Een echt Tessels huis
Stichting Oorlogsgetroffenen
Octob
v..
Op de bres staan
er
Een verrassing
Paul Vlaanderen
ZATERDAG 16 OCTOBER 1948
629 JAARGANG No. 6262
TEXELSCHE COURANT
Juist in de bocht van de knoppebuurt
an het schilderachtige on nog zo gave
Texelse dorpje Den Hoorn staat een oud
>cht Texels huis.
Een zeemanshuis zoals de Texelaars
:eggen.
Met een groen geschilderd houten
opgeveltje met een schuifluikje met
■en kittig oogje in Texelse stijl en een
stenen onderpui on niPt een zgn. spar-
•enkap van rondhout zonder beschie
ting en gedekt met fraaie Oudhollandse
pannen.
Al die huisjes aan de Zuidzijde van
j le knoppebuurt zijn als het ware tegen
pen duinrichel aangebouwd; het hoogste
gedeelte van het dorp.
Vandaar dat de grondslag van de
achtertuin en van het erf enige meters
ager ligt dan de ingang van de straat
zijde.
De bouwmeester van ons huis, mis
schien wel een doodg-woue dorpstimi-
merman, heeft de moeilijkheden, welke
hieruit voortvloeiden, op 'n eenvoudige
vanzelfsprekende wijze weten op te los-
n. De gang aanvankelijk flink breed,
loopt wat schuin naar beneden af, no
dend om binnen te treden.
Daar waar de gang zich versmalt,
olgen dan een paar treden van grap-
ige balustrade, welke ook op een schip
een slecht figuur zou slaan, de stoot-
Jborden van dc treden zijn met Oudhol-
landse tegels in fijn blauw bekleed.
In de uitgebouwde keuken, welke
daarop volgt, nog eens een afstapje en
en stenen buitentrapje van drie tree
tjes brengt ons in de kleine tuin, waar
lok de boet staat en zich de welput
bevindt. Die lange, deeds maar afdalen
de gang wordt geestig verlicht door 'n
zijraampje, dat met nimmer falend in-
tinctop de juiste boogie en de juiste
plaats is gebracht, dwz bij liet trapje,
waar wij allemaal dadelijk verliefd op
werden.
De kamers, een flinke ruime voor- en
achterkamer en twee kleinere tussen-
katuers, worden door de situatie van
het aflopende terrein dus naar achteren
toe steeds hoger, want de ruime zolder,
welke over de volle diepte van het huis
loopt, ligtnatuurlijk waterpas of al
thans tennaaste bij horizontaal.
Anderhalve eeuw, twee eeuwen gele
den keek men niet zo nauw en was men
nog niet zo krenterig als thans. De
muren staan wel zo ongevc-er loodrecht,
Over gaaf gebleven dorpsarchitectuur
AL ZWERVENDE VERGAAR IK....
VOOR DE ZONDAG,
In ons leven wordt bres op bres ge
schoten. Niemand ontkomt aan de ont
goocheling de felle beproeving, het
verlies van liefde. Onbeteugeld tempe
rament doet ons de tragedie van het
onbewaakte ogenblik ondergaan. Velen
kennen de morele inzinking, de ontmoe
diging, de zedelijke armoe. Hoeveel
handen worden in het verborgene niet
naar ons uitgestoken, met de stille vraag
samenleving, in het geheel van ons
om hulp? En wje de bressen in onze
maatschappelijk leven gebroken, niet
ziet en daar onder niet, meer of minder,
lijdt, heeft aan menselijkheid toch wel
ingeboet.
Nu kunnen wij dit alles voorbijgaan,
niet willen zien en goedmoedige opti
misten blijven. Dan lijkt mij de jongen
van zestien jaar toch meer waard die
vroeg: „Hoe komt het toch, dat het le
ven moeilijker wordt, naarmate je beter
leven wilt?"
Nu is er een vreddie mens en we
reld en alle strijd te boven gaat. Maar
deze vrede, die boven alle strijd uitheft,
kan geen mens vinden dan door de
strijd heen. En nooit mag hij een kus
sen worden, waartegen onze traagheid
rust. Van de mens wordt de uiterste
krachtinspanning geeist. Waar een
bres valt in het leven, daar is onze
plaats. Op de bres staan is gevaarlijk,
maar hoe groter ons leven wordt, hoe
gevaarlijker het is. Op de bres staan
is: de verborgen roep in het leven
verstaan. Op de bres moeien we staan,
voor de ander, voor ieder die in nood
is. Zijn nood niet voorbij zien of ont-
vfken, maar aandurven. De uitgestoken
h8nd grijpen. Op de bres moeten wij
staan voor de wereld, -op onze plaats.
Want wij samen bouwen onze gemeen
schap. Niemand kan gemist worden.
Wie zich onttrekt van de strijd om een
betere wereld, wie armoe en werkloos-
beid, wie exploitatie van mensen, wie de
morele verwildering, wie oorlogsdrei
ging gelaten aanziet, zondigt tegen het
leven. Op de bres hebben wij ook te
staan door onze overtuiging trouw te
zijn ook met de daad. door slechts te
critiseren, maar door de handen iivon
te slaan, en in gememschap met elkan
der op de bres te staan.
Op de bres staan en de mui"" van
het leven bouwen, op dit ogenblik, op
onze plaats.
ZON. MAAN EN HOOG WATER.
De zon komt 16 October op om 7.03
uur en gaat onder om 5,42 uur.
Maan, 18 October V.M.: 25 October L.K.
Hoog water ter rede van Texel:
16 October 8.35 en 8.55 uur. 17 October
9.10 en 9.25 uur. 18 October 9.40 en 9.55
uur. 19 October 10,10 en 10,25 uur. 20
October 10,40 en 10,55 uur. 21 October
11,15 en 11,20 uur. 22 October 11,40 en
11,50 uur.
Onder deze titel geeft de heer P.
Strijbos een kleunq relaas van zijn
vele tochten in binnen- en buiten
land. Door de vier seizoenen voerl
hij ons mee op zijn wandelingen,
langs onze stranden en door het
golvend duinlandschaplangs de
vogelrijke Friese kust en natuur
lijk ook door de Texelse contreien
en doet ons o.a. een ogenblik in
bewondering staan voor de bij ons
nog gaal gebleven dorpsarchitec
tuur.
De heer Strijbos is niet alleen een
aartszwerver, die als natuurverken
ner weergaloos goed uil zijn ogen
kijkt, maar hij bezit bovendien het
benijdenswaardig vermogen, de
lezers op een suggestieve wijze te
betrekken bij zijn avonturen, daar
om is het voor ons blad een groot
voorrecht van de schrijver toestem
ming te hebben verkregen uit zijn
boek enkele tragmenten te mogen
publiceren. Wij geven u hierbij een
eerste artikel.
kluut na. anderen imiteren bontbekple-
vier, kievit of wulp.
De eerste dag ontdekken wij reeds 'n
spreeuwennest in wording onder de
pannen van onze boeten toen wij merk
ten, dat een ander paar in een stuk af
voerpijp een home wilden stichten,
timmerden wij in der haast een nest
kastje, verhinderden de spreeuwen te
vens onze regenafvoerpijp dicht te met
selen. Een uur daarna hing het nest
kastje tegen de houten beschieting van
ons keukentje. Een uur daarna bleek
de woning reeds ingehuurd te zijn en
wapperde een lange strosliert uit liot
vlieggat. Toen kwam vriend Drijver kij
ken, die meende, dat het nestkastje iets
te diep voor een spreeuw was. En dat
kan aanleiding geven, dat het broedsel
mislukt. Het nestkastje werd daarom
afgenomen en vertimmerd, ofschoon ik
wel een beetje bang was, dat onze
spreeuwen de zaak hierdoor in de
steek zouden laten. Dc Secretaris van
Vogelbescherming stelde ons echter ge
rust en hij kon het weten, want hij is
een geboren Texelaar en uitstekend op
de hoogte met Texelse vogelzaken.
Als je hier op Texel een halfuur met
een nestkastje op je rug loopt, zit er 'n
spreeuwennest in, beweerde hij. En hij
kreeg weer gelijk.
Godgeef me klanken om het uit te
zingen:
hoemooi Uw morgens zijn. als 't jonge
licht,
gezeefd door neev'len weer poogt door
te dringen
en 'k nog een late roos vind opgericht
Eén late roos, die tussen 't gelend lover
nog 't grote leven bloeien dienen wil,
zich simpel openstelt voor 't licht dat
over Uw wijde wêreld valt, zo klaar en
stil
God, geef me kleuren om het uit te
beelden
de broze schoonheid van wat nu nog
bloeit,
de rosse vlam, waarmede Uw wingerd-
weelde
aleer te doven, langs de muren gloeit.
De teed're tinten van Uw najaarsbomen,
cis gulden toortsen in de blauwe boog
van Uwen hemel weer in brand
gekomen
Uw wijde hemel. God, zo stil zo hoog.
En geef me woorden om het uit te
dragen:
het lied van scheiden, dat weer komen
gaat,
het schoon verhaal van zon-doorzeefde
daqen,
dat ondanks weemoed weer verwach
ting laat.
Want heel dit sterven is: zich willig
geven,
in schijnbaar onderq aan, enttooid en
oud.
Maar al wat neerzinkt aaat de weq ten
leven
i een nieuwe bloesem slaapt in 't harde
hout.
Uit: Frouwien van der Vooren-Kuyper
October Rozen
maar vertonen toch hier en daar onver
wachte bobbels en bochten, waarvan
wij de oorzaak niet me?r kunnen ach
terbalen.
Een bepaald zwak hebben wij ook
voor de kelder met nissen voor het be
waren van roomboter en schapenkaas,
de melk en de worsten en de vleeswaren
en de rest. Een echte kelder, droog als
gorten .met echt gemetseld gewelf en 'n
petieterig raampje, waardoor het scheer-
licht binnenvalt. Met dat wulf heeft de
metselaar, (hier op Texel spreekt men
van messelaar, zoals de geboren
Texelaar ook van Tessel spreekt) niet
goed raad geweten, want het steekt met
een flinke bobbel boven do vloer naast
de schouw in een der lussenkamers
uit. Never mind, als je zo nauw kijkt,
houd je het nergens uit.
14| zolder wordt gedragen door zware
binten en vloerdelen zijn zeker een voet
breed en minstens vier centimeter dik.
Kom daar tegenwoordig eens om. Wij
zijn thans haastig en hebben geen tijd
meer om de bomen dik te laten worden.
In' dit hui3 hebben vele geslachten
geleefd en gewoond. Hier hebben de
koopvaardij-kapiteins hun dagen aan de
wal geslMen en de laatste kapitein, die
in ons huis geboren werd, kont iedereen
op Texel, want dat is kapitein Lap, een
echte Texelse naam.
De achterzijde van ons huis vind ik
het mooiste. Een oude klimop rankt
langs de muren omhoog en omlijst de
ramen, de kleur van Ie pannen is
prachtig en alg je zo ons achterwegje
afloopt en je blik laat gaan over al die
leuke, oude huisjes, met hun schoorste
nen en met hun boetjes en topgeveltjes
is het net een kostelijk oud prentje.
Ook wij zijn een bootje rijk, opge
trokken uit gele en miskleurige, kleine
Friese handvormsteen on gedekt met
Oudhollandse pannen, zoals het behoort.
Leuk om te kijken, hoe zo'n kap ge
maakt is, van rond hout en met haan
binten en korbelen. In de hoek een
stookgelegenheid, een echt open vuur,
dat trekt als een lier en in de andere
hoek een regenput. In het kleine tuin
tje een perelaar, een appelboom die
niet meer draagt en vlak voor een tier
ramen van de achterkamer een pruim.
Maar hier en daar ontdek je tussen
het gras het fijne grijsgroene blad van
sneeuwklokjes, er staan wat narcissen
en akeleien. Gisteren hebben wij er met
veel zorg wat wilde hyacinthen geplant,
welke wij meegenomen hadden uit de
mooie eendenkooi bij Westergeest, aan
de voet van de Hoge Berg. Daar ziet de
bodem aanstonds in het Meiblauw van
de wilde klanten, stellig een der mooi
ste groeiplaatsen van de wilde hyacint.
Een onvergelijkelijk uitzicht over het
lager gelegen groene weiland, afgeslo
ten door het silhouet van duinketens.
Telkens ijlen scholeksters in pijl
snelle vaart en onder liet uiten van
schel geroep over ons heen en uit de
nabije duinen waaien gedurig wulpen-
trillers en wulpentirades tot ons over.
Tegen de avond komen strijk en zet
de zilvermeeuwen aanzetten, honderden
en nog eens honderden vliegen over en
zetten koers naar het wad bij het vlieg
kamp van de Mok.
Dan komen de spreeuwen.
Bij tientallen zitten zij op de nokvor-
sten, op de schoorstenen en in de bomen.
Leutig en plezierig klinkt het gefluit,
het gekwetter en gekweel. Sommige
bootsen verrassend goed de roep van de
Onze angst was ongemotiveerd, want
de volgende morgen al heel vroeg
hoorde ik een spreeuw, welke druk be
zig was in het nieuwe nestkastj<\ Je
hoorde zijn nageltjes krassen over de
kale houten vloer van de nieuwe woning
welke hij aan het meubileren was. La
ter op de dag zag je beide vogels
voortdurend in en uitvliegen met bouw
stoffen.
Nog nimmer hebb3n wij met het op
hangen /van een nestkastje zo spoedig
succes gehad. Maar daarvoor moet je
op Texel zijn.
UITGAVE
v h Fa LANGEVELD DE ROOIJ
Boekhandel - Drukkerij en Bibl
Den Burg Texel Postbus 11
Telefoonnr. 11 Postgiro 652
Bankrekening: Rotterd Bankver
en Coöp. Eoerenleenbank,
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Postabonnementen f 2,25 p half j
voor elke vrouwen- en meisjeshand,
vooral in herfst en winter, is een
tube Hamea Gelei (Mijnhardt) pr. 75 ct.
NIEUWE BONNEN VOOR TABAK
Wijziging in de honaanwljzing
Van 24 October af zullen de bonnen
voor labak tegelijk met de bonnen voor
voedingsmiddelen worden bekendge
maakt.
In de bonnenljjst van 21 October zul
len derhalve bonnen worden aangewe
zen voor 6 rantsoenen tabak (tabaksk.)
en 2 rantsoenen tabak (geenmbin. kaartf
bestemd voor het tijdvak van 24 tot en
met 6 November.
In verband hiermede worden voor de
week van 17 tot en met 23 October van
de tabakskaart de bon Tabak 116 voor
twee rantsoenen sigaretten of kerftabak
en van de gecombineerde kaart de bon
Tabak 119 \oor één rantsoen sigaretten
of kerftabak aangewezen.
PERSONALIA
Heden slaagde voor het Doctoraal
examen Medicijnen 2de gedeelte, onze
vroegere plaatsgenole, Mej. Hanny
Vlessing.
Volledige schadeherstel
geeist.
Oorlogsgetroffenen van Texel, Den
Helder en omgeving hebt gij na ruim
drie jaren bevrijding uw huis, uw zaak
uw inventaris, uw interieur enz. al te
rug? Zijt gij tevreden met de maatrege
len tot heden door de Overheid getrof
fen? Kunt gij weer vol vertrouwen de
toekomst inblikken? Behoeft gij niet
meer bevreesd te zijn tot armoede te
worden gebracht? Ik hoop dat u de
eerste vragen bevestigend kunt beant
woorden. In dat geval neemt u echter
een bevoorrechte positie in, omdat in
alle andere delen van het land de oor
logsgetroffenen nog om uitkomst roe-
IH.MNIBUWS.
Scotland Yard staat voor een raadsel.
Een golf van moorden gaat over Enge
land, zonder dat de politie er in slaagt,
een spoor van de daders te ontdekken.
De geheimzinnige moordenaar laat
echter overal een luguber visitekaartje
achter in de vorm van da naam „Rex",
met krijt neergeschreven. Het falen van
de politie resulteert zich in één alge
mene roep: „Haal Paul Vlaanderen er
bij!" .Jolyi Bentley, de innemende
Engelse acteur vervult deze rol. De film
„Paul Vlaanderen trekt van leer" is 'n
politiefilm geworden van grote geladen
heid en onderschrijft het meesterschap
van de Engelse filmindustrie ten op
zichte van prachtig uitgebalanceerde
sensatie en koel berekend" misdrijven.
In ons land is men dank zij de ra
dio-hoorspelen, vertrouwd geraakt met
Paul Vlaanderen. De Engelse creatie
Paul Temple, is in ons land vrij onbe
kend. Vlaanderen en Temple zijn een
en dezelfde persoon. Het gegeven van
deze film werd indertijd door de Ned.
omroep onder de 'itel van „Het Rex.
Mysterie" gebracht.
LIQUIDATIE LEESGEZELSCHAP
Het onderlinge leesgezelschap dat in
1926 werd opgericht door de dames
Prakken, Hellema en Noordijk werd op
een één dezer dagen gehouden alge
mene vergadering, opgeheven. De inde
kas aanwezige gelden, f 123,werden
aan het „Witte Kruis" geschonken en
de nog in bezit zijnde romans ten ge
tale van 28 aan de Nutsbibliotheek.
POSTZEGELVERZAMELAARS
ATTENTIE
Spoedig is de oprichting van een
postzegelvereniging op Texel te ver
wachten. Nadere gegevens hieromtrent
volgen binnenkort.
pen. Duizenden en nogmaals duizenden
die have en goed door oorlogshandelin
gen hebben verloren, zuchten nog da
gelijks onder een ondragelijke last,
dreigen daaronder te bezwijken en zien
reikhalzend uit naar afdoende Over
heidsmaatregelen, welke maar niet wil
len komen. De materie is te gecompli
ceerd om hierop verder in een artikel
tje in te gaan. Daarvoor moet een an
dere gelegenheid worden geschapen en
deze wordt u geboden.
De enkeling staat machteloos. Alleen
een sterke organisatie kan wat bereiken
neen kan véél bereiken. En deze orga
nisatie bestaat in de Landelijke Fede
ratie van Stichtingen voor Oorlogsge
troffenen. l)ez" Federatie heeft reeds in
alle provincie's hare afdelingen, deze
Federatie strijdt reeds bijna 3 jaar voor
uw belangen en heeft al vele successen
kunnen boeken; deze Federatie heeft
Jegio contacten met Overheidsinstantie's
Ministers, Kamerleden, andere organi-
satie's enz. Gij gedupeerden van Den
Helder, Texel en omgeving tobt niet
langer alleen, maar sluit, u bij de Lan
delijke Federatie aan, gedachtig het
spreekwoord „Eendracht maakt macht".
Als u het apprecieert komen wij tot. u
om in een openbare vergadering onze
moeilijkheden te bespreken, om u in
zicht te geven in het zo ingewikkelde
vraagstuk „Vergoeding Oorlogsscha
den", om gezamenlijk le overleggen
wat er moet gebeuren om uit de put te
worden gehaald, om weer als vrij man
zich te kunnen ontplooien, om weer met
zijn niet getroffen collega te kunnen
concurreren.
Wat willen de oorlogsgetroffenen:
Recht. Om het in een zinnetje te zeggen
Verdeling van de geleden oorlogsscha
den over alle Nederlanders naar draag
kracht.
Principiële erkenning door de Rege
ring van het recht der getroffenen op
volledige vervanging van hetgeen is
verloren gegaan.
Oprichting Texelse afd.
voorgesteld.
Het grote probleem van de oorlogs
slachtoffers is door de Regering opge
lost. op een wijze die voor de meeste
\an hen geen verlichting van enige be
tekenis teweegbracht.
Om hierin verbetering te brengen
zijn opgericht de Stichtingen voor Oor
logsgetroffenen. De hoofdcentrale is ge
vestigd te Nijmegen, Postadres Hetereri
A 94.
Alleen via een sterke organisatie zal
het mogelijk zijn om de slachtoffers
weer op hun welvaartsniveau van voor
heen te brengen.
Daarom zal ook cp Texel een stich
ting in het leven geroepen worden.
Texelaars die met deze materie te ma
ken hebben, grijpt deze gelegenheid
met heide handen aan, en reserveer
daarom nu reeds de avond van de 22e
October a.s.
Medezeggenschap van de getroffenen
Dij het in liet leven roepen van de te
I rel fen maatregelen.
Geen geheime instrnctio's, maar dui
delijke voorschriften waarvan de slachts
offers kennis mogen nemen, ten einde
zelf te kunnen beoordelen of geen on
recht wordt gedaan.
Voor dit ogenblik genoeg. Komt ter
vergadering en u krijgt een volledig en
zuiver beeld over alles wat u interes
seert,
Texel krijgt de primeur.
De Federatie heeft reeds op dit scho
ne eiland vaste voet gekregen. De heer
J.C. Bruin, Den Burg heeft zich reeds
het lot der oorlogsgetroffenen aange
trokken. Ook hij is van mening dat de
Texelse bewoners niet stil mogen blij
ven zitten, niet mogen parasiteren op
het werk van hunne medelotgenoten,
maar mede hebben te striiden voor het
recht van hen, die het gelag voor onze
bevrijding hebben moeten betalen.
Het gewichtige moment voor het
zwaar getroffen Texel is aangebroken.
Op Vrijdag, 22 October a.s. komt de
Landelijke Federatie van Stichtingen
voor Oorlogsgetroffenen tot u.
Weet dit te waarderen door als één
man aanwezig te zijn. Een ieder is van
harte welkom, ook de niet getroffenen,
en vooral de Dames, die wel het meest
gebukt gaan onder de nasleep van de
oorlog.
Belanghebbenden van Den Helder in
uw plaats ben ik er nog niet ingeslaagd
een stevig contact toi stand te brengen.
Een ieder in Den Helder, die met dit
streven sympathiseert, wordt verzocht
daarvan kennis te geven, zo nodig door
het zenden van een naamkaartje, aan
het volgend adres:
De Landelijke Federatie van Stich
tingen voor Oorlogsgetroffenen,
gevestigd te Nijmegen, postadres:
Ileteren A 94.
Laat u niet onbetuigd, opdat ook uw
stad op korte termijn op een bloeiende
stichting kan bogen.
Weest paraat, voordat het telnat Is!
A. Schouten, Heteren
Directeur van genoemde Federatie
VISAFSLAG OUDESCHILD.
Aangevoerd van 4 lot 11 October 1948
613 kg Bot; 3194 kg Garnalen; 15 kg
Geep; 30 kg Haring; 279 kg Kaan; 886
kg Kabeljouw; 4 kg Makreel; 20 kg
Rog; 48 kg Sardien; 10488 kg Schar;
27676 kg Schol; 37 kg Paling; 1424 kg
Poon; 1453 kg Tarbot; 6171 kg Tong;
3785 kg Wulken; 15211 kg Wijting; 245
kg Kreukels; 19 kg Zalm; 39 kg Haai;
41 kg Hake.