9
roen
in het harL,
Als de storm is uitgeraasd
verschijnen de helmplanters
ïifill
Vereniging van Ond-Leerlingen
bood interessant toneelstuk
WOENSDAG 2 FEBRUARI 1955
69e JAARGANG No. 6910
TEXELSE® COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langevedd de Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 -Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652.-Abonn. pr. f 1,95 p.
kwart. 20 ct. incasso. Adv. 8 c. p.mm.
„Ik we®t er nog van, dat het reddingboothuisje slechts door kleine, alleen
staande duintjes tegen de zee beschermd werd, dat is een vijf-en-vijf tig jaar ge
leden. Als de vloed flink opzette stroomde het water rond het reddingboot
huis''. Aldus vertelt ons de heer J. Schaatsenberg, een der oudste ingezetenen
van De Koog. Wij troffen hem heel toevallig aan de ingang van het Koger Slag
waar hij een met hout beladen fiets door het zeer mulle zand scheurde. Hij kan
er onmogelijk van weten, dat zijn dorp eens zelfs als vissersdorp stond inge
schreven. In die verre, grijze tijd zal de omgeving van De Koog er dus wel heel
anders hebben uitgezien dan tegenwoordig.
De helm wordt op Texel zelf gewon- de. Hierboven het transport van de
nen. Dezer dagen troffen wij de helm- helm naar de vrachtauto. Op de achter
trekkers bezig ten zuiden van de vuur- grond staat (nog) de vuurtoren,
toren, waar een prachtig product groei-
Een machtige duinenrij, waarop het
Badhotel en enkele kleinere gebouwen
als verspieders Westwaarts blikken,
heeft aan de voet een vallei, die kilo
meters lang is en aan de overzijde daar
van vindt men wederom een lange duin
richel, zij het niet zo hoog als de bin
nenste richel en tenslotte krijgt men
dan de duinenrij die aan het strand
grcnat.
Wij kunnen ze rangschikken als de
waker, de slaper en de dromer. Die wa
ker komt inderdaad nooit aan slapen
toe, die leeft voortdurend met de zee
èn de wind op voet van oorlog.
Het hevigst is er de strijd als een fel
le Noordwester de Noordzee tot één
woedende massa water heeft omgeto
verd en de golven onvermoeid en met
geweld op het duin beuken. Dat dit
duin daarbij wel eens méér dan een
veer moet laten kan men na iedere
storm ontdekken. De jutters en andere
eerzame wandelaars zeggen dan: „D r is
weer puur afslöge". Niemand hunner of
onzer zal echter een hand uitsteken om
de toegebrachte schade aan de duinen
te herstellen. Maar dat hoeft ook niet:
wij hebben daarvoor immers de dienst
van de Rijkswaterstaat, die na het duel
de schade komt opnemen. Daarna zien
wij de auto's met materiaal naar de
bedreigde punten gaan: waar duin is
verloren worden rietschermen geplaatst
om opnieuw duinvorming te bevorderen
en waar het duin zijn beschermend
kleed van helm verloor, treden de
helmplanters te voorschijn. Zij verschaf
fen het duin een nieuw kleed en hech
ten de wonden, die soms zo wijd gapen,
dat je vanaf de kust grote brokken zee
kunt waarnemen.
Als een grillige gierlande troffen wij
U kent de functie, welke de helm ver
vult: ze houdt het aanstuivende zand
niet alleen vast, maar vormt tevens
duin. Dat gaat vrij vlug, want gezonde
helm op een voedselrijke bodem schiet
per jaar een halve meter de hoogte in
en de omgeving gaat prachtig mee. Als
wij geen helm kenden zou Texel nooit
zijn huidige vorm hebben gekregen....
toepassing. In onze provincie werd ze
op Zeeuws voorbeeld begonnen en wel
in de eerste helft van de 17de eeuw.
Het aantal bunders, dat in de loop der
jaren met helm is beplant valt moeilijk
na te gaan. Vast staat, dat ieder jaar
nieuwe helmbeplanting moet worden
aangebracht.
Het zou er voor een dorp als De Koog,
dat betrekkelijk dicht bij de zeereep
ligt, slecht uitzien als de Rijkswater
staat de natuur de vrije loop liet: het
dorp zou spoedig grote last ondervinden
van landinwaarts stuivend zand. De ge
schiedenis leert ons intussen, dat het
voormalige dorp De Westen door het
voortdurend overstuiven van de niet
met helm beplante duinen ten onder is
gegaan.
Trouwens er bestaat een provinciale
verordening, houdende dat de betref
fende instantie er op heeft toe te zien,
dat de aangrenzende geestgronden van
overstuiving gevrijwaard worden.
Tft-
Ieder jaar opnieuw presenteert Texel
zijn toeristen een veranderd strand-
beeld: duinen èn strand wijzigen zich
voortdurend. Zonder de zee en zonder
de wind - die ook een hevige vijand van
het duin is - zou dit beeld nagenoeg
niet veranderen. Trouwens, zonder die
wind zouden de duinen nooit zijn ont-
1 -2^ V f
Hier zien wij de helmplanters aan het oppervlakte beplant worden. Links de
werk. Deze mensen verstaan hun werk man, die de gaten spit, ondiep, want de
goed en per dag kan dan ook een grote helm „pakt" gauw.
b.v. dezer dagen de duinen bij De Koog
aan en was het een wonder, dat het
corps helmplanters ook daar actief was?
De helm bleek bij de vuurtoren te
worden gewonnen. Helm is een plant,
die tegen een stootje kan: ze wordt niet
voorzichtig uitgegraven, maar ruwweg
uitgestoken en dat schijnt haar geen
kwaad te doen, want op andere plaatsen
herplant groeit ze weer even plezierig
verder. Ten zuidwesten van de vuurto
ren bleek een flinke voorraad geschikte
helm aanwezig en met auto's vol werd
dit product naar de bedreigde punten
bij De Koog getransporteerd.
staan. Men vraagt zich wel eens af, hoe
oud de duinen van ons eiland zijn. Wel,
wij mogen aannemen - bodemonderzoe
kingen rechtvaardigen die conclusie -
dat onze duinen omstreeks het jaar 900
zijn ontstaan, niet alleen die van Texel,
maar die van ons gehele land. Voordien
zag ons land er heel anders uit dan nu
en zouden de duinen verdwijnen, dan
kregen wij wederom een andere kust
lijn. Met de tijden verandert immers
ook de wereld zelf. Texel zou er heel
anders uitzien als zij haar duinen
dijken miste. Bij een stormramp als die
van Februari zouden enkel de hoogste
TEXELSE MARKT
Aangevoerd 31 Januari 1955:
1 koe 575625; 8 schapen 85110; 40
biggen 5565; 16 nuchtere kalveren
40—60.
SELECTEURSCURSUS IN DE
LANDBOUWSCHOOL
Op Zaterdag 5 Fetruari, des namid
dags 2 uur, begint d« cursus voor aard
appelselecteurs in de landbouwschool.
Er zijn 35 deelnemers. De lessen zijn
gratis. Nieuwe cursisten zijn welkom,
doch dienen zich in verband met het
aantal zitplaatsen op te geven bij de
heer C. P. Laan, Ko)gerstraat 21, Den
Burg, Telefoon 126.
HOOG VATER
Hoog water ter rede van Oudeschild:
Febr. 2,35 en 15,35; 3 Febr. 4,10 en
17,00; 4 Febr. 5,45 en 18,30; 5 Febr. 7,15
en 19.35.
Aan het strand is het ongeveer een uur
eerder hoog water-
Ontleend aan „De getijtafels voor Ne
derland 1955" bewerit bij de Directie
Algemene Dienst vaa de Rijkswater
staat.
ONDERWIJSNIEUWS
De heer W. D. J. van Beijeren, onder
wijzer aan de School met de Bijbel te
Oosterend, is per 16 April benoemd tot
Hoofd der School voo: Christelijk Volks
onderwijs te Grevenbicht (Limburg).
De heer Van Beijeien was sinds Juli
1946 te Oosterend weikzaam.
CAPRIOLEN BOVEN TEXEL
Drie jonge sergeant-vliegers hebben
zich schuldig gemaakl aan te laag vlie
gen met hun Pipercubs. Dit bracht hen
in aanraking met de krijgsraad te velde
Oost en deze veroordeelde hen tot mili
taire detenties van drie tot vijf weken
voorwaardelijk. De auditeur-militair had
tegen alle drie vier weken onvoorwaar
delijk geëist.
Eén hunner had boven Texel zonder
linge capriolen met zijn vliegtuig uitge
haald. „Uit vreugde" omdat hij weer een
stuurknuppel in handen had. De twee
anderen hadden boven Ermelo vacantie-
gangers aan het schrikken gemaakt door
^cPTÖFTe meter ho°§te
hadden zich verschriKt l(fy JtaTg/lfie!Vgrs
worpen.
De auditeur-militair zei in zijn requi
sitoir dat de vliegdiscipline streng
handhaafd dient te worden. Voor over
treders zijn strenge straffen noodzake
lijk.
DAMCLUB TEXEL
Uitslagen van 28 Januari 1955:
A.:
S. Ros-G. Dros 20
Vinke-Joh. D. Bakker 11
S. v. Heer waarden-W. A. v. Zeijlen 20
C. Dijker-A. v.d. Slikke 20
Jac. Rijk-A. Vinke 20
Hooijberg-Jb. Koorn 20
P. W. Kooi-C. P. Burger 2—0
Jac. v. Heerwaarden-C. v.d. Werf 20
Jn. Stam- D. v.d. Werf 20
C.:
J. de Beurs-C. Medendorp
J. A. Barhorst-C. Vinke
A. van Enst-A. de Vries
J. Koorn-J. Hillen
In A geen verrassingen.
Winst voor wit in B., waardoor
Hooijberg weer alleen de leiding heeft.
De wekelijkse tijdnood kostte C. J
Werf ditmaal de partij.
J. J. de Beurs zag z'n opmars onder
broken met een nederlaag tegen C. Me
dendorp, die hiermee andermaal bewees
dat z,n voorsprong niet op fortuin be
rust.
Deze week dammen we op Donderdag!
De beslissingswedstrijd tegen Ooster
end is weer uitgesteld en vindt nu plaats
op Dinsdag 15 Febr.
0—2
2—0
0—2
1—1
gronden droog zijn 'gebleven en zo ook
hebben onze verre voorouders dit eiland
gekend. Intussen was er de kans Texel
„groot'' te maken en handige, vooruit
strevende mensen hebben die gelegen
heid niet voorbij laten gaan
Land veroveren kost geld, maar.
land behouden niet minder. Toen Texel
in de 16de eeuw aan de grond zat, wer
den de dijken in het noorden en het
oosten zo slecht onderhouden, dat deze
herhaaldelijk bezweken en het lager ge
legen land overstroomde. Bovendien
werd in die jaren de helmbeplanting
nog niet toegepast
Texels duin blijft ook in de moderne
tijd een voorname rol spelen. Al zijn
wij in staat om op de moeilijkste plaat
sen hechte dijken aan te leggen - zoals
in Zeeland onlangs is geschied - toch
'.ouden wij ons eiland niet gaarne door
kunstwerken omringd zien. En als het
maar even mogelijk was - doch dat is
het immers niet - zouden wij zelfs de
helmplanters een halt, willen toeroepen,
want de natuur wordt wreed verstoord
als de zo fraai geboetseerde duintoppen
van hun grillige vormen worden be
roofd en weldra „dijkaohtig" aandoen,
waarbij de helm, keurig in de lijn, zelfs
de nuchterste mens niet zal kunnen
imponeren. Zo zagen wij althans vanaf
Voor een uitstekend bezette zaal - op
enkele rijen na uitverkocht - gaf de
Vereniging van Oud-Leerlingen der La
gere Landbouwschool Vrijdagavond in
,De Oranjeboom" een uitvoering, met
het toneelspel „Het Wentelend Rad" ge
schreven door de heer K. Bergsma uit
Schagen.
De avond werd geopend door de voor
zitter, de heer H. de Lugt, die hoopte,
dat de grote belangstelling haar oorzaak
vindt in het feit, dat deze vereniging be
hoort tot die verenigingen, welke steeds
in het centrum der belangstelling staan.
Spr. verwelkomde in het bijzonder de
genodigden. Bij de relaties is altijd met
succes om steun aangeklopt. De vereni
ging geniet een zekere reputatie, aldus
spreker, welke uiteraard ook consequen
ties met zich brengt, maar hij hoopte,
dat die reputatie door deze opvoei-ing
niet geschaad zou worden, ja, dat dit
stuk en het daarin te geven spel de re
putatie zelfs zou mogen versterken.
Nu, geachte voorzitter, de reputatie is
op deze avond niet in gevaar gebracht,
in tegendeel, wij zijn het ten volle met
eens. toen u aan het slot opmerkte,
dat dit een der beste uitvoeringen is ge
worden. Het was een boeiend stuk en de
spelers hebben stuk voor stuk hun uiter
ste best gedaan om de hun toebedeelde
rol zo goed mogelijk uit te beelden.
Het speelde in de periode van 1930-
1935 en ook de Texelse boeren weten
dat het toen geen sinecuur was om-boer
te zijn. De prijs der producten was door
de crisis erg laag, terwijl men toch op
tijd de pacht moest betalen. Treft men
dan nog een genadeloze, onmenselijke
landheer, wel, dan heeft men het zwaar.
Dit was het hoofdgegeven voor dit ver
haal, dat geromantiseerd werd dank zij
het innemende dienstmeisje, dat de
zoon van de pachtboer als de man harer
dromen beschouwde maar vreesde hem
te elfder ure toch nog te moeten ver
liezen. Wij maken allereerst kennis met
mevrouw Lindenboom van Stellendam
(mevr. J. Beumkes-De Radder), de eige-
OrLU'Sfif -Y3L— verschillende boerderijen,
ker (de heer IJ. Lap) wordt* "FeboerdT
Mevr. Lindeboom is al zeventig en zo
zoetjesaan acht zij de tijd gekomen zich
terug te trekken. Haar pleegkind Lena
(mej. G. Bakker, „Spyk") schenkt zij het
bedrijf. Het ongeluk wil, dat Lena ge
huwd is met Jonkheer Sikkens van
Kiesteen (de heer C. Koorn Mzn), die
weinig verstand van het boerenbedrijf
en de moeilijke omstandigheden waar
onder dit op poten moet worden gehou
den, heeft en bovendien de pachter in
grote zorgen brengt, als de pacht af
loopt en hij duizend gulden méér pacht
wenst te ontvangen. (De pachtwet was
nog niet van kracht). Maar er zijn meer
moeilijkheden: de Jonkheer maakt het
de dienstbode Liesje (mej. D. Witte Dd.)
lastig, zodat zij wil vertrekken. Door de
aanhankelijkheid aan de oude mevrouw
loopt zij echter niet weg, maar nieuwe
moeilijkheden doen zich voor als zij ge
volg geeft aan de herhaalde uitnodiging
van de Jonkheer om een ritje met hem
door de stad te maken. Het rijtuig vliegt
tegen een boom - -de oorzaak laat. zich
raden - en Liesje wordt zo ernstig aan
haar gezicht verwond, dat ze vreest door
Gert Jan Dekker (de heer M. Roeper,
Molenbuurt) slechts nog uit medelijden
te worden bemind. Zij wijst hem dan
ook aanvankelijk af. Maar de tijd heelt
alle wonden en als Gert Jan, die meer
voor de (lucratieve) handel voelt dan
voor het boerenbedrijf zelf, na vijf jaar
terugkeert, blijkt de oude liefde niet ge
roest. Intussen is de Jonkheer door zijn
verkwistingen behoorlijk aan lager wal
geraakt. Eerst had hij zijn paarden al
opgeruimd, daarna zijn oude arbeider
stalknecht Albert (de heer C. Witte Szn,
Driehuizen) de bons gegeven en tenslot
te had hij getracht boer Dekker op te
lichten door valse voorspiegelingen.
Gert Jan, nu directeur van een coöp.
afzetvereniging, komt juist op tijd het
heerschap onschadelijk te maken en de
Mariahoeve te kopen, waarop hij en zijn
uitverkorene nog lang en gelukkig ho
pen te leven.
Toen het doek voor het laatst was ge
vallen, werd het ensemble met een spon
taan applaus beloond. De toeschouwers
hadden zeer genoten van een stuk, dat
de bijzondere aandacht uiteraard had
van de agrarische sector, waarvoor het
dan ook in de eerste plaats geschreven
is:
Zoals in de aanhef gemeld, was het
spel prachtig geweest: mevr. Beumkes
gaf ons een zeer knappe creatie van de
oude dame, haar stem onthulde 'n zacht
karakter, dat nog geaccentueerd werd
door de uitstekende gebaren. Meteen ge
werd ons de gewenste sfeer, die de zaal
geen ogenblik meer kwijt raakte. Een
zeer goede indruk gaf ook het optreden
van mej. D. Witte Dd., die een alleszins
geslaagde rol van dienstbode vertolkte.
Wij vernamen dat zij voor de tweede
maal op de planken stond. Nou, dan
heeft zij van het toneelspel behoorlijk
kaas gegeten hoor. De heer M. Roeper
is steeds een trouwe medewerker aan
deze uitvoeringen. Vrijdagavond zagen
wij hem op z'n best, als de jonge boer,
die als een vlam kan opschieten zodra
hem onrecht wordt aangedaan. De heer
IJ. Lap had eveneens een zeer goede
opvatting van zijn rol: echt de oudere
boer, verknocht aan zijn bedrijf, dat hij
tol. een der besten van de omtrek ge
maakt had; zijn gehele houding sprak
-waaRSniiï!? g* ayn'brood
nen. Heel goed ook was hij in de scène,
waarin wij hem de pacht persoonlijk
zien komen afdragen. Mej. I. de Wit
deed goed werk als zijn vrouw, de boer
in, die minder hoog greep en zich wel
zeer gelukkig scheen te voelen bij een
gezond toom kuikens. Mej. G. Bakker
had eveneens als luchtig levend vrouw
tje aandeel in het succes. Nog een beet
je rolvaster en de tweede opvoering zal
zij nog beter van wal steken. De heer C.
Koorn Mzn deed ook zijn uiterste best
om de moeilijke rol van de jonkheer zo
goed mogelijk te vertolken. O.i. had hij
echter nog wat meer afstand kunnen
nemen: niemand der toeschouwers zal
die jonkheer een geweldige kwast ge
vonden hebben. Toe maar. toon maar,
dat-ie van adel is. De heer C. Witte
Szn speelde zijn rol met verve, de vro
lijke noot was zijn kracht en de vak
kundige grimeur, de heer Jac. Groothui
zen. Alkmaar, had hem daarin trouw ter
zijde gestaan.
De heer P. Stechwev was de regisseur
van dit stuk, terwijl de heer C. P. Laan
zich als souffleur had opgeworpen.
Na de opvoering, welke Zaterdag
avond a.s. wordt herhaald, volgde een
geanimeerd bal.
een duintop de nieuwe beplanting en
was het geen louter toeval, dat wij de
bunker („De koffie is klaar") even ver
geleken met de natuur, waarin de mens
helaas moest ingrijpen? Duin en bunker
zagen westwaarts vanwaar het gevaar
dreigt (dreigde), het was in beide geval
len kunst, zij het resp. meteen grote
(de Rijkswaterstaat) en met 'n kleine k.
Echter, de natuur moet nu en dan wel
tot de orde worden geroepen. Waarbij
wij enkel maar behoeven te herinneren
aan de roemloze ondergang van het leu
ke poldertje „De Volharding", dat op
een duinverdediging had vertrouwd
Als de natuur haar gang gaat gaan de
duinen verstuiven. Het zand wordt door
de wind vanaf het strand en de buiten
kant van het duin landinwaarts gewor
pen. De helm verstikt en bij nieuwe
aanvallen van de zee zal zij des te suc
cesvoller kunnen toeslaan.
beeld konden wij een waarbij de grillige duinvorm (helaas)
Bovenstaand
dezer dagen van het duin bij De
Koog vastleggen. Momentecl is het as
pect al weer gewijzigd, niet door de zee
maar door de Rijkswaterstaat, die op
dracht gaf tot het planten van helm,
mede verloren moest gaan.
Een leuk doorkijkje, maar de werke
lijkheid is: dreigend gevaar, dat zo spoe
dig mogelijk afgewenteld dient te wor
den.
