Cfroen 'ZwartsJexelsin het harL,
yu
*m8F.
De vuurtoren gaat binnenkort
weer branden
Nu de mooist ingerichte van ons land
Ouwe trouwe wachter
jmepm
In Januari wordt gestemd over een voorstel
tot afschaffing van de kermis
WOENSDAG 28 DECEMBER 1949
TEXELSE
63e JAARGANG. No. 6386
COURANT
Uitgave v h Fa Langeveld De R007
Boekhandel - Drukkerij - Bibliotheek
Den Burg Texel - Postbus 1 1 - Tel 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rotterdamsche Bank en CoÖp. Boerenleenb.
Postgiro 65 2. Abonnementsprijs f 2,45 per halfjaar
De restauratiewerkzaamheden aan dc
vuurtoren, gebouwd op Texel's Noorde
lijkste punt, hebben nu bijna hun be,
slag gekregen Omstreeks Februa
hoopt men het licht weer te kunne,
ontsteken. Na vele jaren, want toen
Duitsers de toren met hun geschut v(<
nielden in de Russenoorlog is cH
gebeurd hadden de lichtbundels
lang niet meer door de donkerte van r\
nacht gejaagd: sinds 10 Mei 1940 wc,
het licht niet meer ontstoken geweesc
Deen wonder, want waarop kun je j<
er zee ot in de lucht beter oriënteren dar
foor middel van zon vuurtoren?
De krachtige lichtbundels. dit.
traks over de lage huisjes van 'De Cooks-v,
iorp zullen rennen, over de landerijen
.an Eierland en over de rusteloze ze 5
net haar banken, die'bundels licht zullen
lan uit eon zo goed als nieuwe to
en worden gelanceerd. Ja, de re-
tauratie is zeer grondig ge\veest,.Van de
Hide, donkerrode muur is niets meer te
ien door de eenvoudige reden, dat deze
;eheel omkleed is door een nieuwe
nuur. (Deze nieuwe muur is niet ge
heisterd zoals de oude). Een en ander
leeft tot gevolg gehad, dat de toren
•eel en veel dikker is geworden. Daar-
ioor lijkt, hij minder hoog, maar hij
s nog altijd pltn. 35 meter Door het
anbrengen van de nieuwe buitenmuur
reeg men bovenin de toren veel meer
uimte en dat was nodig, want daar 's
u een post voor de kustwacht inge-
ichl De ronde vensters op de versolnl-
'nde verdiepingen zijn vervangen door
ier kan ie. Ook dat geeft weer een ge-
leel ander beeld. De kustwacht heeft
en grote vooruitgang geboekt, want
oorheen was zij gevestigd in het kleine
orentje naast de vuurtoren. Dat toren-
je werd in de oorlog eveneens zwaar
■esehadigd en het wordt op het ogen
lik afgebroken. Het' houten nood-
vrentje is inmiddels van de kaart ve; -
wenen.
Natuur, waar zijn je duinen?
De kustwachter heeft hier een u't-
telcend uitzicht en het is te voorzien,
at er komend seizoen heel wat loeris
en naar boven zullen klauteren om
lijkt niet zo noog Ms 'cté'vtn.,
dat is gezichtsbedrog: hij is enkel dik
ker geworden. De toren werd tijdens de
Russenoorlog vernield, alsmede de wo
ningen van de kustwachters. Ook die
zijn herbouwd en inmiddels weer be
woond. De toren gaat omstreeks Febr.
weer branden. Links het torentje, van
waar de kustwacht voorheen de zee al-
speurde. Thans is het onder slopers
handen gevallen.
Ouwe, (rouwe stoere wachter,
Van de Eierlandse kust.
Toen bij d' aanvang van de oorlog
Jij ineens werd uitgeblust.
Hadden wij niet kunnen denken,
Dat er tien jaar heen zou gaan.
Vóórdat jij weer met je stralen
Wiekend door de lucht zou slaan.
Bleet je in de grote oorlog
Ondanks alles ongedeerd,
ln de korte Russenoorlog
Werd je gans geruïneerd.
Ach, w'e had het kunnen denken,
Dat er aan de voet van jou,
Zoveel onheil zou geschieden.
Zich zo'n ramp voltrekken zou.
Maar nu ben je weer herrezen,
Sterker dan je eenmaal was.
VIeldra zullen weer je lampen
Schijnen achter 't vele glas.
Stormen en orkanen zullen
Weer over je hootd heengaan,
Maar jij zal als lichtend baken
Onder alles blijven staan
HUIB DE RIJMELAAR-
DE ZEE SLOOP TOE.
In 1688 lag er ten Noorden van de
Vuurtoren nog 2660 meter duin, ten N.
W. 1300 meter; in 1722 was dit resp. 1300
meter en 1300 meter; in 1808 (34 jaar
nadat dc (oren was ingewijd) resp- nog
1000 meter en 1000 meter.
Vandaag de dag bevindt zich ten
noorden van de toren nog pim. 250 meter
duin en ten N.W. pim, 200 ineter.
banken en wegens die banken, die als
maar in beweging zijn, moest deze to
ren worden gebouwd. Door die banken
moeten de schepen hier kilometers u't
de kust blijven. Zie maar eens hoe ver
daar die boten varen! Wat voor boten'J
Je moet zowaar de kijker ter hand ne
men. Ecu houtboot. En een paar kilome
ter voorwaarts nog een boot, niet wei
nig vracht blijkbaar, want hjj danst bi
hoorlijk. Op de voorgrond een klomp
rood-bruin ijzer, een kilometer of di i.
uit de kust. Een vergaan Duits tank
schip Soms gaat er een avontuurlijke
jutter heen om er nog iets var. zijn ga
ding af te halen. De mast maakt en
hoek van 45 graden, de voorsteven
De jongste storm heelt weer be-
vezen, hoe gevaarlijk de gronden
zijn, die langs de Wadden-eilan
den liggen: de elementen blijken
dikwijls de baas als de wind tot
een orkaan is aangezwollen.
Hiernaast zien wij een kust
wachter op de Texelse vuurtoren
de zee verkennen. Links op de
voorqrond de lage duinljes vd.
smalle strook, die de zee nog
van de toren scheidt Oudere
Texelaars weten er nog van, dat
re een kwartier door de duinen
noesten lopen eer zij het strand
hadden bereikt.
iee te genieten. Als je daar in
ing niet bent geweest, sta je paf
an de duinal'slag. Wanneer je b. v.
lidden in de observatiepost staat zie j;
leteen de zee voor je. De heer C. Blom,
urn-torenwachter, vertelt ons, dat hij er
»g van weet, dat je als schooljonger
n kwartier dooi- de duinen moest lo
rn, eer je de waterkant had bereikt,
u doe je er drie minuten over, dunkt
is! „Maar het slaat, hier aan de noord-
int van de toren niet meer af. Er
hijnt zelfs van enige verbetering spra-
s te zijn door de komst van nieuwe
ndbanken".
Ten noordwesten van de toren ont-
aan nieuwe duintjes. Dat is een gord
'ken!
Nu, het werd ook meer dan tijd, dat
oeder natuur de hand over haar hart
ng strijken, want het zag or al be-
unvd uit en dat ziet het trouwens nog
el! Dat zal het zijn geworden, als de
orm straks weer in alle hevigheid
lat loeien en de woeste golven on-
irmhartig te keer gaan one de arme
1st. te beuken!
Nooit pais en vree.
Goed, het moge er ten nooroen van
toren dan vrij goed voorstaan, ten
lordoosten verslindt de zee nog ied
winter een grote oppervlakte duin.
en meter duin is daar haai normale
intsoen. En dat gaat daar al zo ette-
ke jaren door, want wie aan het siot
in ons artikel het stukje over de af-
ag in de ioop van de laatsle halve
uw bekijkt, ziet, dat het daar nooit
lis en vree geweest is.... Maar door
it nieuwe bolwerk aan de N.O. kust
lopt men. dat de stroom aldaar zicli op
duur zodanig zal wijzigen, dat de
linafslag dan tot het verleden behoort.
De zee is ook nu rusteloos: in -het
auw; water lopen sneeuwwitte kop-
tn. Kris-kras, schijnbaar willekeurig,
aar dat lijkt maar zo, want precies
ider die koppen, als donsjes in een
auwe lucht, liggen de gevaarlijk;
komt vele meters hoog boven het water
uit. Na dc stranding rook men de olie
in De Cocksdorp!
Viehors groeit voorhij Texel.
De Viieliors groeit nog altijd door
Hij wordt al langer. Hij loopt nu al een
stuk voorbij Texel! En de robben ver
huizen mee, want de kustwachter vei-
telt ons, dat hij die dieren dikwijls op
het uiterste puntje van de Viieliors
waarneemt. Vandaag zijn ze onvindbaar.
Het is hier, boven in dc vuurtoren bij
't slechtste weer best uit te houden: er is
centrale verwarming in de uitkijkpost,
er komt een parketvloer, er is stromend
water (in de bunker onder de woning
van kustwachter S. Troost staat een
sterke pomp), er komen nieuwe meube
len, er is 'n W.C., alom gele tegels. Een
ingenieur van de Kustverlichting zei
dat de Texelse vuurtoren "3e mooist-iu-
gerichte van het hele land wordt!
„Als hei nu helder was, kou je Har-
lingen duidelijk zien!" zegt de kust
wachter.
Het is bekend, dat vele trekvogels de
dood hebben gevonden door 's nachts
tegen de toren te vliegen. Om de vo
gels te beschermen heeft men de toren
rondom van voortdurend brandende
lampen voorzien. De bewering als zou
den de vogels door de lichtbundels wer
den verblind, schijnt dus niet juist .e
zijn.
De schepen vervolgen hun weg. Hou
derden. duizenden schepen nemen de
route langs deze kust. Duizend, tiendui
zend maal zal het goed gaan. éénmaal
gaal het fout en dan moet de kustwacht
er voor zorgen, dat er zo vlug mogelijk
assistentie wordt verleend, opdat do
schipbreukelingen veilig pii wel aan
land worden gebracht. Dat, bepeinst
de bezoeker als hij een blik werpt op
de lijst van telefoonnummers, boven de
verbindingskast met zijn vele contac1-
Dit bord spreekt voor zichzelf. Het
staat vlak bij de rand van de N.O.-
kust. De stroming is niet alleen heei
sterk, het water is er enkele meters
van het strand al zeer diep.
Zoais in bijgaand artikel wordt ver
meld zal de vuurtoren van De Cocks
dorp omstreeks Februari weer in ge
bruik worden genomen. 1 November
864 werd deze toren plechtig ingewijd
door notaris J. L- Kikkert. Het licht
dat toen werd ontstoken» was petroleum
licht. Van 1910 tot 1927 maakte men ge
bruik van pharollne-gloeilicht en 27 Oc.
toóer 1927 kon de toren geëlectrifioeerd
worden. De uitkijkpost van de kust
wacht, die thans is afgebroken, werd in
1886 gebouwd en w el na het vergaan van
het oorlogsschip Adder".
De bouw van de Cocksdorp9r vuurto
ren was wel zeer noodzakelijk» want in
de eerste helft en het midden van de
vorige eeuw was het aantal scüeeps-
strandingen op de Eierlandse Gronden
schrikbarend groot geworden.
Op de 25ste Juli van het jaar 1863
werd door de heer T. Harder de eerste
steen geiegd en ruim een jaar later was
he_t werk volbracht.
jmjr, tSH
De oude toren
stoppen. (Texel heeft rechtstreeks ver
binding met Vlieland). Daar staan de
meest voorkopiende nummers geno
teerd: h;t Loodswezen, de kustwachten
van Huisduinen, Vlieland, Terschelling,
de heer W. H Lap, voorz. van de Red-
dingsconnnissie, de schipper van de
reddingboot, e.a.
Ook liggen er heel wat seinvlaggen,
die wel eens gebruikt worden voor een
jacht. Het blijkt nl. dat de bemanning
van zo'n scheepje wel eens weinig be
grip heeft van de gevaarlijke situal'e,
waarin zij zich begeeft. Dan komt sein
„TT" vanuit de toren, d.w.z. „Gij stuurt
een gevaarlijke koers!"
Boven de post. van de kustwacht is 't
vertrek waarin de lampen staan (komen
te staan, want ze zijn thans nog in hel
proefstation te Scheveningeni. De nieu
we koepel is minder hoog, maar hij is
veel ruimer. Hier beeft de üchtwach-
ter 82 ruiten schoon te houden i
De Texelse vroedschap kwam bijeen
Indien nodig wordt de raadsverga
dering ;n de avonduren voortgezet". Zo
ongeveer stond er onderaan de agenda
vermeld, maar de vroedschap voelde er
blijkbaar weinig voor om in de nevelen
van de nacht huiswaarts ie keren, want
kor! nadat de zon 'zijn taak had volbracht
kon de voorziter, mr. G. D. Rehorst,
Vrijdagmiddag de bijeenkomst sluiten.
Toch was het een belangrijke zitting ge
weest, immers verschenen onze vroede
vaderen op deze laatste meeting met
een lijvig boek waarin de 633 posten tel
lende begroting was samengevat. Zon
der slag of stoot voor B en W te capi
tuleren staat niet mannelijk en dus werd
or zo nu en dan naar aanleiding van een
of andere post levendig gediscussieerd.
Er is ai meer gesproken over het al of
niet laten voortbestaan van de kermis.
Dhr Wassenaar betoogde, dat de kennis
uit de tijd is- Door de voorz. werd toe
gezegd op de eerstvolgend; vergadering
(in Januari) te laten stemmen over een
door dhr Wassenaar c.s. in te dienen
voorstel tot afschaffing var, de kermis.
Het spreekt, vanzelf, dat wjj en heel
Texel met ons de volgende maand te
houden stemming met enige spanning
tegemoet zien. Dan weten wij of de ker
mis vorig jaar voor het laatst is gehou
den of nietDhr de Waard had globaal
berekend, dat de kennis op zijn minst
een f 100,000 van Texel wegvoert. Daar
staat slechts een ontvangst aan staan
gelden van f 4000 tegenover, d.w.z dit
bedrag is voor 1950 begroot
'Te 2,40 uur opent de voorz. de verga
dering, aile leden zijn present De voorz.
deelt mede, een circulaire van de Min.
v. Wederopbouw te hebben ontvangen
een schrijven dat. aan alle Ned- colle
ge's van B en W i\as gericht waaruit
blijkt, dat de armslag voor de wederop
bouw belangrijk is vergroot. Het voldoet
ons, aldus v ootz., dat dc Minister voort
gaat op de ingeslagen neg van decentra
lisatie en biyk geeft vertrouwen te heb
ben in liet inzicht van de gemeentebe
sturen door hun zoveel mogelijk vrijheid
te geven in de wederopbouw.
Dhr A. Plokstra, die te Zutfen werd
benoemd, werd eervol ontslag verleend
als onderwijzer te Oosterend. Twee ge
wezen onderwijzeressen willen per 1
Jan. de vacature tijdelijk vervullen,
hetgeen buitengewoon op prijs wordt ge-
s'eld. In M.-Eierland neemt een onder
wijzeres enige tijd waar-
Besloten werd de uitvoer,ng van een
raadsbesluit van 23 Sept. j!.. betreffende
het bouwen van een rusthuis voor be
jaarden op te schorten in ic'band met de
plannen tot dc bouw van een Prot. rust
huis (zie vorig nr.). Dit rusthuis zal 25
2-pers. kamers bevatten. De secretaris
lr est een op 4 Dec. jl- aan B en W ge
zonden schrijven voor van de commis
sie, belast met de voorbereiding tot d?
stichting van het. Prot, rusthuis. Daarin
wordt verzocht te bevorderen, dat het ge
noemde raadsbesluit wordt ingetrokken.
De voorz. zegt, dat het gemeentelijk
beginsel besluit tot bouw van een ge
meentelijk rusthuis destijds werd geno
men. omdat men in de mening verkeer
de, dat de stichting van een Prot. rust-
buis toch niet. verwezenlijk! zou worden.
Ons besluit, aldus de voorz., heeft ver
moedelijk stimulerend gewerkt- Tevens
verzochten wij inmiddels Ged. St. bouw
volume beschikbaar te stellen. Wij ver
trouwen, dat dit volume (hans binnen
niet al te lange lijd beschikbaar zal zijn.
Een rusthuis is meer dan hard nodig,
want herhaaldelijk moeten verzoeken
tot lipt. npsehikbaar stellen van een ka
mer in huize „Irene" wegens plaatsge
brek worden afgewezen. Dhr Bruin
vraagt zich af waarom de kerkbesturen
zo sceptisch stonden tegen inmenging
van de gemeente. Hij had graag gezien,
dat de gemeente ook een klein kapittel
tje in het rusthuis te zeggen had. In
„Irene" worden de kerken toch ook be
trokken. idem in liet Weeshuis- Wat is
he,t bezwaar, dat de gem- ook in liet rust-
buis vertegenwoordigt, wordt Hij zegt er
niet zeker van te zijn, dat iedereen ge
lijk gesteld wordt bij zijn aanvrage voor
een kamer, „Mijn mening mag wantrou
wend lijken, maar.De voorz- merkt
op. dat. de gemeente alleen zou kunnen
deelnemen in een rusthuis op neutrale
grondslag. In „Irene" en het Weeshuis
zijn de kerkelijke instanties niet inge
schakeld zoals ii het zich denkt. Hoog
stens zijn in die besturen verschillende
kerkelijke stromingen vertegenwoor
digd.
Ook dhr Wassenaar hetreurt het,
dat de gemeente niet in het te bouwen
rusthuis vertegenwoordigd zal zijn. Men
kan volgens hem niet weten, hoe het
bestuur van het rusthuis er in de to-
komst zal uitzien, zodat de kans beslaat,
dat niet-kerkelijken dan achter gesteld
worden.
Dbr de Waard zegt. dat men er geen
mengelmoes van kan maken, liet is een
Nooit meer?
Prot. rusthuis of niet. Het gevaar, dat
geopperd wordt achterstelling van
niet-kerkelijken kan vermeden wor
den als de gemeente deel heeft in de
Toelatingscommissie.
Men gaat hierop acooord met het
voorstel tot opschorting.
Vervolgens wordt de begroting onder
de loupe genomen. Dhr Iveijser maakt
gaarne gebruik van de gelegenheid tot
bel geven van 'n alg. 'beschouwing. Zijn
al.g. indruk is. dat er op verschillende
manieren kleine posten zijn vermeld,
maar hij mist de grote lijnen. Hij vraagt
zich af of de gem. wel zoveel subsidies
kan geven, alle posten zijn krap ge
raamd Zi. moet de reserve worden op
gevoerd.
Voorz. verklaart, dat er zeer veel sub
sidies aangevraagd waren. Vele aanvra
gen zijn afgewezen, de meest noodzake
lijke ingewilligd. Over het algemeen
zijn de doeleinden ervan zeer nuttig.
Wij zijn voornemens om deze instan
ties te berichten, dat de subs, alleen
voor 1950 geldt en dat het jaar daarop
zal worden bekeken of de subs, geconti
nueerd kan worden. Wij hebben nooit
verheeld, dat wij een omzfehtig beleid
moeten voeren, wij weten uiteraard niet
wat de toekomst bieden zal. Maar aan de
andere kant kunnen we opmerken, dat
onze reserve behoorlijk is. Wij dienen te
zorgen voor een voorzichtig beheer en
ons er voor te hoeden te veel verplichtin
gen op iange termijn op ons te nemen.
Een belediging.
Dhr Keijser komt in verband met de
brandverzekeringsbelasting met een
voorstel om deze belasting (10,50 p;r
f 1000 verzekerd bedrag van de ge
bouwde eigendommen) ook te laten nie
ten op roerende goederen. Voor de min
der gesitueerden is het volgens hem een
belediging steeds naar voren te laten
komen, dat zij niet aan de belasting be
hoeven bij te dragen omdat zij tot een
andere categorie zouden behoren. Ook
zij willen betalen. Hij stelt voor ook
de roerende goederen in de brandverze
keringsbelasting te betrekken en het ta
rief van de onroerende goederen naar
gelang te wijzigen.
Dhr Wassenaar veronderstelt, dat dhr
Keijser waarschijnlijk met andere ar
beiders in aanraking kwam dan hij. Hij
had tenminste nog nooit iemand ont
moet, die graag belasting betalen wilde.
Daarnaast is hij het volkomen eens met
liet advies van B en W, dat men met de
invoering van een belasting op onroe
rende goederen personen treft, die min
der belast! ngkrachtig zijn.
Dhr Westdorp blijkt zich met B en W
en dhr Wassenaar te kunnen verenigen,
ofschoon hij wist, dat voor ouden van
dagen, genietend van het pensioen van
Drees, en mensen die met moeite en
zorg ecu eigen woninkje hebben ge
spaard altijd de mogelijkheid tot onthef
fing aanwezig is.
Dhr Bruin is verheugd, dat B en W
deze zaak zo goed hebben ingezien. Het
voorstel \an dhr Keijser wordt in stem
ming gebracht. Voor zijn: ntw. Vrijdag-
Keijser en de heren Zljin, Daalder, Keij
ser en Van der Vis. Tegen de lieren
Westdorp, Dros. Roeper, Bruin, Wasse
naar, De Waard, Hin en Timmer.
Visafslag.
Dhr v.d. Vis vraagt welke moeilijkhe
den B en W in de toekomst zouden kun
nen zien t.a.v. de visafslag. In de begro
ting staat nl. „liet precaire karakter der
Visafslag". Voorz Dit hangt van de
ontwikkeling der markt af. In Den Hel
der gaat men weg, daar is tlians weinig
te doen De vissers van Den Helder
schijnen er niet tegen op te zien in IJ-
nniiden te blijven. Inderdaad, de Texe
laars willen iedere week naar huis. Zo
als de zaak zich na de oorlog ontwikkelt
heeft en thans nog is blijven voortbe
staan zjjn de kansen niet slecht, maar 't
blijft altijd een factor van onzekerheid
(Zie vervolg ommezijde).
