Cjrocn ^warLr Jexels in het harL, r exel, eiland met rijke historie Omvangrijk en uitstekend gedocumenteerd boek komt binnenkort van de pers vfL;' «f. Een cursus Jiu-Jitsu en Judo in 't FanfaregebouM Weg met de verkeerde koeien! Heeft U al loten van het „Witte Kruis"? VOENSDAG 21 SEPTEMBER 1949 TEXELSE iWiAim yd b l'Mn'Kld'jfl 'J/MOfl i'Jill Uitgave v h. Fa Langeveld De R007 boekhandel Drukkerij - Bibliotheek )en Burg - Texel - Postbus 1 1 - Tel 11 m)«X «jlb TJVOfl'Jg Verschijnt Woensdags en Z a c e r^ëlJIpH Rotrerdamsche Bank en CoÖp. Boerenlecfra.1** Bankrek Postgiro 65 2 Aboonetr.enrsprijs f 2,45 per halfj iA 3ï<iT iud II7 Het hoek over de historie van Texel ivaarop wij al zo lang wachten, zal, zo- ils wij reeds meldden, binnenkort van >p ie pers komen. Wij hebben verschillen- t 1 Ie fragmenten gelezen en ieder deel gal nis de verheugende overtuiging, dat lier uitnemend werk is geleverd. ■Het is geen geleerd boek geworden, liet :an door iedereen worden gelezen ;n edereen zal met groeiende belang-'tei- ing kennis nemen van de rijke inhoud. Iet is geschreven door de heer J. A. an der Vlis, een niet-Texelaar en toch, .ij weten, dat hij Texel beter kent dan Ivié ook. Zeer bescheiden heeft hij r.;in elatie tot het Gouden Boltje eens aan geduid met „ik ben maar aangetrouwd", .aal dat zo zijn, zijn werk is af En om iet niet posthuum te hoeven doen laar koop je weinig voor. dunkt ons .villen wij de schrijver nu al vast onze laak betuigen voor hetgeen hij door de ot standbrenging van dit omvangrijke ■11 uitstekend gedocumentec rde boek .ver de rijke historie voor ons, eilan- lers, heeft gedaan Voor ons. de „ras- ichten" en voor de grote schare van .aangetromwden". Voor de duizenden ei vrienden van ons eiland. Voor allen die lit boek zullen willen bezitten. Om er telkens opnieuw in te lezen en te ver nemen hoe onze ouders, onze groot,- nfoudera, onze voorvaderen hebben ge- lacht, gewoond, gestreefd, geworsteld soms en overwonnen! Ach, hier lag tooh ook wel een zeer laakbare taak, want hoeveel er ook over Texel is geschreven, een boek, zo- cefils hier is geschreven, ontbrak nog steeds. Het is het enige boek over de geschiedenis van Texel. En wij voelden tiet gemis Wij voelden het gemis als wij op een if andere toren bet. oog verlustigden in een schoon panorama van het dorp z -If t of soms van de omgeving alleen. Wij zagen de straatjes in kronkeling weg schuilen, wij zagen oude gebouwen en loednieuwe. En dan dachten wij: zie het een vergaat en liet. andere komt er hoe zal liet over honderd, vijfhonderd, luizend jaar zijn? Maar vreemd. zulk een gedachte liield ons nooit lang b'zig, steeds weer werden wij getrokken naar het verleden- Naar de romantiek of weer naar iet-g anders, naar het geheimzinui- e, waarin zoveel nog was gehuld- Je stond daar alleen op zo'n toren en je giste. Of je was er samen er- bepeins de wat de ander van het verleden ver onderstelde. Soms achtte je zijn mening zeer juist, dan weer lachte je hem vier kant uit. „Maar ze zeggen. kwam dan het verweer, „och ze zeggen...." En liet. verleden bleef zwijgen, de sluier bleef rusten, het geheim bleef bewaar'1. Je wandelde langs keurig aangelegd' asfaltwegen en men zei: Reken maar, dat liet hier vroeger hij dit winterweer anders was! Je zakte hier weg in (ie modder. Hier reed de postkoets, hier draafde de koerier. Hier stond eens een landhuis met de mooiste wandel tuinen Kijk, een schelp, een schelp in een tuin- wal! Ja, man, hier spoelde eens de zee!" Eensen verder komen wij dan niet- Wij weten er zo weinig van. Maar dat hoeft niet z0 te blijven, nu de liisto- ie van ens eiland aan de vergetelheid s ontrukt. Hoe? Op een paar regenachtige Za- erdagmiddagen? Of op een inspiratie- ijk uur op een zonbeschenen tuinwal? Neen, het is anders gegaan: de schrij ver heeft een rijstebrijberg moeten ver slinden om zjjn doel te bereiken. Hij heeft, het met Vader Tijd op een aecoord je moeten gooien en een groot deel van zijn tijd, vele maandenlang, verscheide ne jaren overbruggend, opgeofferd t"i met ijzeren wil, ja zo mogen wij 't noe men, zijn eenmaal genomen besluit door gezet Hij is geslaagd. Hij heeft de moeilijkheden, die hem kruisten, over wonnen. Glansrijk. Hij heeft bij zon-bc- schenen zomerweer en lichtende lente dagen ergens in een of ander gebouw in stad en dorp het oude, muffe arohievcn- materiaal doorbladerd, regel voor regel gespeurd naar alles wat hem van .nut kon zijn bij de samenstelling van zijn boek, voor de completering van de histo- i|'rie. Ontelbare uren heeft het hem gekost, maar hij ging er in op, hij kreeg er al méér zin in, waar iedere schrijver rusteloos door wil werken als hij ziel, dat het resultaat goed belooft te zijn. Iedere nieuwe bladzijde gaf meer moed en zo kwam dit boek tot stand- Steeds rijker, steeds interessanter, waar de ene lontdekking zo vaak een aanwijzing weer was voor een andere nog niet duidelijk 1 geworden zijnde geschiedenis. Uit hot 'leen ontstond weer het ander. En zo is W dit boek dan tenslotte stap voor stap ge- 1 groeiö. Eigenlijk benijden wij de schrijver, dat hij en niet wij, met genoegen op zulk een arbeid kunnen terugzien. Maar wie T' - Kï? T - t> onzer zon zich de tijd (0111 een van de voorwaarden, wellicht niet de belang rijkste, te noemen) hebben gegund? Wij houden zoveel van Texel en toch.... Enfin, „Dit. is een boek voor de Texelaars en hun vele vrienden" staat er in het voorwoord en zo wordt dit boek dan toch ook óns boek! E11 zo zu - l<en wij dan maar aannemen, dat. het mede geschreven is uit sympathie je gens de Texelse bevolking, jegens hun mentaliteit, hun gastvrijheid. En dat mag toon ook onze trots zijn! Zonder de houding, zoals die van de eilanders is, nu en door de eeuwen heen, zou alles wellicht heel anders zijn gelopen en daarom mogen wij zeggen: ook wij heb ben ons deel bijgedragen! Het boek is prettig leesbaar, de schrijver heeft 'n vlotte pen, hij schrijft niet voor professoren in de geografie of de theologie of de geschiedenis, hij schrijft, voor de gehele bevolking en iedereen zal zijn vreugde hebben in dit werk. Hoe afwisselend is dit boek! Voor ons ligt èeu tn ander over Texel en de zes vaart. Kom, laten wij er eens iets uit overnemen, de schrijver geeft permis sie. Het ontstaan van Oudeschild. Op de oudste kaarten van Texel uit de 2e helft van de 16e eeuw zal men vergeefs zoeken naar de naam van het dorp, dat tegenwoordig voor velen de eerste kennismaking met het eiland be tekent: Oude Schild. Terplaatse van dit dorp zijn op de kaarten alleen wa' paalSveringen ter bescherming van de dijk aangegeven. Men vindt er wel d' aarden schans, in 1572 op last van Willem de Zwijger ter verdediging van het Marsdiep opgeworpen. De Texelse zuid-oostelijke oever was toen nauwe lijks bewoond, men wist nu eenmaal dat daar „bootsgezellen' wel met minder goede bedoelingen aan wal gingen- Jacob van Neck Cornelisiz., eens be velhebber over de acht schepen, di° i.i 1598 zo'11 voordelige reis naar Indiö maakten en ook admiraal gedurende een niet minder voordelige tocht naai Indië enkele jaren later, leerde Texel reeds in zijn jonge jaren kennen. Hij was een der Raden van de Admirali teit en bezocht in die kwaliteit Texel en Vlieland herhaaldelijk. De vertegen woordigers van de admiraliteit hadden op het eiland een huis tot hun be schikking. Dit huis stond in Der, Burg. 'De afstand van Den Burg naar de dijk, waar de kapiteins aan wa! gingen, was langs de oude weg ruim een uur gaans. liet ligt in de rede, dat Van Neck gedacht, moet hebben over W huis voor de admiraliteit nabij de dijk De schilder WilLaert maakte om streeks 1618 een etsje van een paai flinke huizen met. Amsterdamse trap gevels aan de dijk ,,bij 't Schilt". Onge twijfeld waren dit. de nieuw gebouwde woningen voor de admiraliteit. Aan weerszijden van deze huizen is het dorp langs de dijk ontstaan. Reeds in 1630 werd er een schoolmeester be noemd en in 1650 bouwde men het ty pische zeemanskerkje dat ook nu nog in al zijn eenvoud een sieraad van 'iet dorp is. De Westfriese steden hadden er geld voor bijeengebracht, Tromp en De Ru ij ter begiftigden het. met kope ren kaarsenkronen, die nog in 't kers je hangen en waarop schilderijtje met hun wapen en de jaartallen 1678 en 1677 zijn aangebracht. Uit het oudste boek van de diakenen blijkt, dat in het plaatsje een opge wekt. godsdienstig leven heerste en dal de gemeente zich een eenheid voelde Regelmatig werd het Avondmaal ge houden en men beijverde zich om nood druftige lidmaten geldelijke bijstand te verlenen. In de Schans woonden toen soldaten met hun gezinnen. Als daar TEXELSE MARKT Den Burg, 19 Sept. 1949. Aangevoerd 84 schapen f40-f65. 60 lammeren f 30-1'45. 27 rammen f70-fl50. 18 big gen f 45-f 70. 3 koeien f 459-f 650- Voor de levering: 71 schapen, 9 koeien en 3 nuchtere kalveren. GESCHENKEN VOOR DE LANDBOUWSCHOOL. De Landbouwschool heeft van Jan Ham, kunstschilder te Utrecht, een schilderij ontvangen voorstellende Landbouw op Texel. Het is een gezich; vanaf de Eierlandse duinen op de Wit te Hoek met De Cocksdorp op de ach tergrond- De -schilder heeft hierin het typisch Texelse weten te treffen, na tuur en cultuur naast elkaar. 11e kunst werk werd aangeboden als dank vooi de gehouden tentoonstelling van zijn werken van 2 tot 14 Aug. jl. Verder heeft de oud-Texelaar, de hner H. W. Dalmeijer te Bloemendaal de Landbouwschool een microscoop met 40 preparaten aangeboden. Hiervan hoopt hel hoofd der school met zijn leerlingen een dankbaar gebruik te maken. Sportschool J. Kuilman uit Schagcn hoeft. Zaterdagavond in ..Gasino" een zeer geslaagde jiu-jitsu en judo de monstratie gegeven. De belangstelling hiervoor was niet onbevredigend en de toeschouwers hebben genoten. Na al- loop gaven zich 25 Texelaars op a s deelnemer aan de cursus, die binnen kort. in het. Fanfaregebouw te Den Burg zal worden gehouden. De avond stond O.I.Y. dhr Kuilman, die de aan wezigen hartelijk welkom heette, in 't hij-zonder burgemeester Rehorst. Wij merkten ook op dhr Smit, opperwacht meester van de Rijkspolitie De heer Kuilman wees er in enke'e woorden op, dat. de beoefenaar van de ze sport anatomische kennis moet be zitten, hij moet op de hoogte zijn van het spierenstelsel, de bloedsomloop ctc- Hierop werd met de demonstralie be gonnen, waaraan dhr Kuilman zelf en en gezelschap dames en heren-cursis ten deelnamen Eerst werd op voor beeldige wijze liet zgn. valbeken ge demonstreerd Vrije koprollen, koprol len over een zgn. bok, over twee bok- Tiet op ons eiland gedurende het sei zoen 1948-1949, dus van Mei 1948 tot eind April 1949, ingevoerde vee ver toonde niet minder dan 10 pet. reactie! Wanneer men nu weet, dat het hier bijna 500 runderen betrof, dun Aveet men ook, dat bijna 50 reactiekovien naar Texel werden verscheept! Er zijn dus veehouders op Texel, die eerst alle mogelijke moeite gedaan heb ben om ten vrij bedrijf te krijgen en nu maar heel rustig naar 'de vaste wal gaai, en daar reactiekoeien kopen! Is het niet bedroevend, dat, nu wij Texel na vele jaren intensieve bestrijding eindelijk vrij gekregen hebben, er nu veehouders zijn die maar lukraak kopen en daar door het bereikte resultaat weer onge daan kunnen maken? Aldus schreef het bestuur van de Ver. Texel tct bestrijding van de tbc onder het Rundvee en andere veeziekten in maandblad „Ons Contact". Het kopen met verklaring raakt ge lukkig meer en meer ingeburgerd en een trompetter overleden is, ontvangt de weduwe van het kerkje ondei-steu- ning. Merk vaar ig is, dat in de oud. te- boekjes Aan de kerkeraad het dorp 'l Schel wordt, genoemd Waarschijnlijk is de naam verwant met schelp en noemde men het dorp naar een sclie.- penbank voor de kust. In de gevel van het kerkje komt een steen vooi met du inscriptie ,/Kerekmeesters hebben he; huis ten noorden uitgebreid en Jacob Vëldhuys heeft de eerste steen geleyt 1740 De uitbreiding wijst op een be langrijke groei van het dorp in de 18? eeuw. Hen Helder overvleugelt Oude Schild. Toen in 1825 het Noord-Hollands ka naal gereed gekomen was, had het ei land zijn betekenis voor de scheep vaart volkomen verloren. Honderden jaren lang wachtten vooral in voor- en najaar schepen op de rede tot een gun stige vind de mogelijkheid van uitzei len bood Oude Schilders voeren dan met kleine scheepjest „klaamiakers" genoemd, af en aan en verkochten te gen contante en goede betaling op de wachtende schepen, melk. eieren, vlees, vis, groenten, vruchten, ja alles vat tot de dag-dijkse consumptie behoorde. Ook voo!' de zeilmakers, de timmerlui en de smeden was altijd Avat aan ie scheepvaart te Aerdienen, voora! na 'n ZAvare storm. De tijden veranderden. Oude Schild telde 'n 1828 nog 1500 a 1600 inwo ners, omstreeks 1850 Avas dit aantal tot 853 (teruggelopen. De aanzienlijkste huizen vielen onder sïopershanden. De meeste loodsen verlieten het ei land en de kapiteins, die vroeger op Texel woonden, vestigden zich meer m meer te Amtserdam. Waar was de tijd. dat in het web a rende Oude Schild schippers en matro zen in do vele herbergen struiven aten besproeid met bier en brandewijn? Eens waren er meer en mooier win kels dan ui Den Burg, eens pochten de Oude-Sohilders op hun bestrating, tei- wijl men in de andere dorpen nog door het zand ging. De gouden dagen war n voorgoed voorbij. Dit hork van 320 pagina's is op uit stekend houtvrij papier gedrukt. iu een zeer fraaie geheel linnen band met goudstempel en 16 blz. illustraties op kunstdrukpapier. Prachtig werk ook van de uitgever- Dit boek zal, ge zien zijn waarde, tegen zeer aanlokke lijke prijs .verkrijgbaar zijn nl. voor f8,90. (Reeds nu is bij de Boekhandel Parkstraat en de Firma Reij de gele- Dadelijk na de verschijning zal het ge leverd worden. Daar de oplage uiter aard beperkt, is, kunnen wij slechts de raad geven tijdig door intekening op een exemplaar beslag te leggen). praetisch is het zo. dat behalve uit een klein gedeelte van Brabant, men voor de vrije koeien uit geheel overig Neder land, een verklaring kan eisen. Een koe zonder verklaring is haast zeker oen reageerder, aldus de Directeur Prov. Gezondh. Dienst v. Dieren, D. Rempt in een uitvoerig artikel over de betekenis van verklaringen. De zgn exportverklaringen op blauw groen papier gedrukt en bestemd voor reactievrije koeien die naar het buiten land gaan) zijn voor de binnenlandse handel van nul en gener waarde. Deze worden door de Gezondheidsdienst niet erkend! Hij geeft de volgende raad: t. Koop slechts koeien met geldige verklaringen (kijk of de nrs van koe en papier kloppen en of de verklaring niet te oud is! De verklaringen zijn 10 dagen geldig.) 2. Een tbc-vrij bedrijf (ook wel wit bedrijf genoemd) mag slechts koeien ko pen met witte verklaringen. 3. Een reactievrijbedryf (wit-groen be drijf) mag koeien kopen met witte of witgroene verklaringen- 4. Een bedrijf waar nog reageerde'-:; zijn (rood bedrijf) mag koeien kopen me: witte, witgroene of rode verklaringen 5. Geeft uw aankopen binnen 3 dager, door aan uw dierenarts en vult op di achterzijde van de verklaring uw naam en adres in! Zorgt dat de dierenarts de ze verklaring in zijn bezit krijgt, want de dierenarts stuurt 9eze verklaring door naar de Gezondheidsdienst en wij houden hiervan aantekening op uw tu be reulinatiestaat. GROTE BELANGSTELLING. De ..Kilima Hawaiians" en de andere sterren zullen over gebrek aan belang stelling niet behoeven te klagen: de zaal is al bijna g-heel uitverkocht. Blij kens de adv. zijn er nog'enkele kaar ten verkrijgbaar en wie genieten wi! van een schone avond doet goed even eon plaatsbewijs te kopen! STROPER GESNAPT. Een roetdonkere nacht (\an vorigs week Vrijdag up Zaterag' bracht enig onrust o.ider het stropersgilde van ons eiland. Eigenlijk is liet nog wat vropg voor h n jaar: de konijntjes zijn nog niet erg mollig, maar een bewoner van i Den Hoorn kon zich niet. langer bc- i dwingen en gewapend met de bekend, .--tropcrsatlributen, lichtbak, jutezak on vinnige hond, trok hij er op uit. Het ging best en dat viel te verwachten, waar 't. in de duinen en dennenbossen wemelt van de konijnen- Na korte tijd had hij al 25 konijnen verschalkt De. zou dus een beste nacht worden, maar als de man zo heeft geredeneerd, iieefi hij buiten de zeer actieve politie gere kend. In het Natte Vlak liep hij in de armen van de politie, die de konijnen in beslag nam en de stroper verbali seerde. AFREKENEN S.V P. Ten einde de stand van de actie Oo te maken, verzoekt het bestuur van .,Hei Witte Kruis" alle Texelaars, die loten onder hun berusting hebben, deze ten spoedigste te willen afrekenen aan liet adres der administratie: Wilhelminalaan 45, Den Rurg-Tcxel. De nog nlet-ver- kochte loten kunnen dan gebruikt wor den voor de verkoop aan de vaste wal. jes. (Een cursist ziet kans zonder zijti i-uggewervel te breken over tien bok jes te duikelen!) Losse buikworpen, sohonderval. Daarop werd stevig ge vochten om een bal, waarhij twee jiu- jitsu-beoefenaars 't elkaar zeer lastig maakten en in de moeilijkste posities brachten. De jongelui oogstten veel bij val. Heel aardig was ook de demonstra tie, waarbij een onverhoeds aangeval len persoon zich verdedigde Hij rukte zich los uit een polsgreep, bevrijdde zich van de aanvaller, die hem na ir de keel vloog. Hij wist de aanvaller meteen in zodanige positie te brengen door het aanleggen van een klem, dat deze meteen uitgeschakeld werd. Be paald gevaarlijk leek de man, die met een dolk aanstormde, maar de jiu-jitsu- kenner had niet de minste moeite om liet wapen uit de hand van de aanvaller 'e schudden. En zo was er deze avond meer, wat getuigde van het grote nut, die de jiu-jitsu en judo sport biedt, Het zie! er naar uit, dat deze sport zich ook op Texel zal gaan verbreiden. Bij de demonstratie kwam duidelijk naar voren, dat de dames, die de jiu jitsu verstaan, niet. voor de poes zijn. Enige malen werd men uit het publiek uitgenodigd in het strijdperk te tre den tegen een van de vertegenwoordi gers van het zwakke geslacht, maar niemand dorst de stoute schoenen aan te trekken en zich met de dames te meten. Tijdens het bal (o.l-v. Craanen's Band), toen de dames-jiu-jitsuers hun sportkleding voor het bairokje hadden verwisseld vertoonden de heien ge lukkig minder schroom tot de danns toe te treden, maar, toen stelden zii zich als partner voor en niet als tegenstan den- die er op uit is, de ander te vloeren. OPENBARE VERGADERING van de Raad der gemeente Texel op Vrüdag 23 September 1949. des namiddags om 2.30 uur len ge meentehuize. Texel, 15 September 1949. De Burgemeester van Texel, Mr. G. D. REHORST. 1. Notulen. 2. Ingekomen stukken en inededehn ■gen 3. Benoeming, wegens periodieke af treding, van leden van de adviescom missie, ais bedoeld in artikel 8, eerst', lid, der Woonruimtewet 1947. 4. Benoeming van een Onderwijzer aan de openbare lagere school te De Koog 5. Verlening van eervol ontslag aan de heer A. J Zwaai, als onderwijzer aan de openbare lagere school te De Cocksdorp 6. Restitutie van woninghuur aan de lieer A. Dros Pzn., te Den Burg. 7. Aanbieding accountantsrapport N- V. Texelse Electriciteitsmaatsohappij over 1948 (waarin balans en verlies- on winstrekening), alsmede van het jaar verslag. 8. Stemming over eleetrificatie var. enkele gebieden, eredietveriening van de bestelling van de materialen daar voor, alsmede algemene invoering van het 5 cents tarief voor de huidige af nemers volgens tarief F en van een uni form tarief voor grootverbruikers van krachtstroom. 9. Vaststelling van een monumenten- verordening. 10. Uitgifte in erfpacht van een pei- reel grond aan de heer C- H. F. Duin te Den Burg 11. Behandeling beroepschrift Ir. P. Kuiper te Amsterdam tegen een afwij zende beslissing van Burgemeester en Wethouders op zijn verzoek om vergun ning tot het bouwen van een schijjif; te De Koog. ,,,„1 12- VooHtel. van Burgemeester en Wethouders hen te machtigen tpt,„aan stelling van een ambtenaar vppfli^oi- ale gelegenheden, in de rqtjfl van adjunct-commies 2e klasse, (jflqj-Yfejlde f2300 tot f2800, 5 jaarlijkse npript mke verhogingen), ingaande 1 Ja'm^j^BO; indien geen volle dagtaak, ^Jaru^ppar oproeping te plaatsen, prppfjijflj een jaar. STEMMEN BIJ VOLsjfo&lj^.'1,] Burgemeester en Wethoudèra dcrtige- m een te Texel brengen ter 'Remise toni belanghebbenden, dat tot en'«niefc'fil De cember a.s. ter secretarie dtezérbgjaikeen- te kosteloos verkrijgba^hzijn/daifoftoiu- lieren \roor de verzoekschlmfttf'i «itXm by volmacht te mogen stefmnen. vllox mm De gelegenheid daaiitoel» id nl openge steld voor de kiezer,-.wiens:.; wmtkzaan'- heden medebrengen,'ïÖHti ihy«"Herhaalde lijk of althans in heY^gedéeMe**aóh het .jaar, waarm een stenanUtog L«M1 i werk zaam pleegt te zijn ftowïténJde' gemeente, waar hij op de kiezerslijst «fë geplaatst D° echtgenote vari de lcfezéri' (We in «dei- gelyke Mpstandighedpn bwrkeertf-! 's eveneens bevoegd' bij 'volmaoh? teTstem- men. voorzover fcy"MètKtiemJiTT>'(Jèiir?gel buiten de gemeente verblijft/'- .hunt* Texel. 20 September/ 1949/m Burgem. en1 WetWbüddrs voornoem4, De Burgemeester''Mr^OU D;'REH«0RST De Secretariat,1 "R1 BEEMRTERBOER. rmbno lino// frog mn-jO

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1949 | | pagina 1