9
rocn /wa
in het hart-,
zal nog jaren duren
Woningnood
Texels bouwcapaciteit groter dan
het bouwvolume
'excl
edstri,
ïrs-Si
De l
b U
verd
Ons;
ditie.
I ter
lede»
lanj;
uden.
ndere
;te o
ïde w;
irs
irs ve
;n na
;st g
voot
en di
zal
ITERDAG 13 OKTOBER 1956
71e JAARGANG No. 7087
fEXELSEWCOURANT
dij n
gave N.V. v.h. Langeveld de Rooi)
ikhandel Drukkerij Bibliotheek
Burg - Texel - Postbus 11 - Tel 11
Verschijnt woensdags en zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl-
Bank. Postgiro 652. - Abonn- pr. 2,25 p-
kwart. 20 ct incasso. Adv- 8 ct p- mm.
me
maa
te
ewo
i Be!
at
den
„Ja, toen ik in 1934 ging trouwen had
de keus uit drie woningen in Den
irg, er werden vóór de oorlog op Texel
woningen per jaar gebouwd en daar-
ide werd de bestaande behoefte ge
kt, want het begrip inwoning was in
tijd niet bekend'Aldus wethouder
de Waard, die gaarne bereid was ons
t een en ander te vertellen inzake het
mingvraagstuk, dat velen - op Texel
nstens 280 gezinnen - bezighoudt en
t voorlopig nog niet is opgelost, al
ag worden vastgesteld, dat Texel alles
et wat zijn woningvraagstuk kan ver
aderen. Het plan tot de bouw van 48
utrijke woningen, van 34 bejaarden-
Dningen, 8 woningwetwoningen en
ierdere objecten, zet uiteraard zoden
n de dijk.
Wethouder De Waard sprak dus over
wat het womngprobleem aangaat,
cgeloze tijd, want als je de huisbazen
aar voor het kiezen hebt, zit het met
woning huur zeker niet slecht. In-
ddels gingen tweeëntwintig jaren
orbij. Br passeerde een hevige crisis,
werd een tweede wereldoorlog ont-
tend, er werd aan de moeizame we-
ropbouw begonnen. En daaraan zijn
ia ïecij nog altijd bezig. Schuin tegenover
wi s redactiebureau verrijst een pand op
plaats, waar op 6 april 1945 door
v lordend vuur een ruine geschapen
fd, één van de vele ruïnes in de dor-
n van Texel.
liepe;
d C.
lap
1 hij
-klas
ren.
iet
och
dat
?rd
lege
truc!
am
Het
paart
•richt
roste
at
edrai
oek
an h
iar
lgdJ.
Er wordt herbouwd, er wordt uitge-
eid. Het aantal trouwlustigen neemt
r toe dan af en als wij nu en dan drie,
er huwelijksaankondigingen tegelijk in
t Texelaartje aantreffen vragen wij
wel eens af hoe men er in geslaagd
een woning te vinden ofis men
dwongen om voorlopig de status van
wonenden aan te nemen?
Wethouder De Waard bleek - wij
hreven het reeds - gaarne bereid tot
n gesprek, omdat hij het onderwerp
oningbouw met een flinke dosis moed
irft te benaderen. Hij ziet er om zo te
ggen heus wel een gat in, maar helaas
et op korte termijn: wethouder De
aard rekende ons voor, dat de woning-
>od over acht jaar bedwongen kan zijn.
ïls wij de Texelse bouwcapaciteit ten
•11e kunnen benutten lopen wij ieder
ar 33 woningen van het bestaande te-
•rt in. Er zijn momenteel (12 septem-
•r) 280 woningzoekende gezinnen en dus
na,ff innen wij over acht jaar uit de im-
•sse zijn. Ja, het zou uiteraard vlugger
en "Ufen gaan, als de aannemers erin zou-
bel in slagen zich te coördineren. Zij zul-
n de eerste jaren de handen ineen moe-
n slaan om door coördinatie met een
je gere kostprijs uit de bus te kunnen ko-
1 len- Naast de traditionele bouw moet
rond de systeembouw worden toegepast,
tlopfl tbans b-v- met die ser*e houtrijke
koningen het geval is.
Wethouder De Waard verwachtte van
komende tien jaar in ieder geval
hie: 'eer dan van de periode 1945-1955, want
eri *n werden gemiddeld per jaar 42 wo-
ma! ingen gebouwd.
N Als Texel eenmaal bij is, dienen jaar-
s li© ]ks veertig woningen te worden ge-
?el D ouwd. Dat is nl. de normale behoefte,
het slagen van ons vijf-jarenplan
ven wij per jaar 33 woningen in.
Een vijf-jarenplan?
>»Ja, dat bestaat. De bouwcapaciteit
an Texel is volgens de aannemers 73
ehan rorungen per jaar. Voor het jaar 1957
'in 73 woningen geplant, doch voor 57
poningen hebben wij nog geen bouw-
rond". Wethouder De Waard bleek ten
jnzien van dit probleem-in-het-pro-
v ileem niet pessimistisch te zijn. Naast
ikel iet feit, dat diverse particulieren zelf
trou &yer benodigde bouwgrond beschik-
vinden wij de grootste activiteit
T*n de zijde van ons gemeentebestuur
531 waar mogelijk de benodigde bouw-
Wethoudei De Waard was
het eveneens een qroot genoe
gen, dat het onderwijs op ons
eiland beter en beter kan
worden gehuisvest. Daarvan
getuigde hij ter gelegenheid
van de eerste steenlegqinq
voor de nieuwe school te De
Koog. (Zie hiernaast)-
Intussen blijft ook hij, even
als zijn'ambtsgenoot, wethou
der Hin, hopen, dat het wo
ningprobleem zo spoedig mo
gelijk tot het verleden behoort-
Maar voorshands zal er nog
heel wat geconfereerd moe
ten wor den-
grond aan te kopen. „Wij blijven ver
wachten, dat dit ons wel zal lukken".
Dat de bouwgrond moeilijk te bemach
tigen is, zal niemand bevreemden, want
de eigenaars van bouwgrond doen van
hun bezit slechts node afstand. Over het
algemeen moet worden gesteld, dat
„men" niet geneigd is tot verkoop. Het
is ons gemeentebestuur de laatste tijd
echter gelukt enkele aankopen te doen,
waardoor een deel van het programma
kon worden gerealiseerd.
Wethouder De Waard vertelt dan over
de plannen voor Midden- en Zuid-Eier-
land. Ook daar zit men te springen om
een aantal nieuwe woningen. Voor dit
deel van ons eiland heeft men voor 1958
grond nodig voor de bouw van 24 wo
ningen. In Midden-Eierland is de beno
digde grond te krijgen, maar in Zuid-
Eierland heeft men op dit punt nog geen
resultaat kunnen boeken. Hierdoor is het
uiteraard moeilijk voor Eierland een
juiste verdeling te maken.
Zo ziet U, dat de bouwgrond en het
bouwvolume twee belangrijke factoren
zijn, twee factoren, die nogal wat moei
lijkheden opleveren en een snellere op
lossing van het grote probleem verhin
deren. Maar opgelost wordt het, want
de bouw van de genoemde 48 houtrijke
woningen en die van de 46 bungaolws te
De Koog, die voorlopig permanent be
woond zullen worden, is inmiddels ge
gund, terwijl over de goedkeuring tot de
bouw van genoemde bejaardenwoningen
en 8 woningwetwoningen wordt onder
handeld. Wij twijfelen niet of Wederop
bouw en gemeente zullen elkaar weten
te vinden!
Wethouder De Waard geloofde, dat
Texel wat de bouw betreft de moeilijk
ste tijd achter de rug heeft. In 1955 is
er op ons eiland veel te weinig gebouwd
doordat het verschil tussen de aanneem-
som en de prijs, waartoe Wederopbouw
wilde gaan te veel verschilden. (Dit dan
t.a.v. de woningwetwoningen). Zoals be
kend zijn woningwetwoningen, die ob
jecten, die door de overheid gefinancierd
worden, terwijl diezelfde overheid ook
het eventuele exploitatietekort bijlegt.
Daarnaast bestaan er premiewoningen.
Daarop verstrekt de overheid bepaalde
premiën, een premie, die zich nu en dan
wijzigt; zo is deze de laatste jaren af
hankelijk van het aantal slaapplaatsen.
Tenslotte kennen wij de bouw in de vrije
sector. Op ons eiland staan ook wonin
gen, die in de vrije sector zijn gebouwd.
Bij het interview kwam ook het krot-
opruimvraagstuk ter sprake. Wethouder
De Waard vertelde, dat er heel wat wo
ningen het predikaat woning niet meer
verdienen en dat die huizen nog steeds
bewoond worden onderstreept juist de
heersende woningnood. Voor Oudeschild
en Den Burg is een saneringsplan in be
werking, terwijl de andere dorpen vol
gen. „Tientallen van die woningen zou
den wij graag willen slopen, maar wij
hebben te maken met het financierings
probleem - wat trouwens nog niet het
ergste is, want.je weet niet waar je
de bewoners elders huisvesten moet. Tot
dusverre zijn dan ook nog maar enkele
krotten gesloopt.
Wij dachten hierna terug aan de tijd,
waarin je voor 2200- ƒ2500 een goede
landarbeiderswoning liet bouwen. Mo
menteel moeten diezelfde woningen zo'n
slordige 14 tot 15 duizend gulden kosten.
Wat de woningbouw aangaat was dat
ten opzichte van onze tijd een prachtige
periode! Maar hoe dan ook, ons ge
meentebestuur wéét waar de schoen
wringt en weet óók hoe de moeilijkhe
den het hoofd moeten worden geboden.
Men heeft zo zoetjesaan wel geleerd de
wegen te bewandelen, waarlangs men
zijn doel het snelst bereikt en wethouder
De Waard gewaagde zelfs aan het slot
van ons vraaggesprek, dat B. en W. met
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
van 5 tot en met 11 oktober 1956
Geboren: Simon, zv Petrus N. Zijm en
Gerritdina Barhorst; Louise, dv Lieve
Schouten en Neeltje Roeper.
Ondertrouwd: Adriaan C. Bakker en
Anna M. M. Reij; Ferdinand Laagwater
en Martha Keijser; Adriaan G. Dekker
en Anny Duinker.
Getrouwd: Albert J. Winter en Au
gusta W. Kiewiet; Adriaan P. Voorthuij-
zen en Petronella de Vogt; Jan Kikkert
en Cornelia Looijestein; Piet de Graaf en
Antje G. Scheper.
INGEKOMEN PERSONEN
Stefanus Beukers, van Eersel, Fr. van
Nuenenstraat 20 naar Den Burg, Koger-
straat 23, met gezin; Dieuwke Krotje,
van Zeist, Slotlaan 100 naar Oosterend,
Bosweg 21; Dieuwertje Gieles, van Den
Helder, Boerhaavestraat 45 naar Schil
derend 21; Martha Keijser, van Amster
dam, le Helmerstraat 104 naar B 203;
Catharina A. Hulskramer ev Vlas, van
Breda, Odilia van Salmstr. 13 naar Ou
deschild 210; Aaltje de Jong, van Den
Helder, Ruyghweg 351 naar Nieuwstr. 3,
Den Burg; Abraham J. van der Linde,
van Enkhuizen, Parklaan 7 naar De
Cocksdorp le; Wilhelmina J. Verhoef,
van Diemen, Julianastraat 6 naar West
straat 12, Den Burg.
waardering hebben geconstateerd, dat
men in Haarlem door de gesprekken met
B. en W. van Texel er meer en meer van
doordrongen is, dat Texel wat de wo
ningpositie en de Woningbouw betreft
met bijzondere moeilijkheden te kampen
heeft.
Wij spraken reeds over de veroude
ring van het bouwvak. Wat is hier de
oorzaak van? Vroeger ging je van de
lagere school doorgaans meteen naar een
baas. Tegenwoordig studeert het gros
van de leerlingen verder. Een belangrijk
deel gaat naar de ulo, aanvankelijk orn
aat men toch nog een jaartje leerplichtig
is en blijkt men daar goed te kunnen
aarden, wel, dikwijls wordt het besluit
genomen om de gehele cursus te volgen
tot en met het eindexamen. Na de ulo is
men meestal niet geneigd om zijn zoon
aan een timmerman of metselaar toe te
vertrouwen: een kantoorbaan lokt en eer
men het weet ligt er al weer een oproep
om in 's konings wapenrok te stappen.
„Nee, jongens, die het bouwvak willen
leren zijn er haast niet te vinden", aldus
een aannemer.
Ze belanden ook nog al eens in een
bedrijf, waar ze meteen een ogenschijn
lijk goed bestaan zullen vinden en op de
leeftijd van 15-16 jaar allicht meer ver
dienen dan als leerling-timmerman of
leerling-metselaar. Jammergenoeg wor
den ze daarbij nog aangemoedigd dooi
de ouders, die zich blind staren op de
flinke verdienste „voor zo'n jongen".
Pas later zullen zij inzien, dat men in de
wereld toch altijd meer bereikt als men
zich tot de geschoolde arbeidskrachten
mag rekenen.
Dus het aantal arbeidskrachten
loopt terug, waar tekort jong bloed
wordt toegevoegd. Hoe staat het met
aantrekking van werknemers van de
overkant?
„Dat is ook verre van eenvoudig, want
die kun je alleen naar Texel krijgen als
je hun woongelegenheid garandeert".
Ook spraken wij over de bouwkosten,
die alsmaar oplopen. Ons werd verteld,
dat enige eilandgenoten wegens die hoge
bouwprijzen van hun bouwplannen af
zagen. Ter illustratie van de in korte
tijd gestegen bouwkosten het volgende:
de. woningen in Plan-Zuid. die een paar
jaar geleden voor rond 11.000,per
pand werden gebouwd, zouden nu zeker
14.000,moeten kosten. „De woning
bouw is de laatste anderhalf jaar zeker
30 pet. duurder geworden". Ook deze
aannemer meent, dat nieuwe wegen
moeten worden gezocht om uit de im
passe te geraken. Ook hij noemde de
continubouw een mogelijkheid daartoe
en omschreef ons de belangrijke voorde
len daarvan.
Een handelaar in bouwmaterialen ver
telde ons, dat men zoveel hout kan krij
gen als men maar wenst. De export naar
ons land hangt feitelijk alleen maar af
van de beschikbare scheepsruimte.
Met de aanvoer van stenen, die hoofd
zakelijk in fabrieken langs de grote Ne
derlandse rivieren worden gefabriceerd,
is het wat moeilijker. En van die steen
fabrieken, alsmede van de Belgische in
voer zijn wij afhankelijk. De Belgische
import is echter zeer gering en deze
steen is bovendien rfiet geschikt voor de
buitenmuur van woningen. De Neder
landse steenfabrieken leggen zich de
laatste jaren bovendien ook uitgebreider
toe op de aanmaak van straatstenen. Die
produktie is nog te gering en daarom
zijn er fabrieken die ook overgaan tot
de vervaardiging van betonkeien, waar
van er ook op Texel zijn gebruikt. (Bea-
trixlaan).
Het bouwtempo is dus ook voor een
deel afhankelijk van de steenproduktie
en niet te vergeten de dakpannenindus-
trie.
Er moet dus worden geconcludeerd,
dat de moeilijkheden op verschillend
gebied liggen en dat het verre van een
voudig is om een oplossing te vinden van
het grote probleem van de woningnood.
Texel telt momenteel 280 woningzoekenden. Het zal nog wel verscheidene
jaren duren eer allen onderdak zijn- Ten aanzien van de scholenbouw, de mo
derne school, staan wij er op Texel beter voor, want na de oorlog zijn er ver
scheidene nieuwe scholen gebouwd en de bouw van andere nieuwe scholen
ligt in het verschiet- Hierboven ziet U burgemeester C. de Koning actief als
legger van een eerste steen voor een nieuwe Texelse school.
Zes jaar geleden werd burgemeester
*C. de Koning benoemd tot burgemeester
van Texel; tot burgemeester van een na
oorlogse Nederlandse gemeente, welke
nog steeds de diepe sporen droeg van de
vijf zware bezettingsjaren, een periode,
waarin op allerlei gebied zware slagen
aan het Nederlandse volk werden toe
gebracht. Niet in het minst ten aanzien
van de volkshuisvesting en van meet af
aan heeft burgemeester De Koning, even
als zijn voorganger, burgemeester G. D.
Rehorst, alles gedaan wat mogelijk was
om te komen tot verbetering van de
woningnood. De moeilijkheden waren
legio en gezien die omstandigheden mo
gen wij met een zekere mate van vol
doening terugzien op hetgeen tot stand
is gekomen. Want sinds 1950 zijn op
Texel vele woningen gebouwd. Echter
lang niet voldoende en Texel heeft zelfs
niet gekregen waar het recht op had.
Burgemeester De Koning merkte in dit
verband op: „Het ons toegekende volu
me is, gezien het tekort en het groeiend
tekort, altijd te klein geweest. Ik begrijp,
dat men zwaar aan de industrie-gemeen
ten hecht, want die moeten geld in het
laadje brengen, maar ik heb daarnaast
het gevoel, dat men de betekenis van
het platteland onderschat".
Burgemeester De Koning verklaarde,
dat de gevoelde woningnood zeker zo
groot is als zes jaar geleden, mede door
dat de woningzoekende hogere eisen
stelt en thans een bepaalde woning wei
gert, welke men toen nog wel accep
teerde. De Burgemeester achtte dit trou
wens volkomen verklaarbaar.
„Maar gelukkig gaan wij nu door de
bouw van houtrijke woningen en zomer
woningen (De Koog) een klein stukje van
de achterstand inlopen. Verder door rea
lisering van andere plannen, nl. door
systematisch ieder jaar een aantal nieu
we woningen op stapel te zetten, waarbij
door onderling overleg tussen de aanne
mers een aanvaardbare prijs moet wor
den bereikt. Eerst dan is de mogelijk
heid aanwezig, dat wij er in een be
trekkelijk klein aantal jaren uitkomen.
De bouw van woningwetwoningen is,
aldus burgemeester De Koning, aanzien
lijk gestagneerd door het grote verschil
tussen de prijs van het ministerie van
wederopbouw en die van de aannemers.
Naar aanleiding daarvan zijn met de
aannemers besprekingen gevoerd, maar
die hebben nog niet tot een definitief
resultaat geleid. Dat die besprekingen
echter weer opgevat zullen worden is
zeer waarschijnlijk. Inmiddels zijn wij
op slag gekomen door het besluit tot de
bouw van genoemde zomerwoningen en
houtrijke woningen, want dit vormt
voor onze gemeente een behoorlijk aan
tal.
Het gemeentebestuur streeft naar
continubouw. Gemeenten, die kunnen
aantonen de beschikking te hebben over
bouwcapaciteit kunnen gaan bouwen,
d.w.z. méér woningen dan op grond van
hun toewijzing mogelijk is. Texel zou
zeker 30-40 woningwetwoningen per jaar
kunnen bouwen en als wij de zekerheid
hebben, zulks over een aantal jaren te
kunnen voortzetten, moet zulks voor de
aannemers ook aanlokkelijker zijn, ter
wijl als uiteindelijk resultaat de moge
lijkheid tot lagere huren aanwezig zou
zijn. De Texelse bouwcapaciteit is onge
twijfeld groter dan het in voorgaande
jaren toegestane volume.
Verhoging van de arbeidsproduktivi-
teit acht ik mogelijk, aldus burgemeester
De Koning. Dit kan o.m. worden be
reikt door combinatie van aannemers en
het systematisch behandelen van kleine
re karweitjes.
Heeft de bouw van de ruilverkave
lingsboerderijen invloed op het bouw
volume, burgemeester?
„Niet op 't bouwvolume, maar wél op
de bouwcapaciteit, waarbij ook gedacht
moet worden aan de materiaalpositie en
het op tijd verkrijgen van het juiste ma
teriaal is juist een van de moeilijkheden
bij de woningbouw.
Zoals de lezer uit zijn dagblad heeft
vernomen, besloot Tilburg tot de stich
ting van een stedelijke bouwraad ter
stimulering van de woningbouw. Het
zal de taak van de raad zijn de plaatse
lijke woningbouw te bevorderen, o.m.
door het uitwerken van plannen inzake
werving en opleiding van werknemers,
de zorg voor tijdige leveranties en het
onderzoek naar de problematiek, ver
bonden aan continubouw. Voor alles
streeft men naar een verhoging van de
bouwcapaciteit, zulks mede met het oog
op de mogelijke verruiming van het
bouwvolume, dat wordt toegewezen op
basis van de bouwcapaciteit ter plaatse.
Mogelijk zou zo'n bouwraad ook voor
onze gemeente een bijdrage kunnen le
veren tot vermindering van de woning
nood. Burgemeester De Koning merkte
in ieder geval op, dat hij de indruk heeft,
dat het bouwvakbedrijf veroudert, d.w.z.
de gemiddelde leeftijd van het aantal
arbeidskrachten in de bouwvakken ligt
hoger dan vroeger. Dit is merkwaardig,
want het bouwvak garandeert de be
oefenaar nog altijd een redelijke ver
dienste.
Tenslotte kwam nog de kwestie van
de bouwgrond ter sprake. Zoals overal
in den lande is dit een probleem op zich
zelf. Burgemeester De Koning meende,
dat als normale middelen tot grondaan
koop niet mogen baten, uiteindelijk door
onteigening een oplossing zal moeten
worden gevonden.
AGENDA CULTURELE RAAD
Zaterdag 13 oktober
Oudeschild, Ned. Herv. pastorie, bazar
t.b.v. de kerkrestauratie.
Oosterend, Ned. Herv. kerk, bazar t.b.v.
de kerkverwarming.
Maandag 15 oktober
Den Burg, Landbouwhuishoudschool,
Jaarvergadering Ver. oudleerlingen
LBHHS, tevens lezing over bloemschik
ken.
Oosterend, DG Pastorie, eerste bijeen
komst D.G. jongeren v. 17 jaar en ouder.
Woensdag 17 oktober
Den Burg, Landbouwhuishoudschool.
Bijeenkomst Bond van Plattelandsvrou
wen „Instituut van Leeuwen" bespreekt
„huidverzorging".
Oudeschild, o.l. school, ouderavond o.l.s.
Donderdag 18 oktober
Den Burg, Hotel Lakeman, ledenverga
dering Nutsdepartement Texel.
Vrijdag 19 oktober
Den Burg, D.G. kerk, Openingsavond
winterseizoen D.G. zusterkringen in fe
deratief verband.
KANDIDAATSEXAMEN
Onze vroegere plaatsgenoot, de heer
J. C. Smit Jzn., Molenstraat, deed te
Leiden met gunstig gevolg kandidaats
examen A Wis- en Natuurkunde.
BOUWVERGUNNINGEN
De heer H. Zijm Pzn., Den Hoorn 19,
verandering woonhuis; de heer W. Smit,
Kogerstraat 60, Den Burg, verandering
voorgevel woonhuis; de fa. H. Daalder
en Zn, De Cocksdorp, bouw van twee
bungalows; de heer H. Winkel, K 57,
bouw van een kippenhok.
