Cjroen '/wirL-Jexels in het harL.
C
De bootverbindingen in Zeeland
J
Zaterdag 7 Augustus
Sportdag in Oosterend
Vandaag opening
Stationsgebouw Vliegveld
„Texel"
Om 72 millioeu
WOENSDAG 21 JULI 1954
TEXELSE
68e JAARGANG No. 6854
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 -Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652.-Abonn. pr. f 1,95 p.
kwart. 20 ct. incasso. Adv. 8 c. p.mm.
WESTGAT
lïUwfCK
QOOMPOT
KttTen
.vtwsse
0U0V05S
MPeOLAND
-f.-rr.e
f AAGJE* serooS^kl
£„,..KERKE I"*
v/OtPHAAPTSC'JK
WEST^PCUE
GOES WEKClOl
ARNtMUluEH
•KAPEult
HEEO*BUi&>.tSnt
kjounr A /oost soo
HEJHUHSZA.ND LbiEZEIM
CQiEWEGEN «OVE
WARWjCh
0/6BES0IÏS
OUDEIANOE A
nitwouTï
f: -Tc
BETRANC<«^CHT
«AN^X^HUIOU OÖ5TBUBG ,JZCtfo;JKï
,4 AARO^NBUBG
NEUZEN
'KRUIS
L G V^.CfcNT ^-'
Bootverbindingen in Zeeland
Troost U, Texelaars! Niet alleen voor
U is de bootverbinding een brandend
probleem! Niet alleen door U wordt dit
probleem van alle kanten bekeken en be-
critiseerd!
Ook in Zeeland, de eilanden-provincie
bij uitstek, is één van de voornaamste
problemen: de bootverbinding-
door
G. W. Oskamp j
Daar het U zeer zeker zal interesseren
hoe in Zeeland deze verbindingen zijn,
zullen wij U daar in het kort iets over
vertellen.
Er moet geld bij
Laten wij U maar vast bij voorbaat
zeggen, dat elke bootverbinding in Zee
land aan de Overheid veel geld kost-
Toen in 1828 de Maatschappij opge
richt werd, die de verbindingen tussen
Walcheren en Zeeuws Vlaanderen zou
exploiteren, bleek al heel spoedig, dat
deze dienst nooit gedreven kon worden
zonder finantiele steun van de Provin
ciale Overheid en Rijk. Als we de be
scheiden naslaan die handelen over de
beginperiode, dan is het één en al ge
vraag om meer gelden en om meer steun.
Niet alleen de Provinciale Overheid
moest bijleggen, doch ook de verschil
lende z.g. belanghebbende dorpen en
steden zoals Oostburg, Breskens, Middel
burg en Vlissingen enz.
De vrachtprijzen waren t.t.t. ook al
hoog- Men moest namelijk f 1.beta
len als men op het dek ging zitten- Wil
de men beschut zitten tegen de harde
wind, die over de vaak woeste Wester-
Schelde aan kwam gieren, dan kon men
in de kajuit gaan, doch moest dan f 1,50
betalen.
En toch wist men, ondanks de subsi
dies, practisch met het gestorte kapitaal
geen winst te behalen. Ook niet, als er
extra reizen gemaakt werden die bijv.
f 1446,05 per jaar opleverden. Of er af
en toe wegens sleepdiensten, behalve het
geredde schip, nog eens f 2100.in de
wacht gesleept werd.
In de jaren 1838 en 1839 kon er zelfs
geen rente van het kapitaal opgebracht
worden.
In Overheidshanden
Tot 1866 hield deze. door subsidies ge
steunde particuliere onderneming het
vol. Maar in dat jaar nam de Overheid
de diensten over. Vanaf 1912 heeft de
Provinciale Overheid ook de andere
diensten tussen de eilanden in Zeeland
in eigen beheer genomen-
Momenteel verzorgt zij dus de dienst:
VlissingenBreskens ;(één uur dienst)
TerneuzenHoedekenskerke (7xper dag)
KruiningenPerkpolder (halfuurdienst)
VeereKamperland (9xper dag)
KortgeneWolphaartsdijk (uurdienst)
KatseveerZierikzee (6xper dag)
De dienst ZijpeAnna Jacoba (elk
half uur) wordt door de Rotterdamse
Tramweg Maatschappij onderhouden-
Boten met koplading komen
De boten moesten steeds groter en
groter worden. In 1928 werd, tussen
Vlissingen en Breskens, de Koningin
Wilhelmina in dienst gesteld. Dit was
de eerste keer dat in Holland een boot
gebouwd werd met koplading. hetgeen
zeggen wil. dat de boot met de kop in
een soort fuik kan varen. Deze fuik is
dan zodanig geconstrueerd dat de afrit
van de boot op gelijke hoogte komt met
de oprit van de fuik en het laden en los
sen aan voor- en achterzijde der boot(
(die volkomen gelijk zijn) geschiedt.
U begrijpt dat dit het laden en lossen
vin de boten zeer bespoedigt.
Op deze Koningin Wilhelmina dan,
konden honderden passagiers en 30 au
to's per keer vervoerd worden.
Al spoedig bleek dat ook deze boot het
toenemend vervoer niet aan kon. Het
toerisme, dat voor Zeeland (en speciaal
voor Walcheren) zeer belangrijk is, was
er de oorzaak van, dat men wegen moest
zoeken, nieuwe vervoersmogelijkheden
te scheppen. (Stelt U zich Texel eens
voor dat er alleen op één dag plm. 7000
dagjesmensen komen om Uw markt te
bekijken-) Voor Middelburg kwamen de
ze mensen dan van de Belgische kust
(3520) vandaan om te genieten van de
oude klederdrachten die op de Middel
burgse markten te zien waren en nog te
zien zijn- Er moesten dus nieuwe boten
gebouwd worden. Boten die ook ge
schikt waren voor het snel laden en
lossen, dus met z.g. koplading. Als U nu
eens aan de haven van Vlissingen staat
en het binnenkomen van de Prins Bern-
hard .gadeslaat, wordt U even stil van
de geweldige vervoerscapaciteit van die
boot. Als het schip de woelige wateren
van de Schelde overgevaren is en de
veilige haven van Vlissingen binnen-
koerst, weet de kapitein precies in de
fuik te varen. Even later openen zich
automatisch de geweldige deuren van
het schip en rolt er een lawine van au
to's uit de buik van het schip. Want
door elkaar genomen kunnen 75 auto's
tegelijk de overtocht meemaken-
De boot is binnen de vijf minuten
leeg- Het laden kan beginnen. Zou U in
de eerste wagen zitten die de boot op
mag rijden, dan zag U het binnenste
van het schip als één. ontzaggelijk grote
fabriekshal. Er is echter maar één boots
knecht. die aan het begin van de boot
staat en de wagens links en rechts diri
geert Om het middenpad kunnen 3 rij
en wagens naast elkaar staan, terwijl
er in de zijpaden ieder 1 rij kan staan.
Vijf rijen wagens naast elkaar dus- De
boot is binnen de vijf minuten vol; de
kleppen schuiven automatisch dicht, de
fuik wordt automatisch opgehaald,
even een ruk aan de stoomfluit en de
Prins Bernhard verdwijnt weer om een
kwartier later al die auto's en passa
giers af te zetten aan de Zeeuws Vlaam
se kant. Zo het vervoer is bij Vlissingen,
zo is het ook bij het zeer drukke veer
KruiningenPerkpolder. U zult zich nog
wel herinneren dat de Kruiningse polder
bij de stormramp 1953 geheel ingelo
pen is. De haven van Kruiningen werd
totaal vernield en grote caissons kwa
men in de voormalige havenmond te
liggen. De Rijkswaterstaat heeft zeer
hard gewerkt, om de haven weer in ge
bruik te kunnen stellen- 1 Mei j.l- moch
ten wij het, door Minister Aïgera weer
in dienst stellen van dit veer, bijwonen.
Ook bij dit veer wordt nu met z.g. kop
lading gevaren.
Maar dit zijn dan ook de enige ver
bindingen in Zeeland, waar met kopla
ding gevaren wordt. (Het veer Zijpe
Anna Jacoba heeft sinds kort ook een
z.g. veer met koplading.)
Ook nog zijlading
De bootverbindingen tussen de andere
delen van Zeeland, worden onderhou
den door boten met z-g. zijladingen-
Doordat echter de boten meer op het
gebruik op brede rivieren gebouwd zijn
dan op zee-armen, kunnen de boten van
een andere constructie zijn, dan bijv. de
boten van de N.V. TESO. De boten in
Zeeland zijn breder, zodat het op- en af
laden vlotter gaat.
Geweldige toename van het bootvervoer
Nog even een opmerking over de in
tensiviteit van het verkeer. Het verkeer
over de veren te Vlissingen en te Krui
ningen is van 1938 tot 1952 geweldig'
toegenomen Voor het Veer Kruiningen
- Perkpolder bedroeg deze stijging in
1951 t.o-v. 1938 1285%; voor het Veer
Vlissingen-Breskens was dit 5540-5%.
Gezien deze ontwikkeling, is de Provin
ciale Overheid genoodzaakt nog grotere
boten in de vaart te brengen. Binnen
kort zal opdracht worden gegeven twee
schepen te bouwen met een lengte van
100 meter en waarop plm. 100 auto's te-
gelijk vervoerd kunnen worden. De oor
zaak van deze toename van het verkeer,
mogen we o.a. wel zoeken in de grote
toename van het aantal vrachtauto's in
Zeeland. (De stijging van het aantal
vrachtauto's van 1939 op 1949 bedraagt
Tot onze voldoening vonden wij
onze vroegere eilandgenoot de
heer G. W. Oskamp, thans Direc
teur van de Provinciale Zeeuwse
Vereniging voor Vreemdelingen
verkeer, bereid voor ons blad een
exclusief artikel te schrijven
over de bootverbindingen in Zee
land. Hoe, zo was onze vraag,
staat het daarmee in Uw nieuwe
domein? Welnu, bijgaand artikel
geeft ons een duidelijk beeld van
de gang van Zaken in Zeeland
Redactie.
V_
hier voor Zeeland 160%, voor Neder
land slechts 33%). En dan niet te ver
geten de zeer grote toename van het
toerisme- Het gebeurt dikwijls, dat een
onafgebroken rij auto's en autobussen
uit België en Noord Frankrijk naar het
Noorden komt om Zeeland te zien.
De tarieven.
In het begin van dit artikel wezen wij
er reeds op, dat de Overheid geld toe
legt op deze verbindingen- (Voor 1952
werd het tekort door de Minister van
Verkeer en Waterstaat geschat op
f 2.500.000,Maar nu komt een eigen
aardigheid, waar wij wel zeer van op
keken toen wij pas in Zeeland waren,
nl. de verbindingen over de Wester-
schelde (naar Zeeuws Vlaanderen dus),
zijn voor de tweede klasse passagiers
geheel gratis. Eerste klasse betaal je
tussen de f 0,20 of f 0,30; Auto's (luxe)
betalen tussen de f 0,40 en f 0,60 /(uitge
zonderd het Veer Terneuzen-Hoede-
kenskerke, waar het tarief f 1,20 is).
Vrachtauto's kosten tussen de f 0.80 en
f 1,20- De verbindingen evenwel tussen
de andere eilanden van Zeeland kosten
wel geld! Gaat men bijv. van Katseveer
(Zuid Beveland) naar Zierikzee (Schou-
wen-Duiveland), dan betaalt een tweede
klasse passagier f 0,80 en een eerste
klasse passagier f 1.00- Personenauto's
kosten v.a. f 1,00, terwijl vrachtauto's
f 1,50 moeten betalen.
U zult zich kunnen indenken, dat deze
verschillen in tarief voor vele Zeeuwen
'n steen des aanstoots zijn. Wat is echter
de oorzaak van dit verschil in prijs? Als
voornaamste oorzaak mogen we wel
noemen, dat de Zeeuws Vlaming geo
grafisch grotendeels op België aangewe
zen is Dit bleek o-a. nog eens duidelijk
uit de vervoerscijfers van de boten over
de Westerschelde in de .jaren 1914 tot
1919, toen de grenzen met België ge
sloten waren- Het vervoer sprong toen
met grote sprongen omhoog. Onze nog
korte ervaring in Zeeland heeft ons in
derdaad geleerd, dat de Zeeuws Vla
ming meer naar het Zuiden kijkt dan
naar het Noorden. De rivier de Schelde
vormt een natuurlijke barrière, terwijl
grote steden als Antwerpen, Brussel,
Gent, Brugge en de drukke, mondaine,
Belgische kustplaatsen zeer gemakkelijk
te bereiken zijn. Om nu de Zeeuws Vla
ming het gaan naar het Noorden aan
trekkelijk te maken, besloot de Neder
landse regering cm met ingang van 19
November 1945 de veerdiensten over de
Westerschelde van tarieven vrij te stel
len. De tekorten zouden door het Rijk
gedragen worden. Op 1 Juni 1950 echter
werden op deze lijnen de hierboven ge
noemde tarieven weer ingevoerd. Naar
de Minister van Verkeer en Waterstaat
aanvoerde, geschiedde dit met het oog
op de toenemende tekorten, die het Rijk
niet geheel wilde dekken.
De toekomst
Zo liggen ook hier dus in Zeeland gro
te problemen op het terrein van het
bootvervoer. Voor de Westerschelde
moet de oplossing gezocht worden op
het gebied van steeds grotere boten-
Grotere boten kosten echter steeds meer
geld en tenslotte moet er toch iemand
zijn die de kosten draagt. Komt het niet
uit particuliere bron, dan zal de beste
weg zijn die, welke de Britse Staats
commissie inzake de veerverbindmgen
in Groot Brittanië aangeeft, nl- dat men
de bootverbindingen moet zien als een
ondeelbaar geheel van de grote wegen
en dat deze dan gratis moeten zijn
Een tunnel onder de Westerschelde
zou veel te duur worden en.als men
het voorbeeld zou volgen van de tunnel
onder de Schelde bij Antwerpen, dan
moet er ook voor elke doortocht betaald
worden. Voor de overige delen van
Zeeland kunnen we optimistischer zijn.
Binnen zeer korte tijd zal men beginnen
met het afsluiten van de zee-arm. die
loopt tussen Walcheren en Zuid-Beve
land enerzijds en Noord-Beveland an
derzijds. Is dit object uitgevoerd (ver
moedelijk reeds in 1960), dan zal het niet
lang meer duren of de gehele Delta zal
afgesloten worden, zodat ook Goeree-
Overflakkee en Schouwen-Duiveland
vast verbonden zullen zijn aan de ove
rige delen van Zeeland en Nederland.
Dan zal het probleem der bootverbin
dingen voor Zeeland grotendeels ver
dwenen zijn.
Of tegen die tijd ook uw problemen
verdwenen zullen zijn mogen wij slechts
hopen. Zo lang u kunt blijven beschik
ken over een Maatschappij als de N.V-
TESO, die haar weerga in ons land niet
extui n^tu*
Ons Texels Museum heeft nu een
fraaie toegangspoort gekregen: een enor
me boog, gevormd door kaken van de
blauwe vinvis, een walvis, welke seizoen
1952-1953 door de Walvisvaarder ..Wil
lem Barendsz" in het Zuidpoolgebied
werd geschoten. De kaken zijn 5% me
ter lang en iedere kaak weetg zeker 300
kg ,,Op de vrachtbrief naar Texel stond
800 kg, maar hou het maar aan de veili
ge kant!" Aldus de heer G. de Haan, die
wij even bij zijn pleegkind dat leuke
levenslustige zeehondje vandaan lok
ten om ons iets rneer te vertellen van de
nieuwe entree. De blauwe vinvis is de
grootste soort der walvissen en tevens
het grootste levende zoogdier ter we
reld. Men heeft er eens één geharpoe
neerd van ruim 33 meter lang In tegen
stelling tot de algemene opinie, wordt
de levensduur van deze knapen op
slechts 20 jaar geschat, terwijl ons zee
hondje bij leven en welzijn, en dat ziet
er naar uit, wel 25-40 jaar oud kan wor
den, ja, sommigen beweren zelfs van 60
jaar!
De nieuwe toegangspoort is niet alleen
een bezienswaardigheid, maar tevens een
S.V. Oosterend houdt ook dit jaar weer
zijn Sportdag en wel op 7 Augustus,
aanvang 2.15 uur. Het programma ver
meldt ook nu weer iets nieuws, name
lijk Ballonrace voor motoren- Verder is
er zoals elk jaar Athletiek: 100 m heren,
100 m dames en 2V* km voor heren.
Voorts: gecostumeerd voetbal, koppel
wedstrijd voor fietsen en 's avonds op
treden van de Gymnastiek Vereniging
„Texel". Daarna Strijd om de Vrouw en
om de Man Het avondprogramma wordt
opgeluisterd door V.I.Ó.S.
Athletiekwinnaars 1953:
100 m heren M. Boogaard 13 sec.
100 m dames Ina Boon 14-6 sec
21/2 km heren N. v. Egmond 9 m. 25.5 sec
Degenen, die mee willen uitkomen op
één of meerdere nummers, worden ver
zocht hiervan vroegtijdig bericht te doen
aan het bestuur van S.V.O. Vooral voor
het gecostumeerd voetbal, want dit is
het eerste nummer. Zorg dat we op tijd
kunnen beginnen!
ZEEVAARTSCHOOL DEN HELDER
Bij de in Juli gehouden eindexamens
van de Zeevaartschool te Den Helder
slaagden voor AS. (A Stuurmansleer
ling), onze plaatsgenoten M. Mantje.
Dijkmanshuizen en C. Vlas, Oudeschild
ARM GEBROKEN
Bij de strijd om de Man aan Den
Hoorn kwam Elly Bakker zo ernstig in
botsing, dat ze een arm brak-
ER MOEST EEN HEINING KOMEN
Opdat de berm langs De Brink te De
Koog niet langer als manoeuvreer- en
parkeerterrein wordt gebruikt is er
rondom een heining geplaatst. Jammer,
want dit verfraait het geheel niet en
bovendien is het niet ongevaarlijk met
het oog op het passeren van auto's in
tegenovergestelde richtingen vanaf de
toch al zo smalle Kamerweg-
KRIJGT DEN HOORN WEER FEEST?
Het is zo'n beetje de gewoonte gewor
den, dat Den Hoorn cm de twee jaar
haar volksfeest houdt, nu is 1954 weer
aan de beurt. De feestcommissie heeft
voor Donderdag 29 Juli een algemene
vergadering vastgesteld in „Loodsmans-
Welvaren", aanvang 8 uur. Wie nieuwe
ideeën heeft, kan ze naar voren brengen.
Er wordt op een goede opkomst gere
kend, want van de vergadering zal het
afhangen of het feest doorgaat
vindt en waar de Texelaars met reden
zeer trots op mogen zijn, zullen de fi-
nantiële problemen te overzien zijn.
Mocht de economische ontwikkeling op
Texel zodanig zijn. dat ook de N V.
TESO het vervoersprobleem niet meer
weet te overwinnen, dan zullen o.i. Rijk
en Provincie dezelfde weg dienen te be
wandelen als die, welke in Zeeland be
wandeld werd, d.w.z. met finantiële
steun een goede verbinding garanderen,
opdat Texel zijn zeer belangrijke plaats
in het Nederlandse economische leven
kan blijven behouden. G- W. O.
lokmiddel om verder te gaan en rechts
van de entree vindt men dan allereerst
een kleinere soortgenoot, een 9 meter
lange dwergvinvis, die, zoals U zich her
innert, enige jaren geleden door de heer
De Haan en zijn assistent op de Vliehors
werd aangetroffen en gedemonteerd. Hij
pronkt daar nu in een keurig skelet-sta
dium met kaken van 160 cm lang. Dan
heeft ons Museum vogels, vissen, oud
heden enz. enz.
Omdat er te veel is om op te noemen
raden wij onze toeristen aan eens zelf
te gaan kijken. Het is beslist de moeite
waard.
Zo zal vandaag het nieuwe, stijlvolle
stationsgebouw van ons vliegveld offi
ciéél worden geopend.
Zoals bekend zal de Texelse luchtha
ven door de N.V- Luchtvaartterrein
Texel i.o. worden geexploiteerd. Van
verschillende zijden is ons de vraag ge
steld, hoe die maatschappij nu feitelijk
„in elkaar zit". Wel, het bestuur wordt
gevormd door twee vertegenwoordigers
van het Rijk, één van de Provincie en
twee van onze eigen gemeente. Burge
meester De Koning is met het voorzit
terschap bekleed, terwijl de heer C. H-
Roeper tot lid werd benoemd.
In de kosten van het vliegklaar ma
ken, alsmede in die van de grondaan
koop heeft het Rijk het grootste deel
voor zijn rekening genomen, daarop
volgt de gemeente Texel zelf met een
belangrijke som, terwijl ook de Provin
cie Noordholland financiële betrekkin
gen met ons vliegveld aanknoopt, ter
wijl de Kamer van Koophandel te Alk
maar een „symbolische bijdrage" levert.
Ofschoon de KLM-vogels er nog ver
stek laten gaan, geniet ons vliegveld
toch al veel belangstelling van de zijde
der luchtvaart, in 1952 landden er 131
toestellen, in 1953 633 en dit jaar tot 1
Juli 514. In Maart van dit jaar landden
er 11 sportvliegtuigen en 3 lesvliegtui-
gen, in April resp- 4 en 10, in Mei resp.
3 en 16, in Juni resp. 2 en 51. In April
streek er bovendien 1 zakenvliegtuig
neer, in Mei 2 en in Juni 3. In Mei en
Juni landden er ook nog resp. 25 en 29
militaire toestellen-
De heer P. Visser uit Wijdewormer
heeft het vertrouwen weten te winnen
van 4500 personen om een aandeel te
nemen in een bergingscoöperatie, die als
eerste object haar geluk zal beproeven
op het wrak van het Duitse Goudschip
„Renate Leonard", dat in 1917 tussen
Texel en Den Helder door een torpedo-
boot naar de bodem van de zee werd
gedirigeerd. De aandeelhouders hebben
f 350.000,bijeen gebracht. Dit kapitaal
wordt bijna helemaal versnoept aan de
bouw van een installatie, die bovenop
het wrak zal worden geplaatst en waar
in o.a. een schacht met een lift wordt
geconstrueerd. De installatie, die 26 me
ter hoog wordt en f 285 000.zal kos
ten, zal omstreeks half Augustus gereed
zijn en dan naar het goudschip worden
gesleept. De installatie heeft een mid
dellijn van 16 meter. Naar ,,Het Vrije
Volk" verneemt is men thans bezig om
onder in de 13 mefer hoge cylinder een
vloer te maken, waarop straks cement
zal worden gestort- Er blijven echter on
geveer negentig gaten in de vloer open
voor de palen, die de werkput straks
vast moeten houden op de ongeveer ze
ven meter dikke kleilaag, boven het
wrak van het goudschip.
Met een beweegbare schacht, die vol
gens de berekeningen droog moet blij
ven, zal men de kleilaag doorboren en
na de bodem van die schacht verwijderd
te hebben, hoopt men zonder veel moei
te in het wrak, dat voor 72 millioen gul
den aan goud moet bevatten!, te kunnen
doordringen. De put zal namelijk pre
cies boven de plaats worden gezet, waar
zich volgens peilingen in het dek een
luik bevindt. Voor de zekerheid neemt
men enkele duikers mee.
Er zal dag en nacht worden gewerkt
in ploegen van twintig tot vijf en twin
tig man .,In twee of drie etmalen zullen
wij het goud te pakken moeten hebben",
meent de heer Visser.
