„De regenputten zijn grotendeels leeg!" Is een wijkindeling voor de Texelse melkhandel practisch uitvoerbaar? Texel nog steeds zonder waterleiding schreef de „Texelaar" in Augustus 1905 En in 1949 staan wij nog voor dezelfde problemen! Bii cl, ae aanvang Er zit heel wat aan vast, maar een nieuwe regeling geeft vele voordelen! ZATERDAG 8 JANUARI 1049 62e JAARGANG. No. 6286 TEXELSCHE COURANT Texel hceït in deze moderne tijd nog geen waterleiding. Dat is frappant, want ten tijde van de Romeinen had men ten behoeve van de watervoorziening en brandbestrijding reeds regelingen ge troffen, welke ons thans nog met be wondering vervullen. In dit tweede en slotartikel, zullen wij enkele grepen doen uit de allesbehalve rooskleurige Texelse geschiedenis inza ke de watervoorziening. Laten wij eerst ter oriëntering een be knopt overzicht geven van het probleem waarmee men voorheen aan liet vaste land en elders te kampen had. Tot in de 19de eeuw zijn wij achterge bleven niet het gebruik maken van de kennis en kunde ons uit de oudheid overgebracht. Het was eerst aan het einde van de 18de eeuw, dat Engeland er zich op toe ging leggen iets beters te stellen tegenover het. gebruik van w a- ter uit de rivieren dat veelal'van twijfel achtige herkomst is. Er werd een nauw verband waargenomen .tussen de gezond heidstoestand van mens en dier en de herkomst van het water. Hoe kan het ook anders. Besmet wa ter brengt ziekte onder de levende we zens. Natuurlijk kende men de regen bakken. Op vele oude stadskaarten ziet men afgebeeld als leverancier van water de stadspomp, die cnmpjeet-met-zwengel hele generaties van water voorzag. Tientallen verorderingen waren er en niet alleen om de samenleving te be schermen tegen het vuur dooh ook om voor drinkwater voor dieren te zorgen. Doch toen in 1853 op aandrang van Mr. Jacob van Lennep de nog jeugdige Prins van Oranje er toe werd gebracht de perste spade in de grond te steken ten bate van de watervoorziening van Amsterdam, toen werd dit door velen majesteitsschennis gevonden. Den Hel der volgde vrij spoedig omdat men hoopte door de waterleiding een middel te hebben gevonden tegen de verbrei ding van cholera. Geleidelijk volgden nok de andere steden, doch liet platte land kwam eerst in 1313 aan de beurt. Zuid-Beveland en dus de Zeeuwse boeren valt de eer de beurt het initiatief te hebben genomen voor de watervoor ziening door middel van het waterlei dingnet van het platteland. Staatscom missies, een Rijkbureau, Provinciale- en gemeente-besturen gaan zich roeren dodi omstreeks de twintiger jaren is 't. nog uitsluitend Zuid-Beveland, dat kan profiteren \an het uit de kraan in de keuken en stal. alsmede op het veld komende gezonde vocht. Tenslotte in 't jaar 1933 vindt men in alle hoeken van het land de waterleidingbuizen. Hoe kan liet. nok anders, nogmaals gezegd Steeds meer mensen krijgen behoefte aan drink- en waswater en de tijden van dabben, putten en dorpspompen verdwij nen langzaam maar zeker. Doch dit wil nu niet zeggen dat overal liet gebruik vail water zoals de natuur bet biedt is opgehouden Velen zjjn nog gedwongen door gebrek aan mogelijkheden het wa ter uit sloot of pomp te halen. Dorstig vee en hrandhestrljdings- problemen. In de vergeelde jaargangen van .,De Texelse Courant" wordt keer op keer gewezen op de onhoudbare toestand wegens bel ontbreken van epn water leiding. Men vraagt zich ook af, hoe men een brand de baas kan, wanneer sloten en kolken door droogte geen spat water meer kunnen leveren. In de Texelaar van 7 April 1889, dus bijna zestig jaar geleden!!, lezen wij de volgende advertentie: „Prijsvraag De Mij 't Algemeen Belang te Texel zal een beloning van f 60.. toekennen aan de ontwerper van 't 'doelmatigste plan om Den Burg ten al len lijde van water voor branrtblussing te voorzien, terwijl f 100.beloning zal worden toegekend aan de ontwerper van dat plan, waarvan 1 Juni 1892 hetzij door de gemeente, hetzij door de maatschap pij uitvoering zal worden gegeven. Joh. Eelman, Directeur Wjj willen opmerken, dat die maat schappij, een onderlinge brandwaarborg mij. was Blijkbaar werd er geen doelmatig plan ingediend, want ruim een jaar la ter, Juni 1890. doet burgemeester C. M. Koojj mededeling in de Raadsvergade ring van een schrijven van de onder linge brandbor'gmii ,,'t Algemeen Be lang" De mij, legt de Vroedschap een plan voor om Den Burg op elk punt ten allen tijde van water te voorzien voor brandblussing. Zij wil bijdragen in de kosten en stelt verschillende eisen o.a. dat „de gemeente de Vismarkt moet. in richten tot plaatsing van de nieuwe spuit." Het stuk werd blijkbaar voor kennis geving aangenomen en verder niet meer ter sprake gebracht, wjj kunnen althans niet het resultaat vinden, waar op de mij. zo zeer had gehoopt Inmiddels blijft het eiland voortmod deren, 19 Augustus 1893 schrijft de krant: De voortdurende droogte die zo na- deelig is voor de landbouwende stand alhier, veroorzaakt ook groot on gerief hii de burgerij, waterbakken, put ten en pompen laten bij menigeen de bodem zien, en brengen al zoveleri in ongelegenheid. De toestand leidde er verder reeds toe, dat uit de gemeente pompen slechts enkele ureti per dag water mag worden gehaald, en dan nog ven hoogst bescheiden hoeveelheid Heropening van de Schildsloot Maar van Oudesehild komt de victo rie! Werd door de ondernemende be woners van Harlingen destijds het water per tankboot uit Engeland aangevoerd. Oudesehild behoefde minder ver te rei zen: Zü had de z.g. Wezenputten, die practised onuitputtelijk waren. Maar in 1896 was de Schildsloot niet meer be vaarbaar. De Oudeschilders hebben toen Oudesehild was in 1896 in feeststem ming, toen er weer water uit de Schild sloot kon worden aangevoerd. de koppen bij elkaar gestoken en zich verenigd in „Dorpsbelang" welke org. zich uitsluitend ten doel stelde de kwestie van liet, drinkwater tot een goed einde te brengen. De verslag gever uit die tijd schrijft o.a. „De moei- lijkiieid om gedurende het grootste ge deelte van liet jaar drinkwater te kun- i en bekomen, was alleen op te lossen, zo zich de ingezetenen een belangrijk gel delijk offer van nagenoeg DUIZEND gulden wilden getroosten." Dat. was voor die dagen een kapitaal! Men pakte de zaak flink aan en in de maanden Mei en Juni 1896 werd'de Schildsloot uitge diept. In Juli was het groot feest in Oude sehild ter gelegenheid van de herope ning van de Schildsloot. Wjj lezen: OudesChild, 24-7-'96. Heerste er voor heen blijdschap in liet land als de eerste nieuwe haring werd aangevoerd, in een nagenoeg gelijke stemming verkeert hier de bevolking, nu de eerste booten met drinkwater weer aan bet dorp kun nen komen. De uitgegraven slooi is af- geschouwd en in orde bevonden. De w e zenputten werden gèpeild en staan bii- na boordevol. De uitgaven van alles komt de bevolking van bet dorp op meer dan finon te staan. De leden van de vereniging „Dorpsbelang" dragen ge middeld 2 cent per week bij en uit dit geld zal de rentebetaling en de aflos sing der geleende gelden moeten ge schieden, ook hier is liet „vele kleintjes maken een grote". 20 Aug. '99 bericht men uit Oude sehild. Dorpsbelang blijft hier nog maar steeds nuttig werken. Ware zij niet op getreden, dan zou stellig tijdens de heersende droogte niet elk der leden geregeld drinkwater en waswater heb ben kunnen bekomen. Nu was men nooit om dit onmisbare artikel verlegen. 6 Jan. 1902 bad de vereniging „Dorps belang" 'te Oudesehild de verpachting plaats voor het waterhalen uit de We zenputten. De heer C. Sikkelée werd pachter voor de Hid van vijf jaren tegen 1' 20.— per jaar. Sikkelée had dus door deze pachting een invloedrijke functie op zich ge nomen! In geval van brand had men natuur lijk niets aan de Schildsloot, dooh het dorp ligt aan de zee Met Oosterend stond het er t.a.v. het brandgevaar injn- der gunstig voor en menig Oosterender hield ziin hart vast, als dë roep door het dorp weerklonk: „Brand!" Til een 27 Juni 1902 gehouden ver gadering van de Raad der Brandspuit, waarbij in het incompleet bij de man schappen werd voorzien, kwam ter sprake de kleine hoeveelheid water, die aan en bij het dorp aanwezig is, wat verschrikkelijke gevolgen zou kunnen hebben, wanneer eens een brand van enige betekenis uitbrak. Wenselijk werd liet geacht zich in deze te richten tot enige voorname brand-avaarborgmaat- schappijen, die wellicht door het slaan van nortonpompen of op andere wijze in (lit. gebrek zouden willen voorzien." Men wees er op, dal men met het slaan van nortonpompen wel is waar op bepaalde punten over water kon be schikken, maar met het oog op de voor ziening voor dagelijkse behoeften voor de woningen en de boerderijen mocht uitvoering van de plannen nog geens zins worden beschouwd als een afdoende oplossing van het waterprobleem. Zo be wees ook de practijk, waait Aug. 1906 be gon men in Oosterend erg te klagen over watergebrek „Niet alleen", zo le zen Wij, „mist men voldoend water voor het reinigen van klederen en keuken- De eerste week is weer voorbij. Van het geheel, dat jaar heet. Een week, waarin de mens weer qoed, Oi minder goed. oi raar deed. Want 't nieuwe is zo gauw weer oud. Dezelfde pijn en wonden, Dezelfde vreugden en plezier, Dezelfde zorg en zonden. Doch hoe hef zij, dit alles mag Ons niet verhind'ren, vrinden. Om elke dag opnieuw toch weer De juiste weq te vinden. Alzo hoop ik van harte, dat Gij hierin steeds mooqt slagen. En wens ik u in 't nieuwe jaar Veel goede blijde dagen. De Vroedschap van ons eiland wens 'k Succes bij al haar streven. En bovenal, dat wij tezaam In VREDE mogen leven. De ..Tesselaar" zal u weer trouw Tweemaal per week verkonden, De nieuwtjes, die bij u in 't dorp En polderland plaats vonden. OI het steeds prettig nieuws zal zijn, kan ik niet profeteren. Maar laten_ wij vooral toch niet Gaan zitten lamenteren. 't is nutteloos en zinloos, reeds Bij voorbaat te gaan klaqen, Wij moeten voort! Daarom de band Flink aan de ploeg geslagen. Gaan wij dan zo, vol goede moed. De toekomst dapper tegen, In dankbaarheid voor wat er komt. Of 't zonschijn is of regen. HUIB DE RIJMELAAR. ERKOOPKUNDE Op uitnodiging van de middenstands- verenigingen zai de heer Franc. A Bibo verkoop- en reclame-consulent, publicist docent en examinator; leider van bet Stimulans Instituut voor Verkoopont- wikkeling, drie voordrachten houden, waarbij vooral de verkoopkunde ter sprake zai komen. De avonden zijn be paald o]) 11 Januari in Hotel „Texel", 25 Januari in „Casino" en 8 Februari in „De Oranjeboom". Leden, huisgenoten en medewerkers ci v middenstandverer.igingen kunnen de causerie ad f 1.per aaond of f2,50 voor de drie avonden per persoon bij wonen. DEN HOORNS FANFARECORPS WIL MEER PRESTEREN! Een dei leden \an bet fanfarecorps van Den Hoorn, D.E.K., deelde ons mee, dat alle leden op drie na zich hebben laten inschrijven Voor een cursus in de muziekleer, welk? staat ouder auspiciën t an de Bond van Dilettanten Orkesten, In April kunnen zij examen aflegggen en deor gunstig resultaat in bet bezit komen van diploma A. De heer I. Bruin verwierf vijf jaar geleden reeds dit diploma en thans studeert hij voor diploma B. Er zijn in totaal vier afde lingen en wel A, B, C en D. De lieer Bouwsma, directeur, sprak zijn vreugde uit over dit enthousiasme hij de leden, die hun verenging hebben opgevoerd van de 3e naar de le afde ling en op bet concours reeds zo vele lauweren hebben geoogst. Met belangstelling zien wij uit naar d uitvoeringen op 21 en 22 Jan. a s. artikelen, maar erger is het, dat men nok gebrek aan goed drinkwater krijgt, hakken en putten zijn grotendeels leeg" Een hall jaar daarvoor, Nov. 1964, kwam uit Eierland het bericht dat de aanhou dende droogte de Eierlandse veehouders veel ongerief veroorzaakte. Om het vee één keer te drenken moesten op menige boerenplaatsen alle pompen worden ge ledigd. Enkele veehouders waren al ge- Zo /al Texel zijn vreugde uiten als de waterleiding In bedrijf wordt gesteld. noodzaakt water uit de duinen te balen. En dat in de maand November! „Wan neer er voor de vorst niet genoeg regen valt, zal het er waarlijk donker uitzien." Arm Texel, nu schrijven wij 1949 en nog moet je je op de meest primitieve wijze behelpen, nog is de watervoor ziening geen stap verder gekomen, nog vissen* wQ slakken, oog drinken wij (om met de heer Van der Vlis 1c spreken) boulllon-achtig water, nog turen wil be dachtzaam in de kroes opdat er geen worm of pas ontwikkeld slakje mee naar binnen glijdt. Nog hangen wij aan de knlerpcude pompen en nog moeten wij ons iedere dag op lastige manier behelpen, zoals bet-bet-overgrootmocder eens rond scharrelde. In de tijd van vliegveldplan nen en pont-nmniakken, In de tijd dat Texel vrij werd gemaakt van runder-tbc, in de tijd, dat wij alle zeilen moeten bij zetten om de race met de andere wadden eilanden, vneantleoorden te winnen, al thans niet achterop te raken. En' onder die waddeneilanden vinden wij ook Ter schelling, dat wat de watervoorziening betreft, ons eiland een flink stuk voor uit is. VRIJSTELLING VAN DE DIENSTPLICHT De Burgemeester der gemeente Texel brengt ter algemene kennis, dat de Minister van Oorlog voor één .jaar vrij- stelling van dienst als gewoon dienst plichtig? heeft verleend aan Johan God fried Schölvindk, geboren 16 Septem ber 1929 te Amsterdam, wegens het ver keren in een geval als bedoeld in art. 16 eerst» lid onder letter c der Dienst plichtwet (het bekleden van of oplei ding tot een geestelijk of een godsdien- stig-menslievend ambt.) Tegen deze uitspraak kan iedere be langhebbende uiterlijk de tiende dag na dagtekening van deze bekendma king in beroep komen. Het verzoekschrift, waarbij beroep wordt ingediend, moet met redeneji om kleed zyn en worden ingediend bij mij, ter secretarie dezer gemeente. Het be hoeft niet op gezegeld papier te worden gesteld. De Burgemeester zorgt voor doorzending van liet verzoekschrift aan de Koningin, die op het beroep heslist, na advies van de Raad van State, afde ling voor de geschillen vnti bestuur. Texel, 8 Januari 1949 Do burgemeester van Texel. Mr. G. D. REHORST. PE TUCHTRECHTSPRAAK voor de voedselvoorziening tn Nov. 1948. In Nov. j.l. legden de Tuchtrechtere voor de Voedselvoorziening in totaal voor f 240,526, aan boeten op en voor f 15,265,aan waarborgsommen. Aan schikkingen werd betaald f 44,820, Voorts werd de sluiting van 10 be drijven (waarvan 7 voorwaardelijk) be volen, werden 20 vergunningen inge trokken (waarvan 12 voorwaardelijk) en 17 bedrijven (waarvan 12 voorwaarde lijk) uitgesloten van toewijzingen. BEVORDERD. Onze vioegere plaatsgenoot, de lieer M. W. Keijzer, sergt. bij het K.N.L.I. te Batavia,, is dezer dagen bevorderd tot sergt.-majoor (afd. mil. adm.) WANNEER MOET IK NAAR HET DISTRIBUTIEKANTOOR? Donderdag 13 Jan. 1949 Uitreiikng levensmiddelen- en tabakskaarten. Mede linnen stamkaarten, bon 07 ta bak en 10 diversen 9-10 Heddis t.m. Hin. 1011 Hintem t.in. Hylkema. 1112 Indema t.m. Kalis. 1,302.30 Kalsbeek t.m. Kieviet. 2,30 3,30 Kikkert t.m. Koljjn. 3,304,30 Ko ning t.m. Koorn. Kan Texel niet het voorbeeld van Wieringen volgen? In de „Flevo-Boddie op liet ex- eilnnd Wieringen verschijnt, lazen wij da volgende advertentie: „De gezamenlijke melkslijtere van Hippolylushoef en Westerland maken bekend, dat met ingang au Maandag 3 Jan. a.s. liet venten van melk en melk producten zal plaatsvinden volgens de in onderling overleg vastgestelde Wijk-in- deling. Zij hebben zich ieder contractu eel verplicht buiten d? hen aangewezen wijk geen melk of melkproducten te zuilen leveren. Gaarne wordt een be roep gedaan op de burgerij, hieraan vol le medewerking te verlenen Dankbetuiging. Aan hen die als gevolg van hoven- slaande regeling een andere melkbezor ger krijgen, wordt door de vroegere le verancier langs deze weg hartelijk dank gezegd voor bet genoten vertrouwen, terwijl de hoop wordt uitgesproken, dat de nieuwe leverancier zidh dit vertrou wen waardig zal tonen". De redactie van de Wieringer Cou lant voegt er nog aan toe: „Buiten d? hun aangewezen wijk ko men de bezorgers niet bij 11 aan en zo als we reeds eerder schrev en, we mogen vertrouwen, dat liet publiek by deze voor velen gedwongen verandering van leverancier het belang van de bezorgers wel zal billijken. Vooral als men gaat inzien dat dit de vlotheid der bediening zal bevorderen. Het gemeentebestuur heeft zijn volle instemming met de nieuwe indeling be tuigd. Mocht de bezorging u onverhoopt nog tot klachten aanleiding geven, dan kunt u zich wenden tot de klachtencom missie, waarin de volgende personen hebben zitting genomen", enz. De Texelse Crt. wil ook nog gaarne een enkel woord over deze aangelegen heid zeggen: Wij leven in een v 1 IJ land, hoera! Ie dereen mag natuurlijk zijn eigen melk boer kiezen, de een mag „Jan" weer lie ver lijden dan „Plet" nï „Klaas", maar de kwaliteit van de melk kan buit?» be schouwing worden gelaten, daar alle sinters de lafenis uit een en dezelfde bron aanboren en wel in C.Z. „De Een dracht". Toch zouden wij op Texel een goede beurt maken bij de Minister vuil Eco». Zaken, als wij het voorbeeld van Wieringen volgden. Weet u. dat de Burger nielkslyters leeds voor dag en (lauw in de weer zijn? Het is nog roetnaoht ('s winters), wanneer wij hen op liet Schildereind vergaderd zien in afwachting van de komst van Kendraeht's melkwagen. Is de melk onder hen gedistribueerd, dan krommen zij de rug en trekken op hun klanten af. Dan wijst de klok nog lang geen acht- en.... 0111 ver dver twaalf zien wij verscheidene melkboeren nog dapper rondrijden, de ïpeesten zlin, naar hun snelheid te oordelen, finaal uitgere den. Dat verwondert ons niet: het dorp Den Burg krijgt zowaar groot-steedse allures! Wij benijden hem niet. de melkbezorger, die zijn klanten telt on der bewoners van het uiterste puntje van de Kogerweg, toch nog ressorterend onder Den Burg, en die wonende aan de Sdhiiderweg! Dat is hemelsbreed zo'n kilometer of drie, drie-en-eenJhalf Maar niet alleen de melkslijter koopt niets voor dez.e economisch absoluut on verantwoorde wijze van bediening, ook de klanten en vóéral de klanten zijn maar lelijk de dupe van de bestaan de en misschien nog heel lang voort durende toestand waar de traditie op Texel keihard is De practlik leert, dat moeder de vrouw meermalen reikhal zend uitziet naar de melkboer en het gebeurt maar al te vaak, dat een ntelk- slliter. die wegens bandenpedi of an derszins nog later dan gewoonlijk zlin laalste klanten bezoekt, te horen krijgt „T'k heb van „Klaas" genomen want vandaag moesten wij een half uurtje eerder aan de pap". Een niet te onderschatten factor is voorts het feit dat de kwaliteit van de melk door de urenlange schommeling in de bus er niet beter op wordt. Konden wij voorheen de melk rechtstreeks van de boerdeijj halen, en dus een product consumeren, dat enkele uren tevoren in elk geval dezelfde dag nog -- door de koeien welwillend was afgestaan, thans is de melk al daags tevoren uit de uier gedrukt en het staat als een paal boven water, dat hoe ouder (of minder vers, zo u wenst) de melk is, lioe eerder er van bederf sprake zal zijn. Deze feiten in aanmerking genomen achten vvij de tijd rijp, om eens ernstig nu te denken over liet, hierboven geschetste probleem en de dooi- de Wieringer collega's gevon den oplossing. Wij zouden de Texelse melkhandel willen aanraden eens pools hoogte te nemen aan d? Overkant. Eén ti gen tien, dal zij (zowel de huisvrou wen als d? melkslijters) daar in de wol ken zijn! Een melkslijter, wiens mening wij vroegen, merkte op, dat een grote moei lijkheid er. bezwaar vormt liet feit, dal de clientèle wegens zekere verplichtin gen van een bepaalde slijter betrekt. Dit is inderdaad een moeilijke kwestie, maar op Wieringen zal die omstandig heid zich toch ook hebben voorgedaan en blijkbaar heeft men odk in dat geval een regeling welen t? treffen. BE EERSTE WONING GEREED. 18 Mei 1945 toen wij in alle uitbundig heid d bevrijding vierden, werd Den Burg opgeschrikt door hevige knallen. Aanvankelijk verkeerden vele ingezete nen in de mening, dal saboterende Duit sers een munitiedepot tot ontploffing brachten, weer anderen vreesden lier- vatte gevechten tussen Russen en Duit sers (De Canadezen waren nog niet op Texel gearriveerd). Ilei bleek echter, dat een lading mu nitie, welke op een auto werd vervoerd, op de Kogerweg tot explosie kwam. De ontploffing was zeer lievig en de pro jectielen. die alle kanten heenvlogen, veroorzaakten in minder dan geen tijd een zware brand, waardoor niet minder dan 8 woonhuizen in vlammen opgingen. Dezer dagen, ruim drie en een half .ianr na deze ramp, zal hel eerste woon huis nieuw worden opgeleverd. Het be hoort aan de familie Jb. Buis, die even als voorheen weer pension gaat hou den. lie woonhuizen van de heren L. Bakelaar en de familie Cornelissen- PlaatsniHii zijn reeds zo ver gevorderd, dat zii binnenkort ook betrokken kun nen worden. De 'lieer G. Dekker, wiens woning ook was verwoest, heeft zijn bouwt et-gunning destijds overgedragen aan dhr Ad Blok van d? Velde, die de nieuwe woning te De Koog gebouwd, inmiddels betrokken heeft. Mogen ook de andere woningen bin nen niet al te lange tlid herrijzen! V „TOT WEDERDIENST BEREID" Naar wij vernemen,' hoopt Het Masker u)i 26 Februari a.s. een opvoering te geven van liet bekende blijspel van Piet Mnssinkhof „Tot wederdienst bereid". Dit blijspel, dat zich tn de tegenwoor dige tijd afspeelt, is aan de vaste wal menigmaal met groot succes opgevoerd. Gezien het succes dat „Het Masker" met „Freuleken" heeft behaald, geloven wij. dat toneelliefhabbeis en liefhebsters weer een aardige avond wacht. ZON, MAAN EN HOOG WATER. De zon konit?8 Jan. op om 8,47; onder om 4.49. Maan: 14 Jan. V.M., 21 Jan L.K Hoog water ter rede van Texel: 8 Jan. 2,40 en 3,05. 9 Jan 3,34 en 4,04 10 Jan. 4,40 en5,09 11 Jan. 3,47 en 6,15. 12 Jan. 6,52 en 7,18. 13 Jan. 7.50 en 8.13. 14 Jan. 8,45 en 9,06.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1949 | | pagina 1