Cjroen r^warLrJ~exels in het harL,
Zie ginds komt de veerpont
De 87-jarige Jan van Zutphen, stichter van
„Zonnestraal", hield boeiende causerie over
zijn strijd tegen de t.b.c.
mooie nazomer bleef uit
T exel 1 dc
oor verdiende zege aan de k
op
WOENSDAG 4 OCTOBER 1950-
TEXELSE
64e JAARGANG. No. 6465
COURANT
Uitgave N.V- v-h. Langeveld DeRooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel 11
JAN VAN ZUTPHEN, de grote man waakzaamheid over het grootste, het
van de tbc-bestrijding, de stichter en rijkste bezit van het volk: de gezond-
voorzitter van de vereniging „Zonne- heid. Maar wat doet de regering ervoor?
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek.: Rotterdamsche Bank en Coöp.
Boerenleenbank- Postgiro 652-
Abonnementsprijs f2,75 per half jaar.
straal", Jan van Zutphen heeft ons ge
leerd wat men met een ijzeren wil kan
bereiken. Hij heeft ons op boeiende wij
ze verteld van zijn strijd, van zijn ide
aal. Als hij zo geestdriftig het woord
voert wordt uw respect des te groter,
want ge meende, dat een man van 87
jaar maar het liefst in een hoekje bij
de haard zit om zijn lange leven rustig-
aan in de geest af te tasten. Ach, deze
Jan van Zutphen, een man die naar de
negentig loopt, hij staat nog midden in
het volle leven. Waarin hij zoveel heeft
mogen bereiken, maar zijn ideaal is nog
met geheel in vervulling gegaan:
,,Ons ideaal is een groot medisch cen
trum, compleet met scholen en speel
plaatsen. En als de tbc er eenmaal on
der is.dan is er nog altijd de kanker
Wij gaan door!"
„Ik ga binnenkort aan de tweede se
rie van 87 jaar beginnen!" zo merkte hij
moedig op.
Wij meldden reeds in een kort bericht,
dat de zaal van de Oranjeboom Donder
dagavond uitstekend bezet was, toen
daar een avond van Zonnestraal gege
ten werd. Hoofdschotel was de cause
rie van Ome Jan.
De avond werd geopend door de heer
Westdorp Sr, die de aanwezigen na
mens het comité Zonnestraal welkom
heette. Spr. noemde het een evenement
in de Texelse geschiedenis, dat Jan van
Zutphen zo straks het podium op zou
stappen om te vertellen van de strijd
tegen de tbc. De 83-jarige ome Jan, al
dus de heer Westdorp. 83, dat moest
zijn 87. Ach, spreker had ook kunnen
zeggen 73, want ome Jan ziet er vol
strekt niet stokoud uit. Ome Jan heeft
de moed en energie gehad om de reis
naar Texel te ondernemen. Hoevéél
moed heeft hij in het leven betracht!
Hoevéél energie heeft hij het volk gege
ven! De heer Westdorp sprak woor
den van diepe erkentelijkheid tot ome
Jan, die zo ontzaglijk veel voor de lij
dende mensheid gedaan heeft, die zelf
ook zoveel leed heeft ondervonden.
Na dit openingswoord vergastten mw.
De Lugt-de Vries (piano) en mw. J.
Beumkes-Breen (viool) ons op enige mu
zikale bijdragen, e\enals na de pauze
De heer P. Kleve las een fragment („De
nieuwe pet") voor uit het boek „Koen-
tje van Kattenburg" van Cor Bruin.
Koentje is Jan van Zutphen, toen een
jongen van een jaar of tien. Hierna
werd het woord gegeven aan ome Jan.
Toen hij zich van zijn zetel verhief
werd er zeer hartelijk geapplaudisseerd.
Ja, ome Jan begon met op te merken,
dat hij weliswaar al 87 jaar was, maar
dat hij nog volstrekt niet behoorde tot
hen, die levensmoe zijn! Ome Jan was
10 jaar toen hij zijn moeder verloor,
maar haar stem is nooit uit zijn herin
nering weggesleten. Zijn moeder stierf
aan tbc. Men noemde deze ziekte toen
tering. Voordat Robbert Koch in 1889
de tubercel bacil ontdekte wist men
niet waardoor deze ziekte verwekt werd,
men wist niet hoe men deze ziekte kon
bestrijden. De p'atient kreeg (van de
dokter) het advies „Pak je maar goed in
en denk om de tocht!" Men stond mach
teloos! Eeuwenlang stond men reeds
machteloos en ontelbare mensen waren
door die vreselijke, geheimzinnige ziek
te uit het leven weggerukt. Jan van
Zutphen verloor niet alleen zijn moeder
aan de tbc, ook zijn zes zusters en drie
van zijn broers. Ook zijn tweede moe
der stierf aan de „tering", evenals haar
dochtertje.
Ome Jan leefde in een geheel andere
wereld. Hij werd geboren in Katten-
Zij heeft het schone voorbeeld van wij
len Koningin-Moeder Emma niet ge
volgd. Koningin-Moeder Emma schonk
ons volk het eerste sanatorium, dat was
in 1900 Het Oranje Nassau Oord te
Renkum Hare Koninklijke Hoogheid
schonk bovendien twee ton goud. De
staten volgden haar voorbeeld evenmin
en ook de gemeenten en steden, waarbij
dan gelukkig kan worden opgemerkt,
dat Rotterdam en Amsterdam thans de
goede weg zijn ingeslagen: Rotterdam
gaat een sanatorium op de Veluwe
stichten, Amsterdams Raad besloot on
langs medewerking te verlenen aan de
uitbreiding van „Zonnestraal" met 22
paviljoens voor 262 patiënten. Ome Jan
beeft bij de minister gepleit om 1 mil-
lioen meer per jaar op de begroting uit
te trekken voor de strijd tegen de tbc.
De minister moest hem mededelen, dat
zulks niet kon. Wel, aldus ome Jan, kon
men 3,5 millioen per dag beschikbaar
stellen voor het leger.
Ome Jan liet zich echter niet uit het
veld slaan en hij begon zijn actie, die
zulk een enorm succes is geworden: hij
begon met de oprichting van het „Ko
peren Stelenfonds", van de Alg. Dia-
mantbewerkersbond, waaraan het sana
torium zijn ontstaan te danken heeft.
Het eerste jaar werd voor f 13.000 bij
een gebracht. De eerste patiënt kon naar
Davos. Toen dat bekend werd regende
het smeekbeden: „Ome Jan, mijn doch
ter is ziek, ome Jan, mijn vrouw, mijn
man, mijn zoon, mijn.Op de Rijks
begroting 1905 trok de regering een be
drag van f 10.000 per jaar uit voor de
strijd tegen de tbc, mijn makkers had
den de regering dus met 3000 gulden ge
klopt. In 1905 toen ome Jan de door
Koch gedane ontdekking vernam sprong
zijn hart op van vreugde en riep hij
uit: „Dat had men eerder moeten we
ten, hoeveel duizenden levens zouden
gespaard zijn geworden!" Ach, hoe deer
lijk had hij zich vergist, waar hij had
verwacht, dat de Overheid het ene sa
natorium na het andere zou stichten.
Neen, daarvoor was geen geld, wel voor
vliegtuigen en toen er eens een toestel
te pletter viel, dacht ome Jan daarvoor
had ik vijf sanatoria kunnen bouwen!
Gelukkig heeft hij niet alleen gestaan
in de zware strijd. Velen hebben hem
gesteund. Naast vereniging Zonnestraal
werd Herwonnen Levenskracht gesticht,
Zonnegloren en Sonnevanck. De vakbe
weging volgde zijn voorbeeld. Ons land
telt meer dan Honderdduizend tbc-pa-
tiënten, als van hen 20 pet (op zijn
minst) verpleging in een sanatorium be
hoeft dan heeft men in ieder geval op
zijn minst 20,000 bedden nodig, maar
ons land biedt slechts 15.000 plaatsen.
5000 patiënten moeten de nodige verple
ging ontberen, zij liggen in alkoven, op
zijn gunstigst in tuintentjes. Ook is er
gebrek aan doktoren en verpleegsters.
Ome Jan kon echter mededelen, dat de
belangstelling voor de strijd tegen de
tbc alom groeit. Voor het nieuwe plan
(dat wij hierboven reeds noemden) heeft
ome Jan Woensdag t.g.v. het zilveren
jubileum van Zonnestraal f 7000 mogen
ontvangen w.o. f 5000 namens het NVV
tbc-fonds en f 1500 namens het NVV-
bestuur).
Dit alles vertelde ome Jan in zijn
causerie waarnaar allen geboeid luister
den. Ome Jan, die zijn eerste vrouw en
vier kinderen uit zijn eerste huwelijk
aan tbc verloor. Aan deze besmettelijke
maar geenszins erfelijke ziekte. Woens
dag heeft zijn foto in alle kranten ge
prijkt, een foto van deze nationale fi
guur. Stichter van Zonnestraal, dat
door de sympathie van ons gehele volk
gedragen wordt. „En Zonnestraal blijft
doorgaan zonder te vragen in welke
wieg men heeft geiegen of welke poli
tieke overtuiging men is toegedaan.
Dat vraagt de tbc ook niet", aldus
Jan van Zutphen, die aan het slot van
zijn betoog aller volle medewerking in
riep.
Hierna werd nog een keurige serie
lichtbeelden vertoond, ome Jan trad
daarbij als explicateur op, hetgeen hem
goed afging: hij praat vlot en doorspekt
zijn causerie steeds met geestige inval
len.
Namens zijn honderdduizenden
vrienden en vriendinnen wensen wij
ome Jan nog vele successen toe!
INGEZONDEN
„Naar aanleiding van mededelingen
in „Het Parool" en in de „Texelse Cou
rant" (zie verslag vergadering Oud
leerlingen L. Landbouwschool, red.),
(geplaatst buiten medeweten van de V.
V.V. „Texel"), ter zake van het pont-
vraagstuk, stellen wij er prijs op te ver
klaren, dat de suggestie, als zou de V.
V.V. „Texel" zich tegen een pont op het
Horntje verklaren, zeer voorbarig
moet worden genoemd.
Wij wachten de resultaten van het
thans plaatshebbende Welvaartsonder-
zoek gaarne af, alvorens in de onderha
vige kwestie ons standpunt te bepalen.
Te zijner tijd zullen we het vraag
stuk ongetwijfeld voorleggen aan een
te houden Algemene Vergadering van
de VVV „Texel".
Het Dagel. Bestuur van de VVV Texel.
PREDIKBEURTEN.
N. H GEMEENTE.
Oosterend, Donderdag 5 October 8 uur,
Doopzitting aan de pastorie.
WINTERPROGRAMMA
R.K. ONTWIKKELINGSCLUB.
Dat er voor de Ontwikkelingsavonden
van de R.K. Ontwikkelingsclub grote
belangstelling bestaat, bleek wel uit het
feit, dat in de onlangs gehouden alge
mene ledenvergadering in Hotel De
Zwaan de zaal helemaal gevuld was.
De voorzitter, de heer C. Merkx, sprak
in zijn openingswoord hiervoor zijn gro
te voldoening uit en hoopte dat deze be
langstelling zo zou mogen blijven. Dan
kunnen wij, aldus spreker, vol vertrou
wen dit seizoen ingaan. Gezien uw me
dewerking, getoond irf het verleden,
hebben wij gemeend, de eventuele
moeilijkheden te kunnen overwinnen en
u voor de eerste helft van dit seizoen
het volgende programma aan te bieden:
De eerste avond wordt verzorgd door
Dokter Renout die zal spreken over
„Ziektenverwekkende dieren", vervol
gens kapelaan A. Auwens over „Televi
sie", Dr. Van Ledden Hulsebosch, Ne
derlands eerste en grootste detective,
over „Wetenschappelijke Speurkunst",
burg, waar de scheepsbouwers woonden de heer J. B. van Zon, oorlogsvlieger,
Vakbekwame lieden, wier noeste vlijt j over zijn indrukken van Amerika en
nochtans zeer sober werd beloond: men Australië en Dokter Schalkwijk over
verdiende anderhalve gulden per dag „Hormonen".
en moest men binken verzuimen we-
gens regendan was er geen fonds om
TEXELSE MARKT.
Den Burg, 2 October 1950. Aangevoerd
20 schapen f 75-f 100. 32 lammeren
f 40-f 55. 12 rammen f 90-f 130. 4 koeien
f 700-f 850. 2 graskalveren f 180-f 220. 14
biggen f 45-f 60.
DAMCLUB TEXEL.
Uitslagen van Vrijdagavond:
A.:
S. RosS. v. Heerwaarden 1-1
C. v. Heerwaarden-D. Lap 2-0
C. v. d. Werf-C. Dijker 0-2
P. Kooij-S. Bakker 1-1
D. Lap-C. v. Heerwaarden 0-2
B.:
J. Kikkert-P. Jansen 0-2
J. Vinke-J. Vonk 1-1
W. J. Boon-C. P. Burger 2-0
P. Jansen-J. Kikkert 0-2
C.:
W. A. v. Zeijlen-A. Homma 2-0
P. Bakker-D v. d. Werf 0-2
H. Gomes-J. N. Rijk 2-0
A. Vinke-W. v. Leersum 2-0
J. N. Rijk-H. Gomes 1-1
W. v. Leersum-A. Vinke 0-2
de gedupeerden te steunen. Ons grillig )p ~ppr hpfipprriP
Hollands klimaat telt 152 regendagen. U,ü
U begrijpt welk een armoede er heer
ste, vooral in de grote gezinnen! Het j
ligt voor de hand, dat de kleine Jan
van Zutphen al heel vroeg de handen l.
uit de mouwen moest steken; samen 2
met zijn vriendjes trokken ze bij zomer
dag al om vijf uur in de morgen naar
een loods om daar lichte arbeid te ver
richten. Als je duizend pennetjes had
gestoken had je 7 cent verdiend, 7 cent
per week.... Jan bezocht de openbare
armenschool, later heette die inrichting
openbare kosteloze school
Ome Jan vertelde dit alles om ons een
beeld te geven van die „goeie ouwe
tijd". Zijn vader behoorde als arbeider
tot hen, die alleen plichten hadden,
geen rechten, geen stemrecht. Zij waren
slechts onmondige Kattenburgers, recht-
lozen. Die tijd is voorbij: wij, zo zei ome
Jan vol vuur, kunnen nu zelf onze re
gering kiezen. Deugt deze regering niet?
Dan heeft het volk dat zelf verdiend.
Wij moeten de regering opdragen tot
Deze foto is vorige
week gemaakt, toen de
regen iedere dag bij
stromen neerviel met het
gevolg, dat vele lande
rijen blank kwamen te
staan. De boerderij „Her-
manshoeve" lag, zoals u
ziet, achter een behoor
lijke plas! Gelukkig
heeft Pluvius ingezien,
dat hij het te bont maak
te en daarom heeft hij de
ons beter gezinde weer-
goden óók een kans ge
geven. Een paar dagen
droog weer kan het
beeld vlug doen veran
deren: ook 't land rond
om Hermanshoeve is
weer van het overtollige
.water verlost.
„Hermanshoeve" weerspiegelde
Nee, deze schapen weten nog van mets! Ze lopen hier (aan het Horntje) nog
rustig te grazen, maar binnen afzienbare tijd zullen zij liet veld moeten rui
men, want dit is het terrein, waar de „nieuwe veerha/en met aanleginrich-
ting voor veerboten met koplading" gemaakt zal worden. Dat karwei zal het
Rijk f 850,000,— kosten. Waar dus thans nog het wolvee rondstapt, zal straks de
veerpont in- en uitlopen om auto's, fietsen, passagiers enz., enz. over het Mars
diep te brengen. De duur van de tocht wordt op ongeveer 17 minuten geschat.
Op de achtergrond ziet u de kantonnierswonmg, welke moet verdwijnen, want
de nieuwe haven, die een bunder groot wordt, zal zich tot voorbij die woning
uitstrekken.
DIENSTREGELING N.V. T.E.S.O.
Op werkdagen:
Van Texel: 5,30; §6,25; 7,50; 11,50; 14,50;
17,55.
Van Den Helder: 6,30; §8,15; 10,30; 13,20
16,20; 19,30.
Ingaande 2 April 1951 iedere Maan
dag
Op Zon- en Alg. erkende Chr. Feest
dagen:
tot en met 29 April 1951:
Van Texel: 7,50; 11,50; 17,55;
Van Den Helder: 10,30; 13,20; 19,30
Op Zon- en Alg. erkende Chr. Feest
dagen:
In gaande 3 Mei 1951:
Van Texel: 6,25; 9,20; 11,50; 15.40; 17,55
Van Den Heidei8,15; 10,30; 13,20; 16,40
19,30.
ZESHONDERD GRAM!
In het fruitbednjf van de heer T. Bak
ker te Oosterend is dezer dagen een ap
pel geplukt van 600 gram!
ZWERFSTENEN WEER AAN HET
ZWERVEN.
DE KOOG. Onze Dorpsstraat heeft
nieuwe zijbestratingen gekregen. Over
de kwaliteit van de (gebakken) stenen
niets dan lof, maar als de toeristen vol
gend jaar in ons dorp terugkeren, zul
len zij. naar wij menen, onze zwerf-
steentjes wel missen: de oude zijbestra
tingen bestonden uit kleine zwerfsteen-
ijes, Deze zwerfsteentjes zal Gemeente
werken nu voor andere doeleinden ge
bruiken.
Texel 1 is er Zondag in geslaagd om
wederom twee kostbare punten in de
wacht te slepen door een zeer verdiende
3-1 overwinning op Schagen. Door dit
uitstekende resultaat staan de Groen
Zwarte Leeuwen thans aan de kop en
als ze zo doorgaan blijven zij een ern
stige candidaat voor de kampioenstitel!
Over de wedstrijd het volgende:
Texel 1-Schagen 1. Na een minuut
stilte in acht genomen te hebben, ge
wijd aan het overlijden van Schagens
voorzitter, trapt Schagen, gesteund
door de krachtige wind, af. Ze zet er
een snel tempo in Aanvankelijk gaat
het bij Texel nogal stroef en zo heeft
Schagen spoedig succes als de bal van
rechts wordt doorgegeven, waar de
linksbinnen heel plotseling van flinke
afstand onze doeiman verrast en zijn
club de leiding geeft. Wel is Texel het
meest in de aanval, maar keeper en
achterhoede van Schagen zijn op hun
post en weten van geen wijken. Eerst in
het laatste kwartier van de eerste helft
gelukt het aan Stam om een corner
langs v.d. Slikke te koppen. Rust 1-1.
Hoewel we een hevig offensief van S.
verwachten, is het toch Texel dat ten
aanval trekt en over het algemeen blijft
Texel, ondanks de tegenwind, domine
ren: Texel krijgt zelfs de beste kansen
en oefent meermalen druk uit op het
Schagerdoel. Als dan bij een Texel-aan-
val Piet goed doorloopt, komt zijn schot
tegen de binnenkant van de paal waar
de keeper de rest doet. Bij een nieuwe
aanval begaat een Schagerback een
overtreding, uit de strafschop zorgt
Herman met een onhoudbaar schot voor
2-1. Dan zien we Harry doorlopen op
een vrije pass, maar hij raakt uit positie
en de kans is verloren, maar uit een
corner kopt hij no. 3 in het net. Het
spel wordt forser, maar de leiding is
bij de heer Hensman in goede handen.
Veel vrije schoppen worden uitgedeeld,
maar meestal tegen Schagen. Uit een
vrije schop op ons doel redt Bertus, die
er weer goed in was, uitstekend. Ge
heel verdiend komt het einde met 3-1
voor Texel, dat nu de leiding heeft.
De stand van 4B is nu:
Texel
3
2
1
0
5—1
Watervogels
2
1
1
0
3—1
Z.A.P.
3
1
2
0
4—2
St. George
3
1
2
0
4—2
Koedijk
1
0
0
1
0—2
RKAFC
3
1
1
1
3—3
Bergen
3
1
1
1
3—3
Wieringerwaard
3
1
1
1
3—3
Oudesluis
3
1
1
1
3—3
Vrone
3
1
1
1
3—3
Westfriezen
2
0
0
2
0-4
Schagen
3
0
1
2
1—5
Ook deze 3e
comp. Zondag
is
dus
een bijzonder goede dag geworden: uit
de 4 te spelen wedstrijden werden 7
punten binnengehaald.
Uitslagen 4 B: Watervogels-Westfne-
zen 2-1; W.Waard-Bergen 3-3; Oude-
sluis-Koedijk 3-2; Vrone-RKAFC 3-1;
ZAP-St. George 1—1; Texel-Schagen 3-1.
Texel 2 behaalde in Oudkarspel tegen
DTS 2 haar eerste overwinning: 0-1.
Gefeliciteerd, lui! Nou doorzetten!
Adsp. A won van HRC B met 5-1.
Spoedig was T. in de aanval: Aat be
nut een voorzet van links, terwijl Bob
een boogbal hoog op het doel plaatste,
dat de keeper achter de doellijn werkte.
Na de rust was het spoedig 2-1, maar
Piet zorgde na mooi samenwerken voor
3-1, waarna Bob een penalty benutte.
Piet zorgde heel listig voor no 5. Er
werd aardig gespeeld, maar Kerry zal
zich moeten beteren.
LOSLOPEN VAN HONDEN.
Burgemeester en Wethouders der ge
meente Texel hermeren aan de bepa
ling van artikel 98 der Algemene Poli
tieverordening voor de gemeente Texel,
die verbiedt dat men honden elders dan
in gebouwen of ap erven los laat lopen
zonder behoorlijk toezicht.
Krachtens artikel 103 der genoemde
verordening is de politie bevoegd de in
strijd met voormeld verbod loslopende
honden terstond af te maken.
Texel, 2 October 1950.
Burgemeester en Wethouders van Texel,
S. DE WAARD, loco-burgemeester.
De Secretaris, P. BEEMSTERBOER.
Hiernaast een foto
van de veerpont
welke de verbin
ding Vlissingen
Breskens onder
houdt. Dit bootje
kost 4,5 millioen
gulden, op Texel
zouden we dus
met een vaartuig
van kleiner for
maat moeten vol
staan! Maar daar
staat tegenover,
dat het verkeer
over de Wester-
schelde veel en
veel drukker is
dan over het
Marsdiep. Deze
boot, de Koningin
Juliana, kan 75
auto's vervoeren
en een onbeperkt
aantal passagiers.
De eerste boot
vertrekt er om 6
uur, de laatste om
10 uur. Het water
is daar 6 kilome
ter breed. Deze
pont is een drij
vende garage
geheel Daar komt de nieuwe veerhaven.
overdekt, terwijl
een ronde schuifdeur (die electrisch wordt bediend) de cntiee waterdicht afsluit
als de boot haar tocht begint.