l Brandweer rukte uit voor hooibroei Maar diep water scheidt het van de vaste eiland wa Op Griend werd eens voortreffelijke schapenkaas gemaakt Temperatuur op „Rozenburg" 104 graden Volksfeesten met Vuurwerk Texel ligt vlak bij Den Helder Drukke oogstwerkzaam- heden bemoeilijkten voorbereiding concert Thans uitsluitend door vogels bewoond Zaterdag is de brandweer twee-" maal uitgerukt: er was hooibroei op de hoeve „Rozenburg", gelegen aan de Wes- terweg nabij Den Burg en op de boerde rij ,,De Hoogte", gelegen nabij de Hoge Berg. Des morgens was het niet pluis op hoeve „De Hoogte",, eigendom van de heer A. J. Eelman, pachter de heer Jb. Kikkert. Het hooi stond op het punt in vlammen op te gaan, zeker had het een temperatuur van 100 graden of meer bereikt. Onverwijld werd de brandweer naar het bedreigde punt geroepen. Men beschikte over ruim voldoende water uit een kolk, welke vlak bij de boerderij ligt. De brandweer spoot regelmatig wa ter in het hooivak, terwijl het hooi naar buiten gereden werd. Zo kon een ernsti ge boerderijbrand worden voorkomen. Op „Rozenburg", eigenaar de heer C. Kuip, werd een temperatuur gemeten van 104 graden. De brandweer werd direct gealarmeerd en toen zij ter plaatse was en gereed om water te ge ven er was voldoende water in een op 200 meter afstand gelegen tocht werd begonnen met het naar buiten rijden van het hooi. Het bleek voor driekwart te zijn verbrand. Er werd voor plm. 20,000 kg. hooi uitgereden, toen was men tot de tilbalk gekomen. Het hooi, dat tot de til- balk reikte, bleek echter nog in goede staat en hoefde dus niet te worden uit gereden. De brandweer hoefde geen wa ter te geven. Geef ons brood en spelen, zeiden de oude Romeinen tot de keizer en deze, het belang inziende van zijn volk, gaf hun die. De bevolking van Texel heeft evenzo geroepen, niet om brood, maar wel om spelen. De hoogtijdagen van het Nederlandse volk, verjaardagen van de leden van het Koninklijk Huis, bevrij- dings- en kroningsdagen, behoren fees telijk gevierd te worden, met vlaggen en muziek, met spel en dans. Deze dagen binden ons aan elkaar, de saamhorig heid wordt versterkt, een goede geest houdt ons bijeen. De a.s. volksfeesten zullen hiertoe volledig bijdragen. Een opwekkend woord om aan deze volks feesten met hart en ziel deel te nemen mag dan ook niet ontbreken. Voor gro ten en kleinen is er elck wat wils. De vereniging voor volksfeesten en Texelse folklore verzoekt dan ook ieder, op deze dagen zijn beste beentje voor te zetten en dit feest te maken tot een gebeurte nis, die er zijn mag. Een grootse lam pionoptocht voor kinderen des avonds 5 September zal voor hen een onvergete lijke gebeurtenis woiden. Laat alle kin deren hun best doen die avond zo mooi mogelijk voor de dag te komen. Een op wekkend woord tot de winkeliers, in welke branche ook, om mee te doen met de etalagewedstrijd, is hier zeker op zijn plaats. Een verzoek tot de heren werk gevers hun personeel op de kroningsdag, 6 September, vrij te geven, opdat deze zich op het feestterrein kunnen verma ken, is zeker met oveibodig Een groots vuurwerk hoopt de avond van de 7e September te besluiten. Het volledig programma zal na de" de finitieve vaststelling hiervan, zo spoe dig mogelijk worden bekend gemaakt. Texelaars, helpt mee, werkt mee, maar vooral viert op deze dagen een blij en vrolijk feest. „VISBUURT" NAAR TEXEL. Wel 200 kinderen hebben deelgeno men aan de trip, welke de Helderse Speeltuinvereniging „Visbuurt" giste ren naar Texel heeft georganiseerd. De kosten bedroegen f 1,50, waarbij boot, autobus en enkele consumpties waren in begrepen. „Blj slecht weer zal de tocht worden uitgesteld", zo werd vorige week aangekondigd, welnu ,het was gisteren uitstekend weer, echt zomerweer, dat Zaterdag begon en waarvan wij nog lang hopen te profiteren, want de meeste da gen, die Juli en Augustus ons hebben ge geven, was het weer totaal van de kook. PARKCONCERT. Zaterdag hopen de muziekvereniging „Excelsior" uit Oosterend en de R.K. Gemengde Zangvereniging „Con Amore" te Den Burg, een concert te geven in het Park. HERWONNEN LEVENSKRACHT. De opbrengst van de collecte voor Herwonnen Levenskracht over Texel bedroeg f 266,50. De prijzen van onze loterij zijn geval len op lotnummers 15201, zwaar verz. schenkkurk met dop; 15233 Delfts blauw asbakje met verz. rand, 15282 le deren damesportemonnaie. KERKNIEUWS. Z.H. Exc. de Bisschop van Haarlem heeft kapelaan M. P. de Groot, Den Burg benoemd tot kapelaan te Spierdijk. De neomist W. E. M. van de Kooij werd be noemd te Den Burg. 22 September 1947 begon kapelaan De Groot zijn arbeid op Texel. Donderdag avond (morgenavond) kan men van 89 uur aan de Pastorie afscheid nemen. „NAJAARSSTORMEN". Toneelgroep „Het Masker" hoopt morgenavond in „De Oranjeboom" een opvoering te geven van het toneelspel „Najaarsstormen". „BRAND!" Maandagavond hebben de brandspui ten van Den Burg en De Koog een ge zamenlijke oefening gehouden. „Brand in het Badhotel!" Beide spuiten rukten vlug uit. Den Burg was na 13 minuten gereed om water te geven. De Koog was reeds present. De spuit van Den Burg was opgesteld aan de Brink, die van De Koog bij een regenput, gelegen op het terrein van Kikkert's rijwielstalling De oefening slaagde naar wens. ESPERANTO IN EEN GEMEENTELIJK BUREAU. In het stadhuis van Berlijn-Neukoln is een Esperanto-bureau officieel geopend. Aan onderwijzers zowel als aan kinde ren wordt hier voorlichting verstrekt in alle zaken betreffende Esperanto. Er wor den inlichtingen gegeven over onder- wijs-methoden, het leiden van cursus sen, buitenlandse correspondentie enz. Onze VW heeft boekjes laten ver schijnen, waarin kleine tochten over Texel worden beschreven. Handige gids jes dus. De badgasten zullen ze onge twijfeld gaarne ter hand nemen! Wij Texelaars kennen Texel door en door en toch hebben wij zo de indruk, dat de eilandbewoners zelf niet zo dikwijls op de fiets stappen om een leuk tochtje te maken. Toen wij Zondagmiddag door 't zuidelijke deel van Texel gingen, ont moetten wij zeer sporadisch een Texe laar. Van De Koog fietsten wij langs de Mi nister Ruysweg door De Dennen. Het was verrukkelijk weer na de vele re gens. Waar de zon op een dicht gebla derte stuitte was de bosweg dikwijls zeer modderig en een overkantse chauffeur, totaal onbekend met de moeilijkheden, welke zo'n beschaduwd weggetje kan opleveren, slaagde er eerst na assisten tie van andere toeristen in om „los" te komen.Van de Dennen naar Den Hoorn is een klein stukje. Men kan daar, het fietspad verlatend, rechtsaf naar Loodsmansduin, waarop 'n bunker werd gebouwd. Via een stevige trap komt men bovenop dat uit de oorlog daterend bouw sel, dat een langere levensduur bescho ren bïijkt dan de bunkers, die dichtbij zee werden geplaatst Men kan ook door het dorp Den Hoorn en dan via het „Achterom" de weg be reiken, welke naar „Amphibieoef en- kamp" De Mok gaat Men passeert klei ne dumtjes, waarvoor de polders De Kuil en het Hoornder Nieuwland liggen. Achter die' polders hoger duin, dat de Mokbaai omsluit. De duinen ten zuiden van deze baai zijn zeer zwaar begroeid Broedplaats „De Petten" met op de achtergrond Den Hoorn. met de bijna ondoordringbare duin doorns, waaraan thans oranjekleurige bessen prijken. Men ontmoet hier een marinier, een Amsterdammer. „Het be valt me hier best", zegt hij. „Ik wil mijn dienst hier wel beëindigen. Ik maak me wijs badgast te zijn!" Hij wijst u een pad, waarlangs ge het strand kunt be reiken. „De Hors waar ge niet zijn moet als daar rode vlaggen wapperen, want dan wordt er geschoten. Maar is daar alles safe, neem dan de moeite eens de uitgestrekte Hors te betreden. Wandelt ge tot het zuidelijkste punt van die zandplaat, dan komt ge heel dicht bij Den Helder. Toch is het nog een km. of drie-en-een-half breed, zodat ge een bekwaam zwemmer(ster) moet zijn om het water (Het Marsdiep) zwemmend te kunnen oversteken! Waden kunt ge er in ieder geval niet, want in het Marsdiep staat tot 40 meter water. Nee, wij gingen ditmaal niet naar het Park te Den Burg met hooggespannen verwachtingen ten aanzien van de mu ziek, welke fanfarecorps D.E.K. van Den Hoorn daar hoopte te geven. Immers ons eiland staat nu niet alleen in 't teken van 't toeristenverkeer, maar ook in 't teken van de oogst! En verscheidene leden van genoemd muziekcorps werken in de landbouw. Wij kunnen ons dan ook heel goed voorstellen, dat de repetities des avonds zeer matig bezocht worden dat men liever een duik in het zilte nat neemt dan in een oefenlokaal te gaan blazen, als men een zware werkdag ach ter de rug heeft! Men kan geen twee he ren dienende Muze moest het ont gelden en kreeg Zaterdagavond van D. E.K. niet de plaats waar zij recht op heeft. Er werd door bovengenoemde omstandigheden minder goed geconcer^ teerd dan wij van D.E.K. gewend zijn. Vooral de vertolking van „Versmade Liefde" bleek slecht voorbereid. Dat de Hoornders ondanks de drukke oogst- werkzaamheden toch aan een concert wilden medewerken getuigt van hun be langstelling voor onze VVV, die ook D. E.K. had uitgenodigd. „De Stem" gaf zuivere zang, ja de stemming was in alle nummers goed. Maar men zong nier vurig genoeg, een tekort, waarop onlangs in een critisch verslag al eens gewezen werd. Daardoor werden bv. De Rode Roepen en Eens lang niet zo goed voorgedragen. Als „De Stem" eens wat vuriger van wal steekt, zal zij ongetwijfeld meer succes oogsten. In de wijdheid var de Waddenzee rijst een kaap omhoog, een donker sil houet in het grijze vlak van banken, ten Oosten van het vaarwater van Harlingen naar Terschelling. Dat is een van onze zorgvuldig bewaakte broed- terreinen ,het laatste restant van een eiland, dat in de Middeleeuwen een kleine, versterkte stad droeg en dat daarna, ondanks de verwoestingen die de zee aanrichtte, nor lang de faam van zijn schapenkaas hooghield: Griend Dertig jaar geleden vermeldde de kaart op het wad tussen de Friese kust en Terschelling nog drie kapen. Maar de afsluiting van de Zuiderzee heeft het lot van Griend verhaast. In 1916 werd het eiland eigendom van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten; op de laatste jaarvergadering, in Maart van dit jaar te Amsterdam gehouden, moest de secretaris, de heer J. Drijver, mede delen, dat het einde van Griend in zicht was en dat de Rijkswaterstaat niet voor nemens was kostbare beschermingswer- ken te ondernemen om de laatste restan ten van het eiland te redden. Griend is verboden gebied; gedurende het broedseizoen, van half April tot eind Juli waken twee vogelwachters, inwo ners van Terschelling, over net eiland, dat dan bevolkt is door duizenden paren sterns, grote sterns, kleine sterns en Noorse sterntjes. Het was de vestiging van de grote stern in 1915 op Griend de vogels hadden in 1914 Rottum als broedterrein verlaten die aapleiding gaf tot aankoop van alle rechten op het grasgewas van het eiland door Natuur monumenten. In een artikel in het Han delsblad van 1 December 1916 schreef de heer Drijver dan ook terecht: Door de vestiging van de grote stern is het eiland tot Natuurmonument verheven. Griend is thans de grootste broedplaats van de grote stern in West-Europa Schandelijk. In 1912 kwamen er voor het eerst twee vaste bewakers op Griend. Geheel nieuw was de bewaking niet. Er werd in de jaren negentig zo schandelijk huis gehouden onder de vogels op het onbe woonde eiland, dat rijksveldwachter de Haan van Terschelling in 1900 op eigen initiatief af en toe naar het eiland voer. Later werd deze bewaking uitgebreid. Nog altijd zorgt de politie te Terschel ling voor het toezicht op Griend en thans is het opperwachtmeester J. Oving die van tijd tot tijd gaat kijken hoe het daar gaat in de eenzaamheid van het wad. Op een van de schaarse warme da gen van deze zomer en terwille van het broedsel van de sterntjes was het ge boden een warme dag te kiezen heb ben wij hem vergezeld Griend is niet naast de deur. De ban ken nopen tot lang omvaren; bovendien gingen we voor deze gelegenheid bij wij ze van spreken de achterdeur in. Op de Oude Jetting lagen zeehonden als don kere stippen zich te zonnen, boven het ondiepe water grenzend aan de Grien- derwaard visten zwart gekuifde stern tjes. De debarcatie, op 20 minuten afstand van Griend, moesten wij al pootje ba dend tot stand brengen, maar al spoedig wandelden we op het drooggevallen wad dat de zeepier, de arenicola manna, ge sierd had met de ontelbare heuveltjes van modderslangetjes, die haar buikhol te zijn gepasseerd nadat zij ze heeft ver orberd op zoek naar organisch voedsel. Boven het eiland was het één car- roussel van zilveren vleugels in het hel le zonlicht, een wielende wiekende me nigte van honderden sterns, die hun hoge kreten uitstootten. De vogelwach ter had ons aan zien komen. Hij stond op de strandwal, die aan de Noordwest- zijde loopt, de bolle zijde van het ei land dat de vorm heeft van de maan in het laatste kwartier Hij draaide een shagje en ging ons voor. Het was op letten. Overal lagen eitjes. Met een twijgje wees hij ze ons aan, de spaarza me begroeiing even op zij duwend. „Dat is de grote stern". Twee blanke, vrij gro te eieren, donker gevlekt op een vloer tje van schelpen. Zo broeden ze bij dui zenden. Slachtoffers. De vogelwachter nam een sternjong op, een grappig-wollig grijs wezentje, 5 dagen oud, constateerde hij. Het diertje had al het zwarte puntje aan de snavel, dat de kleine stern kenmerkt. Op de schelpen "en op het zand lagen heel wat dode sternkuikentjes allen slachtof fers van het gure weer, dat aan ons be zoek vooraf ging. De kleme stern brengt gewoonlijk per seizoen niet meer dan één jong groot. Veel verontrusting door bezoek kan dan ook kwade gevolgen hebben voor de broedplaats. In het water lagen de laatste resten van een permanent gebouwtje op Griend: brokstukken muur, een beton plaat die als vloer van het schuurtje diende. Oud zijn deze resten zeker niet. Het is zeer de vraag of deze bakstenen die bezoekers zo nu en dan op Griend hebben aangetroffen iets van doen had den met het havenstadje, binnen welks muren eens de bewoners van Griend woonden. Het eiland viel toen onder de abdij Mariëngaard, de Norbertijnen had den er een buitenschool en in Sibrandus Leo's abtenlevens van de Friese kloos ters Mariëngaard en Lidlum wordt ver haald, van abt Jaricus, die in het begin van de 13e eeuw op Griend „pastor ec clesiae" was. Van Gryn spreekt het handschrift als van een „oppidulum ad ostia Flevi fluminis", stadje aan de mond van de rivier Flevo. Wél van oude datum is stellig de scherf van het baardmannetjeskruikje, dat de vogelwachter onlangs vond. Schapenkaas. Op de kleigrond van Griend hebben de schapen eeuwen gegraasd. In de 16e eeuw leverde het eiland nog de schapenkaas. Bij een publieke verkoop in 1817 te Terschelling gehouden kwam, de verkoop van 't grasgewas op Griend aan bod. Voor een luttel bedrag ging dit -over aan particulieren. Bij onderhand se verkoop in 1873 werd het honderd voudige van dit bedrag bedongen. Het beweiden werd echter gevaarlijk, in 1825 waren reeds alle konijnen door een stormvloed verdronken, in 1877 dreef bij een hoge vloed de hele kudde scha pen weg. De herder en zijn zoon tracht ten het leven te redden door in een kaap te vluchten, doch de palen braken door het geweld van de golven af en vader en zoon kwamen jammerlijk om het leven Onveilig. Griend is onveilig geworden.Een geul loopt reeds dwars over het eiland, waarvan de grootste lengte niet meer is dan 600 meter, de grootste breedte 400 meter. Op het strand ziet men de klei laag als een donkere, brokkelige rand, waaraan de vloed zo nu en dan knab belt. Het huisje van de vogelwachters er zijn er gewoonlijk twee, maar de kameraad van Sijbrand Stobbe is juist op de dag van ons bezoek naar Ter schelling gegaan is in de kaap ge bouwd, manshoog van de grond. Een be scheiden woning, vier stoelen, een tafel met kranten bedekt, waarop Sijbrand Stobbe voor ons een grote mok met thee neerzette. Het is een mannenhuishoudinkje, dat de twee vogelwachters in hun huisje voeren. Maar er hangt een keurig spie geltje om toilet te maken, op het petro leumstel bakt men zijn brood (soms is er in geen drie weken contact mogelijk met de vaste wal) en onder de hut, waar het altijd winderig is, bewaart men alles wat aan bederf onderhevig is. We heb ben dat „snokker uitvonden", meende Sijbrand Stobbe. Alles moet aangevoerd worden, ook het drinkwater. Mocht er iets gebeuren, dan hijst Stobbe de vlag een zwager, die lichtwachter is op de Brandaris, zal het dan wel zien. Vroeger had men een heel stel seinen uitgedacht. De code siert nog de wand van de hut. Een mand en een kegel be tekent: „Zendt dokter, door bliksem ge troffen". Maar al kan het ook over het wad geducht onweren over het alge meen is het leven op Griend nogal rus tig. Geen buur heeft ooit zijn klachten geuit! Het is er, passend op zulk een vo geleiland, vroeg uit de veren. Tegen vie ren springt men al uit zijn kooi en maakt zijn ochtendwandeling. Er is tijd over om een botje te vangen en te ro ken en de bergeenden t$ observeren, die zeven in getal, in kunstmatige holen broeden. Op Griend, waar heel de lieve dag het tie-tie-tie-ta van de sterntjes klinkt, zijn honden taboe en zo hebben de vogel wachters ook een gevleugelde huis vriend: een postduif, die aan kwam vliegen en hen niet meer wil verlaten voor de onvredige wereld buiten Griend. S.V.O.-Nieuws. Na een lange rusttijd speelde ons 2e elftal een wedstrijd tegen SVC 2. In een aardige ontmoeting, waaraan een me daille verbonden was, wist SVO 2 met 5- 1 te winnen. Vlak na het begin is het SVC dat meteen ten aanval trekt en spoedig weet het de leiding te nemen. Maar SVO wordt steeds sterker, waar door het de achterstand nog voor de rust in een 3-1 voorsprong weet om te zetten. Na de thee is SVO ook sterker en de 1.- buiten weet het doel nog tweemaal te vinden, zodat het einde komt met een verdiende 5-1 overwinning voor SVO. Zaterdagmiddag om half drie hebben wij op ons terrein een festijn voor moto ren (zie adv.) 's Avonds wordt ook een behendigheidsrit voor wielrijders uitge schreven. Er zijn verschillende fraaie bekers en medailles beschikbaar gesteld. Handbal S.V. De Koog. Opstelling De KoogGDS, Donder dagavond half 8: L. v. Koningsveld Jany Eelman Janny Sandee Hanna v.d. Star, Sara Pranger, Babs Micheis Kinie Otte Joie v. Heerw. Rita Burlage Bartje Bügel Ali Brouwer Reserve: Maartje Daalder, Katrien Eelman. PLAN VOOR TUBERCULOSE BESTRIJDING ONDER HET RUNDVEE moet tot stand komen. Minister Mnnsholt doet een beroep op Stichting voor de Landbouw. De regering is slechts bereid haar bij drage te verlenen aan het plan om bin nen vijf jaar tijds de tuberculose onder de rundveestapel uit te roeien, wanneer de grootst mogelijke zekerheid bestaat, dat, ondanks verrassingen, die zeker niet zullen uitblijven, de financiering daarvan tot het einde toe gezond is te noemen, aldus Minister Mansholt in een brief aan de Stichting voor de Land bouw naar aanleiding van de onzeker heid, welke in den lande ten aanzien van de uitvoering van net plan bestaat. Het is voorshands onverantwoord, het totaal der beschikbaar komende geld middelen op grond van uitzonderingsre gelingen nu reeds te verminderen, ge zien de omstandigheid, dat het plan zich over een niet onaanzienlijk aantal jaren uitstrekt. De aan de uitvoering verbon den kosten kunnen nog niet worden overzien. In dit opzicht kunnen dus geen verdere risico's worden aanvaard; de regering beoogt nl. met het plan een volledige uitroeiing van de runder-tbc in ons land en zij kan zich dei halve niet verenigen met een financiële opzet, wel ke slechts ruimte laat om tot zij het wellicht belangrijke verlaging van 't reactiepercentage te komen. De Minister acht het daarbij vanzelf sprekend dat alle gezamenlijke geldmid delen beschikbaar moeten zijn en blij ven voor het voornaamste doel, nl. het slachten van reactiedieren, en tévens, dat de vaststelling van de grootte der ver goeding met onnodig mag worden be perkt door reeds van tevoren aan een gedeelte der gelden een andere bestem ming te geven. Achteraf ware dan te be zien, op welke wijze eventuele over schotten zijn aan te wenden ten nutte van de tuberculosebestrijding. Gedecentraliseerde uitvoering. De mededeling van de veehouderij, dat zij uit een in te stellen heffing van 25 cent op de 100 kg melk in vijf jaar 50 millioen gulden voor dit doel bijeen zou brengen, heeft ertoe geleid, dat ook de Overheid een gelijk bedrag zal bij dragen. In het begin van deze zomer heeft de regering doen weten, dat zij zich kon verenigen met een provinciaals- gewijs gedecentraliseerde uitvoering, waarbij rekening werd gehouden met 't feit, dat de Gezondheidsdiensten de pro vincie als werkgebied hebben; dit sluit tevens in, dat de bijdragen uit de hef fing op de melk naar de provincie, waar zij zijn opgebracht, terug zullen gaan. Tezelfdertijd heeft de Minister de Pro vinciale Gezondheidsdiensten verzocht hun provinciale plannen met spoed op te stellen en ter goedkeuring in te zenden. Het is hierbij de uitdrukkelijke me ning van Minister Mansholt, dat om spanningen te voorkomen landelijk de heffing per Kg melk gelijk zal moeten zijn en tevens, dat, hoewel de besteding der gelden enigszins kan verschillen, in het provinciale fonds de volledige hef- fingsgelden moeten worden gestort, op dat deze gelden, landelijk bezien, in derdaad een gelijke bijdrage vormen als die van de Overheid, welke bijdragen op de eerste plaats dienen te worden aan gewend om zieke dieren met voldoende vergoeding te bestemmen voor de slacht bank. Levensbelang voor de veehouders. De Minister constateert met voldoe ning, dat de veehouders steeds meer tot het inzicht komen, dat zij 't grootste be lang bij een algehele sanering van de veestapel hebben. Alleen door een geza menlijke uiterste krachtsinspanning kan dit uiterst belangrijke probleem worden opgelost en het is een levensbelang voor de veehouders, dat deze oplossing komt. De Overheid eist bovendien niet meer dan dat men de consequenties van eigen voorstellen aanvaardt Het tijdstip van uitvoering van het plan is afhankelijk van de provinciale plannen, waarop thans wordt gewacht. De Minister besluit zijn brief dan ook met de mededeling het op prijs te zullen stellen, ten spoedigste de plannen van de Provinciale Gezondheidsdiensten te mogen ontvangen, omdat eerst dan ten aanzien van de tenuitvoerlegging van 't gehele plan een beslissing kan worden genomen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1950 | | pagina 2