(jroen c2wartsJ~exeh in het hartL,
:.M. komt belangrijk tegemoet bij
lectrificatie van nieuwe gebieden
Nieuwe bonnen
erl(
TffiACir SEPTEMBER1949
■mt
ee.
Is s
ynb
Cen week ging voorbij
Alleen de motorcursus
bij
gaat door
Uit de historie van Texel
Van eerzame zeelieden en
Misdadige schuimers, die op het Galgenland
gevonnist werden
7-TS7-7
:al
•liter
lerk
pre i
1011(1
ge
1
kuni
l
am.
I, w
ie o
el v
:ste;
tEXELSE
63e JAARGANG No. 6360
COURANT
ivc v.h. Fa Langcveld De Rooj
handel - Drukkerij - Bibliotheek
Burg Texel - Postbus 1 1 - Tel 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rotterdamsche Bank en Coop. Boerenleenb.
Postgiro 652 Abonnementsprijs f 2,45 per halfjaar
t belangrijkste punt op de agenda
de gistermiddag gehouden zitting
de Texelse Gemeenteraad was wel
een over de T.EjM. ter sprake werd
acht- B. en W. lichtten de vroed-
p uitvoerig in door eén uitgebreid
advies, waaruit wij hieronder een
nder laten volgen:
April jl. werd besloten de verdere
Jreidir.gen van liet net der N-V.
®J' M. stop te zetten. Algemeen werd
Teurd, dat een dergelijk besluit g"-
en diende te worden. B. en W
st.
eeu
ien met betrekking tot een aantal
henr
'ge!
en
en
!ft
eden onderzocht in hoeverre in
lalde gevallen alsnog tot aanslui
zou kunnen warden overgegaan-
gebieden waren: Vuurtorenweg.
Ti-dkaap, Bargen, Mionterglop,
5 'fcfdweg-Holl. weg. ..Oorsprong".
t jkhuizen en „Sebastopol").
t.geJet bleek dat bijna nimmer 'n sluiten-
fcxploitatie kon worden bereikt, boe-
li in de meeste gevallen de tekorten
e'elèinLg werden begroot, dat het zoeken
r een oplossing om tot electrifieatie
)a:u omen, niet bij voorbaat als hopeloos
oefde te worden aangemerkt. De T
besloot in de tekorten bij te dra-
tot een maximum van 25 pet- van
door de betreffende afnemers op te
iroljngen vastrechttarieven met dien
link
on<
tande, dat voor de berekening van
tekorten het afsehry vingspercenta-
op de kabelnetten zal worden ge
il op 3 pet. De rest moeten belang
eenden suppleren (aanvullen',
tusi .angezien in de algemene kosten in
geheel geen bijdrage wordt ge-
agd en bovendien de tekorten eerst
oeven te worden gesuppleerd indien
voor zover zij 25 pet. van het ge-
n |irde vastrecht te boven gaan, komt
er in de practijk op neer dat liet
rijf afstand doet van de winst op
r ij stroonnerkoop. Zoals gebleken.
®mt. Je T.E.M. ook in ander opzicht
it. p coulant standpunt in. He, bedrag
ermede het bepaalde tekort de be
ier j-lde 25 pet. overschrijdt, za! door de
lenjemers moeten worden bijgedrag n,
'erl evenredigheid van de door hen ver-
Öuldigde vastrechttarieven.
,!!n meerdere gevallen kon tot een be-
Hligende oplossing worden gekomen,
het dan ook dat de doorslag soms
rd gege ven doordat, de TEH bet rid
s door een soepele houding het druk-
n van de kosten mogelijk te maken
door de belanghebbenden zelf de
uven te laten graven en doer de ka
le door het land te leggen in plaats
n langs de weg. Degenen, van wie
n extra bijdrage zal worden gevraagd
nen zich daartoe voor de duur van
jaren te verbinden en er genoegen
j)§.*de te nemen dat onder de ontvang-
n liet vastrecht volgens het FK-ta-
f (dus het verhoogde vastrecht bij
u slroomprijs van 5 ets. per KWh)
rdt berekend.
De bovengenoemde netuitbreiding -n
Hen de navolgende bediagen vor-
Vuurtorenweg (21 perc.) f20,275,
Xoordkaap (4) f3,680.—;
Bargen (5) f 9,290,(met extra by-
age der aangeslotenen);
Mienterglop (7) f9,778,
Hoofdweg-Holl. weg (15) f27,200,—
et extra bijdragen der aangeslotenen;
„Oorsprong" (2) f 5,400,met extra
jdrage der aangeslotenen;
Spykhuizen (5) f10,100.
Sebastopol" (1) f2,300,—
jdrage der aangeslotenen;
Totaal f94,023
met extra
Bij het, opstellen van bovenstaande
rrekening is uitgegaan van de ver-
iderstejling dat alle daarvoor in aan-
erking komende panden worden aan
sloten. Mocht een of meer aanslui-
ngen niet tot stand komen dan heeft
t vanzelfsprekend een ongunstige in-
oed op de bijdrage van de overige af
nemers in het betreffende gebied
In het algemeen kunnen we met be-
ekking tot de extra bijdragen nog roe
delen, dat het in de bedoeling ligt.
ize te laten vervallen, indien de be-
"yt'suifkonisten in de toekomst zo
ochten worden, dat redelijke winsten
inden worden gemaakt. Voorlopig zal
J-liter aan de dekking van de genoemde
edragen de hand moeten worden ge-
ouden.
In de gebieden Spang (bijdrage op te
rengen door 19 afnemers f 1597,10) en
aftc Hal en De Veen (bijdrage op te
lt rengen denr 8 afnemers f 740) geeft
u en berekening zodanige ongunstige
vploltatieuitkomsten, dat geen oplos-
I ng kon worden gevonden. Aansluiting
an deze gebieden zal daarom tot onze
f pijl vooralsnog niet kunnen plaats vin-
en.
B- en W. stelden voor in d" aandeei-
oudersverg. te. doen stemmen vóór het
erlenen van een machtiging aan de di-
ecteur tot:
a. liet bestellen van de voor de uit
breiding benodigde materialen ten be
drage van ongev. f 94000,
b. het aangaan van een of meer geld
leningen met de gemeente Texel tot 'n
bedrag van ongeveer f 102,000onder
dezelfde voorwaarden ais waaronder
deze gelden door de gemeente Texei
zullen worden geleend;
c. het aankopen van ongev. 60 m2.
grond van dhr A. Saai nabij De Cocks-
dorp v d. houw van een transformator.
Met betrekking tot de stroomtarievcn
werd op 5 Nov. 1948 het besluit geno
men om ter bevordering van het eleetr.
koken de stroomprjjs te doen verlagen
van tot 5 et. per KWh, onder ge
lijktijdige verhoging van het vastrecht-
tarief.
Nu uitbreiding van machinevermogen
der eleetr. centrale door de binnen
kort te verwachten levering der beide
bestelde generatoren zeer spoedig ver
wezenlijkt zal zijn, is het volkomen ver
antwoord door liet maken var. propa
ganda liet gebruik van electriciteit te
stimuleren, aangezien straks een ruim
reserve-vermogen aanwezig zat zijn. De
algehele invoering van het PK-tarief
betekent over de gehele linie geen
prijsverhoging, omdat verwacht wordt
dat aan vastrecht en aan stroomgelden
ongev een gelijk bedrag zal binnenko
men als thans hij tarief F het geval is.
Wel zal voor de kleinere verbruikers
van enige prijsverhoging kunnen wor
den gesproken, doch hiertegenover
staat een overeenkomstige verlaging
voor de afnemers met een groter ge
bruik. Reeds bij het totst-mdbrengen
mui nieuwe aansluitingen werd de afne
mers de keuze tijssen de beide tarieven
niet meer gelaten. De bewoners van
De Westen, Westermient, de Duinweg,
enz- zijn alle afnemers volgens het FIv-
lar.ief. Bij de berekening van de vasi-
rechtopbrengst in de gebieden, waar
van de ticetrificatie thans wordt voor
gesteld is eveneens van het. 5-eents ta-
ripf uitgegaan.
Eén tarief voor krachtstroom.
Tot op lieden hadden de verschillen
de grootverbruikers van krachtstroom
allen verschillende tarieven, liet is dui
delijk, dat liet laten voortbestaan van
een dergelijk stelsel van individuele ta
rieven ongewenst is. Indien zich gega
digden voor het afnemen van belang
rijke hoeveelheden krachtstroom aan
melden, moet zonder meer een tarief
kunnen worden aangeboden. De Raad
van Commissarissen besloot het navol
gende larief ter invoering aan te bie
den:
Tarief voor buiten de speruren:
de eerste 10,009 KWh afgenomen per
kalenderjaar a 7 cent;
de volgende 10.000 KWh afgenomen per
kalenderjaar a 61/* cent;
de volgende 10,000 KWh afgenomen per
kalenderjaar a 6 cent;
de volgende 10,000 KWh afgenomen p:r
kalenderjaar a 5cent;
alle verdere KWh afgenomen per ka
lenderjaar 5 cent.
Minimum afname per kalenderjaar
10,000 KWh.
B- en W. verzoeken te stemmen vóór
de invoering van bovenstaand tarief
voor de levering van krachtstroom aan
grootverbruikers per 1 Juli 1949.
Mo n umenten zorg
Enige tijd geleden, aldus het pré-
advies, is door de Rijkscommissie v ooi-
de Monumentenzorg een bezoek ge
bracht aan de Waddeneilanden en daar
bij alzo ook aan onze gemeeni Dooi
de Commissie zijn verschillei-.de ge
bouwen en ibizonderheden van meerdere
of mindere monumentale waarde be
zien en1 het is haar daarbij gebleken,
dat liet aanbeveling verdient dergelijke
monumenten van geschiedenis en kunst
of van landelijke bouwkunst, die op
Texel nog aanwezig zijn, te beschermen
door een plaatse-lijke verordening. De
Commissie verzocht de tot standko-
ming van een gemeentelijke Monumen-
tenverordening wel te willen bevorde
ren. B. en- W. kunnen zich met de ziens
wijze vin genoemde Commissie geliee1
verenigen- Immers maar al te vaak be
laag komt. het voor, dat bouwwerken en
andere zaken van historische waarde
tengevolge van handelingen of ver
zuim van de huidige beheerder, die zich
voor dergelijke zaken niet interesseert,
nf de kwestie alleen uit zakelijk en fi
nancieel oogpunt wenst te bezien, ver
loren gaan of onherstelbaar worden be
schadigd of verminkt
Onverantwoorde verbouwingen of
slopingen moeten worden voorkomen
De bouwverordening der gemeente is
daartoe niet toereikend, waarom B en
W voorstellen tot vaststelling ener Mo-
numentenverordening te besluiten.
Besloten werd aan dhr C. H F. Duin,
aannemer alhier, 510 ni2 gemeente
grond, geiegen aan de geprojecteerde
verbindingsweg tussen Schildereind en
Slingerweg in erfpacht uit te gever-
Voor de duur van 15 jaar.
Wij hadden deze week
Toch zeker niet te klagen
Over gebrek aan nieuws
't Kwam bijkans alle dagen.
We kregen al direct
't Bericht Devaluatie
Dat gaf me een gepraat
In heel de lieve natie.
Ik heb niet veel verstand
Van stijgen en van dalen
Maar 't slot zal wel weer zijn.
Dat Sijmen moet betalen.
De troonrededit jaar
Was ook niet optimistisch
Helaas is ieder mens,
Een beetje egoïstisch:
Als 't om betalen gaat,
Zijn we niet thuis, m'n vrinden,
Maar troost u, fiscus weet,
U straks heus wel te vinden.
't Ziet er dus donker uit,
Dat hebt ge reeds vernomen.
Zo óók in de natuur,
De hèrfst is weer gekomen.
De lamp gaat vroeger aan,
De nachten worden kouder,
Ge ziet, ook dit jaar wordt
Gestadig aan weer ouder.
Wij mensen evenzeer,
De tijd weet van geen wachten,
Ons leven gaat voorbij.
Gelijk als een gedachte.
Laat ons dan deze tijd
Maar steeds benutten, vrinden,
Om 't beste voor elkaar
En voor ons zelf te vinden.
Laat ieder om zich heen
Een beetie zonn'schijn brengen,
Dan maakt het niet veel uit.
Of d' avonden al lengen.
HUIB DE RIJMELAAR.
TEXELSE KONIJNENFOKKER
WON BEKER.
•De bekende Texelse konijnenfokker,
dhr J. Stiekema, heeft al het! wat tri
omfen verworven t>p tentoonstellingen
waar de fraaiste inzendingen om prij-
zijn kampten, maar de eer, die hem vo
rige week Vrijdag op de grote land
bouwtentoonstelling te Purmorend ten
deel viel, stijgt ver uit boven de vorige
successen: hij won met zijn 3-jar'ge
Franse Hangoor-ram de beker, uitge
loofd voor de mooiste inzending. Dat
wil wat zeggen als wij nagaan dat »*v
wel 330 konijnen om die ^rote prijs
streden. Dhr Stiekema heeft van het
fokken met Franse hangoren blijkbaar
kaas gegeten, want deze zomer we* a
zijn jonge voedster op de door ,.Kotex"
alhier georganiseerde tentoonstelling
nummer een. De overkanters zullen wel
gezegd hebben „op Texel kunnen z y
meer dan toeristen charmeren!"
"Onze hartelijke gelukwens!
Het aantal deelnemers voor de cur
sussen op landbouwkundig gebied valt
hard tegen- Alleen de motorcur.us
waarvoor zich vijftien liefhebbers heb
ben aangemeld, zal doorgang vinden
Met het oog op emigratie hadden wij
voor de curus Engelse taal wel flinke
belangstelling verwacht, maar hiervoor
meldden zich slechts vijf man, zodat
ook deze vervalt, alsmede alle andere 7
cursusson, waarvoor telkens slechts 3
gegadigden .waren. Vorig jaar had men
meer succes, want toen werden d'i
cursussen gehouden: motorkenni
boekhouden en veeverloskunde.
van 25 Sept. tot en met 8 Oct. 1949.
Voedingsmlddclenkaurten 909
321 vlees (A B D) is 100 gram vlees
322 vlees (A B) is 300 gram vises
323 vlees (D) is 100 gram vlees
324 algem. (A B D) is 250 gram rijst
326 algi-m. <iA B) is 200 gram kaas of
250 gram korstloze kaas
334 algem. (D) is 100 gram kaas of 125
gram korstloze kaas
(De letters achter de bonnummers g--
ven de kaarten aan, waarop de betref
fende bonnen voorkomen).
Bonkaarten ZA, ZB, ZC, ZE. MD, MH
911 (bi.j7. arbeid, a.s. moeders eu zir-
kcn).
Geldig zijn de bonnen gemerkt niei
de letter A.
Bovenstaande bonnen kunnen reeds
op Vrijdag 23 Sept. 1949 worden ge
bruikt,-
De niet-aangewe,zen bonnen 304, 305,
308. 309, 310, 311, 313, 315, 316. 317, 318
en 319 kunnen worden vernietigd.
WANNEER MOET IK NAAR HET
DISTRIBUTIEKANTOOR
Met ingang van 26 September a.s. zal
de Distributiedienst voor het publiek
geopend zijn:
Den Burg, Nieuwstraat., op Maandag,
Dinsdag en Woensdag van 8,3012 en
1416,30 uur.
De inleveringsdag van de textielhan
delaren is gesteld op de Woensdag van
de eerste inleveringsweek.
176 GEGADIGDEN.
Rusthuis „Irene" behoeft heus niet
met een directie-vacature te sukkelen:
op de oproep tot sollicitatie naar da
betrekking van directeur en directrice
hebben niet minder dan 176 echtparen
gereflecteerd.
BAAT ZE SELECTEREN.
Blijkens een adv. in dit. nr. stelt de
Coop. P.T.V. Texel de pluimveehouders
in de gelegenheid hun kipper gratis te
laten selecteren. Deze selectie za! wor
den verricht door de Rijkspluimvee-
consulent.
TEXEL IN ZAANDAM-
De kunstschilder P. Clijk, die deze.
zomer Texel bezocht en er gewerkt
heeft, etaleert thans in zijn kunsthan
del aan de Gedempte Gracht te Zaan
dam enige aquarellen van ons eiland.
(Den Hoorn, Oudeschild en Oosterend)
VISAFSLAG OUDESHILD.
Aangevoerd van 12 t.m. 19 Sept. 1949:
209 kg bot; 2043 kg garnalen; 14 lig
kaan; 123 kg kabeljauw; 20 kg rog; 848
kg schar; 10383 kg schol; 200 kg pa
ling; 359 kg poon; 784 kg larhot; 3268
kg tong 1945 kg wijting.
Het binnenkort van de pers komen
de boek over de historie van ons eiland
werd in uirig nr. uitvoerig besproken.
Wij weten nu. dat dit boek er niag zijn.
dat het zijn geld waard is, dat het als
geschenk ook ten zeerste geapprecieerd
zal worden.
Texel, omspoeld door de zee, heef
zoals vanzelf spreekt, veel met de
scheepvaart uit te staan gehad. Het
woord l'exel was over heel de aardbol
een bekende klank. Een prettige klank
voor wie wist, dat daar een goede
boodschap verwacht kon worden, maar
'n onzalige gedachte bracht het degene,
die op da: eiland gevonnist zou wordm
wegens een of anderjflisdrijiOve
die scheepvaart en wat verder hier n
de kern werd gezegd, nemen wij uit het
boek nog een kort stukje over:
Justitie op het Galgenland.
Het leven aan boord der schepen was
niet gemakkelijk. Vooral als men wek n
moest wachten op gunstige wind k-wa
men vechtpartijen onder de schepelin
gen voor. Soms werden de schuldigen in
de boeien geslagen of ze werden aan de
mast te kijk gezet, daaraan verbonden
met een mes dat door de hand gostok-n
was.
Men riep bij ernstige gevallen de
hulp van de kapitein- of luitenant-ge
weldige der admiraliteit in, die in Oude
Schild woonde en die in veel gevallen
het laatsie woord bii de uitvoering van
een vonnis sprak. Jacob Bicker Rave,
een Amsterdams regent uit het midden
der 18e eeuw, vertelt in zijn dagboek,
hoe de. achtste Mei 1704 aan verschillen
de muiters op Texel justitie werd ge
daan. Een jaar tevoren hadden zli deel
genomen aan de overmeestering van de
Oost-Indië-vaarder ..Neyenborg", ter
hoogte van Kaap De Goede Hoop. Me
het buitgemaakte schip waren zli naai
West-Indië gezeild, ze maakten daar
goede sier, maar werden tenslotte ge
vangen genomen. Men bracht hen naar
Holland terug, waar de vier hoofdschul
digen aan de galg hij de Hoge Berg op
Texel werden opgehangen. De minder
schuldigen werden gegeseld en ook de
nodige brandmerken werden uitge
deeld. De vier boosdoeners stierven zon
der enig berouw, het had weinig ge
scheeld of een van hen slaagde er in
om dé scherprechter naar de andrre we
reld te helpn. Tot vier maai toe trachtt'
hij de beul van de leer te trappen en met
hem naar beneden te vallen. Dat zou een
zware val geweest zijn „also de Texel",-
galg seer hoog is, dat men deselve van
drie uur ver uit zee kan zien".
Dit girmvelyk relaas is niet. geheel in
overeenstemming met de feiten Een u-
rificatie heeft uitgewezen, dat de rech's-
pieging heefi plaats gevonden by Den
Helder. Men was in Holland echter ge
woon te spreken over ..in Texiof „ine!
Texel" en bedoelde daar dan mee dr
ankerplaatsen bij liet Marsdiep. Hier
door is Raye klaarblijkelijk misleid. Me<
kan veilig aannemen, dat echter op het
eiland zelf meermalen "xecuties hebben
ptaats gevonden, want de meeste sche
pen lagen óf achter de Hors hij Den
Hoorn óf op de Vlietev voor Oudeschild
en Oosterend. Zachtzinnig was men niet
in die dagen- De gehangen-.n werden
met beugels vastgeklonken „om lang lot
een exempel te blijven hangen". Op !e
derde September van hetzelfde jaar
werd voor de tweede maal justitie aan
oproerige schepelingen gedaan. Vier
werden er toen geradbraakt, negen ge
hangen en met geselingen en brandmer
ken werd kwistig omgesprongen
Het Galgenland aan de Hoge Berg,
waar zich heel wat lugubere taferelen
hebben afgespeeld, heeft tot op deze
dag zijn naam behouden. >Dc roman
tisch gestemde vreemdeling dwalend
door het bosje en wandelend langs het
Sandershuis naar Den Burg, zal zich
moeilijk kunnen voorstellen, welke gru
welijke tonelen zich daar afgespeeld
hebben. In dezelfde tijd als waarin bo
venstaande executies plaatsvonden,
moesten Texel's vroede vaderen trou
wens verordineren, dat het verboden
was om Uiken van gestorven scbepelln-
...oude huisjes, zoals deze zyn er
niet zo veel meer
geil heimelijk des nachts aan de Texel
se wal zonder kist en enig ceremonieel
te begraven. Een matroos was toch ook
ecu mens'.
Scheiien werden zeilklaar gemaakt.
Het zeilklaar maken van een vloot
was voor de eilanders een gebeurtenis
van belang. Schepen met victualiën
kwamen van Amsterdam Hoorn Medetn-
blik en Enklinizen. Adviesjachten voe
ren af en aan voor het overbrengen van
berichten. Soms moest men lang wach
ten op een gunstige wind en het ligt
voor de hand, dat Janmaat toen dikwijls
aan wal is gegaan om verpozing te zoe
ken. In enkele reisbeschryvingen van
vreemdelingen, die vanuit ,.het Texc'
naar verre landen voeren, leest men
klachten over slechte logementen en ho
ge pry'zen in 't Schil, maar er zyn ook
getuigenissen, die lie wijzen, dat men er
uitsteken! logeren kon. De Kroniek van
Aledemblik vertelt, dat in het begin van
de achttiende eeuw in dit dorp „wel eli
kostelijke herbergen zijn, daar men
vorsten en prinsen zou kunnen logeren
en ook verscheidene herbergen voor
bootsgezellen"Men behoeft geen over
dreven fantasie te hebbn om zich het le
ven te Oude Schild in de zestiende
eeuw voost te kunnen stellen De kaste
leins voeren er wel bij en niet zy alleen.
Kleine handelaars deden goed, zaken,
het Schild was het dorp, dot liet meest
profiteerde. HH aantal inwoners breid
de zich snel uit en het duurde niet lang
of woongelegenheid was moeilyk te vin
den. Niemve-Schild, nu nog maar een
gehucht met enkele huizen, werd een
dorp van betekenis, waar vooral ook
veel loodsen gevestigd war-m-
Van zeeman tot boer of ambtenaar.
Er woonden heel wat kaagscliippers
op Texel, beurt- en vrachtvaarders, d'e
voeren in het binnenland. In hun
scheepjes namen zy soms een deel der
lading van juist binnengekomen zee
schepen over en brachten die naar Air.
Sterdam, Dit. was voor de grote schepen
noodzakelijk omdat zy anders het Pam
pus, de hinderlijke ondiepte voor de
uioml van liet IJ, niet konden passeren.
Ook in omgekeerde richting voeren
kaag- er. lichtersehepen. Dikwyls na
men nl. de koopvaarders op de rede van
Texel of Vlieland het laatste deel var.
liun lading in en by grote oorlogssche
pen werd het. geschut steeds by de ei
landen geladen.
Alle brandstof voor de 'landbevol
king werd per sehuit aangevorrd, men
haalde deze in Friesland en Cverys»!,
maar ook ging men wel verder van
huis.
Monsieur Gnosen Flens was in de 2e
helft, der achttiende eeuw ..faagschip-
per en Goopmay" te Oude Schild. Corne
lls Coning had hetzelfde beroep en
woonde te Den Burg. Wouter Cornelisz
Bok behoorde in Oosterend thuis. Pio-
ter Zuydew ind voer buitengaats, hy was
kapitein Met. zijn bootsman Harmen
Zuydewind bracht hy een schip van
Amsterdam over Texel naar Lissabon
Al deze namen komen nu nog veelvul
dig op Texel voor, maar de zeelui zyn
veelal boeren geworden. Zy hebben een
bedrijf of zyn ambtenaar De tegen
woordige generatie heeft er geen idee
van dat talrijke zeelieden onder bun
voorvaderen zyn geweest.
