9
rocn
in het L,
Ontwerp Gemeen tebegroting 1953
Vijftig maal
„Hollands Glorie
in studie bij onze Vroedschap
Cor van Beek gaf zijn Jubileum voor stelling
„De Stem des Volksbracht een Revue
WOENSDAG 26 NOVEMBER 1952
66e JAARGANG. No. 6686
TEXELSE®COURANT
Uitgave N.V. v-h. Langeveld De Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652. - Abonn. pr. f 1,80 p.
kwart, -f- 15 ct. incasso. Adv. 8 c. p. mm.
IN DE DONKERE DAGEN vóór Sinterklaas behoeven de leden van onze Texel
se Vroedschap zich geen ogenblik te vervelen: Zaterdag werd hun gratis en fran
co brievenbus als die brievenbus daarvoor tenminste berekend was!
een lijvig boekwerk aangeboden, welks omslag in niet al te somber letterbeeld
vermeldde, dat daarin de ontwerp-bcgroting der inkomsten en uitgaven met
daarbij behorende toelichting voor de dienst van 1953 was samengebundeld.
Een boekwerk van 339 bladzijden. Dit gevalletje boden B en W onze Raad ter
vaststelling aan.
Aan ihet voorwoord van B en W ont
lenen wij: De ontwerp-begroting heeft
voor een gemeente als de onze langzaam
aan een karakter gekregen dat verre van
normaal mag worden genoemd. Het nor
male beeld dient toch zo te zijn, dat in de
ontwerp-begroting het beleid van het
volgend jaar wordt vastgelegd en dat
men dit zélf doet. Daarbij gaat de Raad
dan uit van enerzijds de aanwezige mid
delen, c.q. de te scheppen middelen, an
derzijds de noodzakelijke uitgaven. Het
verzorgingspeil kan verhoging der uit
gaven motiveren, waarvoor dan naar
middelen dient te worden gezocht. Ook
is het mogelijk dat het middelenpeil
niet hoger kan worden gelegd, door
reeds aanwezige lasten en dan zal men
zijn desiderata ten aanzien van het ver
zorgingspeil iets lager moeten stellen.
Die normale situatie kan alleen be
staan indien er steeds een relatief even
wicht in de begroting bestond en het was
in die situatie ieder jaar zo dat aan de
Raad de verantwoordelijke, maar mooie
taak was opgelegd door het afwegen van
belangen en urgenties weer een nieuw
evenwicht te scheppen.
Uw Raad en wij zouden niets liever
wensen dan aldus te handelen. In de eer
ste plaats is het echter onmogelijk om
dat wij op het middelenpeil geen of nau
welijks enige invloed kunnen uitoefenen.
Buitengemeentelij ke instanties hebben
hier tenslotte de zeggenschap.In de twee
de plaats omdat wij op Texel voor de
taak staan een zeer grote achterstand in
het verzorgingspeil in te halen. Een
achterstand van, volstaan wij met dit te
constateren, rond 15 jaren vóór het ein
de van de tweede wereldoorlog.
Die achterstand is zodanig groot ge
weest dat, ondanks het vele werk dat in
de na-oorlogse jaren reeds is verzet, toch
ernstig gevreesd moet worden voor een
stijging daarvan in plaats van een ver
mindering, tenzij passende maatregelen
kunnen worden genomen.
In dit verband is echter nog meer van
belang u mede te delen, in een overigens
globaal overzicht dat zeker niet volledig
is, wat in min of meer nabije toekomst
dient te geschieden, dat niet in de aan
geboden ontwerp-begroting wordt ver
meld.
Voor wegen, straten enz. mag op een
noodzakelijke uitgave van plm. f 400,000
worden gerekend. Voor uitgaven van
gelijke strekking in verband met uitbrei
dingsplannen op f 500,000. Voor aanpas
sing, verbetering en uitbreiding van het
rijwielpadcnnet op f 450,000. Ten aan
zien van de hoogst noodzakelijke verbe
tering aan of in richting van de riolerin
gen moet een bedrag van f 900,000 t.z.t.
worden uitgegeven. Hierbij is dan nog
niet gerekend op de positief onvermijde
lijke zuiveringsinstallaties die er moeten
komen.
Wij zouden willen wijzen op de tegen
stelling die enerzijds bestaat tussen het
schone resultaat van het tbc-vnj maken
van Texels rundvee en anderzijds de
merkwaardige toestand dat het vee door-
geen of onvoldoende riolering en geen
zuivering blijft bloot staan aan allerlei
besmetting. Wat die zuivering zal kosten
wagen we niet te schatten doch een aan
merkelijk bedrag zal hier mee gemoeid
zijn. Voor aanleg plantsoenen, sportter
reinen en kampeercentra zal, zeer nabij,
reeds f 350,000 benodigd zijn.
Aan allerlei uitgaven voor openbare
gebouwen mag op f 160,000 worden ge
rekend.
Het is uw Raad wel bekend dat op
Texel de kinderen, wanneer zij hun in
trede doen op de lagere school, een per
centage vergroeiingen heeft dat ver be
neden het Nederlandse gemiddelde is,
te. wijl zij bij het verlaten van de school
in dit geval een veelvoud van het Ne
derlandse gemiddelde laten zien. Dit is
uitsluitend aan het gemis aan goede li
chamelijke opvoeding te wijten. De nodi
ge meerdere gymnastieklokalen zullen
f 250,000 kosten. Een langzame verbete
ring is te constateren bij de scholen,
doch er moet nog meer gedaan worden
en voor het fröbelonderwijs moet nog
vrijwel alles gebeuren. Ook hier zal
minstens op een bedrag van 1240,000
moeten worden gerekend.
Als lichtpunt bij dit alles mag worden
opgemerkt dat de Ged. Staten van N.-
Holland gelukkig van mening waren dat
de waterleiding voor Texel op de Pro-
vincale begroting 1953 moest worden ge
bracht; wij mogen daar wel bijzonder er
kentelijk voor zijn. Doch naast dit licht
punt is dan weer de keerzijde dat wij in
voorgaande summiere ongave geenszins
volledig zijn geweest.
Wij Hebben gemeend het voorgaande
onder liw aandacht te moeten brengen,
omdat daarmede duidelijk wordt, dat
met de u voorgelegde ontwerp-begro
ting een grote mate van zelfbeperking is
betracht. Hel tekort van f 284,415,
had groter kunnen zijn, eigenlijk dienen
te zijn. Het zal dus niet mogelijk zijn tot
een redelijk beleid te komen zonder een
aanzienlijke verhoging van de bijzonde
re uitkering uit hel gemeentefonds.
Zouden ons i.e. de middelen worden ont
houden, dan zou beleid uwerzijds slechts
kunnen» betekenen de beoordeling van
de vraag, waar met de minste schade
vergroting van de achterstand het minst
ontoelaatbaar is. Dat door de aldus ont
stane situatie het zwaartepunt van lo
caal bestuur niet meer bij u ligt maar el
ders, komt ons duidelijk voor. Mogen
wij hopen dat zij, die tot oordelen ge
roepen zijn, oog zullen hebben voor de
situatie, waarin onze gemeente verkeert,
opdat wij althans de mogelijkheid be
houden te werken naar een bescheiden
vooruitgang.
Het ontwerp vertoont een tekort van
f 284,415,Ter dekking van dit grote
tekort hebben wij onze toevlucht geno
men tot de beschikking over het gehele
restant van de algemene reserve van de
gemeente ten bedrage van f 138,064,
Na deze beschikking resteert nog een on
gedekt tekort van f 146,351,-, waarvoor
een verhoging van de bijzondere uitke
ring uit het gemeentefonds is geraamd.
Een oppervlakkige beschouwing zou
de indruk kunnen vestigen, dat de be
lasting-capaciteit der gemeente niet ten
volle is benut. Theoretisch is dat inder
daad het geval, aangezien alhier geen
COR VAN BEEK
de succesvolle voor
drachtkunstenaar,
bracht vorige week
Donderdag voor de
vijftigste keer „Hol
lands Glorie" voor 't
voetlicht. Dit jubile
um vond plaats in
Hotel ,De Toekomst',
waar de Kogel Oran
jevereniging een
feestavond hield.
Met grote aandacht
volgde men de be
langwekkende ge
schiedenis van Jan
Wandelaar, die door
taaie volharding de
machtige Kwel op de
knieën dwong.
Na afloop werd de
heer Van Beek door
mevr. Luberti na
mens de Oianjever-
eniging met bloemen
gehuldigd, welk mo
ment wij gaarne
hebben vereeuwigd.
straatbelasting wordt geheven. Wij me
nen echter dat de Texelse gemeenschap
reeds zeer zwaar door belastingen wordt
getroffen. In tegenstelling tot de meeste
gemeenten wordt op Texel een brand
verzekeringsbelasting geheven, terwijl
bovendien door het Waterschap de 30
Gem. Polders een heffing op de belast
bare opbrengst van gebouwde eigen
dommen wordt gelegd van 7 pet. Door
laatstgenoemde heffing wordt ongeveer
90 pet. der gebouwde eigendommen ge
troffen Ook de heffingen per ha. zijn
voor alle waterschappen in verhouding
tot de pachtwaarde van de grond zeer
hoog te noemen. Invoering van straatbe
lasting voor deze eigendommen is dan
ook niet verantwoord te achten. Te meer
niet, daar het in 't voornemen ligt, van
bepaalde eigendommen een baatbelas
ting te heffen. Daarenboven worden in de
gemeente reeds reinigingsrechten en ri-
oolgelden geheven ter gedeeltelijke
dekking van kosten van openbare voor
zieningen, waarvoor een straatbelasting
kan worden ingevoerd. Verdere opvoe
ring van de inkomsten is practisch met
mogelijk. Wij hebben niettemin de
plaatselijke belastineen stuk voor stuk
onder de loupe genomen en ernstig ge
zocht naar mogelijke tariefsverhogin
gen. Het resultaat is, dat voorstellen tot
verhoging van de leges- bouwvergunnin
gen en de reinigingsrechten en tot instel
ling van-een baatbelasting (riolering te
De Koog) zijn of zullen worden ^edaan.
De meerdere opbrengst van deze hogere
of nieuwe heffingen is reeds in de ont
werp-begroting 1953 verwerkt. De ove
rige plaatselijke belastingen komen naar
onze mening niet in aanmerking voor
een verhoging.
In de ontwerp-begroting zijn de vol
gende belastingen en uitkeringen ge
raamd, welke tot de belangrijkste in
komsten kunnen worden gerekend, t.w.:
secretarieleges f 10,000.
brandverz. belastin'* f 16,000,
keur- en slachtlonen f 7,200,
rechten v. invoerkeuring f 1,550,
markt- en weeggelden f 2,300,
rechten visafslag f 4,000.
begrafenisrechten f 1,600,
baatbelasting
(riolering De Koog) f 3,000,
reinigingsrechten f 20,000,
rioolgelden f 6,000.
schoolgelden (inclusief com
pensatie v.h. rijk f 17,400
hondenbelasting f 6,200,
vermakelij kheidsbel. f 16,500,
drankwetrechten f 3,376,
gemeentelijke opcenten
grondbelasting f 45,200,
gemeentelijke opcenten
personele belasting f 29,800,
Uitkering v.h. rijk in verband
met afschaffing onder-
nemingsbelasting f 102,612,
Uitkeringen uit het gem. fonds:
jaarwedde uitkering f 4,500,
algemene uitkering f 95,023,
belastinguitkering f 25,500,
garantieuitkering f 13,873,
bijz. uitk. {verhoogd bedrag f211,746,
beschikkin^ over het restant
van de alg. reserve f 138,064,-
overige uitkeringen:
rijksvergoeding van de perso
nele kosten v.h. onderwijs f 163,088,
prov. bijdrage uit het wegen
fonds f 20,700,—
Totaal f 965,237,—
Budgetaire tekorten over vroegere ja
ren zijn in deze gemeente met aanwezig.
Per 31 Dec. 1953 zal in totaal geïnves
teerd zijn in kapitaalsuitgaven, resp.
verstrekt aan derden, tot een bedrag van
f4,019,361,Dit bedrag is als volgt te
verdelen:
a. geldelijk rendabel (volkshuisvesting,
kapitaalverstrekking aan de N.V. T.E.M
en voorschotten landarbeiders)
f 1,918,342
b. geldelijk onrendabel (openbare wer
ken en diversen) f 2,101,019,
Voor de financiering van genoemd
bedrag ad f 4,019,361,is per 31 Dec
beschikbaar:
eigen kapitaal f 183,468,
reserve f 42,838,
waarborgsom f 9,746,
geldleningen f 2560,596,
Totaal f 2,796,648,—
De kapitaalbehoefte van de gemeente
bedraagt derhalve per 31 Dec. 1953
f 1,222,713,—.
Ondanks het feit dat een verhoging der
bijzondere uitkering uit het gemeente
fonds ten bedrage van f 146,351,werd
geraamd en over het gehele restant van
de algemene reserve ad f 138,064,werd
beschikt, hebben wij bij het ramen van
de verschillende uitgaven de noodzake
lijke soberheid in acht genomen.
Niettemin werd op de gewone dienst
uitgezonderd de kapitaalslasten, per sal
do voor openbare werken een bedrag
van f 11,850,— meer uitgetrokken dan
in de dienst 1952, ten behoeve van het
onderwijs een bedrag van f 12,300,-,
't belang van de sociale zorg een bedrag
van f 11,400.- en wegens een voorgeno
men salaris-herziening, in verband met
het overschrijden van de grens van
10,000 inwoners een bedrag van f 7700,-
Gezien het resultaat van deze ont
werp-begroting zal voor het jaar 1953
een verhoging van de bijzondere uitke-
„GAAT U vanavond met ons mee?!" was de titel van de Revue over Texel,
welke was samengesteld door mevr. J. Craanen-Hemelrijk. Welnu, die invita
tie liet een groot aantal eilandgenoten zich niet ontglippen en toen de voor
zitter van De Stem des Volks, afdeling Texel, de heer D. Dapper, Zaterdag
avond na het verstrijken van ons aller Texels kwartiertje, het Oranjeboomse
podium beklom, kon hij zich verheugen over een uitstekend bezette zaal. On
der de aanwezigen merkten wij beide wethouders en hun echtgenoten op;
burgemeester De Koning was wegens verblijf buiten het eiland verhinderd de
uitvoering bij te wonen.
pillllllllllll!llllllllllllll|llllllllllllllllllllllll!llll!lllllllll!lllllll!|Illllllllllinir.BIIIIIIIIIII!!llllllllir.!llllllllllll!lir
en raken wee onze pomp ok
kwiet as de waterleiding komt
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiioiiiuniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuni
„IK WEET ER NOG VAN!" zeiden ze. Van links naar rechts de heren Jp. v.
d. Vijver. W. Stiggelbout, W. Vlas en A. Stiggelbout.
,,De uitvoering is al bijzonder ge
slaagd, als wij straks weer nieuwe leden
mogen boeken", aldus de voorzitter, die
hierop het woord gaf aan koor en diri
gent, de heer Henk Craanen. Voor de
pauze werden acht liederen gezongen.
Vier liederen stonden deze avond voor 't
eerst op het programma. „Als de ziele
luistert", een verre van gemakkelijk
stuk, werd prachtig gezongen, ondanks
het feit, dat hieraan slechts 4 repetities
konden worden gewijd! Nieuw waren
ook Als 't bruine veld, Molenaars doch-
terke en Ellen En dan vermeldde het
programma Zegepraal, Naar het geluk,
Bruidsvaart in Hardanger en Morgen
rood. Er werd weer met veel begrip en
toewijding gezongen. Koor en dirigent
verstonden elkaar uitstekend en daar
door werd een goed resultaat bereikt:
zuiverheid en opvatting konden ons zeer
voldoen. Als intermezzo speelde de heer
Craanen de Serenade van Torcelli. Zijn
vioolspel bracht allen in verrukking.
Mevr. Craanen begeleidde op de piano
Na de pauze kwam de revue. Die be
gon al direct zo vlot en fris met de pro
loog, waarin de zangers en zangeressen
in leuke costuums waren gestoken: de
dames in groene blouses en zwarte rok
ken. Het waren: mevr Craanen-Hemel
rijk, mevr. T. Blom-Bruin, mevr. T.
Bruin-Bruin, mevr. Bergstra, mevr. F.
Oostra-Smidt, mej. Janna Kiewiet, mej.
Cobi Sikkerlee en de heren A. en W.
Stiggelbout, W. Vlas en'Jp v.d Vijver.
Ook werkten zij later mee aan de schets
Stap op je bromfiets, het feest rond het
kampvuur en het Hoornder Kaaslied.
Bij dat kampvuur behoefden ze niet naar
liedjes te snuffelen, want „Jannie" heeft
er immers al „duuzend" gemaakt! Het
Hoornder Kaaslied was ook een succes.
Bij geruchte vernamen wij, dat de Stem
samen met D.E.K. een uitvoering te Den
Hoorn hoopt te <*even, welnu, dat Kaas
lied zal zeker de klap op de vuurpijl
worden!
No. 2 van het programma droeg de ti
tel „De Dekknecht". Hierin traden op
de heer W. Stiggelbout als de keurig ge-
uniformeerde autosorteerder van onze
TESO en mevr. Craanen als Texelse
schone uit vroeger jaren. Staken die
even prachtige verhalen af! Menige ei-
landelijke situatie werd over de hekel
gehaald. Een aaneenschakeling van dik
wijls zeer geestige vondsten, die de zaal
geducht aan het lachen brachten. De
bromfiets werd bejubeld om zijn ideaal
vervoermiddel voor ons eiland, bij zo
mer en winter. „Janny" kwam enige ma- j
len met haar accordeon op het podium
en terwijl zij dan zong en zichzelf bege- j
leidde, werd het toneel weer veranderd,
zodat alles een non-stop-karakter kreeg.
„Inwoning, mij niet gezien", was ook
een dolvermakelijke geschiedenis. De
heer W. Vlas had de rol van een voor
aanstaande functionaris op het gebied
van ons woningprobleem, mevr. Oostra
was een trouwlustig, woningzoekend
vrouwtje, en mevr. Craanen, de heren
A. en W. Stiggelbout en mej. Cobi Sik
kerlee vormden het gezin, dat een deel
van zijn woning moest aistaan. Maar die
lui zetten de boel zo hevig op stelten, ze
maakten er een compleet gekkenhuis
van. Dat èn mede door de wijze waarop
het huis was gemeubileerd deden de
lust tot inwoning verdwijnen als het
duin aan Texel's Noordoostkust.
Alleraardigst was ook het vrouwen
koortje de dames T. Bruin-Bruin, T.
Blom-Bruin, F. Oostra-Smidt en mevr.
Bergstra die in oud-Texelse kleder
drachten waren getooid. Met luifelhoed
en zilveren kap.
Het kwartet oude heertjes (A. en W.
Stiggelbout, Jp. v.d. Vijver en W. Vlas),
dat zich rotsvast bij de pomp had genes
teld, groef diep door in het grijs verle
den. En het „Zeg weet jij nog van!!!"
was niet van de lucht, toteen jonge
man de heer H. Craanen), wandelend
met zijn verloofde (mevr. Craanen) een
peukje wegsmeed: als hongerige straat
mussen stoven ze er op af, maar een
kwajongen (Cobi Sikkerlee) was hun nèt
voor. Van dit leuke tafereel hebben we
een plaatje gemaakt.
Gerrit Keijser kwam met zijn accorde
on en vroeg o.a. „Wat doen we met die
Keijser van De Waal?" Hij draaide een
heel repertoire af, dat de zaal uit volle
borst mocht meegalmen. De schets „De
Groene Japon" met W. Stiggelbout, Jan
na Kiewiet en Cobi deed het ook best,
evenals het stukje „De palingvellen" van
deze twee dames.
Het laatste nr. voor de finale bracht
ons een keurige vuurtoren, waarbij mw.
Craanen en mw. T. Bruin-Bruin een
mooi lied zongen.
Toen de voorzitter mw. Craanen met
een fraai schemerlampje huldigde en de
heer Craanen een dirigeerstok aanbood,
brak een daverend applaus los.
De feestavond werd met een geani
meerd bal besloten.
Vermelden wij tenslotte nog, dat de
décors vervaardigd waren door de heer
Herman van Veen en de grime door de
heer H. C. Prins verzorgd was.
ring uit het gemeentefonds van f 146,351
worden gevraagd, terwijl de verhoging
van de bijzondere uitkering voor het
jaar 1954 en volgende, gebaseerd op de
cijfers van 1952 ,op f284,415,- dient te
worden gesteld, zulks in verband met
het alsdan niet meer beschikbaar zijn
van een gedeelte van de algemene reser
ve ad f 138,064,
B en W eindigen met de hoop uit te
spreken, dat de goedkeuring van de be
groting voor de dienst 1953, alsmede de
hernieuwe vaststelling van de bijzonde
re uitkering uit het gemeentefonds niet
te lang op zich zullen laten wachten, op
dat met een snelle uitvoering van de be
groting en het investeringsprogramma
1953 spoedig een begin kan worden ge
maakt
Een lekkernij:
verrukkelijk van
smaak, pittig van
aroma, croquant
van samenstelling.
35 ct. per 100 gr.
KINGFABRIEKEN TONNEMA N.V.
l Hpvraopn hii K. ZEGEL I btenenpiaais
,ia»,M..«n-iiinriivMnii-|i
i