk tr
te komen.
(Wordt vervolgd).
BEVOLKING EN NATUUR.
sen is deze, dat er zoveel verschillende
boomsoorten in voorkomen, vv.o. soms
weinig economisch bruikbare. Een zorg
vuldig deskundig onderzoek is dan ook
r.odig eer men er toe mag besluiten oer
bossen in exploitatie te brengen.
Een voorbeeld van moderne exploita
tie vormt de in 1939 opgerichte maat
schappij Noenoekan. gelegen tegenover
liet petroleumeiland „Tarakan" (N.O.
Borneo). Herinner ik het 111e goed, dan
hadden de Japanners hierop het oog ge
slagen. Onze regering achtte dit '11 groot
gevaar, zodat de Japanners geen vergun
ning tot exploitatie weid verleend, wel
aan „Noenoekan". De onderneming kapt
alleen bomen van minstens 0,6 111. in
doorsnee. Er werken plm. 700 a 1000
man op die modern opgezette houtaan-
kapmaatschappij. Zo is er grote zorg be
steed aan de volksgezondheid aan huis
vesting, bad-, was- er. drinkwatervoorzie
ning. bestrijding tegen malaria (de wo
ningen zijn „inuskieten-proof"). De in
stallatie is modern ingericht. En er is
<>.a. ook een draadloze verbinding met
de grote van „Tarakan".
I11 de oorlog is „Noenoekan" door de
Japanners vernield. Ik las in het lijd
schrift van „Oost en West" van Januari
1947. dat „Noenoekan" weer „draait".
Ongelooflijke moeilijkheden zijn er 111
die verafgelegen oerwouden overwon
nen! Maar.... dc hele wereld „schreeuwt"
0111 hout, nog veel meer dan vóór de vre
selijke oorlog!
Bloemend ia!. Dr. H. F. TILLEMA.
,Hoe dik is-ie?"
Tekening: J. G. Sinia.
Meten vaneen omgezaagde boom op „Noenoekan"
