De Avondmaalstafel afkomstig uit kajuit „CORALIE" Tentoonstelling in de N.H. Kerk van Oudeschild Hoe Jantje Kruizemunt een erfenis kreeg De Wezenputten zijn zeker drie eeuwen geleden gegraven, want volgens het boek „Texel" valt uit enige gegevens op te maken, dat het weeshuis in Den Burg in 1648 een put aan de voet van de Hoge Berg exploi teerde- Het water uit deze put had de naam langer goed te blijven dan water dat elders werd ingenomen vermoede lijk door het hoge ijzergehalte. Met een houten pomp zie af beelding) werden de vaten ge vuld en aanvankelijk rolde men deze over land tot aan de dijk. Dit is een vrij grote afstand en daar in Holland het vervoer te water van ouds populair is, ging men tot bevaarbaarma- king van de Schilsloot over. (Zie verder het boek „Texel"). IN DE N.H. KERK van Oudeschild is thans, zoals gemeld, een tentoonstel ling ingericht. Men kan hier zeker een uurtje zoek brengen! Een van de in teressantste onderdelen is ongetwijfeld de tafel met tal van kerkarchieven, eeuwenoude documenten, welke speciaal voor dit doel uit Den Haag naar Texel zijn qezonden- Betreffende de reeds genoemde aanbouw van de noorde lijke vleugel, in 1740 ligt hier een verzoekschrift van de Oudeschilder ker- keraad aan „De Edel Mogende Heren, Gecommitteerde Raden van de Staa- ten van Holland in Westvriesland en 't Noorderquartier" om een subsidie van 2100 gulden in de kosten van de bouw. Er zijn nóg ouder geschriften, zoals een, gedagtekend 16 Maart 1650, dus 300 jaar oud, toen Oudeschild een eigen kerkelijke gemeente werd en dus onaf hankelijk van Den Burg: „Geaccordeert aldus staat er over de separatie der kerke en Gemeinte van 't Skild en Den Burg ten overstaan van Do. Lucas Vin- kius, Predicant tot (te) Alkmaar in pre sentie van Do. Anthonius Domburg, Predicant aan 't Skild, dat de kerk en Gemeinte van 't Skild in desen separa tie; sulle overgesteld werden alle de Gereformeerde (Herv.) aan 't Skild en over de Zuijd-zijde van De hoogenberg gerekend zijnde van De Vogelkooij in- cluijs, met de regt doorgaande streek benedens bergs bewoond; en sullen de ledematen in desen district woonende door den Predicant van 't Skild van de- se separatie kennisse werden gegeven. Aangaande de Westergeest en de Hui- sen aan de Noord-zijde Des Bergs voor- segd hangende, sullen alle blijven aan den Burg vooren (zoals tot dusverre) ge weest is". Aldus gedaan aan Den Burg op den Eijlandse Texel den 16 Maart 1650. W.g. Lucas Vinkius, dienaar des goddelijken woords binnen Alkmaar". Voorts noemen wij van de oude ge schriften een waarin de overeenkomst betreffende het lengegeld wordt vast gelegd. „Lengegeld?" zult u zich afvragen. Och, ja, hier is zeker wel enige verkla ring nodig! Zoals u weet liggen bij „Bra- kensteijn" de bekende Wezenputten. Die waren eigendom van het Weeshuis van Den Burg, dat jaarlijks voor be langrijke sommen water verkocht. Goe de zaken werden o.a. gedaan met de op de Reede liggende schepen! Dat water werd via de bekende Skilsloot naar de dijk vervoerd, in een klein schuitje, geen tankboot, maar men verkocht per vat. Tot 191C heeft men via de Skilsloot gevaren. De laatste, die dit water ver kocht was wijlen Pieter Bruin, vader vah raadslid Jb. Bruin, wiens grootva der eveneens in deze branche werkzaam was. „Mijn grootvader verkocht dit wa ter ook aan de op de rede liggende sche pen", aldus de heer Jb. Bruin, 2 vaten van 40 liter voor vijf centen". Welnu, de vaten werden aan touwen opgehesen, aan boord van de op de rede liggende schepen. Deze touwen behoor den toe aan de Diaconie van de Oude schilder kerk, niemand mocht de vaten met eigen touw aan boord hijsen!' Dit privilegie leverde de diaconie een zeker bedrag op, dat ten goede kwam aan de aimen van hun dorp. Zowel de protes- Nadruk verboden. door G. Tth- ROTMAN- 25. Vijf minuten later kwam 's kos ters vrouw naar buiten; ze verlangde naar bed en kwam kijken, waar haar man bleef. Ze verstijfde letterlijk van schrik, toen ze hem daar heel in de hoogte zag hangen. Zodra ze haar zelf beheersing echter terugkreeg, holde ze met grote stappen naar de toren. Haar man moest gered worden, daar ging niets van af! 26 En de arme vrouw begon de klok te luiden, of het hele dorp in brand stond. De burgemeester, de gemeente raad, de nele bevolking sprong uit bed; ze dachten allemaal, dat het konings kind al geboren was, want het was af spraak, dat dan de klok geluid zou wor den. Buiten het dorp was, in afwach ting van de grote .gebeurtenis, een bat terij opgesteld en deze begon subiet met het lossen van de vreugdeschoten. tantse als de katholieke armen profi teerden daarvan, maar in 1800 werd een nieuwe regeling getroffen. „Wij, onder getekenden, Tijs Zunderdorp, Michiel Kooger en Arie Duinker, Diaconen van de Gereformeerde Gemeenten van het Oudeschild op Texel, benevens Hendrik Dito, Cornelis Cornelisz. Molenaar en Pieter Roos, Diaconen of Armbezorgders van de Rooms Katholieke Gemeenten ter voormelde plaatsen, thans bij elkan der vergaderd tot het vaststellen van eenige articulen betreffende de voorde len voor de onderscheiden armen hun ner gemeenten, voortspruitende uit het zgn. lengegeld, wensen het afleveren van water bij of ter voorkoming van al le onaangenaamheden die uit misver stand verder kunnen ontstaan en ter be waring en aankweking van de onderlin ge liefde en harmonie welke kinderen van één huisgezin waarvan onze Heere Jezus Christus het Hoofd is, betaamt nu met volkomen genoegens goed gevonden de volgende artikelen te bepalen, welke de beide Gemeenten begeeren dat kracht van wet zal hebben en welke nu voortaan en altoos door hun stempel zal worden geobserveerd". Artikel 1 luidde: „De voordeelen van 't zgn. lengegeld zullen op zodanige wijze genoten worden, dat alle voordeelen die door een Gereformeerde (Herv.) of Roomse Loodsschipper mits dezelfde op het Oudeschild zijn vaste woonplaats heeft, worden aangebracht, behoren alle die gemeenten en voor die armen bij welke die schipper in de gemeente be hoort". De preekstoel. De preekstoel is eveneens bij de ten toonstelling betrokken en inderdaad is deze het bekijken wel waard. In het houtsnijwerk zien we een aardbol, een koopvaarder, het wapen van Texel, een vissersschuit en nog een aardbol. Deze preekstoel is waarschijnlijk 300 jaar oud en de zware kanselbijbel dateert uit 1649. Voor de preekstoel staat de avond maalstafel, die uit een scheepskajuit af komstig is. Twee zilveren, gegraveerde bekers trekken onze aandacht. De kope ren doopboog van dit kerkje dateert uit 1683 en hij zou geschonken zijn door Tromp, zeker is dat trouwens niet. Wel zeker is, dat Tromp en De Ruyter dik wijls de godsdienstoefeningen in deze kerk bijwoonden en beide Zeehelden de gemeente ieder een fraaie koperen kroon geschonken hebben. Midden in de kerk pronkt een tafel met allerlei huishoudelijke artikelen enz. Zeer aardig is 't kastje voor specerijen, de zilveren schoengespen, de kaasmer- ken! Het ene merk geeft naast het Texel se wapen de letters TX, (Texel), het an dere daarentegen TK (Teksel). Tegen woordig schrijven wij allemaal Texel en dat maakt tegenover onze toeristen wel zo'n betrouwbare indruk, want wie vroe ger Tekselsc kaas had gegeten had mis schien nog nooit Texelse kaas gegeten. En dat sticht verwarring wat wij op dit rustige eiland niet moeten hebben. Verder gaande, komen wij bij de af deling koperwerk. Hier bewonderen we een door wijlen de heer Aris Ponger ge maakt petroleumstel plus waterketel. Ook wordt hier verteld hoe (primitief) men in die goeie ouwe tijd te werk moest gaan wilde men vuur maken. „Met vuursteen (uit de Hogenberg) en ijzer werd een vonk geslagen en die vonk werd opgevangen in een lapje, dat moest gaan smeulen". Lucifers kende men toen nog niet en de Texelse Elec- triciteits Maatschappij was zelfs nog geen luchtkasteel. Men loopt hier over oude tegels en grafzerken. Staat ineens boven het graf van Herman Ludehoff van Zwol, die op 22-jarige leeftijd als luitenant ter zee verongelukte met het landsoorlogsschip Oranjewoud. Dat is op de 8ste Juli 1758 gebeurd, dus bijna 200 jaar geleden. Naast dit graf ligt nog een zeeman be graven. Deze tweede zerk is half verbor gen onder een bank. Bij de restauratie en het verwijderen van deze bank komt ook deze zerk dus bloot. Op deze tentoonstelling heeft men voor „elck wat wils" verzameld. Zie dat keurige schrift van C. G. Blom, leerling van J. K G Muller, hoofdonderwijzer, die bij zijn afscheid van de school het volgende gedicht aan zijn (zeer jeugdig) brein ontfutselde: motto „Goede raacl bij het verlaten der school op de 29ste April 1871" Voeg goede trouw bij werkzaamheid, Wellevendheid bij deugd. Wees spoedig tot elks hulp bereid, Spaar redelijkheid met vreugd. Beschouw de mensen niet te zwart, Maar ook niet al te wit. Dat nooit door wederwaardigheen, Uw kalmte gans verdwijn", Wees met een matig deel tevreen, Gij zult gelukkig zijn". Een aardig beeld krijgt men van de watervoorziening in vroeger jaren (tot 1910), toen men uit de Wezenputten wa ter naar Oudeschild en de op de rede liggende schepen bracht. Men voer door de Schildsloot. Oude tekeningen en prentbriefkaarten illustreren een en an der duidelijk. Schuin tegenover de sme derij Slaman lag een sluis in de dijk, tot daar liep de sloot. Die sloot is allang ge dempt, smederij Slaman is niet meer het laatste huis naar de haven! DORUS RIJKERS HOFJE GEOPEND. De blauwe zeeridders van Nieuwediep, Texel en Callantsoog verkeerden Dins dag in een bijzondere feeststemming, omdat het borstbeeld van de vermaarde Dorus Rijkers in hun midden is terugge keerd. Dit borstbeeld was 13 jaar gele den dicht bij de zeedijk met koninklijke eer onthuld. Het verdween toen de oor log nauwelijks enkele dagen oud was, naar een geheimzinnige plaats. Op ini tiatief van het Dorus Rijksfonds is het Dinsdag teruggekeerd temidden van de nazaten van de oude Dorus. Het Dorus Rijkersfonds heeft nl. in het verdwenen oude Den Helder, de stadswijk, waar Do rus Rijkers heeft gewoond en ook de Gorrel, de Tabbie en de Gul, Janus Kui pers en Kees Runnerberg en vele ande ren een Hofje laten zetten van tien woningen, waar nabestaanden en wedu wen van de blauwe ridders een woon oord hebben gevonden. Aan de gevels van een dezer huizen is nu het borst beeld van Dorus Rijkers opnieuw ont huld. Oud-burgemeester G. Ritmeester, hoofdbestuui der van het fonds, heeft de plechtigheid verricht. Hij was verheugd en tegelijk trots, zo vertelde hij aan de ruige zeelui, die om hem gegroepeerd stonden, vooral omdat de gemeen .e en het gehele land nu ein delijk erkeno hebben dat de verdiensten van de redders te groot waren om verge ten te kunnen worden en dat de moei lijkheden waarin velen van hen verkeer den, gedragen moesten worden door het gehele volk. Doortje, de 79-jarige dochter van Do rus Rijkers had bij het beeld van haar vader op de erestoel plaats genomen. Zij legde als eeiste aan de arm van de voor zitter van „Moed, Volharding en Zelf opoffering" een krans bij de beeltenis. FEUILLETON 48.) Coralie sprong op en snelde de trap op. Ze had nooit zoiets gezien als de hartelijkheid van de vrouwen uit de buurt tijdens de ziekte van haar moeder. Er waren er die elke dag met het een of ander ijaar de farm kwamen boeken en tijdschriften en gebraden kip en roomsoep en pudding met vruchten moes. En ze brachten bloemen en eigen gebakken brood en perzikengelei. Zij boden zich aan om des nachts bij de zieke te waken en Coaralie kon alles van haar lenen wat ze maar wilde. Zij zou het nooit hebben klaargespeeld, vooral de eerste week niet, als die vrouwen er niet geweest waren. Ze had zo weinig ervaring van zieken en koken en kippen. Maar er was altijd iemand, die met hulp en raad klaar stond. Stel je voor, dat mensen in de stad zoiets deden, zei Allan keer op keer Coralie zou nooit de slopen met open gewerkte rand vergeten, die de neger vrouw bracht, vergezeld van een grote bos zonnebloemen. Ze waren van het meisje van het postkantoor. En Coralie wist nu, waarom Irene Fa kes niets verwaands in haar karakter had. Irene was op een middag met een paar vriendinnen op de boerderij geko men. Coralie had citroenkoekjes ge maakt. Ze sloeg ijs fijn en vulde glazen met eigengemaakte druivensap en ijs. Ze legde een geborduurd kleedje op het dienblad en schikte de schaal met koek jes en de glazen er op. Daarna ging ze met het blad naar de zitkamer en dien de rond. Iedereen glimlachte tegen haar. Ze hadden haar geprikkelde, uitdagende houding vaa vroeger vergeten. Angst en verdriet hadden dat alles als bij tover slag weggevaagd. Irene ging met Coralie naar de keu ken terug, om de vaat, die er nog stond, af te wassen. Zo was Irene, dacht Cora lie met een gevoel van schaamte. O, ze zou proberen zelf iets van de vriendelij ke onbevangenheid en hartelijkheid van Irene in haar hart aan te kweken. En toen, terwijl Irene bezig was de glazen af te drogen, zag Coralie de ring met een kleine diamant aan Irene's lin kerhand. Het was maar een eenvoudige ring met een kleine steen, maar een ogenblik scheen Coralie er door ver blind en ze bleef bij de gootsteen staan met het bord, dat ze afgewassen had, in haar hand. Irene ging trouwen. Ze droeg een ver lovingsring. Coralie voelde haar hart zwaar worden als lood. Het was dwaas om te schrikken, zei ze tot zichzelf. Van het eerste ogenblik af had ze geweten dat Duke met Irene wilde trouwen. Ze pasten bij elkaar, ze hoorden bij elkaar. En Irene was zo lief en mooi. Neen, nu meende ze niet meer, dat het geld van majoor Fakes er mee te maken had. Du ke was geen geldjager. Hij keek uit naar menselijkheid, naar karaktereigenschap pen. Trouwens, wist ze dat niet reeds lang? Was hij niet uit de stad gegaan, had hij niet een prachtige carrière opge geven, omdat hij een eenvoudig, echt, menselijk leven hoger achtte dan geld en roem? Met grote zorg hing Coralie de doeken te drogen. Ze ging met haar gasten naar de deur. Ze bedankte haar voor haar hartelijkheid en deelneming en toen Ire ne glimlachte, glimlachte ze terug. Zij was altijd jaloers op Irene geweest maar de slag die haar getroffen had en haar wereld had doen wankelen op haar grondvesten, had ook dat gevoel vernie tigd. Het was niet Irene's schuld, dat ze beantwoordde aan alles wat Duke James van een vrouw verwachtte, terwijl Cora lie daar hoegenaamd niet aan beant woordde Had hij haar niet een parasiet genoemd de eerste keer, dat hij haar zag? Had hij met gezegd, dat ze een arm, verwaand, rijk meisje was, dat geen grein van het leven begreep en dat ook nooit zou doen? Haar moeder lag te dommelen op de rustbank in de eetkamer. Coralie schoof stil de gordijnen dicht en liep op haar te nen het huis uit. Het was een drukkend warme dag geweest en aan de Zuidelijke hemel pakten zich donkere dreigende wolken samen. De lucht was zwaar. Ze ging op het stoepje van de voorportiek zitten. De bladeren van bomen en strui ken hingen roerloos. De weinige gelui den, die uit de verte kwamen, klonken gedempt. Ze keek met stille ogen naar 't opkomende onweer. Haar hart was zo vreemd en leeg. Duke ging met Irene trouwen. De beste wint het altijd, dacht Coralie. S.V. Texel. Hedenavond wordt op ons terrein een belangrijke wedstrijd gespeeld tussen 'n sterke jtmge Texel comb, en 'n slectie elftal van de Ned. Droogdok en Stoomb. Mij. „N.D.S.M.". Meer dan 100 cursisten van deze Mij. brengen een week vacantie door in „De Pelikaan", genieten van alles wat Texel aan schoons en prettigs kan bieden, maar ook van sport, voetbal en athle- tiek. Onderling spelen zij om het kamp kampioenschap. Uit al deze elftallen wordt één sterke ploeg samengesteld die dan tegen onze jeugdploeg zal spelen. Voor de winnaar heeft de directie der N.D.S.M. een mooie beker beschikbaar gesteld. Als we nu nog werkelijk goede clubmensen hebben, zullen ze nu toch wel ernstig proberen om hier een prach tige sportieve strijd te leveren en alles te proberen om deze fraaie trophé een vaste plaats in onze kast te geven. Voor onze getrouwen zal het een ge noegen zijn weer eens op eigen veld te zijn en van goede sport te genieten. Het zal weer leven en vrolijkheid zijn. Tot vanavond dus. De recette van deze wedstrijd komt ten bate van onze adspirantenkampweek in Augustus te Arnhem. Donateurs heb- dan geen vrij entree. S.V.O.-Nieuws. Zaterdagmiddag ging ons handbalelf tal naar De Cocksdorp voor de seriewed strijden. De eerste wedstrijd ging tegen De Cocksdorp en werd met 4-1 verloren. In de verliezersronde wonnen wij met 4-0 van Den Hoorn, zodat ons elftal toch nog met een prijs terugkeerde. Alle leden en donateurs, die een club insigne willen hebben, moeten eerst een gulden betalen aan S. Kijzer, wacht er niet mee maar steek een gulden bij u, zodat wij ze zo gauw mogelijk kunnen bestellen. Jongens, de opkomst op de training kan nog veel beter. Houdt de Donder dagavond vrij en komt allen. KATHOLIEKE KERKLIJST Zondag: 5e Zondag na Pinksteren en 'Feest van Visitatie. Ie Zondag van de maand. H. Missen om 7,30, 8,45 en 10 u. de gez. Mis in Den Burg; om 7,30 en 10 u. in Oosterend en om 10 u. in Den Hoorn. Communieuitreiken in Den Burg buiten de Missen om 7 u. en verder onder de Missen. In de bijkerken alleen onder de Missen. Communieuitreiking in Den Burg begint heden achteraan. Biechtgel. in Den Burg van 7-7,30; in de bijkerken voor en na de Missen. De collecte v. d. kerk met bijzondere aanbeveling; le zakje v.d. armen en 2e zakje v.h. studie fonds Lof heden met het oog op het Aanbiddingsfeest in De Cocksdorp he den niet om 7 maar om 3 uur. Deze week zijn de Missen om* 7 en 8 u. en commu nieuitreiken voor en onder de Missen. Maandag nog 'n Mis om 9 u. met het oog op de markt. Vrouwencongr. om 8 uur. Dinsdag nog een Mis om 7,30 u. Woens dag nog 'n Mis in Den Hoorn om 7,30 u. Lof ter ere van St. Joseph met gebeden v.d. op de schaal neergelegde intenties. Donderdag. Nog een Mis in Oosterend om 8 uur. Met het oog op de le Vrijdag biechthoren v.d. schoolkinderen om 3,30 en verder nog van 7-8 u. Meisjescongr. om 8 u. Vrijdag: le Vrijdag toegewijd aan het H. Hart van Jezus. Communie- uitreiken om 6,30. Om 8 u. gez. H. Mis door de schoolkinderen. Nog een Mis om 7,45 in Oosterend vanwege de le Vrij dag. Lof om 7,30, w.o. zegening van het nieuwe H. Hartbeeld, dat voortaan op de le Vrijdagen op het Priesterkoor ge plaatst zal worden, om de devotie tot 't H. Hart van Jezus te vermeerderen. Nog een lol ook in Den Hoorn om 7,30, w.o. voor het eerst de nieuwe Montrans gebruikt wordt, welke bij gelegenheid van twee huwlijksfeesten aan deze bij kerk geschonken is. Zaterdag. Nog een Mis in de kapel om 8 u. le Zaterdag v.d. maand, toegewijd a.h. Onbevlekt Hart v. Maria. Communieuitreiken om 6,30. Biechtgelegenheid van 5-9 uur op de he le uren. Geen rozenhoedje om 6 uur maar om 7,30 oefening van de le Zater dag. Dit ;s de 4e van de gezamenlijk te houden 5 eerste Zaterdagoefeningen. Korte overwegingen van de Opdracht van Jezus in de tempel. Mogen vele pa rochianen deze oefeningen medemaken als een goede voorbereiding v.h. Feest v.h. Onbevlekt Hart van Maria op 22 Aug. Zondag a.s. 6e Zondag na Pinkste- j ren. Collecte v.h. studiefonds. Twee Mis- sen in Den Hoorn. Twee grote tranen liepen langs haar wangen. Ze nam de moeite niet, ze af te vegen. Niemand zag ze. Wat kwam het er op aan? Ze wist, dat ze haar hele le ven deze middag niet meer zou vergeten, waarop ze had zitten staren naar drei gende. loodkleurige wolken en begrepen had, dat ze van Duke hield en dat Irene zijn vrouw zou worden. Maar ze wist ook, dat Duke zich in één ding vergist had. Het leven had ze leren begrijpen, ze had ingezien, dat de din gen, die haar vroeger gewichtig, ja on misbaar geleken hadden, onbelangrijk waren. Je kon heel gelukkig zijn zonder rijkdom, zonder dienstboden en auto's en cocktail-pret, zonder kostbaar bont en parels en diamanten. Ze wist nu, dat ze volkomen gelukkig zou hebben kunnen zijn in Duke's ongeverfde huis aan de grintweg, als ze het gezellig en huiselijk voor hem had mogen maken ja, ze geloofde, dat ze nooit meer echt geluk kig kon zijn, nu ze niet in dat huis mocht wonen. Ze wist nu dat ze bij het inmaken van groenten en jams heimelijk gedacht had aan haar eigen inmaak, later in Du ke's huis, dat ze bij alles afwassen en koken en de kippen voeren en eieren uithalen gedacht had aan Duke's maaltijden en aan Duke's tuin en kip pen. Maar dat zou Irene nu allemaal voor hem gaan doen! Ja, zei Coralie tot zichzelf, mijn kans op geluk is verkeken en ik zal mijn verdere leven rond moeten wandelen met niets anders in mijn armen dan een zotte schoothond. HOOFDSTUK XXIII. Nancy "wilde een eind langs de beek opwandelen, die sterk gezwollen was door de regen van de vorige avond. In de donkere hemel hing een oranjekleurige maan. Allan liet de blokhut in de zorg van van Andy Lucas achter. De oude man deed zo aandoenlijk zijn best om zich nuttig te maken. Hij had nooit van lief dadigheid geleefd, zei hij tegen Allan, al was het de laatste jaren, nadat hij het aan zijn hart had gekregen, ook moei lijk geweest. Voor die tijd had hij goed zijn brood verdiend met 'n fotografisch atelier in Atlantic City, maar de concur rentie was zó moordend geworden, dat hij het ateliei verkocht had en met Nan cy in een woonauto was gaan rondrei zen. Ook toen nog hadden ze hun brood gehad, totdat Andy's hart het opgaf en hij drieweken in een hospitaal ver pleegd moest worden. Tengevolge daar van was hij op de kermissen beland. En ik moest het hospitaal en de dokter betalen, zei hij. Daarom heeft Dan Lowry mij geld geleend op mijn toestel. (Wordt vervolgd.) nz fi/T.Dir watir aan i>t ïCHEi't'. vïiuccHAr t or rtxKi hkt schild in 't

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1950 | | pagina 4