v_.
mF'*
Hoe Texel in 1813 van
de Fransen bevrijd werd
De Jeugd
trekt er
op uit
De Nederlandse Jeugdherberg Centrale
bereidt zich voor op de Zomer
De derde U.L.O.-avond
na de bevrijding was
een groot succes
Spel van de Lentewind
INDONESIË
WOENSDAG 19 MEI 1948
61e JAARGANG. No. 621#
TEXELSCHE COURANT
door Ad. Blok v.d. Velde.
I.
lo het najaar van 1813 verkeerden de
Texelaars in een voortdurende spanning.
De geruchten, dat de Franse bezetters
uit een groot deel van het land wegtrok
ken, deed menig hart sneller kloppen en
in velen leefde de hoop, dat nu spoedig
hetere en rustiger tijden zouden aanbre
ken.
Ongetwijfeld hadden de Fransen veel
goeds tot s'and gebracht, zoals bijvoor
beeld de Burgerlijke Stand, het IJkwe
zen, nieuwe wetboeken en nog veel meer,
maar tegen de gehate conscriptie kwam
men allerwege in verzet. Het was vóór de
Fransen in ons land kwamen, sinds on
heugelijke tijden gewoonte geweest, dat
soldaten gehuurd werden. De burgers
bemoeiden zich. met de oorlogen niet veel
méér. dan dat zij hiervoor extra belas
tingen moesten betalen. Voor de solde
niers koesterden men een ingewortelde
afkeer. Hei was Napoleon, die de con
scriptie instelde. Er moest telkens een
bepaald aantal soldaten geleverd wor
den efi door loting werd dan uitgemaakt,
wie in het leger van de keizer moesten
dienen. De welgestelden konden zich een
remplafant, een plaatsvervanger, ko
pen, waarvan een ruim gebruik gemaakt
werd, zodat tiet tenslotte in hoofdzaak
de arbeider was, die deze dienstplicht
vervulde. Texel moest na 1812 honderd
en-twintig kustwachten leveren.
In deze lijd waren handel en scheep
vaart sterk verminderd. Er was geen
voedselgebrek. Koffie, rietsuiker, tabak
en specerijen waren alleen als smokkel
waar verkrijgbaar. De Texelse vissers
hadden met deze sluikhandel een flinke
bijverdienste.
Afpersingen, onrechtvaardigheid en
willekeur door sommige plaatskonunan-
ilanten, maires en douanen, waren er ten
slotte eveneens oorzaak van, dat de
Franse overheersing steeds meer als een
zware last werd gevoeld.
II.
In October 1813 konden de Oosteren-
ilers hun ongeduld niet langer bedwin
gen. De achttiende geloofden zij, dat nu
de tijd wel was gekomen om weer zelf
standig te worden. Om daaraan uitdruk
king te geven wapperde op die dag de
Hollandse vlag op de stompe toren. De
Franse adelaars werden van de huizen
der ambtenaren weggenomen. Uitbun
dig werd er feest gevierd, zonder dat
iemand werd lastig gevallen.
Jammer maar, dat de vreugde van zo
korte duur was! In Den Helder waren
de Fransen nog heel en meester. Een
paar dagen later stuurde admiraal Ver-
heull, die daar het hevel voerde, gewa
pende schepen naar Texel. Voor Oude-
en Nieuweschild werd geankerd. De sol
daten maakten, aan land, aan de kort
stondige vrijheidsdroom een eind. De
vlag werd van de toren verw ijderd en de
adelaars kwamen weer op iiun plaats.
De 4de December vertrokken de sche
llen weer, daar Verheull bij eventuele ijs
gang de vaartuigen liever in Den Helder
had. Met vreugde werden zo nagezien
door de Texelaars, die al weer nieuwe
plannen beraamd hadden om het nog
eens te proberen. Het mislukken van de
eerste poging, die geen ernstige gevol
gen meebracht, had ze helemaal niet ont
moedigd. De dag der vrijheid naderde-
(Wordt vervolgd.)
G. W. OSKAMP, DE NIEUW BE
NOEMDE ADMINISTRATEUR VAN
DE V.V.V „TEXEL".
Zoals reeds gemeld, werd de heer G.
W. Oskamp tot administrateur van de
V.V.V. „Texel" benoemd. De heer Os
kamp heeft een volledige HBS-opleiding
genoten en is enkele jaren in de journa
listiek werkzaam geweest, o.a. bij de
plaatselijke edities van Dieren, Velp, de
Steeg, Rheden e.a.
Ongeveer ruim een jaar is de heer Os
kamp in dienst geweest hij de Martha-
Stichting te Alphen a.d. Rijn en hij heeft
in deze functie binnen- en buitenlandse
propaganda-reizen gemaakt. Hij was lei
der van een groep jongens en is ook
geen onbekende in de padvindersw ereld.
De heer O. staat hekend als een groot
natuurliefhebber.
TENTOONSTELLING
„DE NEDERLANDSE VROUW".
1 Juni; ïmv. Brokmeier-v.d. Beugel
10,30-10,35.
Opening van nieuwe jeugdherbergen
Internationale werkkampen in
Schoorl en op Ameland.
In 1939 bezat de N J.H.O. 05
jeugdherbergen, waarin totaal
200,000 overnachtingen werden ge
boekt. In 1947 waren er 27 geopen
de jeugdherbergen met een totaal
aantal overnachtingen van 250,000.
Als het nog volop winter is, begint
men hij de Nederlandse Jeugdherberg
Centrale te Amsterdam reeds koortsach
tig te werken aan plannen voor de ko
mende zomer en als het. eenmaal voor
jaar is geworden, komt men handen te
kort om al die plannen te verwezenlij
ken; Maar al die drukte is noodzakelijk,
want de bovengenoemde cijfers spreken
\oor zichzelf. In 1947 stond er een be
langrijk kleiner aantal jeugdherbergen
Ier beschikking dan in 1939, terwijl het
aantal overnachtingen aanzienlijk steeg.
Meer gebouwen.
„Meer gebouwen!" is thans dus de leu
ze van de NJHC en. gelukkig ziet het er
naar uit, dat het aantal jeugdherbergen
in de komende maanden met 10 tot 12
gebouwen worden uitgebreid Tot deze
uitbreiding behoren gehouwen in de vol
gende plaatsen. Op Ameland werd een
complex gebouwen aangekocht, dat daar
tijdens de oorlogsjaren in opdracht van
de Duitse bezetters tui behoeie van de
kustverdediging werd gebouwd. Het
grootste gebouw wordt thans ingericht
als jeugdherberg en zal onder de naam
van „De Kleine Grie" reeds deze zomer
in gebruik worden genomen. Voorts
wordt hier in de maanden Juli en Aug.
een internationaal werkkamp georgani
seerd, waarin trekkers uit Engeland,
Zwitsersland en de V.S. van Amerika te
zamen met trekkers uit ons eigen land
bij de verbouw zullen meehelpen. Tn het
dorpje Oostermeer, temidden van het
Friese merengebied wordt in een voor
malig kaaspakhuis een kleine jeugdher
berg voor ongeveer 40 gasten ingericht.
Men overw eegt de mogelijkheid om een
eigen dagelijkse bontverbinding met de
bestaande watersportjeugdlierbergen te
Sneek en Ileeg te gaan onderhouden.
Een belangrijke aanwinst is ook de
nieuwe jeugdherberg „Kralingen" aan
de Lambertusstraat te Rotterdam. De
voormalige jeugdherberg te R'dam werd
tijdens liet bombardement in Mei 1940
geheel verwoest en sinds die tijd is het
ontbreken van een jeugdherberg in een
van de eerste havensteden van ons land
als een pijnlijk gemis gevoeld.
In Noordw ijkerhout werd de bestaan
de jeugdherberg, tijdens de oorlogsjaren
in het kader van de kust-verdediging
geheel gesloopt. Dc NJIIC heeft thans 'n
grote boerderij in het Langeveld aan de
duinrand aangekocht. liet getiouw wordt
ingericht als jeugdherberg en krijgt de
naam van „De Blink".
De restauratie van het herenhuis op
het landgoed Ockenburgh te Loosduinen
nabij Den Haag nadert de voltooiing.
In Beusiehem wordt liet voormalige
leerhuis aan de Lek als jeugdherberg
ingericht.
Til de duinen bij Schoor! bouwden de
Duiters een radar-station,'dat reeds in
het voorjaar van 1947 door de NJHC
werd aangekocht, Men hoopt hier binnen
kort een bescheiden begin te maken met
jeugdherbergwerlc. Ook hier v.ordt in de
zomermaanden een internationaal werk
kamp georganiseeri! voor trekkers uit
Engeland, Zwitserland, Amerika en
Nederland.
In Zeeland heeft de NJHC gedurende
de oorlog zware verliezen geleden. Alle
bestaande jeugdherbergen gingen verlo
ren. In Viissingeu komt thans weer een
gebouw ter beschikking, dat in de nazo
mer als jeugdherberg in gebruik kan
komt een nood-ivorden genomen. In
Hurgh op Schouwen komt eeen nood-
jeugdherberg en in Retranchement in
Zeeuws-Vlaanderen eveneens.
Tenslotte krijgt het net van jeugdher
bergen in liet Zuiden van liet, land ook
een beseheiden uitbreiding in de vorm
van een gebouw te Vierlingsheek in N.
Limburg. Voorts wordt getracht het ge
bouw te Vught, dat momenteel wordt be
woond door een gerepatrieerd gezin,
weer ter beschikking ie krijgen. Van de
voormalige jeugdherbergen, die thans
nog voor andere doeleinden in gebruik
zijn, komen de gebouwen te Apeldoorn en
Nijverdal in aanmerking om binnenkort
weer ter beschikking van de NJHC te
worden gesteld.
Geld en inventaris nodig.
De bovenomschreven uitbreiding van
het aantal jeugdherbergen verkeert in
een ver gevorderd stadium. De meeste
gebouwen zijn door de NJHC aange
kocht of oor een lange periode ge
hoord. Met de tehuizen alleen is men
echter niet klaar. In alle gehouwen moe
ten verschillende verbouwingen worden
aangebracht. De sanitaire inrichting
moet in orde zijn, ei moeten verschillen
de ruime wasgelegenheden komen, er
moeten douches zijn, frisse slaapzalen
en minstens één flink dagverblijf.
Bedden, dekgns, tafels, stoelen, enz.
zijn nodig en dat alles in een lijd, waar
in de meeste dingen slechts op beperkte
schaal verkrijgbaar zijn!
Dat met de inrichting van 10 jeugd
herbergen bovendien grote bedragen
zijn gemoeid, spreekt vanzelf en zonder
hulp en medewerking van anderen zou
de NJHC voor een niet uit te voeren op
dracht staan.
Dc jeugd heeft er recht op.
Maar de jeugd heeft, er recht op. Na
oorlog cn bezetting moet zij in de va-
eanties en op vrije dagen weer naar bui
ten kunnen trekken en genieten van de
mooie natuur en om gezondheid op te
doen. Dit geldt voor alle jongeren; de
scholieren, de jeugdige arbeiders, de
studenten, liet kantoor- en winkelperso
neel. de jongeren van het platteland, zij
allen moeten er op uit kunnen gaan om
de schoonheid van ons land te leren
kennen, om elkaar te ontmoeten in een
milieu van hartelijke vriendsqjiap en om
daar in een ongedwongen en gezonde
sfeer samen te zijn. Voor alle jongeren
met 'n smalle beurs en een sterk verlan
gen 0111 naar buiten te I rekken, kunnen
de jeugdherbergen een weg, zijn, welke
hen daartoe in staat stelt.
Dc nieuwe jeugdherbergen moe
ien er komen!
Daarom zegt men bij de NJHC: die
nieuwe jeugdherbergen moeten er ko
men! Hoe? Dat zullen we wel zien. We
zullen oude vrienden van de jeugdher
bergen opnieuw warm maken voor ons
doel, we zullen nieuwe vrienden winnen
en met elkaar zullen we bereiken, dat
ons net van jeugdherbergen zo spoedig
mogelijk weer het voor-oorlogse peil
heeft, bereikt, opdat het. aantal over
nachtingen nog groter kan worden.
De ervaring van de na-onrlogse jaren
heeft ons geleerd, wat een ernstig wil
len vermag. Na de bevrijding vonden we
van de bijna 79 goed ingerichte jeugd
herbergen van voor de oorlog nog
slechts vijf gebouwen in tact. In 1947
was dit aantal alweer gegroeid tot 37
tehuizen, alle met een redelijke inrich
ting. Til 194,8 worden dit er 50. Dat
staat als een paal boven water!
INGEKOMEN PERSONEN.
Anna E. Evers v. Alkmaar, Kanaalka
de 41 n. De Koog 41. Johanna Bos van
Nnordwijk, Zwarte weg 20 n. S 36.
VERTROKKEN PERSONEN.
Pieter E. J. Kuiper v. Wafllüerstr. 9 n.
Stolwijk, Bovenkerkseweg 60. Stoffel
Krjjnen eu echtg. v. Binnenburg 4 naar
Den Helder, v.d. Hamstr. 2. Anna M.
Kraai, v. Witte Kruisweg 14 n. Beem-
ster, Zuiderweg 194. Lena Zutphen, van
K. 49 n. Haarlem, Hazepaterslaau 26.
Anna Eelman v. K 68 n. idem. Jan Vla
ming, v. Oosterend n. Canada, Belleville.
7 JULI VERKIEZING
TWEEDE KAMER.
Hel A.N.P. deelt mede, dat de Minis
ter van Binnenlandse Zaken aan de ge
meentebesturen heeft medegedeeld, dat
de regering er n-iar streeft, de verkie
zing van de [eden* der Tweede Kamer,
onvoorzien» omstandigheden voorbehou
den, te doen plaats hebben op Woensdag
7 Juli. De oandidaatstelling zal dan op
4 Juni kunnen geschieden.
HET MELKRANTSOEN VERHOOGD.
De- gunstige ontwikkeling van de
melkproductie, maakt liet mogelijk, liet
melkrantsoen voor volwassenen tijdelijk
(zo mogelijk 6 of S weken) te verhogen
tot 6 liter per twee weken.
Met ingang van heden geeft bon 362
melk voor personen boven 21 jaar, recht
op liet kopen van een halve liter ge
standariscerde nfelk.
Dat de u!o-school op Texel een belang
rijke plaats inneemt, hebben we Vrijdag
avond kunnen zien, toen in „Casino" de
jaarlijkse ULO-feestavond word gehou
den. Een tct in alle hoeken bezette zaal
met ouders, leerlingen, oud-leerlingen,
genodigden en niet te vergeten het on
derwijzend presoneel onder wiens lei
ding deze traditionele avond was geor
ganiseerd, waren tegenwoordig. Onder
de aanwezigen was ook de onderwijzer
J. de Winter, thans werkzaam te Bus-
sum, die bij zijn binnenkomst met ge
juich werd begroet
Het hoofd der school, de heer II.
Steenhuis, i iep de aanwezigen een har
telijk welkom toe, in het bijzonder aan
Burgemeester Rehorst en echtgenote.
We zullen, aldus dhr Steenhuis, een
stukje schoolleven laten zien en nu eens
niet „ploeteren" zoals anders
Dit was de derde Ulo-avond na de be
vrijding, zei spr., waarbij hij opmerkte,
dat de Ulo-schooi op Texel een andere
plaats innam dan elders, daar alle be
volkingsgroepen hier vertegenwoordigd
zijn. Dit is wel een bewijs van vertrou
wen. Dhr Steenhuis deelde mule, dat er
een bont en licht programma was sa
mengesteld cn dat er een eigen school-
orkest zou optreden, dat, evenals andere
orkesten, zou beginnen met een herken
ningsmelodie 1948.
Het programma.
Hierna werd een aanvang gemaakt
met de afwerking van het. programma
en we konden allereerst 't sehoolorkest
horen, dat zich aankondigde onder de
naam „The Tremolo Stars", in de nrs.
„Chante encore dans la nuit", ,,'k Droom
van Aloah" en het bekende „Als ik in
mijn klamboe lig te dromen". We heb
ben wel genoten van dit orkestje, dat
hoofdzakelijk bestond uit mandoline- en
gitaarspelers en verder uit een jeugdige
violist en begeleid door een pianiste.
Een één-acter, getiteld „Pietje", welke
vlot werd opgevoerd, bracht de lachspie
ren danig in beweging. Pietje zong aan
het einde een aardig toontje lager tegen
over haar broer Gerrit, dank zij de
meester.
Iets nieuws was een meisjeskoor o.l.v.
de onlangs benoemde leraar, dhr Brin
kerhof. Het koortje zong mooi en zui
ver (twee-stemmig) achtereenvolgens
„Weest gegroet! volschone Lentetijd"
en „Morgenwandeling". Hierna volgde
declamatie van 4 meisjes, die alle een
vers voordroegen, hetgeen zij uitstekend
deden.
Vervolgens traden enkele jeugdige so
listen op, nl. met viool en piano in ,,'t
Nonnenkoor", dal heel goe.l gespeeld
werd en verder twee nrs piano (vierhan
dig), waarvan de „Lustspiel"-ouverture
ons bijzonder voldeed. Dit. is mooier dan
jazzmuziek.
Een klucht „Blindedarm-operatie",
zorgde voou de vrolijke noot en bleek 't
jongetje uit Oosterend 'n schoolziekte te
hebben, wat tot uiting kwam, toen zijn
spiekhlaadje algem. geschiedenis bij de
operatie voor de dag kwam.
Voor de pauze kregen we nog enige
krontjongnrs, van het orkest, gevolgd
door enkele rjjmelai ijtjes en lot slot van
het. eerste gedeelte twee leuke kamp
liederen begeleid met. muziek. Het kamp
vuur werd hierbij zeer goed uitgebeeld
Tijdens de pauze werd er een verlo
ting gehouden met veei prijzen, welke
een groot succes was en een welkomme
versterking voor de kas bleek te zijn.
Na de pauze trad het meisjeskoor nog
maals op. In het bijzonder willen we
hiervan noemen „Wiegeliedje" en „En
gelenwacht". Heel goed gezongen!
Ter afwisseling nog een humoristi
sche schets „Sherlock, Hommeles", met
zijn assistent Watson. Het orkest, dat 'n
belangrijk aandeel had in liet program
ma, speelde hierop nog een u-tal nrs en
eindigde met de herkenningsmelodie,
UITGAVE
v.h. Fa. LANGEVELD DE ROOIJ
Boekhandel - Drukkerij en Bibl.
Den Burg Texel Postbus 11
Telefoonnr 11 Postgiro 652
Bankrekening: Rotterd. Bankver
en Coöp Eoerenleenbank.
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Postabonnementen f 2,25 p. half j
Verantw. Redacteur: J. ZEEMAN,
Emmalaan 92. tel 157 Den Burg
GEEN VUILNISHOPEN BIJ ERVEN
EN WOONHUIZEN.
De Burgemeester van Texel vestigt er
de aandacht op, dat het ingevolge arti
kel 139 der Algemene Politieverordening
verboden is mestvaalten, mestverzame-
lingen, vuilnishopen, asbelten of derge
lijke te' hebben binnen de afstand van 5
meter van woonhuizen en op minder dan
1 meter afstand van belendende erven.
Bovendien is het in liet tijdvak van 15
Mei tot 1 October verboden verzamelin-
ien hokken, w elke de daarin aanwezige
hen de bebouwde kommen tenzij in geolo
gen van dergelijke stoffen te hebben bin-
stol'fêii niet doorlaten.
Op de naleving van de genoemde be
palingen zal controle worden uitge
oefend.
Texel, 15 Mei 1948.
De Burgemeester van Texel.
Mr. G. D. REHORST.
Vanmorgen steeg de wind uit zee
en suisde om mijn eenzaam huis.
Hij voerde een belofte mee:
een v/itte paardebloemenpluis.
Ik hield het zaadje in mijn hand
en was er heel verwonderd mee.
Dat reist maar over zee en land
op witte wieken lichtgedwee
en daalt na dagen op de grönd
en stuurt zijn tere wortels uit
en bloemen bloeien uit zijn mond
en weer zwermen de zaadjes uit.
Ik keerde :n mijn stille huis,
onrustig en bedroefd.
Waar drijft het tere wollen pluis
waarin mijn lied op wind vertoeft
om zacht te dalen in een grond
waaruit nieuw leven bloeit?
Het vers dat ik ter wereld zond
is kopergroen, verschroeid.
Uit: Anton van der Vet Gefluis
terd relaas).
PROTEST TEGEN SCHIERMONNIK
OOG YLS OEFENTERREIN.
De plannen van de Minister van Oor
log, om Schiermonnikoog als militair
oefenterrein te bestemmen, hebben in 't
gehele noorden des lands protesten uit
gelokt. Thans 'hebben ook de provinciale
ver. voor vreemdelingenverkeer te Gro
ningen en de Noordelijke Gemeenschap
van Kunstenaars adressen aan minister
riévez gzonden, mei het dringende ver
zoek, liet mheil voor het eiland en voor
Noord-Nederland af te wenden.
waarna de jongelui een grote* ovatie
werd gebracht, als een bewijs, dat hun
Optreden gewaardeerd werd. De schets
„Wie ruilt mijn schoenen", welke hierna
w erd gebracht, herinnerde ons weer eens
aan de rui l periode tijdens de oorlog. Een
aardig gegeven, dat goed gevspeeld werd.
'b 15e nr. vermeldde declamatie, nu liieer
vermeldde weer declamatie, nu meer
ernstige nrs, w.o. enkele uit de bezet
tingstijd. Ook deze meisjes en jongens
gaven hierbij een goede voordracht.
Tot slot nog zang van de le klas, even
eens o.l.v. dhr Brinkerhof, die zich een
goede musicale leider toonde.
Het geheel was 'n uitstekend geslaag
de avond, al moet ons van het hart, dat
het programma wel wat overladen was,
daai- de uitvoering eerst om half een
eindigde. Z.
Ambon (Molukkon) is het eiland van
aardbevingen. In 1674 werd net eiland
weer eens door ecu lievige natuurramp
geteisterd. De beroemde natuurvorser
Rumphius verloor er zijn dierbare gade
en zjjn lief dochtertje^door.
„Erbarmelijk was
het", schrijft de
geschiedschrijver,
„die man hij de
ze, zijne lijken te
zien zitten, als
mede aan te ho
ren zijne wee
klacht, beide op
dit toeval en zijn
blindheid ge
past, Dit was ene
der vele rampen,
die de grote ge
leerde had ge
troffen.
Herhaaldelijk
teisterde derge
lijke rampen de
stad. Ze ver
woestte huizen,
gebo'uwen, for
ten cn verster
kingen. Maar de
Kerk is een der Ambon, kerkgangster.
weinige gebou
wen die gespaard bleven. Vermoedelijk
omdat ze gebouwd was van hout en
rustte op stenen neuten. Het inwendige
BEVOLKING EN NATUUR.
is vol wijding, van rustige eenvoud met
haar oude meubels van ebbenhout eu sa-
lijnhout; het gedempte licht, dat op het
koperwerk der oude, zware compagnie-
kisten speelt, zacht fonkelt op het avond-
maalszilvcr, dat de bezoeker soms wordt
getoond. De pilaren zijn versierd met
bloem- en lofwerk in rood en goud ge
schilderd, dat in de loop der tijden is
verbleekt en niets meer afdoet aan de
de voornaamheid van het geheel.
Kunstlievende predikanten verzamel
den wat nog te krijgen was van het on
gewone meubilair uit de 17e en 18e
eeuw. Veie rouw- en wapenborden bre
ken het eentonig «vit der muren. Tal van
zerken, fraai gebeeldhouwd, bedekken de
vloer.
Des Zondags is de kerk gevuld met
Ambonese mannen in lange, zwarte
baadjes of deftige zwarte pakken en met
vrouwen in lange, zwarte of witte kaba-
aj's (jakjes) op hoog gepunte sloffen, in
de hand de Bijbei en de met kant om
zoomde zakdoek, liet. teken van huisvrou-
welijke waardigheid, de afstammelingen
der Da Costa's, de Fereira's, de Parelra's*
de Portugese „eonquisadora's", de
Spaanse „Grandes", die daar leefden en
streefden, eeuwen geleden, vóór de komst
der Hollanders, die er het leven lieten,
zo rijk aan avonturen.
(Volgens berichten is al dat schoons
en zeldzaams in de oorlog vernield!)
Dr. H F. TILLEMA.
