9
DE MELKWEG
I
roen /wa
in het harL,
Stichting Sociaal Toerisme
WOENSDAG 16 MAART 1953
JAARGANG No. 6922
T E X E LS E^COU RANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 -Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652.-Abonn. pr. f 1,95 p.
kwart, -f- 20 ct. incasso. Adv. 8 c. p.mm.
Hier troffen wij de heer Van der Meer in het kaaspakhuis, dat 80 ton kaas
kan bergen. Voorts beschikt de fabriek over een perslokaal voor 30 kaaspersen
en binnenkort zal men ook een spoelerij voor kaasvaten rijk zijn. Ook namen
wij nog een kijkje in het pekellokaal.
Momenteel is vanwege de Alg. Ned. Zuivel Bcnd een prijsvraag gaande voor
de mechanisatie van de kaasmakerij. Ook de Eendracht neemt hieraan deel.
Nee, niet over de melkweg, uit de
sterrenkunde zullen we schrijven, maar
nu eens een praatje over de weg, welke
de melk, geproduceerd door de Texelse
veehouders, gaat door de- fabriek aan
de Schilderweg.
Met 1 April 1955 zal het 25 jaar gele
den Xijn, dat dit bedrijf startte met boe-
renmelk te verwerken.
Gesticht door een coöp. vereniging
van 33 boeren, begon het op bescheiden
schaal. De jaaromzet was de eerste 10
jaren plm. 3 millioen kg melk. Over de
jaren 1940-1945 kunnen wij beter zwij
gen, toen daalde de aanvoer tot IV2
millioen kg.
Daarna ging het excelsior. Van jaar
tot jaar nam op Texe! de melkproductie
briek. Kaas is namelijk hoofdproduct,
zowel volvette als 40 plus kaas. Om deze
te kunnen maken, heeft men melk no
dig met een vetgehalte van plm. 3,20%
(volvet) en 2,30% <40 plus). Hieruit volgt
meteen dat de melk, zoals ze wordt
aangevoerd, voor dit doel een te hoog
vetgehalte heeft. Immers, het gemiddel
de melk-vetgehalte over een geheel jaar
is plm. 3,65%.
Om nu toch melk van een juiste sa
menstelling in de kaasbak te krijgen,
heeft men de beschikking over een cen
trifuge (ontromer). Door volle melk min
of meer met ontroomde melk te mengen,
verkrijgt men in de kaasbak het ver
eiste vetgehalte.
Maar ais de ontromer ondermelk geeft
De heer P. Haker heeft de leiding in de kaasmakerij. Wij hebben geconsta
teerd, dat zijn ogen, benen en handen overal aanwezig zijn of overal heen gaan.
Hier controleert hij een der kaasbakken. Van een nauwkeurige controle hangt
alles af. En de „Eendracht" is bovendien belust op prijzen: op 3 Maart jl. ver
wierven ze een eerste prijs voor de opzetkaas 1954, een keuring, welke werd
uitgeschreven door de N.H. Bond van Zuivelfabrieken te Alkmaar. Ook op een
tentoonstelling heeft onze zuivelfabriek meermalen een eerste prijs in de wacht
gesleept.
toe, zoals trouwens in geheel Nederland.
Weet U, dat de uitvoer van zuivelpro
ducten plm. 10% uitmaakt van onze to
tale export en dat de gezamenlijke zui
velbereiding de grootste industrie is,
die Nederland heeft?
Maar bepalen we ons tot de „Een
dracht". Wanneer de boer 's morgens
vroeg zijn koeien .heeft gemolken en
daarna zijn melkbussen aan de weg
heeft gezet, komen de auto's deze op
halen. 's Zomers twee keer per dag, 's
winters éénmaal daags., >Hoe dichter de
auto's de fabriek naderen, hoe voller ze
met melkbussen komen te staan.
Aangekomen op het fabrieksterrein
worden de bussen op een rolbaan gezet
en glijden ze naar binnen, en begint de
melkweg door het bedrijf.
De bussen worden geledigd in de bas
cule, het gewicht genoteerd en een mon
ster genomen ter bepaling van het vet
gehalte. Wanneer de bus is geledigd,
staat hij meteen op de heen en weer be
wegende arm van de bussenreinigings-
machine. Bus en deksel gaan hun baan
door dit apparaat, worden hierin met
heet water gereinigd en nabehandeld
met hete lucht, zodat ze er droog en
vrijwel steriel weer uitkomen. Een kip
apparaat zet de bus weer rechtop, het
deksel glijdt er op en de bus loopt ver
der langs een kettingbaan, al of niet ge
vuld met wei, weer naar buiten, waar
de chauffeur haar weer oppikt en terug
brengt naar de boerderij.
De melk is intussen vanuit de bascule
in een bak gelopen, vanwaar ze door 'n
pomp het bedrijf ingaat.
De avondmelk wordt na koeling in
tanks gepompt en wordt de volgende
ochtend om 4 uur allereerst verwerkt.
Direct daarna verwerkt men de inmid
dels pas aangekomen morgenmelk. De
totale opslagruimte (tanks) is plm.
55000 liter.
Nu dient men een bedrijf als de „Een
dracht" te beschouwen als een kaasfa-
Hier zien wij het overbrengen van de
kaasbrei in de vorm, i.e. de Edammer-
vorm. Van links naar rechts de heren: R.
Platte, P. v.d. Vis en C. Handgraaf.
De Eendracht maakt ook Goudse kaas.
In het hoogseizoen tien kaasbakken per
dag, nu vier. Het hoogseizoen loopt van
Mei tot half Juli en van April tot en met
October wordt door de stijgende melk-
aanvoer tweemaal daags gereden. Het
transport wordt uitgevoerd door de he
ren A. Slegh, M. Brouwer, J. van Lente,
C. Boon, J. Mas, J. Bakker, P. Smit en
L. Kuiper.
naar de kaasmakerij, geeft ze ook room.
Het is nu deze room, welke wordt be
stemd voor de botermakerij.
De room wordt daartoe in een z.g.
pasteur tot minstens 85 gr. C. verhit,
waardoor ze in bacteriologisch opzicht
wordt geneutraliseerd, terwijl ziekte
verwekkers worden gedood. Hierna
volgt afkoeling tot plm. 14 gr. C., op
welke temperatuur de room blijft staan.
Intussen was een reincultuur van melk
zuurbacteriën toegevoegd, zodat de room
de volgende dag dikzuur is geworden.
Deze zuring bevordert een goede reuk
en smaak der te bereiden boter. Voor
het maken der boter beschikt het be
drijf over een zeer moderne karn (in
houd 5000 liter). Per jaar wordt plm.
150.000 kg boter bereid.
De boter wordt verpakt in vaten van
50 kg. In deze verpakking gaat ze gro
tendeels weg voor export. Ook worden
pakjes van V2 kg en Vi kg gemaakt. Zo
wel in groot, als kleinverpakking is ze
voorzien van een Rijksmerk. Eerste klas
boter, die dus ook voor export mag wor
den gebruikt, heeft een merk met blau
we opdruk. Op de kwaliteit der boter
is een strenge controle, zowel wat be
treft de samenstelling, als de reuk en de
smaak. Afwijkingen hierop komen soms
voor, en zijn meestal een gevolg van
afwijkende reuk en smaak der melk.
Natuurlijk kan het ook een gevolg zijn
van een fout in de fabriek.
Maar laten wij nu een kijkje nemen
in de kaasmakerij. Hier staan opgesteld
4 kaasbakken van elk 4000 liter inhoud.
In de zomer worden hier dagelijks 40-
45 duizend liters melk verwerkt tot
kaas. Ook de kaasmelk wordt ver te vo
ren gepasteuriseerd, zij het op lage tem
peratuur.
Na stremming der melk, wordt de ge
stolde massa machinaal bewerkt, tot
voldoende wei is uitgetreden. Men laat
deze wei aflopen en houdt de kaas
massa over. Deze wordt met zware
vertind ijzeren platen geperst, daarna in
blokken verdeeld. Elk bolk verdwijnt in
een kaasvat. De kaas wordt voorzien
van een doek en een Rijksmerk (een ga
rantie voor de samenstelling) en wordt
dan gedurende 3 a 4 uren geperst. De
kaas wordt dan weer uit de doek ge
speld, het randje, dat'zich tussen deksel
en vat vormde afgesneden en de kaas
weer jn het vat gebracht. Ze staat een
nacht over, om een goed model te krij
gen en wordt dan in de pekel gestort.
De pekelduur hangt af van de grootte
der kazen en is ongeveer 35 dagen.
Het product komt d*m op stellingen te
liggen, om uit te lekken en gaat ver
volgens via een lift naar het kaaspak
huis. Hier wordt de kaas verder ver
zorgd, tot aan de aflevering toe.
Kaas dient minstens 14 dagen te wor
den bewaard, opdat men vanwege het
kaascontrölestation monsters kan ne
men. Zowel boter als kaas staan onder
strenge controle. Afwijkingen in de
samenstelling worden beboet.
Zoals U al hebt kunnen lezen, staan
dus een melkontvanglokaal, tanklokaal,
botermakerij en kaasmakerij ter be
schikking voor de bereiding van een
goed product. Maar dit alleen is niet
voldoende. Om een bedrijf als dit goed
te laten functioneren, dient men over
warmte en koude te kunnen beschikken.
In de machinekarn staat een koelma
chine opgesteld, welke op ammoniak-
basis koude kan geven voor de koeling
van melk en room.
Norton pompen zorgen voor de
watervoorziening, zowel voor
de bereiding der producten en
het schoonmaken der werk
tuigen, als voor koeldoelein-
den.
De stoomproductie vindt
plaats met behulp van een
zeer moderne stoomketel, au
tomatisch gestookt, capaciteit
2500 kg stoom per uur.
Sinds een paar jaar wordt
ook wei verwerkt. Al de wei,
die de boeren niet terugne
men, wordt met een poeder
machine omgezet tot weibrok
jes. Dit geschiedt door ver
hitting met stoom. Van iede
re 100 liter wei blijft dan plm.
6 kg droge stof over, welke
hoofdzakelijk uit melksuiker
(72 en verder uit eiwitten
en zouten bestaat.
Tot slot iets over het labo
ratorium. Daar worden alle
onderzoekingen verricht, no
dig voor de diverse afdelin
gen van de fabriek, zoals:
volle melk op vetgehalte en
kwaliteit; kaas op waterge
halte en vetgehalte; boter op
watergehalte; room op vet
gehalte en zuurgraad; kaasmelk (van
elke bak) op vetgehalte en soortgelijk
gewicht; wei en karnemelk op soortge
lijk gewicht (dagelijks) en vetgehalte;
consumptiemelk op vetgehalte en soor
telijk gewicht; ketelwater op samenstel
ling (om na te gaan of zuren aanwezig
zijn en de hardheid niet te hoog is).
Lezers, U ziet dus, dat er heel wat
komt kijken, om uit melk een goed
eindproduct te maken.
Aan de Schilderweg staat een bedrijf,
gesticht door de boeren en eigendom
van de boeren. Een bedrijf waarop deze
Van de zijde der Stichting Sociaal
Toerisme Texel ontvingen wij thans 'n
uitvoerige beschouwing over haar doel
stellingen en plannen, aan welke be
schouwing wij de volgende gegevens
ontlenen.
De Stichting stelt zich ten doel het
sociaal toerisme op Texel te bevorderen,
o.a. door:
het oprichten, beheren en exploiteren
van kampeercentra; er naarte streven
de bezoekers van de centra een zo gfoot
mogelijke service te bieden;
het aanleggen of oprichten, het behe
ren en eventueel exploiteren van zoda
nige objecten of voorzieningen, als nut
tig kunnen zijn, ter bereiking van het
gestelde doel (hier is blijv. gedacht aan
de aanleg van tennisbanen of een open
luchttheater).
Het bestuur van de stichting bestaat
uit een 7-tal personen, die werden be
noemd door de gemeenteraad: vier le
den op aanbeveling van burgemeester
en wethouders, één op aanbeveling van
het bestuur van de V.V.V.; twee leden
op aanbeveling van de besturen van de
beide Texelse Middenstandsverenigin
gen.
De stichting is gebonden aan de eis,
dat het maken van winst slechts dan ge
oorloofd is, indien deze winst ten goede
zal komen aan de verbetering van de ge
stichte centra of aan de stichting van
nieuwe centra.
Als eerste object zal het kampeer-
centrum „Loodsmansduin" in exploitatie
worden genomen.
Kampeercentrum „Loodsmansduin"
In de oorlogsjaren werd door de be
zetter nabij het dorp Den Hoorn in de
omgeving van het z.g. „Loodsmansduin"
een bunkercomplex gebouwd. Dit bun
kercomplex is gelegen op een uitzonder
lijk mooi punt. Men heeft er een schit
terend uitzicht over het Zuidelijke deel
van het eiland, op de zogenaamde Mok-
baai, op het natuurreservaat „De Geul"
en op de havenwerken van Den Helder.
Geen wonder dan ook, dat na de bevrij
ding het bunkercomplex aanstonds een
toevluchtsoord werd voor hen, die een
geschikte woonruimte zochten. De bun
kers bleken een prima nood-onderko
men te zijn. De hoofdbarak in de oor
logsjaren in gebruik als cantine werd
na de oorlog een onderkomen voor de
Theosofische Vereniging, welke vereni
ging hier gedurende enige jaren in de
zomermaanden een kinderkamp vestig
de. Voor de gezinnen, die in de bunkers
verbleven, is thans elders vervangende
woonruimte beschikbaar gekomen, ter
wijl de Theosofische Vereniging haar
gebruik van het hoofdgebouw al enige
jaren geleden staakte. Hierdoor is thans
de mogelijkheid aanwezig van het bun
kercomplex een kampeercentrum te ma
ken, dat in het aanstaande seizoen zijn
poorten zal openen.
Voor de verbetering van de bunker
woningen, het hoofdgebouw, het groeps-
verblijf, de aanleg van sanitaire voor
zieningen, de aankoop van inventaris,
tentmateriaal, keukeninventaris en de
bouw van een rijwielberging is een be
drag van f 60.000,uitgetrokken, welk
bedrag vóór Mei 1955 zal worden be
steed.
Het centrum zal reeds aanstonds over
de navolgende accomodatie beschikken:
één 4-persoons woonbunker; een zestal
6-persoons woonbunkers; een tweetal
8-persoons woonbunkers; een groepsver-
blijf voor plm. 20 personen; tenten in
diverse grootten; gezinskampeerterrein;
meisjeskampeertterrein; jongenskam
peerterrein; verenigingskampeerterrein
en één kampcantine (tevens kampkeu
ken en kampwinkel).
De woonbunkers züllen op een een
voudige, maar aan redelijke eisen vol
doende wijze worden ingericht.
In de naaste toekomst is het waar
schijnlijk, dat in het centrum ook nog
een aantal eenvoudige bungalowtjes zal
worden gebouwd. Dit zal echter eerst
na het seizoen 1955 kunnen gebeuren.
Het bij het centrum behorende duin-
terrein waar gekampeerd kan worden is
COLLECTE LEGER DES HEILS
Vandaag wordt er bij U aan de deur
geklopt. Het Leger des Heils houdt nl.
een collecte. Het werk, dat door het Le
ger wordt verricht is U bekend. Geef
daarom met milde hand.
HOOG WATER
16 Maart 0,15 en 12,25; .17 Maart 0,50 en
13,15; 18 Maart 2,05 en 14,30; 19 Maart
3,30 en 15,55.
Aan het strand is het ongeveer een uur
eerder hoog water-
boeren met recht trots kunnen zijn!
De aanvoer zal in het 25e jaar ruim 11
millioen kg zijn.
Hieruit maakt men 160.000 kg boter,
850.000 kg kaas, 800.000 liter cons,
melk, terwijl grote massa's wei en kar
nemelk als nevenproduct ontstaan.
De bruto-omzet per jaar is ruim drie
millioen gulden. Voor de Texelse boeren
vormt de veehouderij dus wel een voor
naam onderdeel van het bedrijf.
ruim 28 ha groot. In de toekomst zal het
centrum tot hoogstens 50 ha uitgebreid
kunnen worden.
Als beheerder van het centrum zal in
1955 optreden de heer C. van Ruiten
beek, voormalig beheerder van het kam
peerterrein „De Siep", welk terrein niet
langer in exploitatie zal komen.
Het centrum is erkend als „Bonds-
kampeerplaats" van de A.N.W.B.. De
Nederlandse Kampeerraad te Amers
foort heeft van het begin af aan over de
oprichting en inrichting van het centrum
geadviseerd.
Kampeerterrein De Koog
Het kampeerterrein van Staatsbosbe
heer in de duinen te De Koog is velen
al bekend. Het werd sinds 1946 door
Staatsbosbeheer geëxploiteerd.
De exploitatie zal met ingang van het
seizoen 1955 door de stichting worden
overgenomen. Het terrein is ruim 39
ha groot. Ook hier zal in de toekomst
de outillage verbeterd worden. Reeds
voor het seizoen 1555 zal het aantal was
gelegenheden en toiletten worden uitge
breid en zullen vuilreservoirs worden
aangebracht. Voorts zal een administra
tiegebouwtje op het terrein worden in
gericht. Met deze verbeteringen zal een
totaal bedrag van ongeveer f 10.000,
gemoeid zijn.
Het terrein omvat: een jongenskam
peerterrein; een meisjeskampeerterrein;
een gezinskampeerterrein.
Gepoogd zal worden reeds dit seizoen
een regeling te treffen voor de leveran
ties door de plaatselijke middenstand te
De Koog, opdat de verschillende artike
len gedurende vaste tijden op het ter
rein verkrijgbaar zullen zijn.
Teneinde de overgang voor de van
jaar tot jaar terugkomende gasten zo
soepel mogelijk te doen verlopen wordt
gepoogd het beheer zo veel mogelijk bij
dat van vorige jaren te doen aansluiten.
TROK VEEL BELANGSTELLING
De Donderdagavond door de Tyresoles
N.V., Bussum, gegeven filmavond in Ho
tel Texel trok ongeveer 200 belangstel
lenden, die op een zeer aantrekkelijk
repertoire werden vergast. Het gevari
eerde programma bevatte een prachtige
muziekfilm uit Wenen, een film van de
sensationele Tulpenrallye 1954, geheel
in kleuren opgenomen, een rolprent van
de N.V.T.O. - touringcar-onderneming -
een film van het eigen Tyresolesbedrijf,
dat over de gehele wereld verspreid is
met niet minder dan 712 bedrijven,
waarvan twee fabrieken in ons land.
Ook was er ter afwisseling voor de
nodige humor gezorgd: een kolderfilm
met Abbott en Costello en last but not
least een wedstrijd hersengymnastiek,
waaraan diverse ploegen uit de zaal vol
enthousiasme deelnamen, en waarbij de
damesteams steeds de overwinning in
de wacht sleepten.
Door de vertegenwoordiger, de heer
H. Otte was de avond geopend. O.a. kon
hij mededelen, dat de KLM-vliegtuigen
voorzien zijn van de Tyresoles banden,
die uitstekend voldoen en in de practijk
aan de top blijken te staan.
De avond werd door de heer B. Mul
der, namens Dros' Autocentrale, geslo
ten.
DAT IS EEN GEVAARLIJK PUNT
De bocht in de verbindingsweg Waal-
enburg-Eierland, dus bij het fietspad
naar De Koog, is niet alleen onoverzich
telijk, maar bovendien speelt hij de
chauffeur ook nogal eens parten wegens
de gladheid. Dit ondervond ook de heer
G. J. Witte, „Sir Robert Peel", die Don
derdagavond op weg was naar huis. De
auto werd plotseling onbestuurbaar en
sloeg over de kop. De chauffeur zelf
kwam met de schrik vrij, maar de auto
was totaal vernield.
HERVORMDE KERK DEN HOORN
ZAL WORDEN GERESTAUREERD
Heden gemeenteavond
Fa. Boon De Graaf, Aannemers te
Enkhuizen, is behoudens goedkeuring
van Rijk, Provincie, Gemeente en Ker
kelijke Instanties de restauratie opge
dragen van de hervormde kerk te Den
Hoorn. De totale kosten bedragen
f 229.000,In verband hiermede wordt
hedenavond, aanvang 8 uur in de o.l.
school te Den Hoorn een gemeenteavond
gehouden, waar de restauratie-plannen
nader toegelicht zullen worden en ruim
schoots gelegenheid zal bestaan tot het
stellen van vragen.
VERKEERSONGELUK
TE OOSTEREND
Toen de motorrijder L. Heerschap
door de Peperstraat reed, kwam de
vrachtrijder A. Koopman de Achterweg
uit. Een aanrijding was niet meer te
voorkomen. De motor werd behoorlijk
beschadigd, maar gelukkig deden zich
geen persoonlijke ongelukken voor.
DE OOSTERENDER FILM
Ook Zaterdagavond was de belang
stelling voor de Oosterender film zeer
groot: zowel de voorstelling van 7 uur,
als die van 9 was geheel uitverkocht. De
bezoekers waren verrukt over het ge-
bodene.