Cjroen '^wartsjexels in het U
Stdlicmo
- - s:
De Waterwolf sluipt toe
Afstand tussen vuurtoren en kokende
zee wordt steeds kleiner
^0^
---V
Wat een grimmen hè!
Groot succes voor cle Vereniging voor
Folklore
aaaas
Een kou, een griep
ZATERDAG 9 DECEMBER 1950
TEXELSE
64e JAARGANG. No. 6484
COURANT
Uitgave N.V. v h. Langeveld DeRooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek.: Rotterdamsche Bank en Coöp.
Boerenleenbank- Postgiro 652-
Abonnementsprijs f2,75 per half jaar.
„IK WEET ER NAG FAN, dat dat allemaal land was, een vallei, stuufdu-
nen en deerachter een breed strand, ja breed, zeker een honderd vijftig me
ter en ehd'r sel nag wel meer gaan!" De ouwe jutter spuwt een straal ta
bakssap in de richting van paal 32. Achter die paal wielt en woelt en kookt
het water. Een wir-war van stromingen, golven met sneeuwwitte koppen. Zij
blijven op eerbiedige afstand van de duinen, die hier zeer hoog en zeer stijl
rijn, ja minstens zo hoog als bij paal 15! Er schijnt heden geen aanleiding
om de duinen te lijf te gaan, misschien is de grote hap, die de waterwolf hier
deze herfst al weer heeft afgebeten, nog niet verteerd?! „Er is de laatste stor
men al weer tien meter duin weggeslagen, ja, dat gaat hier nog steeds zo
door", zo had men ons op de vuurtoren verteld, „vijftig meter per jaar".
VLTZH O ff
qa r
in en
c*.v,- w1
V.\.
"M •l O
1 V» i v
'-O f
i."-, .-r
v éfc2':/L'ic J4 Vt
Zo was het twaali jaar geledensindsdien is er aan de Noord-Oost
kust van ons eiland al weer heel wat veranderd de waterwolf
sluipt nader.
Vijftig meter per jaar, dat is (een ie
der kan dit waarschijnlijk heel gemak
kelijk narekenen) dat is in drie jaar 150
meter. Oef, dacht de bezoeker: het ziet
er voor de vuurtoren somber uit, want
die staat nog slechts 140 meter van dat
machtige water. Steeds smaller wordt
hier aan de Noordkust van het eiland
de duinenrij. Wanneer zullen de water
bouwkundigen hier afdoend ingrijpen?
Sommige (leken) denken, dat Vlieland
en Texel binnen afzienbare tijd met el
kander verbonden zullen worden. Ja
daar is al eens over gepraat, weten we.
De ouwe jutter trekt enige lijnen op
het harde strand en zegt: „As se no hier
een diek lêgge in deer ok ien, dan krig
je hier een groot zwin, dat op de duur
verzandt en komt al dat land wel weer
terug". Nu, misschien zal het probleem
op die manier worden opgelost!
Met zijn op brandhout en ander spul
loerende vriend 'oopt de bezoeker een
stukje op. Ze praten ever de kracht van
de zee en over de scheepsstrandingen en
de ouwe jutter wijst op dat wrak, vijf
kilometer ver. De bezoeker wil foto's
maken en met welk een figuur kunt ge
het duinlandschap, het strand en de zee
beter stofferen dan dat van een eenzame
jutter? Maar ach, de man heeft het
veuls te druk om als artist op te treden:
„Straks komt m'n zeun thuus ,ik moet
nag ete koke, niks hoor, ik ga hier weer
terug, 'k most allienig effies kieke of er
nag wat om de hoek lag. O. een plank.
Hij bukt zich en sleept een behoorlijke
lat in de wacht. Nou, ik keer weerom,
góje!"
De (zeer oude) jutter ,zes-en-zeu-
ventig wéést! sjokt terug, in de rich
ting van het kleine Coeksdorper haven
tje, voor welks monding een rank vaar
tuigje ligt. Een nietig figuurtje, dat sil-
houetteert tegen de lichtblauwe lucht.
De duinrichel verliest al spoedig snel
hoogte als ge het stiand in de richting
van de zon langs wandelt. Hier is een
bres in de verdedigingslinie geslagen- in
plaats van een hecht bolwerk vindt ge
een vallei met hier en daar een stompje
duin, een hulpbehoevend klein hoopje
zand, dat eigenlijk nog flink moet
groeien wil het aanspraak maken op de
naam duin! Tussen die wijd uiteen ge
strooide heuveltjes vindt ge een lege
fles, een stuk orandhout, een leeg
stroopblikje, de schil van een cocosnoot
alles bewijs, dat de zee hier komt.
Gelukkig staan verderop nog stevige
duinen, die er voor waken, dat de vuur
toren maar niet door de eerste de beste
storm om hals wordt gebracht. De be
zoeker beklimt die duintjes en beklimt
tenslotte ook de toren zelf. Zoals zovele
duizenden toeristen dat de afgelopen zo
mer met zoveel enthousiasme gedaan
hebben. Ze keken verrukt door de grote
ramen van de observatiepost en stelden
de wachters hun vragen. Is dat nou Vlie
land. Is dat de Vliohors? En waar liggen
de gevaarlijke gronden, waarover wij
bij winterdag in de stad wel eens la
zenEn enkele ogenblikken latei-
hebben zij hun ogen op de sterke glazen
van de verrekijker gedrukt en begluren
zij de zeehonden, die ir. grote groepen op
de banken liggen te zonnen.
Die zeehonden waren er nu ook nog.
Zij blijven hier het hele jaar door en
het hele jaar door moeten zij op hun
hoede zijn, want de jager kan ieder uur
van de dag op pad zijn! I.e. in de boot!
zult ge zeggen? Ja, maar ook op pad,
letterlijk, want er zijr. Vlielanders, die
per motorfiets over de Hors komen om
een rob buiten westen te slaan!
Kwamen wij om de robben? Of om de
toren? Of om de duinafslag? Of om die
(zeer ouwe) jutter? Dat weet men niet
meer, na de vijfde December volgde
voorheen zoekertjesdag, maar de be
zoeker had zijn lekkers reeds op die 5e
December in ontvangst mogen nemen
het oude Texelse gebiuik dus ten spijt
(ziet daarvoor ook elders in dit blad).
Toch schijnt er iets in ons gemoed te
blijven zitten, dat naar compensatie
vraagt. Men wordt (op zoekertjesdag)
onrustig en gaat op weg. In onze moder
ne tijd met zijn hulpmotoren voor rij
wielen trotseert men weer en wind met
een stoute lach, men bestijgt het gemoto
riseerde stalen ros en geeft gas.
Onweerstaanbaar.
Ge komt buiten het dorp in het wijde
Texelse landschap. Ge kunt een gesprek
aanknopen met een wol veehouder en
hem vragen wat-ie van de wolhandel
denkt. Of ge kunt dien landbouwer daar
eens vragen of hij veel aardappelen ver
loren heeftMaar ge wordt onweer
staanbaar door die toren, sluitstuk van
Texels vaste grond, aangetrokken. Langs
de kleine duintjes achter Rio waar
eens de Russen met vlammenwerpers
werden weggebrand en verbrand mis
schien maar waar nu jong vee u dro
merig nakijkt, langs die grote Slufter
vlakte met water blauwer dan inkt,
langs, neen, ge stopt, want van dat aar
dige boerderijtje „De Krim" met witte
muur en rieten dak wilt ge een foto ma
ken. Ge verliest een ogenblik de geel-
filter van uw camera en ontdekt hem
eindelijk tussen het (gele) mos. Voorbij
„De Krim' loopt het fietspad door lage
valleien; een ervan heeft het te kwaad
met overtollig water en daar werpt ge
de benen in de lucht om droge voeten te
houden, waar het fietspad blank staat.
Al heel spoedig daarna loopt ge vlak
langs de rand van Texels meest be
sproken duinen. Aan die rand ontdekt
ge vele barsten, de aarde is gescheurd
ge denkt even aan de Etna, doch de
Etna geeft, de zee neemt. Zware hap
pen duin, met helm en mos begroeid,
zijn van de steilte omlaaggeploft en lig
gen als reuze schildpadden op het
strand. En daar ontmoette ge dan die
jutter.
Twee uur later zit ge in 't kleine huis
je van een der Coeksdorper mensenred
ders, oud-lid van de roeireddingboot!
Ja, die wonen daar nog: C. Boon Azn.,
F. Buis, naast elkander, C. A. Boon Czn.
aan het eind van het dorp, C. de Graaf,
drie Van der Kooi's Kzn.: Jan, Jaap en
Gerard, B de Boer, Jan Bakker, die nog
altijd actief is! Al deze oud-redders heb
ben hun eretekens gekregen. Voor moed, I
beleid en trouw Voor menslievend hulp
betoon. Voor hun onverschrokken moed
door bij nacht en ontij in zo'n rank
bootje te stappen, wijs en welbedacht....
Spannende verhalen.
Ge krijgt spannende verhalen te ho
len, van scheepsstrandingen en stout
moedige reddingen. „Volgend jaar 23
October, is het 30 jaar geleden, dat de
Duitse driemastschoener Liesbeth, be
mand met zes koppen, gewezen Duitse
zee-officieren, met een lading porcelein-
aarde van Engeland op weg naar Zwe
den, op de rug van de Stanley strandde.
Die storm was zo hevig, dat-ie alleen te
vergelijken is met die van Maart 1949.
's Morgens om elf uur had de Vuurto
ren de reddingboot al gewaarschuwd: er
raakt een schip aan de grond! Nee, het
was toen nog niet gestrand, maar ze
hadden toen al door, dat het een prooi
van de Gronden zou worden, het zat in
de val en het monster had maar toe te
slaan. Om 12 uur was het gebeurd.
De roeireddingboot koos om 12 uur
zee. Na zes uur roeien bereikten ze het
schip. „Bij de derde poging kregen wij
hem vast. Het schip zat onder water,
de bemanning hing in het wand van de
voormast. De kapitein wees een voor
een aan, wie springen moest. We roei
den in een half uurtje terug, voor de
storm uit en de vloed achter". De
redders waren: M. Boon Mzn., schipper.
J. Bakker Gzn., A. List, G. en J. van der
Kooy, J Boon Mzn., F. Buis Rzn., R
Buis, C. Boon Azn., C. Boon Czn., M.
Boon Czn. en B. de Beer.
De motorreddingboot van Terschel
ling, de Brandaris, was ook naar het
schip uitgevaren ze verging met man
en muis. In diezelfde storm bleef de
motorreddingboot President van Heel.
De bemanning can de Liesbeth zal De
Cocksdorpers nooit vergeten. De gezag
voerder stuurt ieder jaar op de dag van
de stranding en de redding een brief
naar De Cocksdorp, vele jaren achtereen
vierde de bemanning de redding ten
huize van de kapitein.
De Koningin schonk de redders de
zilveren medaille voor menslievend
hulpbetoon de schipper kreeg een
gouden medaille. De N.Z.H.R.M. schonk
een bronzen medaille, de Duitse rege
ring (President Ebeit) verraste de red
ders met een zilveren horloge een
gouden voor de schipper.
WIJ UIT HET CENTRUM VAN
TEXEL, wij komen met dikwijls in het
Hoge Noorden van ons eiland. Cocks
dorp en zijn beruchte N.O.-kust liggen
niet bepaald in de buurt! En toch. gaat,
als ge een vrije dag hebt, daar eens do
len. Wellicht ontmoet ge een of andere
gezellige ouwe baas, die u vertellen wil
van die goeie, avontuurlijke ouwe tijd.
Toen strandjutten nog best de moeite
was, zo'n zestig jaa'- geleden bv. Wel
licht neemt hij u ja gastvrij zijn ze
mee naar zijn huisje, waar de kachel
lekker brandt, gevoed door stevige klos
sen hout, dikwijls van het strand ge
sjouwd Verhalen hoort ge, zelf beleefde
en die van overlevering, heel oude dus.
Hoe ouder, hoe.. ongeloofwaardiger
misschien.... maar goed, ge luistert:
„Ik sel gien namen noemen, maar ze
woonden vlak naast mekaar, hadden ien
skoorstien uut dak. De ien had een liek
vonde mit spliksplinternuwwe leersen
an. Och, de ouwe jutter zelf sjokte op
ouwe kapotte klompen. „Zonde, zonde,
mompelde-ie, dat zokke prachtige leer
sen verloren gaan, wacht, ik ken ze best
gebruke en mèt trok-ie de leersen van
het liek. „Hoe fiend je ze? zee-ie teuge
z'n buurman, en ze passe me precies
och, die stakker was toch dood, die sel
ze niet misse!".
De buurman docht bij humself: ,,'k
Wou dat ik ze an m'n biene hod!" En
wat denk je dol-ie deed? Hee klom se
vens op zolder, opende een lukie en riep
mit barse stem: „Hier is het lijk om zijn
laarzen!" De jutter van die leersen was
erg bijgelovig. De skrik sloeg hum om 't
hart, hee rende naar de skuur en gooide
de leerse een end weg de tuun in. De
volgende ochtend, voor dag en dauw,
had „het liek" de leersen al inpikt
EEN GRAPPIG VERHAAL. Zo zijn
er ongetwijfeld tien lollen Of het ge
beurd is, dat weten wij niet. Het is ze
ker honderd jaar oud, dit verhaal. Lief
en leed langs de kust, in de huisjes, in
de harten der mensen. Men maakt er
van alles mee, aangename dingen, maar
ook minder aangename. Luistert naar
het verhaal van die barre tocht over de
ijsvelden van de Waddenzee op 19 Fe
bruari 1919. Het vroor 14 graden. Het
scheepje „De Tijd zal het leren" werd in
de Brezem, halfweg tussen De Cocks
dorp en Harlingen dooi het ijs ingeslo
ten. Men had voor slechts twee dagen
voedsel aan boord en het zag er voor de
opvarenden, de schipper, zijn vrouw, zijn
zeven kinderen, waaronder een baby
van twee maanden en een knecht dus
beroerd uit. Dertig kilometer uit de wal
raakte het vaartuig rotsvast in het ijs.
Het bericht had De Cocksdorp nauwe
lijks bereikt of men zette een hulpexpe
ditie op touw.
Woensdag vertellen wij u van de bar
re tocht.
Ondanks de pessimisten die dachten,
dat het feest van „Nuwwe Sunderklaas"
wel nooit meer van enige betekenis zou
worden en dat is goed, dat deze pes
simisten er zijn, want anders is er geen
prikkel voor de optimisten aanwezig,
FILMNIEUWS.
„PALJAS".
In een der dorpen wordt Nedda
(de vrouw van de Paljas) het hof ge
maakt door de knappe jonge boer Silvio
en hoewel Nedda eerst weerstand biedt,
weet Silvio haar /oor een samenkomst
over te halen. Hij verklaart haar zijn
vurige liefde en zij stemt toe die nacht
haar man te verlaten en met Silvio te
vluchten.
Tonio, een der comedianten, die zich
tot Nedda aangetrokken voelt, doch door
de jonge vrouw werd afgewezen, voelt
zich als een verstotene. Hij is toevallig
getuige van het geheime samenzijn van
Nedda met Silvio: door jaloezie geprik
keld bekruipt hem de lust om uit wraak
voor miskenning Canio van de ontrouw
van diens vrouw te vertellen.
Canio, de Paljas, die duizenden deed
lachen, is onverwacht ten prooi aan
smart en woede; hij roept zijn vrouw ter
verantwoording en eist, dat zij hem de
naam van haar minnaar noemt. Zij
weigert en speelt comedie. Tonio lacht
in stilte en raadt Canio aan tot 's avonds
te wachten, daar hij vermoedt, dat de
geheime minnaar stellig de voorstelling
zal bijwonen en zich wellicht op een of
andere wijze zal verraden Die avond
wordt het spel van „Pierrot en Colom-
bine" opgevoerd, waarin Canio de be
drogen Paljas speelt, d:e zijn vrouw met
een ander betrapt Woedend eist Paljas
de naam van de onbekende minnaar en
al acterende gaat hij over van spel tot
werkelijkheid Het is niet de naam va^<
Colombine's minnaar, die hij verlangt te
vernemen, maar die van de minnaar van
Nedda!
Wordt de medeminnaar ontm'sakerd9
Volgt een duel? De film geeft het ant
woord
„OOM WILLIE WINT DE DERBY".
Spannend, avontuurlijk, bekoorlijk.
De voornaamste drie kenmerken van de
ze prachtige film, die u dit weekend in
Texels Bioscoop Theater kunt bewonde
ren. De liefdeshistorie van twee jonge
mensen en een paard, ja, dat peerd
speelt een grote rol in hun leven, zon
der dat peerd /ou hun levenspad wel
licht een heel andere route hebben ge
nomen. Liefde, paardenrennen, geld
wat wilt ge nog rneer?
Ncerlands Nieuws.
Het Staatsiebezoek van H.M Konin
gin Juliana en Z.K.H Prins Bernhard
aan Engeland.
Buitenlands Nieuws.
O.a. Intocht van de Lord Mayor in
Londen. Vertrek van Maurice Thorez
naar Moskou. Onderwater-variété in
Texas. Britse modeshow in Nederland.
Zuiveringsacties der V N in Noord-Ko-
ïeaanse hoofdstad.
DAAR NIET
HIER WEL
het lekkerste middel
tegen verkoudheid
1
30 cent
per 100 gram
om hel beste beentje voor te zetten is
dit feest toch een daverend succes ge
worden. Niet minder dan 115 goedge-
maskerden bevolkten en bespeelden de
straten. Wat waren er niet een enige
groepen bij! Het speet de feestcommis
sie, dat zij geen 115 prijzen ter beschik
king kon stellen. Wegens het slechte
weer in de vooravond waren er niet zo
veel kleine Sunderklazen, maar toch
gaven verscheidene kinderen blijk van
medeleven met dit aloude folklorefeest.
Velen menen, en niet geheel ten onrech
te, dat het feest van de 5e December een
huiselijk feest moet zijn. Maar de ras
echte Texelaar weet dat het op Texel
anders is. Het gaat er dan ook niet om,
dit huiselijke feest af te schaffen, maar
voor Texel ligt dit anders. Iedere Texe
laar weet, dat in vroeger tijden en dat
is heus niet zo lang geleden (sla de ar
chieven van de Texelse krant maar op
in de jaren 1927, 1928. enz.) dit feest
nog volop gevierd werd. Werden op de
avond van de 5e December de mandjes
niet bij de kachel gezet en was 's mor
gens de 6e December de zgn. „Zoeker-
koorts en pijnen, drijft U uit door de
kracht der genezing van SAN API RIN
Buisje 25 tabl. 40 ct; 50 tabl. 75 ct.
tjesdag" niet aangebroken? Folklore is
humor Humor is de voedingsbodem
van het volk en de Sunderklaasfeesten
zijn vooral deze voedingsbodem voor
het Texelse volk. Wie humor zegt, zegt
vrolijkheid, zegt levenslust, zegt blij
heid; humor sprankelend en stralend is
gegeven bij deze 5-December maskera
de. In de Sunderklaasfeesten zijn de
mensen één, volkomen één en alle te
genstelling valt weg. De feestcommissie
dankt alle goedwillenden dan ook spon
taan voor het deelnemen en medeleven
met dit zo gezellige straatfeest. In de
balzalen was het haast niet mogelijk
enige stilte te verkrijgen om de prijzen
bekend te maken. De uitslag was:
le prijs de giraffe f5, en de marktkoop
man f5,, 2e prijs de 3 Voetballers f
en de zigeuners f4; 3e. de 3 straatvegers
f 3; en de pottenbakker (met potten en
gedicht) f 3,
De prijzen kunnen worden afgehaald
bij de heer Michels, Wilhelminalaan
Ook voor de viering van de Ouwe
Sunderklaas willen wij hier het volgen
de adviseren:
de grote ronde van Den Burg, Wever
straat, Binnenburg. Groeneplaats, War
moesstraat heen en weer. Ook de kleine
ronde zonder Warmoosstraat doch Park
straat wordt aanbevolen. De jury lope
zelf de gehele avond door Den Burg en
beoordele niet in een zaal. Dit geeft op
stopping en het publiek klit bij elkan
der. Maakt de prijzen niet te vroeg be
kend. want dan jaagt u de spelenden
naar huis en eindigt het feest veel te
vroegtijdig
Gemaskerden en spelenden blijft u be
wegen, loopt en speelt uw rondjes en
blijft niet verzameld op een plein.
Laat ons alle samenwerken om deze
Sunderklaasfeesten te houden tot de
hoogtijdagen van onze zo geliefde
Texelse Folklore.
De Vereniging voor Volksfeesten
en Texelse Folklore
6 December 1950.
P.S. Ook op de 12e December worden
de kinderen weer op straat verwacht en
versnaperingen zullen ook dan niet ont-
natuurlijk gemaskerd. De gebruikelijke
breken. Streetvegers, doet ook dan weer
uw best!
ZITTING CONSULTATIEBUREAU.
Het Consultatiebureau voor Zuige
lingen houdt Woensdag 13 December a.s.
zitting
VERKEERSOVERTREDING
GESTRAFT.
De heer C K werd door de Meervou
dige Kamer te Alkmaar wegens ver
keersovertreding tot f 10 of vijf dagen
veroordeeld.
OUWE SUNDERKLAAS TE DE KOOG.
Er is in De Koog nogal wat animo om
het feest van Ouwe Sunderklaas goed te
doen slagen. Evenals andere jaren zal er
ook dit jaar een jury zijn, die de speu-
lers op hun vermomming en hun „speu-
len" zal beoordelen. De jury zal om 9
uur voor „Het Centrum" plaats nemen.
De speulers worden verzocht daar dan
te verschijnen Er worden weer ver
scheidene fraaie prijzen uitgeloofd.
Voor de kinderen is de jury 's avonds
om 6 uur voor „Het Centrum".