i' iff ;;- Kerstavond van de Vereniging van Oud-leerlingen r Belangwekkend manuscript nadert zijn voltooiing „4- 'mm. Onderhoud met de heer J. A. v. d, Vlis over: „De histo-ie van Texel" W-'( WOENSDAG 29 DECEMBER 1948 62e JAARGANG. No. 0288 TEXELSCHE COURANT OP Donderdag 23 December hield de Vereniging van Oudleerlingen in de Landbouwschool haar traditionele Kerst avond tevens 4de Praatavond. De Landbouwschool was weer geheel bezet m. plm 60 bezoekers toen de voor zitter de heer Joh. Roeper opende met een woord van welkom, speciaal tot de 4 dames die mede aanwezig waren. Hij hoopte dat binnen enkele jaren ook een ver. van Oudleerlingen van de Land- bouwhuishoudsohool op Texel zou be staan en men gezamenlijk dergelijke avonden zou beleggen. „Dit jaar vieren we Kerstmis op een bijzondere wijze omdat de boodschap van vrede op aarde gepaard gaat met gewelddadig ingrijpen in Indonesië. Daarom heelt het Bestuur van de Ver. besloten haar leden in Indonesië een Kerstgroet te zenden" aldus besloot de voorzitter zijn openingswoord. Hij gaf hierna het woord aan de heer C J. van Leeuwen die sprak over: melkproductie ln- „Factoren die op vloed uitoefenen." Deze factoren zijn te verdelen in erfelij ke en niet erfelijke factoren. Wat de erffactoren betreft hangt liet m de eerste plaats er van af met welk ras men werkt, Het Simmenthaler ras heeft een so bere melkgift doah is een goed arbeids- dier in het Zwitserse Hoogland. Aberdeen Angus en Shorthorn zijn goede vleesrassen maar produceren weinig melk in Engeland. Ons veeras is in de gehele wereld als melkras bekend. Het wordt verdeeld in het Zwartbonte Fries Hollandse vee slag dat naast melktijpe ook vleestype eigenschappen heeft en het Zwartbiaar Gronings veeslag dat vroeger vleestype was doch nu steeds meer in de richting van melkrijkiheid geselecteerd wordt. Ook de leeftijd speelt een rol. De pro ductie stijgt tot ongeveer 7 a 8 jarige leeftijd. Daarna treedt weer een daling op. Verder het verloop van de lactatie- periode. Sommige koeien geven direct veel. doch zakken spoedig. Andere heb ben enige tijd nodig om op toeren te komen, maar houden beter vol. Van belang is vooral ook het gebruik maken van goed stierenmateriaal. Hier bij dient men naast, het dier zelf, te let ten op goede productie afstamming. Vooral in Friesland is geselecteerd up vetgehalteverbetering, wat meer een vleestype geeft. De tendens is tegen woordig weer meer in de richting van de melkrijkheid. aangezien er voor kaas meer afzetmogelijkheid is op de wereld markt dan voor boter en bijgevolg van de melk in het verschiet ligt. Goede stieren zijn echter duur, daar om is het aan te bevelen gezamenlijk aan te kopen. Dit kan door middel van de K.I. of stierenvereuiging. Behalve goed stierenmateriaal aanko pen dient ook tl? productiecontrole van eigen veestapel ter hand genomen te worden, want fokken van vrouwelijk vee uit eigen bedrijf is het beste. We dienen hierbij vooral te letten op die ren die onder sobere omstandigheden een goede productie geven. Tot de niet erfelijke factoren behoort in de eerste plaats de voeding. Door slechte voeding is soms geen volledige productie mogelijk. 1-Iet omweidsysteem van na een week ontweiden acht spre ker het best. Ook goede watervoorzie ning is van belang. Bij een waterlei ding op Texel zouden vele veehouders meer melken. De maand van afkalven is de volgen de factor. Koeien, die afkalven in Juni, Juli, geven lage jaar productie en die in November, December afkalven een hoge productie. De droogstal is zeer belangrijk. Doorgaans wordt 8 weken gegeven, doch een vaars doet er haar voordeel mee als men haar 10 weken geeft. Dan kan ze groeien. Ze is nog niet volwassen. Het weer drachtig worden moet men niet te spoedig na het afkalven laten geschieden. Een maand na afkalven draöhig, geeft 20% verlies, twee maan den na afkalven 8% verlies en 6 maan den na afkalven 20% winst, De voeding tijdens de droogstal moet royal zijn, zodat het dier in goede con ditie is bij het afkalven. Wat stalinrichting en verpleging 1)3- treft geldt, dat ruimte nodig is Dan is er minder kans op speenbetrappen Een goed strobed is van veel belang. Verder geldt borstelen is voeren en omdat bor stelen goed tot zijn redht te doen ko men is opscheren nodig. Nadelige factoren zijn ziekte, tochtig heid en slecht weer. De beste tempera tuur in de stal is 15C of 59 a 60 F. Bij lager temperatuur wordt meer voeding geëist voor verwarming der dieren. Bij hoger temperatuur treedt verslapping op die gepaard gaat met. minder melk. Van zeer groot belang is het goed melken. liet vetgehalte daalt bij sleoht melken. Bij uieraanraking, gaat een prikkel naar de hypophyse, een hersen- klier die een hormoon afscheidt dat de melkkanaaltjes verwijdt, waardoor de melk goed toesohiet. Na 7 a 8 minuten is de werking afgelopen en moet dus de grootste hoeveelheid melk in de em mer zijn Bij schrik wordt een ander hormoon afgescheiden, dat melkkanaaltjes dicht knijpt, waardoor dus de melk niet schieten wil. Zachte behandeling is dus ■altijd aan te bevelen. Markten maakt de dieren geheel van streek, vooral als men veel melk in de uier wil demonstreren Wintermeiken is aan te bevelen. Dan moeten de dieren November of Decem ber afkalven. Door de oorlog lieten de meeste boeren hun koeien tegen het oorjaar alfkalven, omdat ze zo goed als geen krachtvoer hadden. Nu is het ech ter op goed geleide bedrijven mogelijk met klaver en lucernehooi en gepast krachtvoer om met succes in de winter te melken. De beste koeien moeten kal ven in de voorwinter. We kunnen ze echter niet altijd drachtig krijgen. Te genwoordig kunnen we ze echter kunst matig tochtig maken. Ook de oplettend heid van de boer speelt hierbij een gro te rol. Vele vragen werden gesteld: Hoe gaat kunstmatig tochtig maken? Door inspuiting met- een hormoon. Wat is de beste tijd van eerste af kalven? Op twee-en-een-half jarige leeftijd. Gaan alle koeien op 7- a 8-jarige leeftijd achteruit? Neen, dit is een gemiddelde. Uitzon deringen bevestigen de regel. Is verpleging wel het juiste woord voor gezonde dieren. Zouden we niet liever over verzorging spreken en ver pleging gebruiken bij zieke dieren? In de winter is verpleging wel juist, omdat men de dieren van alles moet voorzien of ze gezond zijn oi ziek. In de zomer is dat anders, dan redden ze zichzelf. Hoeveel Texelse boeren doen aan melkcontrole? 75 zijn aangesloten bij de Fokvereni- ging, 140 nemen zelf monsters die on derzocht worden aan de Zuivelfabriek, de vest (plm 135) doet nergens aan. Welke melkgift en welk vetgehalte zijn het best? - Voor vaars 11 12 kg. gem. dagpro ductie en 400 vetgrammen. Voor oude koe 17 a 18 kg. gem. dagproductie en 560 vetgrammen. Dit komt neer op een gemiddeld vetgehalte van 3,75 3,80. Texel kan nog wel wat in de vetriehting fokken. Friesland is reeds overvoerd in de vetriehting, N.-Holland wil meer een melkrijko koe. Moeten we op Texel zware of lichte beesten kopen? De middelmatige ziin hier het best. Na de beer van Leeuwen hield dhr Witte Johzn. een humoristische le zing over Het verkeer langs de weg. Deze lezing was vooy iedereen en had Ion doel een beter inzicht te geven van de verkeersregels voor weggebruikers. De eerste regel is rechts houden, an ders kom je in conflict met tegenlig gers. De rechterhoekt moet krap geno men worden en de linkerbocht ruim. Bij passeren, dat links moet geschie den, moet" de linker richtingaanwijzer uitgestoken worden. Snijden, dit is pas seren terwijl op korte afstand een te genligger aankomt, is zeer gevaarlijk. Een hoofdweg heeft voorrang op een zijweg, verkeer van rechts op dat van links en een verharde weg op een zand weg. Ook de verlichting moet in orde ziin Bü een tractor met aanhangwagen is doorgaans de traetor wel goed ver licht maar de aanhangwagen dient ach teraan een rode lantaarn te heibben. Te genover dieren behoort men beleefd te zijn. Dus geen honden, katten of kippen doodrijden. Een tram moet men rechts passeren, alleen als de tramhaan geheel rechts van de weg ligt, links. De ver keerslichten zijn rood, geel en groen. Rood is stoppen, groen doorrijden en geel het overgangsteken. Bij onbewaak- tp overwegen staan knipperlichten. Wit is veilig, dat knippert langzaam, rood is onveilig, er nadert een trein, dat knip pert vlug, oranje betekent rest is defect, zoek het, zelf maar uit. dat knippert niet. Spreker juicht het toe, dat op de lage re scholen cursussen in veilig verkeer worden gegeven en hoopt dat in de toe komst ook op de landbouwschool eens zo'n cursus gegeven zal worden. Ook hier verschillende vragen: Mag je een stilstaande tram passeren? Als er een vludhthevel aanwezig is. Moet een autobestuurder dimmen als er een fietspad naast de hoofdweg ligt? Hij is verplicht dit te doen. Is verlichting aan de zijde nodig van lange aanhangwagens? Neen, er wordt wel lichtgevende verf gebruikt, doch verplicht is het niet. Hoe meet men een brug passeren? Let op de iwit-blauwe borden. Hierop staan wilte en rode pijlen. Is wit aan on ze kant, dan hebben we voorrang. Bij rood de overkant. Hoe moet het verkeer opstellen bij stoplichten? In tweeën langzaam ver keer rechts, snelverkeer links hiernaast of in drieën rechts voor verkeer naar rechts midden voor doorgaand verkeer, links voor verkeer naar links steeds op de rechter helft van de weg. Wanneer moet de lengte op een aan hangwagen aangegeven worden? Als deze langer is dan 10 M Hierna brak de pauze aan, waarin chocolademelk met kerstkransjes en speculaas w-erd rondgedeeld door de aanwezige dames. Dhr Roeper deelde mede, dat de kaarten voor de Revue op 8 Jan. uitverkooht waren en wekte de leden df 18 Jan. a.s. vrij tc houden voor bijwoning van de lezing van Ir. L. de Vries in Hotel „Texel" over gere gistreerde schapenfokkerij, waarbij te vens de nieuwe film „Het Texelse Schaap" zal worden vertoond. Toen werden de kaarsen ontstoken en de Kerstman verscheen. Deze huldigde de 5 oudieerlingen, die de Piet Hein op Ouwe Sundehklaas hadden voortbewo gen en zich dus ingspannen hadden, zonder iets te zien van de rest, die op straat aanwezig was. Verder reikte hij de medaille van Ouwe Sunderlclaas voor de tweede keer uit en zei, dat de Ver. een volgend jaar maar weer trachten moest de beker te winnen De voorz. ontving uit zijn handen een fraaie voorzittershamer, waarbij hij d» tinnnermanshamer, die tot nog toe ge bruikt was, terugvorderde Nadat hij de dames een cadeautje had gegeven, deelde hij aan allen een appel uit. Vervolgens was het woord aan dhr Laan, die het kerstverhaal „Brinkie" voorlas, dat de aanwezigen een klein uur in spanning hielden de Kerstbood schap zo mooi weergaf. C. van Heer waarden speelde hierna op het orgel Stille nacht, heilige nacht. De voorz. bracht aan het eind van de avond dank aan allen, die meegewerkt hadden om deze bijeenkomst te doen slagen. AAN ONZE VRIJGEZELLEN. Een Weense advocaat wil een partij stichten, die vrijgezellen tussen de 30 en 65 jaar wil dwin gen te trouwen. Oi ze daar in Wenen wenen Om die advocatenslreek. Kan ik eerlijk niet vertellen Dienaangaande ben 'k een leek. Maar als 't vnjgezellenvraagstuk Op deez' wijz' moet opgelost. Vrees ik, dat 't de vrijgezellen Menig zweetdruppeltje kost. Stel dat u een vrijgezel is En men zegt van hogerhand: „Hier is 'n vrouw en als de drommel Naar de Burgerlijke Stand. Nou, dat kan een vreugde worden. Kom je thuis van het stadhuis, En moet je maar avonturen OI je munt hebt ofwel kruis. 'k Zie de Ooster vrijgezellen, (Want daar trel je ze nog aan), Reeds als half verkochte schapen Willoos naar het raadhuis gaan. Niks hoor, Texels vrijgezellen. Blijven vooralsnog ontjukt, Hoogstens worden ze door fiscus Als een kip zo kaal geplukt. Maar dat mag de pret niet drukken, Hoofdzaak is: ze blijven vrijl Want een Nederlander houdt nu Eenmaal niet van dwinglandij. Wij, die tachtig jaren vochten Voor de vrijheid van de Staat Laten deze niet ontroven Door die Weense advocaat. 'k Gun de vele vrijgezellen Op ons eiland graag een vrouw, Maar. vrijwillig, anders volgt er Op dat houwen gauw berouw. HUIB DE RlfMELAAR. Toen de heer J. v. d. Vlis enkele jaren geleden Texel bezocht werd hij aan een andere vriend van ons eiland voor gesteld als „de beste kenner van het Gouden Boltje."! Nu, wij, die dezer da gen een blik mochten werpen in zijn bij na voltooid manuscript over de historie van ons eiland, wij zijn ervan overtuigd, dat die hulde geenszins overdreven is geweest. Temeer toen-ie vorige week zo langs zijn neus vroeg: „Wist je, dat Texel vroeger niet aan het vasteland heeft gezeten, maar dat het omstreeks 1300 bestond uii een verzameling van eilandjes, waartussen het water stroom de?!" „Maar," zo wilden wij tegenwer pen, „het is toch bekend, dat „Je bént er beslist naast, ik vertel je dit dan ook, omdat de ontdekking die ik in de archieven deed, geheel in tegen stelling is tot de algemene opvatting!" Wist ;e, dat er in 1349 zes boerde rijen bij Den Burg werden verpacht teger een totaal bedrag van 17 stuivers? dat Texel door talloze overstromin gen is geteisterd en dat er op een keer vier duizend schapen verdronken? dat Te.:el minstens tweemaal zo groot geweest is7 En dat het meeste land in de 13e eeuw door de zee werd verzwolgen? Tal van dorpen zijn door overstromingen verloren gegaan dat het dorp De Westen het udste dorp van Texel was en dat daar eerst de moederkerk van het eiland stond? dat vóór de huidige, in restauratie zijnde kerk te Den Burg daar een kerk stond, gebouwd uit tufsteen, en dat daarvan niets is' overgebleven?! Zo enthousiast kwamen die vragen er echter elkaar uit en vol élan kroop hij ach ter zijn bureau om nog meer te gaan ver tellen. om hier en daar iets te gaan voor lezen uit zijn manuscript, Waar heeft hij zijn gegevens vandaan gehaald? welke onderzoekingen hij pok prachtig illus tratiemateriaal bemachtigd heeft. Historie van de Romeinse tijd tot aan het einde van de negentiende eeuw. Zeer uitvoerig wordt geschreven over de middeleeuwen (van de 13e tot de 17e eeuw). Het laatste hoofdstuk behandelt de strijd van TESO tegen )maar dat weet iedereen!!!) De schrijver betreurt het, dat er zoveel archieven op Texel zelf verloren zijn gegaan Zo is het zeer belangrijke archief van de 30 Polders verdwenen Het heeft de grootste Loeite gekost, de geschiedenis van dit Wa terschap te reconstrueren Zij is zeer in teressant: je voer van De Koog langs De Waal naaOosterend (Laag Waal is b v vrij laat ingedijkt) UITGA VK v.h Fa LANGEVELD DE ROOIJ Boekhandel - Drukkerij en Bibl. Den Burg Texel Postbus 11 TeJsfoonnr 11 Postgiro 652 Bankrekening Rotterd Bankver en Coop. Eoerenleenbank. Verschijnt Woensdags en Zaterdags Postabonnementen f 2,25 p. half j. VRIJDAG KOMT „DE TEXELAAR". In verband met Nieuwjaarsdag ver schijnt ons volgend nummer Vrijdag 31 Dee. in plaats van Zaterdag a.s. Gaarne zagen wij advertenties voor dit nr. vandaag nog tegemoet. Nieuw jaarsaunonces tegen uniform tarief kunnen wij tot hedenmorgen 12 uur in ontvangst nemen. ABONNEMENTSPRIJS GIREREN. Deze maand kunt u nog het abonne mentsgeld over het eerste halfjaar 1Ö4D ten bedrage van f 2,45 per giro (nr. 652) overmaken. U voorkomt hierdoor incas sokosten. Let wel op de juiste prijs, ©en abonnementsprijsverhoging wordt na melijk bij alle plaatselijke bladen met ingang van het nieuwe jaar toegepast. DE ADMINISTRATIE. VERBLIJF VAN VREEMDELINGEN. De Burgemeester der gemeente Texel vestigt de aandacht op art. 27 van het „Vreemdelingenreglement 1918", waar bij is bepaald, dat ieder, die aan een vreemdeling nachtverblijf verschaft, verplicht is daarvan, hetzij mondeling hetzij schriftelijk, binnen 24 uur kennis te geven aan de politie, ter wijl oveitreding van dit voorschrift ge straft woidt met hechtenis of geldboete. Texel, 22 December 1948. De burgemeester voornoemd, Mr. G. D. REHORST. Uitvoerig is ook het hoofdstuk over het leven der eilanders, hun gewoonten bij le ven en sterven. Hoe zij hun dorpen bouw den. Oudeschild is in de 17e eeuw ontstaan, Den Hoorn herbouwd, nadat de Oude Hoorn was verwoest. (Door de Watergeu zen. zeg ik wijsgerig, mis komt het ant woord!). De eerste bedijking vond plaats bij De Koog. waar je zulks nooit zou heb ben verwacht Everstekoog had de oudste dijk! Den Burg is ontstaan als een Saksische nederzetting. De plek waarop Den Burg staat, is sedert de Romeinse Tijd bewoond geweest Uitvoerig wordt ook verteld van het loodswezen, dat voor Texel een grote rol heeft gespeeld. Nieuwe Schild was eens een belangrijk dorp. dat door Loodsen werd be woond. Het moest daar gebouwd worden, doordat er in Oudeschild zelf geen plaats meer was. In 1780 was Oudeschild belang rijker dan Den Burg De wegen van het een uitvoerig hoofdstuk over de scheepvaart. Hij heeft zijn indrukken opgedaan op de Texelse tuinwallen. temidden van de wie gende grasklokjes, hij heeft onvermoeid ge speurd in tal van archieven. Daarvan noe men wij: de Rijksarchieven te Den Haag, Haarlem, Utrecht, enkele gegevens heeft hij geput uit Texelse archieven (Gemeente huis en Weeshuis), het oud-archief van de gemeente Amsterdam en Enkhuizen, bij Op de achtergrond „Brakensteljn"; waar De Ruyter meermalen vertoefd©. Ineens zegt de heer Van der Vlis ach hij moet voor dit korte interview wel van de hak op de tak springen „wist je dat er in de He eeuw op Texel neg 60 bun zingen werden gevangen! Dat er door de eeuwen heen steeds grote export is geweest van konijnen? Ik vond een bericht van „een wive te Weale. die conijnennetten brijdde voor de rentmeester, waarvoor ze een duit kreeg (1370!).' Zeer uitvoeilg wordt geschreven ook over de scheepvaart, vooral in de Gouden Eeuw. Over strandingen, de geschiedenis van Rozenhout, Brakenstcijn, en het Eier- landse Huis, dat door de Ruyter en andere hoge personages werd bezocht, cok Napo leon Bonaparte is hier geweest Over de jacht op konijnen! Men heeft gepoogd de konijnen kwijt te raken door fretten, met pijl en boog, met netten, stikgas, naderhand met carbid-gas. Het boek gewaagt straks van de onder wijstoestand door de eeuwen heen en over de geneeskundige verzorging. Vele Texelaars zwierven ook vroeger de wereld rond. In de 17e eeuw trokken ze a) naar IJsland, talloze Texelaars zijn door Duinkerker kapers gevangen genomen en naar Afrika in slavernij weggevoerd De schrijver toont ons authentieke brie ven in 1667 door zekere IJsbrand Roest van Den Burg op Texel geschreven. Men voer van IJsland naar Bordeaux. IJsbrand s schip werd door de Duinkerkers gekaapt en de gehele bemanning werd gevankelijk wegge voerd naar Algiers, in Noord-Afrika Hij schrijft „aan zijn beminde huisvrouw Antje Cornelisse en vraagt of zij pogingen in het werk wil stellen om hem vrij tc kopen. Dan wordt er op Texel een collecte gehouden en wel in alle kerken dorp waren er al bestraat, terwijl ze m Den Burg nog van zand waren. De mooiste win kels had je in Oudeschild. In de Franse Tijd ging het dorp achteruit- door het Con tinentaal Stelsel (dat de handel verlamde) en het graven van het Noord-Hollands Ka naal verloor de rede van Texel haar be tekenis. Reeds meer dan eens hebben wij onze spijt erover te kennen gegeven, dat de lite ratuur over ons eiland zo schaars is en vaak van zo weinig waarde bovendien. Sommi gen hebben meer over het eiland geschre ven in de lust de pen te hanteren en te fantaseren, dan in ernstige wil. iets te bren gen, dat voor ons en het nageslacht van blijvende betekenis geacht mag worden. Waar moeilijkheden rezen en men het fijne met zo gauw te pakken kon krijgen, werd de pen maar al te spoedig door 's schrijvers eigen invallen gedreven en misleid. Wij prijzen ons gelukkig, dat de heer Van der Vlis zich er met geen Jantje van Leiden afmaakt, doch een werk gaat leveren, dat getuigen mag van ern stige studie en onverzettelijke wil tot slagen. Dat zijn grote belangstelling, ja zijn liefde voor het eiland en zijn bewo ners, hem daarbij een stuwende kracht heeft gegeven, is buiten twijfel. Daarom hopen wij zeer, dat de persen van de uitgeverij, die de historie van ons eiland, de vele grote geheimen tevens, aan de vergetelheid zullen helpen ontfutselen, spoedig op gang gebracht zullen wor den.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1948 | | pagina 1