Cjrocn TwartsJexeU in het harL,
Inbraak in de bunker
De Texelse gemeenteraad kwam bijeen
„Ongeoorloofd"
„Voorbeeldig
Oudeschild"
Meer gegadigden
Voordracht
ingetrokken
Groeiende belangstelling
voor het vakonderwijs
Uit het boek „Texel
Texel kreeg in 1810 zijn eerste reddingboot
door toedoen van Koning Lode wijk
Rondvraag
Op reis
WOENSDAG 30 JULI 1952
TEXELSE
65e JAARGANG. No. 6652
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld De Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652.-Abonn. pr. f 1,80 p.
kwart, -j- 15 ct. incasso. Adv. 8 c. p. mm.
OP GROND VAN ARTIKEL 13 der
Lageronderwijswet 1920 kan onder be
paalde omstandigheden een tegemoetko
ming in de vervoerkosten worden ver
leend ten behoeve van het schoolbezoek
door leerplichtige kinderen. 7 Ouders
hadden bij de Raad verzoeken ingediend
ter verkrijging van een dergelijke tege
moetkoming uit de gemeentekas in de
aan het bezoek van de School met de
Bijbel te Oosterend verbonden vervoer
kosten van hun kinderen. Het verzoek
was in totaal gedaan voor het vervoer
van 16 kinderen.
Bij K.B. van 18 April 1950 is uitge
maakt, dat een afstand van 6,25 kilome
ter tussen woning en school gedurende
een vijftal wintermaanden bezwaarlijk
per rijwiel kan worden afgelegd en in
die maanden vervoer per auto of auto
bus wenselijk is, doch dat vervoer per
rijwiel in de overige tijd van het jaar
over deze afstand geen bezwaar ontmoet.
Onder de 16 genoemde kinderen waren
er zeven die resp. 4,75 tot 5,75 kilometer
van de School met de Bijbel te Ooster
end wonen. B. en W. waren van me
ning, dat deze afstanden zonder overwe
gend bezwaar kunnen worden gefietst en
gezien de financiële omstandigheden be
stond er volgens B en W ook geen aan
leiding tegemoet te komen in de van
f 30-f 90 lopende kosten per jaar. Drie
andere kinderen bleken pas op 1 Sep
tember a.s. leerplichtig te zijn, zodat
volgens genoemd artikel geen tegemoet
koming behoeft te worden verleend, ter
wijl een verzoek van een ouder, die na
derhand verhuisd was, werd afgewezen
op grond van de destijds ook al naar vo
ren gebrachte motieven. Zo bleef nog
het verzoek voor resp. twee en drie kin
deren. Zij wonen resp. 11,5 en 8 km. van
genoemde onderwijsinrichting, afstanden
dus, welke te groot zijn om per rijwiel
dagelijks te worden afgelegd. Voor dit
vervoer zal daarom een personenauto
moeten worden ingeschakeld, aldus
schreven B en W in hun prae-advies aan
de Iiaad, die een en ander in de Vrij
dagmiddag gehouden zitting te behande
len kreeg. De kosten van dit vervoer, be
rekend naar een aantal af te leggen ki
lometers van 115 per week en een be
drag van 20 ct. per km., zullen bedra
gen f 23,-. Dit kwam yoor de 2 gezinnen
neer op resp. f 11,25 en f 11,75 per week!
B en W. kwam het redelijk voor, dat
resp. f 5,25 en f 1,- voor eigen rekening
zou komen, zodat uit de gemeentekas
dus resp. f 6,- en f 10,75 per week zou
worden bijgedragen.
Mevrouw Vrijdag-Keijser zeide het on
geoorloofd te achten, dat gelden voor het
betreffende doel aan de gemeentekas
worden onttrokken. Haar woorden geno
ten aller bijval, uitgezonderd de 3 leden
tellende KVP-fractie, terwijl het A.R.-
lid, de heer Daalder, niet aanwezig was.
De heer Bruin, P. v.d. A. zei: „Ik hul
dig principes, maar wij moeten niet
over de schreef gaan". Mevr. Vrijdag
betoogde: „Er moet een bus worden ge
kocht om de kinderen naar de school te
brengen en dan dient de school weer te
worden uitgebreid. De heer Wassenaar
meende, dat deze zaak de goede ver
standhouding der bevolking niet ten
goede komt en daarom stelde hij voor
hier niet mee door te gaan. „In Eierland
wordt de zaak al minder dan zij geweest
is!" zo betoogde hij.
De voorzitter merkte op, dat B en W
louter uitvoerders zijn van artikel 31
der genoemde wet.
De heer Wassenaar sprak zijn afkeu
ring uit over de gang van zaken. Wet
houder Hin zei: „Wij zullen de aange
legenheid aan de hand van de wet moe
ten beoordelen". De heer Wassenaar
bracht naar voren, dat het hier niet om
een principe ging, doch om de wijze
waarop de zaak was uitgewerkt. Hij zag
drie bezwaren: Het kost de gemeente
geld, de scholen welke gemeden worden
worden benadeeld en de verhouding der
bevolking wordt geschaad.
De heer Bruin schetste de situatie in
zijn dorp Oudeschild als voorbeeldig en
bewonderde de houding van de pastoor
aldaar ter gelegenheid van zijn zilveren
priesterfeest. „Dat juichte ik zeer toe,
want wij moeten niet van elkaar afgaan,
maar naar elkaar toegroeien"! zo sprak
hij idealistisch.
De heer Wassenaar zag in het wegha
len van leerlingen in Eierland wrijving
ontstaan tussen de bewoners aldaar. De
heer Roeper zei: „De leerlingen tracht
men weg te zuigen en als men te veel
aan leerlingen heeft verkregen komt
het voorstel de school uit te breiden.
Het is geen zuiver principiële kwestie,
maar het gaat er om door het aantrek
ken van nieuwe leerlingen een wet te
kunnen doorvoeren". De heer Van der
Vis vroeg of er geen goedkopere oplossing
bestond, bv. door de kinderen de
School voor Christelijk Volsonderwijs te
Den Burg te laten bezoeken. Hij voegde
daar echter meteen aan toe, daar even
min vóór te zijn. De voorzitter, lichtte
toe, waarom dit tot de onmogelijkheden
behoorde. De heer De Waard zei dat het
hem bevreemdde dat men 't gemeente
bestuur kan dwingen een luxe auto te
laten rijden voor één kind! Hij meende,
dat de gemeente een jurisprudentie kan
scheppen. De voorzitter stelde voor het
ontwerp-besluit in stemming te bren
gen, waarmee de gehele vioedschap ac-
coord ging. Tegen stemden de P. v.d. A.
de heren Roeper, Bruin, De Waard,
Beumkes en Wassenaar; de heer A. Dros
Bzn. was niet aanwezig), de WD( mevr.
Vrijdag-Keijser en de heer S. Keijser) en
de CHU (de heer S v.d. Vis); voor de
KVP (de heren Hin, Timmer en De Gra
ve). Zodat het ontwerp-besluit met 8:3
stemmen werd verworpen. Het woord is
nu aan de Ged. Saten, die naar verwacht
moet worden de verwerping door de
Texelse gemeenteraad terzijde zullen leg
gen, daar de wet uitvoering van het be
treffende voorstel eist. Voor de gemeen
teraad bestaat dan nog de gelegenheid in
beroep te gaan bij de Kroon. Of dit zal
geschieden zal moeten worden afge
wacht.
In vorig nummer hebben wij uitvoerig
opgenomen het prae-advies inzake de
aanvrage van de School met de Bijbel
om goedkeuring van gelden voor de
bouw van een vierde lokaal. Dit verzoek
werd met algemene stemmen verwor
pen, wel kon de raad accoord gaan met
het verzoek gelden te mogen ontvangen
voor de inrichting van een lokaal op de
zolder en voor de benodigde inventaris.
De vaststelling van diverse verorde
ningen en wijzigingen van diverse regle
menten alsmede het aangaan van een re
kening-courant-overeenkomst voor de
T.E.M., het onttrekken van het openbare
verkeer van de voormalige rijwielpaden
door het Westerslag en langs de Koger-
weg; overdracht van wegen aan de 30
Polders en het voorstel tot aankoop van
een reinigingsauto vlotte zeer evenals de
verkoop van grond aan de heren De
Graaf en Van Ingen Schenau.
Met het voorstel tot aankoop van de
voormalige Doopsgezinde pastorie in de
Parkstraat te Den Burg kon men zich
eveneens terstond verenigen. Mevr. Vrij
dag bracht nog even als haar mening
naar voren, dat zij de prijs aan de hoge
kant achtte, gelet op het feit, dat de erf
pacht in 1964 afloopt. „Maar als dit een
reëele prijs is, moeten wij dit aanvaar
den", zo merkte de heer Wassenaar op.
De voorzitter: „Als de grond eigendom
was en geen erfpacht zou de vraagprijs
ongetwijfeld veel hoger hebben gele
gen!" De heer De Grave: „Een andere
kwestie is of er geen andere gegadigden
voor het pand zijn!" De voorzitter ant
woordde, dat zulks wel het geval schijnt
te zijn. Het voorstel tot aankoop van de
voormalige pastorie werd 'hierop met
algemene stemmen aangenomen.
Volgens de raadsagenda stond mej. A.
v.d. Sterre van Oudeschild nr. 1 op de
voordracht ter benoeming van onderwij
zeres aan de o.l. school te Den Hoorn
Het hoofd der o.l. school te Den Hoorn,
de heer Gottschal, had aan B en W een
schrijven gericht (met afschrift aan alle
raadsfracties) waarin hij uiteenzette,
waarom hij met de huidige voordracht
ter benoeming van een onderwijzeres
aan de o.l. school te Den Hoorn niet ac
coord ging. Door dit schrijven zou 't on
juist geweest zijn de benoeming tooh
aan de hand van de thans opgemaakte
voordracht te doen geschieden. Op voor
stel van B en W. werd deze voordracht
dan ook ingetrokken. Aangezien de
o.l. school te Oosterend ook met een te
kort aan leerkrachten heeft te kampen,
werd mej. Van der Sterre met 10
stemmen vóór en 1 blanco benoemd
te Oosterend. Voor de school te Den
Hoorn zullen nieuwe gegadigden worden
opgeroepen. (De heer Gottschal, die wij
kort na de vergadering spraken, verze
kerde, het hier niet bij te laten zitten).
De heer Beumkes gaf, vóór de stem
ming over deze benoeming werd gehou
den, duidelijk zijn afkeuring te kennen
over het feit, dat mevr. Ti essen-Spaans
nr. 1 was gesteld op de voordracht voor
De Koog, terwijl de Hoornders gehoopt
hadden, dat zij aan hun school zou wor
den verbonden! De voorzitter merkte op,
dat de moeilijkheden voor de school te
De Koog nóg groter zijn dan voor die te
Den Hoorn. Hij hoopte, dat de heer
Beumkes méér oog zou hebben voor het
algemeen belang van het onderwijs op
Texel dan uitsluitend als Hoornder te
denken.
Zoals gemeld is de heer W. Boon WJzn.
benoemd tot waarnemend hoofd te Z.-
Eierland wegens ziekte van de heer De
Vries. De plaats van de heer Boon aan
de o.l. school te Oudeschild zal zolang
door de heer G. Hopman worden ingeno
men. De heer Bruin vreesde, dat wisse
ling van leerkrachten het onderwijs niet
ten goede zou komen. De voorzitter be
toogde dat het algemeen belang van het
De tentoonstelling van de Vereniging
ter bevordering van het Vakonderwijs in
West-Friesland, welke het afgelopen
weekend in de o.l. school in plan-zuid te
Den Burg werd gehouden, werd door
450 personen bezocht. Er hebben zich
verschillende nieuwe cursisten gemeld
en ook door vroegere cursisten, die hun
studie ontijdig afbraken, weer interesse
voor het vakonderwijs gewekt.
LID VAN DE N.V. BOUWKAS
Het aantal leden van de N.V. Bouwkas
Noord-Nederlandse Gemeenten is op
Texel gestegen tot 23.
ZITTING CONSULTATIEBUREAU.
Het consultatiebureau voor zuigelingen
houdt HEDEN zitting. Van 22,30 uur
zij die per taxi of bus komen; 2,30-3,30
uur moeders met kinderwagens van bui
ten Den Burg; 3,30-4,30 uur moeders uit
Den Burg.
TOCH KOFFIEWATER!
„Kom, laten we eerst de kell-
ner even roepen!" zo stelde de
voorzitter van een dezer dagen
te Den Burg gehouden verga
dering voor. Het duurde onge
veer een uur eer de koffie ge
serveerd werd. De overkantse
voorzitter bleek volstrekt niet
verbolgen. Hij zei: „Het valt me
mee, dat de man op dit totaal
verdroogde eiland toch nog kof
fiewater op de kop heeft kunnen
tikken!"
HOOG WATER TER REDE VAN TEXEI
30 Juli 1,49 en 2,31. 31 Juli 2,37 en
3.26. 1 Aug. 3,38 en 4,30.
Aan het strand is het ongeveer een uur
eerder hoog water.
TEXELSE MARKT
Den Burg, 28 Juli 1952. Aangevoerd:
80 lammeren f 58—f 70. 100 schapen
f 90-f 115. 6 koeien f 650-f 850. 8 biggen
f 50-f 70. 3 n. kalveren f 45-f 65.
11
DE ZEER vooruitstrevende gemeenteraad van 1798 voelde weliswaar veel voor
allerlei nieuwigheden, maar had evenzeer een broertje dood aan geld uitgeven
als sommige van dergelijke colleges, die later Texel regeerden!" aldus lezen wij
in het boek „Texel", Land en Volk in de loop der eeuwen, door J. A. van der
Vlis. Deze opmerking werd gemaakt naar aanleiding van het toentertijd door de
schout en strandvonder Martinus Langeveld gehouden pleidooi voor het plaatsen
van enkele vaartuigen langs het strand „tot redding van ongelukkige schipbreu
kelingen". Langeveld kreeg nul op het request, maar hij wist door te zetten en
probeerde daarop langs een andere weg zijn doel te bereiken.
Hij richtte zich tot de koning, (koning
Lodewijk), die besliste, dat op Texel aan roeiersN zouden er in plaatsnemen. Voor-
De Koog een reddingboot geplaatst zou dat men het strand bereikte, braken een
worden. Het boek „Texel" vervolgt dan: paar assen van de mallejan en het kost-
November 1810 kon de eerste redding- te veel moeite het scheepje in de schuur
boot worden beproefd. 18 Paarden trok- terug te krijgen.
ken haar voort op een mallejan, 12 Toen enkele weken later op de Noor-
der-Haaiks het Engelse oorlogschip The
Minotaur strandde, moest weer op de
onderwijs op Texel vóór dient te gaan
en hoopte, dat de heer Bruin nu eens
niet te sterk als bewoner van Oudeschild
zou denken.
De heer De Grave wees op het gevaar
lijke verkeerspunt bij „Hermanshoeve".
De voorzitter zei tot de conclusie te zijn
gekomen, dat hier voorzieningen dienen
te worden getroffen, want de splitsing
ligt ongunstig. De Dienst Gemeentewer
ken zal worden ingeschakeld.
De heer Bruin vestigde de aandacht op
het gevaarlijk gelegen fietspad langs de
Schilderweg. Het is niet berekend voor
het drukke verkeer. Er komen ongeluk
ken van. De heer Wassenaar stelde voor
waarschuwingsborden te plaatsen. De
heer Keijser merkte op, dat vele toeris
ten hun fietsen te breed beladen. Dezer
dagen was hijzelf bijna in de langs dit
pad lopende sloot terecht gekomen. Ve
len blijven nl. twee aan twee rijden! De
heer Hin: „De vreemdelingen denken:
Texel is vrij -en blij en wij hebben daar
nergens mee te maken!" Zijn ambtsge
noot, de heer De Waard, verzocht spre
ker er wél rekening mee te houden, dat
de vergadering door gasten werd bijge
woond! (Hilariteit. Op de publieke tri
bune merkten wij de burgemeester van
Oude- en Nieuwe-Pekela en familieleden
op).
De heer Beumkes vroeg hoe het met
de wals voor de weg door de Hoornder
duinen stond. Die zou tijdens de vorige
vergadering al op weg zijn geweest. De
<'.dn Uw spoorkaartje ge-
haald bij de V.V.V. „Texel"
voorzitter lichtte toe, dat de wals toen
inderdaad van de Krim zuidwaarts werd
gedirigeerd, maar onderweg moest hij
nog even worden gebruikt voor proviso
risch herstel van de Houtvester Boodt-
laan te De Koog, „maar nu is hij toch
beslist in zicht!" aldus de voorzitter.
De heer De Grave merkte tot zijn niet
geringe verwondering op, dat de borden
aan de Badweg te De Koog van het
toneel waren verdwenen. De voorzitter
antwoordde, dat hier van een noodlottige
gang van zaken moest worden gesproken.
„Eerlijk gezegd ben ik er nog niet hele
maal achter hoe dit allemaal in elkaar
zit!" zei hij. Er is een 'dispuut geweest
tussen de ambtenaar van de Rijkswater
staat en mij over de vraag wie de bor
den daar mocht plaatsen. De politie kan
niets bereiken, daar de rechter nagaat
of de borden door een bevoegde instan
tie zijn geplaatst en 't betreft een Rijks
weg. Ik heb de betrokken instanties
(Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat) dan
ook verzocht de nodige voorzieningen te
willen treffen.
Hierna volgde sluiting.
en de Zuidwester op
primitieve wijze hulp worden geboden.
Van de equipage, die 513 koppen telde,
hebben toen 390 man hun graf in de gol
ven gevonden. De rest werd op Texel
behouden aan wal gebracht. De schip
breukelingen werden als krijgsgevange
nen behandeld de Engelsen waren
immers in oorlog met Napoleon! zij
werden naar De Schans bij Oudeschild
vervoerd en vandaar met de kagen van
Jacob Rab naar Amsterdam doorgezon
den.
Koning Lodewijk had de stoot tot het
bouwen van reddingboten gegeven, het
helpen van schipbreukelingen was
staatszorg geworden. Er was echter wei
nig animo om met de scheepjes in zee
te gaan, zij werden slecht onderhouden
en tenslotte publiek verkocht. Opnieuw
was men geheel afhankelijk van het
particulier initiatief. Het werd 1824 voor
men in Amsterdam de Noord-Zuid-Hol-
landse Redding Maatsohappij (de N.Z.H.
R.M.) oprichtte. In 1825 kwam door haar
zorgen een eerste reddingboot bij Den
Hoorn, deze werd in 1850 naar De Koog
verplaatst. Sedertdien is voortdurend het
reddingmateriaal op de Texelse kust
verbeterd. In de verlaten duinen van De
Krim, noordelijk van de Slufter, werd in
1863 een boot gestationeerd, de post
daar werd in 1945 opgeheven. De Koog
kreeg in 1865 een vuurpijltoestel, een
jaar nadat de vuurtoren op Texel's
noordelijkste kust was gebouwd. Bij deze
toren werd in 1874 een reddingboot ge
plaatst, bij zwaar stormweer zijn daar
tien jaar later schuur en boot weggesla-
I L i I i n
naar het woedend golfgeklots.
In de nacht van Vrijdag op Zaterdag
is ingebroken ineen bunker. Het is
de tot „Snelbuffet" gepromoveerde bun
ker, staande links van de Badweg te De
Koog. De dader(s) heeft zich toegang
verschaft door 't uitwippen van sponning
latjes, waardoor hij het daarin staande
ruit gemakkelijk kon verwijderen. De
inbreker verdween met een doos choco
lade. Bij zijn vertrek heeft hij het ruitje
weer keurig aangebracht en ook de spon
ningen weer op hun plaats gezet. De
diefstal werd de volgende morgen ech
ter meteen door de schilder, die de spon
ningen nog moest verven, bemerkt: de
dader heeft teer aan de voeten gehad en
bij het inklimmen door het raam was
teer op het kozijn achtergebleven. De po
litie heeft de zaak in onderzoek.
DINSDAGAVOND GROOTS VUUR
WERK
Ter gelegenheid van de verjaardag
van Prinses Irene zal de Vereniging voor
Volksfeesten en Texelse Folklore, op
Dinsdag 5 Augustus te Den Burg een
groots vuurwerk ontsteken.
Langzaam, heel langzaam,
met ontzaglijke moeite kwamen
de dapperen naderbij. Af en toe
verdween het scheepje in de
vreselijke buien, langer dan een
uur duurde het voor de laatste
vijftig meter waren afgelegd.
Met hun duwbomen schoven ze
de boot door de geweldige
branding. Kwam er een bijzon
der hoge zee, dan verloren ze
de grond en werden weer te
ruggeslagen. Steeds weer met
een bewonderenswaardige ener
gie kwamen de helden terug.
Wij dachten al dat ze niet
langszij konden komen. Toen
werd de roeireddingboot op de
bank gesmakt. Tenslotte, na on
eindige moeite, was de boot zo
dichtbij gekomen, dat wij er in
konden springen. Na een tocht
van twee en een halt uur wer
den wij aan land gebracht, al
dus schreef kapitein A. Schroe-
der in 1921 aan de Texelse red
ding scommissie. Zijn schip, de
Liesbeth, 112 ton en een beman
ning van zes koppen, was in
een wilde herfststorm van het
jaar 1921 „de zee was ver
schrikkelijk" in de beruchte
Eierlandse Gronden gestrand.
De moedige redders van De
Cocksdorp, die zes uur aan één
stuk in zee waren, kwamen 's
avonds in het stikdonker aan
wal. Wij maakten de aankomst
mee en herinneren ons als de
dag van gisteren, hoe zij in hun
grijze oliepakken, de scaphan
ders om en de zuidwesters op,
aan de kop van de dijk door de
bevolking van De Cocksdorp
werden verwelkomd, aldus de
schrijver van het boek „Texel",
uit welk werk wij hiernaast een
fragment afdrukken.
gen en in de golven verdwenen. In 1886
komt opnieuw een reddingboot in de
duinen tussen Den Hoorn en De Westen,
de post werd in 1905 echter weer opge
heven. In Oudeschild was een redding
boot van 1910 tot 1945. De nieuwe post
bij De Cocksdorp dateert van 1912, dit
station profiteerde het eerst van een be
langrijke verbetering: de roeiredding
boot werd in 1922 door een motorboot
vervangen. In 1935 kreeg De Cocksdorp
de magnifieke motorreddingboot de Joan
Hodson, waarmee een groepje Texelaars
in het voorjaar van 1945 gedurende de
opstand der Georgiërs naar Engeland is
gegaan.
De N.Z.H.R.M., bijgestaan door plaat
selijke commissies, spaart geld noch
moeite en is op haar hoede. De commis
sie ter plaatse beslist over het al of niet
uitvaren van de boot. Haar zorg gaat uit
naar de schipbreukelingen, de berging
van het gestrande schip wordt aan an
deren overgelaten. Conflicten tussen
agenten van bergingsmaatschappijen en
de plaatselijke commissie bleven niet
uit. In een rapport van 3 Januari 1896 la
zen wij de klacht van de „Commissie
Plaatselijk Bestuur" (Coninok Westen
berg, Strick van Ldnsdhoten en A. P.
Koorn) dat de agenten van bergings
maatschappijen het de commissie bijna
onmogelijk hadden gemaakt met de ka
pitein van het gestrande schip Kensing
ton te spreken. De redders dachten aan
de schipbreukelingen, de bergingsagen
ten slechts aan schip en lading. Niet
voordat men de uitgeputte kapitein van
een gestrand schip bewogen had een ber
gingscontract te tekenen op basis „no
cure no pay" werd deze met rust gela
ten.
Wij herinneren ons, hoe na een red
ding, die de bemanning van de Cocks-
dorper reddingboot ontzaglijke moeite
had gekost, de bergingsagenten de kapi
tein van een schoener vervolgden tot in
het hotel, waar redders en geredden wa
ren heengegaan.
