Cjro&n <2wartsjexels in het harL,
Nazo
mer
Texel dorst .Jiet goud-geel graan
edere dag slaan de dorsmachines er samen
tweeduizend mud uit
4 October Dierendag
De laatste Texelse trekhond werd vijfjaar
geleden uit het tuig genomen
Hoe laat vaart de boot?
VARA hield geslaagde propaganda-avond
Jicgave v h. Fa. LangeveW De Rooy
Joekhandcl - Drukkerij - Bibliotheek
■)tn Burg Texel - Postbus 1 1 - Tel 11
ATERDAG 1 OCTOBER 1949
TEXELSE
63e JAARGANG No. 6362
COURANT
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rotterdamsche Bank en Coöp. Boerenleenb.
Postgiro 65 2. Abonnementsprijs f 2,45 per halfjaar
Daar gaat weer een mud
graan! Van vroeg tot Iaat
rollen de korrels thans uit
de op Texel dorsende ma
chines. En elders op de leeg
geoogste akkers :s de ploeg
al weer bezig de grond zacri-
rijp te maken voor het win
tergraan!
Het bedrijf van de boer is
een non-stop-bedrijfiedere
dag vraagt nieuwe zorg. Hij
brengt ook vreugd, gelukkig!
JAN OUD uit Lutjebroek is langs een hoge ladder op een nog hogere klamp
jeklommen. Ik zet er wat op, dat hij vandaar een aardig panorama heeft!
Wellicht kan hij achter het blonde duin 'n mast ontdekken van een koop-
raarder, die de Noordzee doorklieit of hij ziet aan de andere kant de
'exelse boot over het nu rustige water van de Texelstroom haar reis naar het
iieuwediep maken. Of hij zietmaar nee, voor het zich verlustigen in
vijde blik is thans geen gelegenheid: er wordt op hem gewacht, daar rond-
>m en op de dorskas, waarmede vandaag al karrevrachten kostelijk graan
rit de lange halmen zijn geslagen.
ss-vjwap*
Er wordt op hem gewacht, want wi?
ot het personeel van een dorsmachine 1
iehoreoi weten, dat zulk een arbeid >en
lion-stop-karwei is: gestaag, zonder hi-
lat, moet de ene klamp graan na de
mdere worden weggepikt. Schoof voor
choof- En is het werk bij dei'e boerde
rij (Veeger, de Westermient) gedaan,
:lun komt meteen de traetor aangerupst
>m de dorskas, de stropers en verdere
itjtrdbuSon naar een volgend operatie-
errein te slepen. Zo verdwijnen succes
sievelijk alle klampen graan en in de
plaats daarvan krijgen wij dan weer
zakken tarwe, haver, gerst, rogge en de
orenhoge stapels stro.
Jan Oud heeft onderwijl het draad-
eTiverk, waaraan kanjers van stenen han-
n-lgen, van de. kop van de klamp verwij
d-Berd en de vork ter liand genomen om
'ei
de eerste sohool' af te werpen. Op de
dorskas, die door epn 175 pk. sterke
motor var. een tractor op gang is ge
tracht.
De chef van dit bedrijf is trots op de
machinerie en hij vertelt ons, dat die
in tractor 'm best hebben kan, hij speelt
r mee. ,,Dit is zeker de zwaarste ma-
hine van heel Texel, een volautomati
sche dorskas, welks transporteur, snij
der en verdeler samen ook nog 5 p.k.
i.ilvan de motor eisen! Die tractor kost
f21,000, bij weegt 10 ton. De dorskas li
Iton en de stropers 5".
Veel graan.
Texel dorst zijn graan. Ei- word;
blijkbaar veel graan op het eiland ver
bouwd, want er moeten wel tien dotm-
kassen draaien en die werken een be
hoorlijk aantal weken achtereen: „Wij
zijn aangenomen voor de periode van
begin Aug. tot begin Dec. en als bet
weer tegenloopt duurt het werk wel toi
Kerstmis," aldus een lid van de ploeg,
die hier uit negen man bestaat.
Eerst zijn ze begonnen met de kool-
zaadoogst, daarna ging het eerst ge
wonnen graan zo van het land per wa
gen naar de dorsmachine en nu zullen
ze steeds de grote klampen afwerkt- n.
Hoeveel klampen heeft het Texel
se bedrijf gemiddeld? Dat wilden wij
wel eens weten.
Gemiddeld zes. zeven- Een rtdamp
is doorgaans de opbrengst van een
bunder graan. Maar die daar (men wijs'
ons een beslist niet bijzonder iioge
klamp), draagt de oogst van iwee bun
ders, geen best land, zeker!"
De dorsmachine draait op volle toe
ren. Een twintig meter lange drijfriem,
de zgn. hoofdriem, die van de tractor
naar de dorskas loopt en wel 75 kg.
weegt, doet een zwaar wiel snel rond
draaien en via allerlei stangen en ra
deren vliegen weer andere riemen raJ
zend snel rond, 35 in* totaal
Zo van buitenaf kunnen wij de scho
ven niet lang volgen: als ze op de dors
kas zijn beland worden ze meteen ver-
ui der geloodst en verdwijnen dan uit het
"og Daar Binnenin worden ze hardhan-
I dig aangepakt met als resultaat, dat al
le korrels uit de aar vliegen en. via ze
ven en zeefjes naar de zakken vloeien.
De ene zak ontvangt de eerste soort;
die er naast hangt de tweede soort en
zo tot vier soorten toe. Ieder uur kan
zo'n machine 4000 kg zaad !e voor
schijn toveren- Ja. het gaat vlug: een
goed half uur, nadat een lege wagen
was gearriveerd, kon dez.e zwaar heia
den het terrein afrijden en het graan
naar de voorraadschuur brengen. (Tri
de practijk produceert men 200 tot 250
mud per dag)
Het stro maakt 'n langere reis, want
het moet vanuit de dorskas naar dr
stropers getransporteerd worden.
Zie zo n stroom van goudgele halmet!
De stropers kan een flink portie
verwerken en dat moet ook want uit
iedere zak haver komt een pak stro. uit
iedere zak rogge anderhalf pak en uit
iedere zak gerst een half pak.
Iedere minuut ziet men een pak ge
perst, gebonden en al uit de machine
komen Daar staat dan een mannetje
gereed om zo'n pak op z'n nek te ne
men.
,,IIet wtegt 50 kg!" werd er gezegd,
toen wij onze verwondering verrieden
door een blik van „die man speelt,
die jongleert er mee!" Toen dp tran
sporteur zijn vrachtje heel kwiek via
een steile trap op een reeds hoog ge
groeide stapel legde. Elders stonden al
twee torenhoge stapels stro, van 600 en
500 pakken!
„Het contract aan het va3te land is
acht pakken stro op elkaar, maar hier
doen wij dat weer anders!"
De machine gaat onvermoeid voort
cn de mannen weten wel wat ze re
doen hebben!
Een1 eenvoudig sommetje ieert, dat
er op Texel iedere dag in totaal zo'n
2000 mud graan wordt gedorst. En dat
er zo'n 250 kg draad voor net binden
tan de pakken nodig is! En hoe groot
het aantal schoven is. dat iedere dag
tan de schelf op de dorskas wordt ge
mikt, nee, daarvan hebben wij geen
flauw idee!
Minder ongedierte-
En evenmin kunnen we nagaan, hoe-
t eel muizen er in het dorsseizoen on
schadelijk worden gemaakt door de
honden er. katten van de boerderijen
of door do leden van het personeel zelf.
,,Toch valt het nu weer best mee met
het ongedierte!" aldus de chef, die er
in 1046 ook bij was, toen op de boerde
rij „de Mars" 160 ratten, zich zat ge
vreten ratten, onder één klamp van
daan kwamen! Men heeft in die periode
liet seruminstituut uit Delft in de arm
genomen. Het zal nu niet meer zo'n
vaart met die ratten kunnen lopen,
want nu worden de klampen spoediger
weggedorsl. Kort na de oorlog daaren
tegen. toen men met een groot tekort
aan materiaal te kampen had. bleven de
klampen veel te lang overstaan, en ter.
liet graan van 1045 in 1046 werd ge
dorst, viel het dus niet te verwonde
ren, dat de raten er hun domein had
den gevestigd....
Men kwam toen op het snuggere
idee 0111 de onderhanden zijnde klam
pen m >t kippengaas af te sluiten, de
ratten zaten toen in de val en er was
geen ontkomen meer aan, bij massa's
gingen /e het graf in.
Texel dorst zijn graan en we zullen
straks weer dankdiensten houden voor
de rijke oogst En zeer zeker zullen ve
len terugdenken aan die tijd, waarin de
honger ons land was binnengetrokken
Waarin kapitalen voor een mud tarwe
werden betaald. Velen zullen ook met
dankbaarheid terugdenken aan de
Texelse boeren, die z.oveel graan (clan
destien) verkochten als maar mogelijk
was. Voor scherp concurrerende prij
zen (een kwartje per kilogram!)
Ja, aan die jaren denken wij nog te
rug,nu wij die dorsmachine daar zi;h
staan- Zij staat daar heel eenzaam: ne
gen man-en-een-machinist houden haar
in liet oog, de boer rijdt af en aan zijn
land op. Soms passeert een wiel rijd
steren die wielrijdster wendt pas de
blik als een guitige dorser haar ami
caal iets toeroept. Soms wuift ze terug.
Soms ook niet. Och, zo'n dorsmachine
is weer een doodgewoon ding gewor
den, niels bijzonders. Voor de „buiten
staanders" is er niets attractiefs meer
aan.
Daar wordt gedorst. Meer niet.
Nog zindert de zon schier elke dag,
Alsof 't midzomer is.
Nog bloeien bloemen overal
Zelfs primulaveris.
Bloeit zeldzaam voor de tweede keer
Al is het dan niet rijk.
En madelieven blinken weer
In 't groen, voorjaar gelijk!
In herfsttuin pronkt nog zomerpracht.
Al bruint kastanjeleer,
De koesterende zonne bracht
Baders in zee nog weer.
En grazig groent de weide
Na 't regenbadfestijn,
Kwam 't milde licht verblijden:
Nazomer zonneschijn.
Verkwikt, versterkt, 'o schijn maar voort
Verfraai het heifstgetij,
Want regenvlagen, storm en wind
Scheppen een woestenij.
Der bomen gouden blad'renkroon,
't Beeld der vergank'lijkheid.
Maar zo ontroerend, wonderschoon.
Lang heerse deez' mooie tijd!
EEN TEXELAARSTER.
BOVEN WATER.
De „geruchtmakende zaak" van deze
week, de diefstal in „Casino" is buiten
de pQlitïe om in het reine gebracht: de
berouwvolle, althans verstandig gewor
den dader heelt de buit van tien guidon,
het resuliaat van een greep in des kas
teleins lade aan de rechtmatige eige
naar ter hand gesteld. Hij heeft beloofd
het nooit meer te zullen doen.
OP 18 NOVEMBER.
Op 18 Nov. treedt U.D.I, op. In een
adv. wordt het donateurschap aanbe
volen.
METHODEN VAN MECHANISCH
MELKEN.
'Hoewel de meningen omtrent mecha
nisch melken veelal nog een tegenstrij
dig karakter dragen, begint men nok in
ons land de doelmatigheid van mecha
nisch melken steeds meer in t? zien. De
ruimere toepassing hiervan kan hoven-
dien de bedrijfsresultaten in gunstige
zin beïnvloeden.
Men luistere Maandag 3 Oct. a.s. van
19,45-19,50 uur naar Radio Hilversum
4 October Dierendag. In alle kran
ten zal weer worden gewerkt op het ge
voel van de mensen om de dieren mst
zachtheid te behandelen en i'.e vogels
te sparen. De in vele opzichten weerlo
ze dienen te beschermen. Wij denken
aan koeien of kalveren, die naar 1e
slachtbank Worden gesleept en a's-
of 'n angstig voorgevoel hen beeft ge
waarschuwd zich gaan verzetten,
koppig worden en daarvoor dikwijls
hardhandig worden aangepakt. Ho*
vaak komt het voor, dat men zo'n beest
met een hard stuk hout afbeult of een
capriolen makende koe met een rake
klap op hel neusbeen tot de orde trachl
te roepen. ..'Hij mot toch dood!"
Onlangs vervoerde een vrachtauto 21
veulens ran Maastricht naar Culein-
boi'g- Tenminste, dat was de bedoeling.
Toen bij Roermond de „veewagen" ge
controleerd werd. bleken 4 veulens .e
zijn gestikt. 'Het voertuig was ingericht
voor hei transport van hoogstens tien
dieren.
Gelukkig wint de gedachte veld, dat
de dieren óók gevoel hebben en rerht
hebben op ..dierwaardige" behandeling.
Goede voorbeelden worden gelukkig
gegeven door de politie en andere in
stanties als bv- ruiterverenigingen, ilui
venliefhebbers, konijnenfokkers met
reputatie. Vele koetsiers, die hart voor
hun paard hebben,de zweep nimmer
over de rug leggen en het dier de ba-
ver geven die het verdient. Bestuur
ders van Jan Pleziers, die bij mulle
zandwegen rekening houden met de
zwaarder" last achter het schoftstuk
Ach, er is in vele opzichten gelukkig
veel verbeterd. Het palingtrekken is
voorbij, vinkenclubs mogen hun vogil-
tjes niet meer met een gloeiende brei
naald de ogen uitschroeien. Op de
transporten van vee wordt streng*r
gecontroleerd.
Transport van vee, transport door
dieren. Wij denken aan de trekhond
Op Texel is de laatste trekhond 5 jaai
geleden uil het tuig genomen, het was
het span van dhr W- Halsema. Maar
elders in ons land zlin er nog ruim 22"0
trekhonden!
Wij namen kennis van het jaarver
slag over 1946 van de Anti-Trekhon-
denbond, de bond die reeds jarenlang
ijvert voor het afschaffen van de hond
als trekdier onder 't motto „Dierenbe-
schermen is geen deugd, maar plicht!
De hond is nu eenmaal geen trekdier
Mede dank zij het werk van deze
bond is het aantal trekhonden zeer ver-
minderd.
In 1932 waren er 3*2600; in 1934 nog
maar 18411, en daarna ging het aapta.
steeds In dalende lijn:
1936 13233 1942 5132
1938 9891 1947 2717
1940 6957 1 949 2281
'Noordholland heeft altijd hel minste
aantal trekhonden gehad.
In 1932 nog 1059, thans nog 27. Reeds
zijn er 107 gemeenten in dez- provincie
zonder trekhonden.
Zuidholland heeft nog 198 trekhon
den, Zeeland 36, N.-Brabant 209, Lim
burg 178, Gelderland 232, Utrecht 51.
Overijssel 204, Drente 502, Groningen
217, Friesland 424
Moge, het einddoel van de Bond ,,Ir.
Nederland gemi trekhond" spoedig be
reikt zijn.
TEXELDEN HELDER V.V.
Op werkdagen:
Van Texel: 5,20; 7,45; 11,46; 14,50; 17,60
Van Den Helder: 6,30; 10,20; 13,09;
16,20; 19,30.
Op Zon- en alg. erkende Chr. Feest
dagen:
Van Texel: 7,45; 11,45; 17,50
Van Den Helder: 10,20; 13,10; 19,00-
TEXELSE SCHILDERSTUKKEN'
NAAR DENEMARKEN.
De kunstschilder Jan van Ham gaat
ons eiland weer verlaten en toen wij
hem dezer dagen toevallig ontmoetten
cn hem zo druk zagen inpakken, begre
pen wij, dat het kort dag werd. ,,Nee,
aan inpakken zijn we nog niet toe,
ti.w.z. voor onze reis naar het winter
kwartier nog niet: de doeken, die ik nu
„reisvaardig" maak (prachtige stukken
van het eiland), zijn bestemd voor
een expositie in Denemarken, een ten
toonstelling van ons genootschap".
Veel succes er mee, Jan van Ham en
dank voor de propaganda!
„Volgend jaar kom ik terug", sprak
de kunstschilder met beslistheid. ,,Jk
heb uw eiland niet in één seizoen kun
nen schilderen"
Dat redt niemand, waarde vriend!
HUISSLA OHTINGSREGELING
1949-195#.
Mét ingang van 1 Oct. a.s. bestaat
vooi do zelfverzorgers van vlees weder
de gelegenheid naar gelang van de
grootte van het gezin één of meer var
kens en-of schapen voor eigen gebruik
te slachten. Voor het verrichten van 'n
huisslachting is een schriftelijke mach
tiging vereist, welke dient te worden
aangevaagd bij de plaatselijke bureau
houder. Machtigingen tot liet slacht in
van varkens moet worden aangevraagd
door middel van het aanvraagformulier
dat op de achterzijde van de voor het
varken afgegeven aanhoudvergunning
is afgedrukt.
De traditionele VA'RA-avond werd
dit jaar voor het eerst aan Den Buig
gehouden en wel in „De Oranjeboom",
die behoorlijk bezet was. Het openings
woord werd gesproken door dhr Alb.
Backer, voorz. van de afd. Texel, een
kort woord, want Max van Praag, Clem
Clements, Henny Fontaine en Tonny
Bakkenes stonden al te popelen om
luin revue „Eenmaal vier is vijf" voor
bet voetlicht te brengen. Welnu, daar
kwamen zij dan met een alleraardigst
openingsliedje, meteen gevolg*! door 't
optreden van de fenominale tekenaar
Clem Clements. Wij kregen een aller
gezelligst geschiedenislesje. En dachten
onderwjj!: bad die meester van ons
vroeger ook moeten kennen. Nooit zon
den wij meer zijn vergeten hoe de Ba
tavieren hun gezin stichtten, hoe zji er
uitzagen, hoe ruw en onbeschaafd zjj
waren. Met enkele blfksemsvlug ge
trokken strepen stonden daar de oud"
Batavieren ten voeten uit. Max en Hen
ny kwamen een en ander accentueren
door in dierenvelJen uit donkere schuil
hoeken te komen sluipen. Daarop trok
Clems met ons naar bet Riddertijd-
perk, vervolgens naar 1900 met zijn
sensationi le uitvindingen en tenslotte
kwam 1949 met Swing en Samba cn
steeds weer kwamen Max en Henny 'ui
levende Ijjve onze verbeelding verster
ken. Dat sloeg best in! En om in die
beeldspraak te blijven: men brandde al
weer van verlangen naar bet volgend?
tafereel. Een liedje met een moraal
zoals er vele waren, deze avond „Er
is niets veranderd!" zei er een.
W'ij weten wel bet"r: liet is nog niet
zo lang geleden, dat de arbeiders geen
kans nog hadden om voor bun recht'1',
te strijden, hoe zeer zij ook naar be'e-
re tjjde'n verlangden. Nu spreekt de ar
heid"r een woordje mee. Zacht klonk '1
Morgenrood". Dan al sterker en ster
ker tot liet prachtige lied wits aange
zwollen tot die grootte, waarin het
Recht voor iedereen thans schittert.
De non-stop-revue werd voortgezet
door Tonny Bakkenes met zijn accor
deon. Vol bewondering volgde de zaal
deze begaafde accordeonist, knap in
voordracht en techniek. Meesterlijk.
Ook viel zijn pianospel np Hoe keurig
sloot zijn spel aan als Max of Hennv,
of zjj heiden voor de microfoon kwa
men. Om ernst te brengen. Of luim
Dolle dwaasheid soms. Leuke liedjes
zongen ze: van Ferdinand en Marietje.
over huwelijks lief en leed (natuurlijk
En toen kwam Clem Clements gooche
len. Hii greep de sigaretten en sigaren
uit de lucht, hij knipte dikke koordep
door, hij was wonderlijk en voor de
honderd en zoveelste maal hebben wjj
de trucs van een goochelaar niet kun
nen onderkennen. En zo nam ook Clem
zijn geheimen weer mee
Zeer goed was Clem ook als tekenaar
van grote figuren: Bevin, Stalin, Dl'
Drees, Lieftinck (natuurlijk).
De heer W. Verhagen sprak 'n pro
pagandistisch woord. Hij begon met e
herinneren hoe sterk wij in do oorlogs
jaren verlangden naar de vrijheid, d'e
de bezetters ons had ontroofd Vrjjhe'd
is een dei kostbaarste goed"rrn. Waar
vrijheid is, is democratie en omge
keerd. Wie de vrjjheid mint wil zich
uiten zoals hij dat verkiest, het instel
len van ten zgn. nationale omroep zou
dan ook in strijd zijn geweest met de
aard van het Ned. volk. Onze VARA is
zelfstandig gebleven. Hij is een rode
omroep. De omroep van het democra
tisch socialisme. De VARA is, wat hij
voor de oorlog was, ja meer nog! Ook
gezien zjjn ledenaantal, want dit is van
130,000 geklommen tot 180,000. Maar er
kunnen er nog meer bij en als de Vara
volgend jaar zijn zilveren jubileum
viert, hopen wjj op het grote lan
delijke zomerfeest (waar dat wordt ge
houden is nog niet bekend) ons Hoofd
bestuur een geschenk te kunnen aan
bieden in een ledenwinst, die tot vreug
de za! stemmen
Spr. herinnerde er voorts aan, dat de
VARA in 1925 klein is begonnen. Hij
wil zjjn taak groots voortzetten in
dienst van vrede en vrijheid, van
socialisme en democratie. De VARA
tracht ook het culturele peil van dj
luisteraars te verhogen
Spr. wees op de propagandistische
uitzendingen van belangrijke meetings,
zoals die waarop dezer Jagen Koos
Vorrink sprak. Dank zij de VARA kon
den duizenden en duizenden landgeno
ten deze meeting via de VARA-radlo
bijwonen. Daarom verheugt het ons, dat
de vrijheid ook de V'AiRiA terugge
bracht heeft. Er is immers zovel maat
schappelijk als cultureel nog veel werk
ie doen. Wie dit beseffen zullen ziih
ongetwijfeld in haar gelederen scha
ren".
Na de pauze kwam Clems terug
urn als down-tekenaar nog meer succes
le oogsten. Hij kreeg twee modellen uit
de zaal op het toneel en een hunner op
een vurig paard.
Besloten werd met een potpourri van
bekende liedjes, die al heel wat keer
onder de naald zijn geweest of door de
aether hebben gegolfd. („Ik heb maar
5,84", „Mariandel", gevoelvol door Max
gezongen, „Als de klok van Arnemui-
den").
De voorz. beslool de avond -met dj
hoop. dat ieder lid een nieuw lid zou
werven en dat de aanwezige niet-ieden
zich onverwijld zouden melden als lid.
De VARA-gids, zo besloot hij, is u'tge-
breid van 24 tot 32 pagina's.