g JAA sch' Texels Eigeu Stoomboot Onderneming. ^TRASSEN Grijp Uw laatste kans op de Nescafe kan Maak deze limerick afl EDE BLAD TEXELSE COURANT ZATERDAG 20 APRIL 1957 wol ll té ^gjlGAAN NU ZEER GOEDKOOP VAREN, wat ons geld zal kosten. - Welnu, 'fr de Redacteur, dat hebben we ervoor over. Dit is voor de Texelaars al- en lichtpunt. Zij zullen, zolang de concurrentie duurt voor een schijntje 'ij althans - voor zover ze durven ongehoorzaam te zijn aan hun dokter, aan |n Toontje!", aldus schreef mr. J. P. Bosman, directeur van de N.V. Alk- 'acket, die de grimmigheid zelve was geworden toen de bewoners van het Texel het besluit hadden genomen om een eigen boot in de vaart te T af had Bosman het traject 'ben Helder beheerst, nadat hij gaa$current, de Amsterdam-Texelse ■^rtjóotrederij. directeur notaris W '•"Mio Bok, wonende te Den Burg )en ten uit te schakelen. ,an ging van de veronderstelling 1 de Texelaars, met dokter Wage- aan het hoofd, er op een goeie dag lIBGer de brui aan zouden geven. In ;ezonden stuk in de Texelaar van 1st us 1907 laat hij namelijk flink in, dat z.i. het streven van dok- ge maker c.s. ongetwijfeld op een aislukking zal moeten uitlopen, hij geeft wel wat toe: „Tijdelijk de mensen gehypnotiseerd wor- nsdagpiijk kunnen laster, verdacht- - ^erj marktgeschreeuw en bangmaken werken, maar op den duur niet. ;ond verstand van de Texelaar is Irvoor een volkomen waarborg, bliek laat zich op den duur niet ning.ëren, noch door de krant, noch j geneesheer, noch door wie ook", aad chreef mr. Bosman. iijzonder boze brief, een schrijven it. en, dat kant noch wal raakt en 14 cor de heer Bosman zich alleen rg belachelijk maakte. „Wanneer meer dan een kwart eeuw de tatuJussen Texel en het Nieuwediep ijk rienig ongeluk en met de grootste ontlat te hebben vervuld, niet dade- ;ot if dienst stopzetten („uitscheiden" hij n.b.) om voor een vaarlustig BESuecr onze Plaats *e ruimen, dan i daaruit de gevolgtrekking, dat vroeger te veel hebben laten be- f thans onverstandig handelen", l/^/ezelfde krant vinden wij een in- LÏAjn stuk van de hand van de .u die Texel aan een betere ver- Tanjf winen helpen. Dat schrijven was jramkend door (de Hoodcommissie) rij. agemaker, H. Flens, H. Over, H. ree Pn en (de commissie van bij- W. F. Hiddingh (burgemeester peel), G. J. O. D. Dikkers, R. P. ICzn., P. A. Dros, J. C. Visser, Keijser, Adrie Dros Azn., H. W. nafi.en J- s- Da tief van deze partij was heel wat uil vfder ingekleed. „Al onze hande waren gericht tegen de directie ;nedjpa Bosma en nooit was het een ondjlijke kwestie. Dit heeft de heer er zelf van gemaakt met zijn 5 jn den stuk van 13 juli jl., dat niet voo bevatte dan persoonlijke hatelijk- ;rs 2 lie met de kern van de zaak mets )t.nejea hadden. Wilden wij in per- e hatelijkheden vervallen dan 1 ar ruimschoots gelegenheid voor, lam.è naam Bosman is daardoor op ok voldoende bekend. Wij zouden iter schamen voor een vieze tak- 'als de heer Bosman volgt en zijn ^inzielig genoeg om ons naar zijn ltd te richten, want van ons int uit gezien is de zaak te nobel erheven om haar door dergelijke hten te bezoedelen". Tot zover 8^njmannen van de Texelaars, die 'n s oin r vaart zouden brengen, omhebben ons artikel geopend met m) msneden uit de ingezonden stuk- ern&jarvan het in de Texelse kranten rrier 1907 wemelde, want Texel "^n het teken van een naderende ae op de Waddenzee zou moeten uitgevochten, een strijd tussen u „die de rnacht van het kapitaal Ide Texelaars, die de macht van Iptit aan hun zijde hadden". ,c om er stemmen waren opgegaan i stichting van een eigen boot? tarieven voor passagiers, vracht ENDE^ 'U-en zeer hoog, de boot zelf was 10 $onconfortabel, de beperkte dienst te langzaam varende boot, die P" yendien niet zeewaardig achtte. I -Jin een vorig artikel gemeld had- Texelaars Moojen en Noordijk l 1896 gepoogd een eigen boot te maar ze ontmoetten te weinig [in de Texelaar van 24 februari gon het vuur echter weer op te jQ pen inzender bepleitte de wense- van een betere en snellere ver- ids Twee maanden later, op 19 april vam een aantal Texelaars onder frschap van dokter Wagemaker óm te bestuderen, hoe men de 'sman bestaande grieven het de weg zou kunnen ruimen. Er commissie benoemd, die Bos- inwilliging van Texels redelijke jns als eis zou moeten stellen. Op dalf.iield men een conferentie met kk*$, maar deze verschool zich tel- ig zthler onwetendheid, waar hij nog «enkele maanden de directie voer- ■sfeltj eiste ook, dat onmiddellijk zou I, zlnl s«e». begonnen met de bouw van een o(j!chip. Op 18 juni 1907 kon de va°"jie de Texelaars mededelen, dat f wel tot concessies bereid was, nsi egt hij de tarieven niet zo ingrij- 3olc ilde verlagen als van hem ver- al* verd. Zijn boot „De Kampioen" advi* hij een best schip. Crgadering besloot nu alle relaties man te verbreken en een eigen "Tjotdicnst in het leven te roepen. nJ Wagemaker wekte de Texelaars Enthousiaste rede op tot de strijd, «gezindheid, tot solidariteit. „De TZcPnderneming moet niet door par- jn worden geëxploiteerd; want J slhen wij van de regen in de drop, een algemene zaak worden, een Jl belang voor heel Texel. Van rg, '?ang of stand ook, ieder moet er 'kken zijn. Wij moeten een ieder nooit meer met Bosman mee fma potl maar gebruik te maken van onze eigen boot. Neringdoenden moeten voortaan alleen zaken doen met reizigers, die met onze eigen boot zijn meegeko men en zij, die met Bosman kwamen moeten de deuren op ons eiland onher roepelijk gesloten vinden. De leveran ciers van buiten moet de verplichting worden opgelegd om goederen, die over Nieuwediep komen, uitsluitend te ver zenden met de nieuwe Texelse boot, an ders zullen ze geweigerd worden. Aan de haven van Oudeschild zullen wij een controledienst instellen om na te gaan wie met Bosman komt. Wij zullen trach ten deze mensen tot ander inzicht te brengen en bij weigering desnoods tot boycot overgaan Op alle dorpen werden openbare ver gaderingen gehouden. Dokter Wagema- ken en zijn staf mochten overal vele be langstellenden welkom heten. Te Den Hoorn in Loodsmanswelvaren, te De Waal in het voormalige lokaal Bellevue, te De Koog in het lokaal Dalmeijer, te De Cocksdorp in lokaal Buys, te Oude schild in de „Zeven Provinciën", te Oosterend in Het Wapen van Amster dam, te Den Burg in Hotel Texel. Als leden van de plaatselijke commis sie te Den Hoorn werden benoemd de heren Q. Huyser, KI. Kuiper en Alb Bruin Jr.; te De Waal de heren W. Duin- ker, Jb. Former en D. Kikkert; te Oos terend de heren J. Daalder Dzn., J. J. Roeper, Joh. Eelman en IJ. Koppen; voor Eierland bestond de plaatselijke com missie uit de heren D. C. Dros, Jac. Roeper, C. Stoepker, M. Reuvers en G. Alderlieste; voor De Cocksdorp uit de heren D. Buijs, Joh. P Dros Pzn., J. M. Witte en P. Zeylemaker; de commissie voor De Koog bestond uit de heren M. Langeveld, L. Daalder, C. Kuip Jr. en C. Maas Pzn. Inmiddels zon Bosman op middelen om de Texelaars van hun z.i. „dwaze voornemen" af te brengen. Hij zeide „niet te kunnen vatten hoe men geld kon steken in een onderneming, bestuurd door volkomen „ondeskundigen". De reactie van de zijde der Texelaars was geweldig: de aandelen werden vlot ge plaatst. Te De Waal voor 1400,te Oosterend voor 1600,te De Cocks dorp zelfs voor 4000,enz. Niemahd mocht voor meer dan 1000,aan aan delen nemen. Opdat voorkomen werd, dat de onderneming in handen van een bepaalde groep belanghebbenden zou komen, werd bepaald, dat alle aandelen, ook de kleinste, op naam moesten staan. Om ook de minst-draagkrachtigen in de gelegenheid te stellen deel te nemen, waren er ook aandelen van 5,be schikbaar. De eerste boot Texels Eigen Stoomboot Onderneming wilde liefst zo vlug mogelijk van wal steken. Daartoe moest eerst met een te huren boot worden gevaren Men koos de Baron Rengers, die in 1902 was ge bouwd en 400 passagiers kon vervoeren. Op 15 augustus 1905 begon men daar mee de dienst op Den Helder. Vijfmaal daags v.v. tegen een tarief, zoals men van Bosman had geëist, nl. 50 ct. en 30 ct. enkele reis voor resp. eerste en twee de klas en 80 ct. en 50 ct. retour. Bosman nam zijn tegenmaatregelen. In de Texelse Courant van 11 augustus 1907 kondigde hij zijn nieuw, verlaagd tarief aan: Maandretour le kajuit 50 cent, 2de kajuit 30 ct. Wie met Bosman overstak kon dus geld verdienen, maar.nie mand trapte erin en zo kon de eigen boot in het verslag van haar eerste boek jaar het volgende vastleggen: „Dat de passagiers waardeerden alles wat de directie in het werk stelde om de dienst zo volkomen en zo regelmatig mogelijk te doen plaats hebben en de waarde van een eigen stoombootdienst op prijs wis ten te stellen, is volkomen duidelijk ge worden door het feit, dat van stonde af aan, na het in dienst komen van de Baron Rengers de boten van de Alkmaar Packet zo goed als zonder passagiers en vrachtgoederen hebben gevaren, ondanks de bespottelijk lage tarieven, die de Alk maar Packet ging heffen als lokaas om de mensen tot zich te trekken". Alleen enkele passagiers van buiten, die niet voldoende met de redenen van de strijd bekend waren, maakten soms nog gebruik van de boot van Alkmaar Packet, doch na voldoende te zijn inge licht werd meestal de terugreis met onze boot gemaakt". ....Onze „Dageraad" is een uitste kend schip, dat heeft bewezen, zowel bij ijsbezetting als bij stormweer, een prachtig voldoend schip te zijn voor het eigenaardige vaarwater tussen Texel en de vaste wal. Van het grootste belang voor Texel en zijn handel is, dat het stoombootverkeer zelfs gedurende de zwaarste ijsgang dagelijks kan plaats hebben. Wat een enorm verschil met vroeger toen Texel dagen en weken geïsoleerd kon zijn, want immers bij de ijsbezetting j heer Bosman acht maal gevaren. Een omstreeks Nieuwjaar, werd behalve de communicatie op het Horntje geregeld eenmaal per dag een reis door het ijs naar de haven van Texel gemaakt, een feit, nimmer tevoren voorgekomen, waardoor Texel geheel uit zijn isolement werd gerukt en bijna ophoudt een eiland te zijn". Voorts wordt geconstateerd, „dat de beruchte tochten per ijsvlet tot het ver leden behoren, (althans bij hoge uitzon dering zullen voorkomen), zodat niemand zich meer aan de onaangename gevol gen, die een reis in de winter van of naar Texel teweegbracht, heeft bloot te stellen". In een geestig stukje spotte Slaman, smid te Oudeschild, met de oude boten van Bosman, waarvan de ketels werden opgelapt met versleten vlampijpen en met f lensplaatjes, die met klinknagels waren vastgezet. De boot van Bosman was dus besmet terrein. zware dag voor de bemanning. De ge hele dag was er muziek aan boord, wat wel enige passagiers meer lokte dan ge woonlijk, doch niet in zodanige mate, dat men bevreesd behoeft te zijn, dat het de TESO enig nadeel zal berokke nen". Om sterker te staan werd op 15 mei .1909 besloten een reserveboot aan te schaffen. Dit werd de„Ada", de boot van Bosman: op 11 mei 1909 werd de dienst van de Alkmaar Packet aan TESO overgedragen. De strijd was gestreden, de Texelaars had de overwinning behaald. Dit alles is nu al weer bijna een halve eeuw geleden. Op 18 juni 1957 gaat de N.V. TESO haar vijftig-jarig bestaan vieren. Er is alle reden om dit feit feestelijk te vieren, want de N.V. TESO is voor ons eiland tot een grote zegen geworden. Na de „Dageraad" kwam weer een grote boot veKKOPtN AU-etN De redaktie van de Texelaar schrijft: „Bij de voldoening, welke men daar over nu mag gevoelen, doet het toch weemoedig aan, wanneer men die oude getrouwen (de bemanning van de post boot) daar op haar post ziet staan, ver- ontacht door hen die haar vroeger vriendschap betoonden. Het is voor de zen hard zulks te moeten ervaren, ook al kunnen zij weten, dat de strijd niet tegen hen gericht is." 1 sept. 1907 schreef de vrachtrijder G. Bakelaar, woonachtig te Eierland, in een ingezonden stuk o.a.: „Ik heb vijf jaar lang het particuliere vrachtgoed gereden van de Texelse stoombootdienst naar Den Burg, maar je schrok ervan als je de vracht moest betalen. Ik heb menig maal gebukt naast mijn wagen gelopen, vanwege de zware adressen, die ik in mijn jas had en het ergste was als je er mee voor de mensen moest verschijnen". Intussen voer Bosman met groot ver lies. Practisch kwam het vervoer van zijn boten neer op de overbrenging van de post, die hij nog enige jaren gecon tracteerd had. In de vergadering van 19 oktober 1907 werden de statuten vastgesteld en het bestuur gekozen: dokter Adr. Wagema ker, voorzitter, H. Haakman, voorl. direc teur, H. Over, vice-voorzitter, P. Dros, secretaris en H. W. Keesom, commissaris. Tot leden van de Raad van Advies wer den benoemd de heren P. Koning Szn., voor Oosterend, J. de Jong voor De Waal; K. Kuiper voor Den Hoorn; C. Kuip Jr. voor De Koog en A. Dros Pzn. voor De Cocksdorp. De tijd ging verder en de strijd werd voortgezet. „Toont je solidair" was en bleef het parool, hetgeen wel eens min der prettige gevoelens had voor wie als vreemdeling van de prins (alias Bosman) geen kwaad wetende per Ada of Kam pioen arriveerde. Hiervan getuigt een ingezonden stuk in het Handelsblad van juni 1908: „Het heeft mij ten zeerste verwonderd - zo staat er - dat op Texel aan de haven enz. een fanatieke geest heerst tegen reizigers, die met de Alkmaar Packet naar het eiland zijn gekomen. Het lijkt wel een opgewonden, zinloze menigte, die voor niets zou terugdeinzen en de lelijkste en laagste verwensingen toe voegt aan wie met de postboot durft rei zen. Het is meer dan erg, dat in een z.g. beschaafd land een dergelijke toestand bestaat. Dergelijke wantoestanden moe ten de reizigers afschrikken". Het is niet aan te nemen, dat het op Texel zó bar gesteld was, maar dat vele Texelaars in die dagen, waarin het ging om het behoud van de eigen boot, niet voor de poes waren, kan menigeen ons thans nog verzekeren. Op dinsdag 4 augustus 1908 arriveerde de lang verbeide „Dageraad" in de ha ven van Oudeschild. Met schipper C. Mets voer de Texelstroom, afgeladen met passagiers, het nieuwe schip tege moet. Aan het gejuich scheen welhaast geen einde te komen. De belangstelling cp de haven zelf was enorm. Toch was de tegenpartij nog niet door de knieën. Met muziek De boten van de rederij Bosman, die zoveel reden hadden gegeven tot een klaagzang, verschenen op zekere dag met een gloednieuwe attractie- orkest aan boord. In de Texelaar van donder dag 24 september 1908 lezen wij nl. het volgende: „Zondag heeft de boot van de in de vaart, de „Marsdiep". Vervolgens mochten wij het schip begroeten, dat naar de voorvechter van deze onderne ming is genoemd, en nog steeds is de „Dokter Wagemaker" in gebruik. Het vlaggeschip werd genoemd naar de eer ste boot, de „Dageraad". In al die vijftig jaren heeft Texels Eigen Stoomboot Onderneming de dienst onderhouden op een wijze die ons aller respect afdwingt. Zeker, er wordt wel eens niet precies volgens het tijdschema gevaren ten gevolge van allerlei oor zaken, maar in nagenoeg alle gevallen moet dan worden gesproken van force majeur. Als er (op tijd) gevaren kan wor den, wórdt er (op tijd) gevaren. Zelfs onder zeer ongunstige omstandigheden. 50 jaren een eigen boot, een reden om trots en dankbaar te zijn. Wij denken vooral terug aan de grote strijd die een halve eeuw geleden gevoerd moest wor den en waarbij de Texelaars hun soli dariteit hebben bewezen. Onder moeilij ke omstandigheden zijn wij '(tóch) één. Voor ons ligt een Texelse Courant van 1932, waarin pagina's gewijd zijn aan het zilveren jubileum van de N.V. TESO. En ook de verslaggever van toen heeft het accent gelegd op de strijd, die tus sen TESO en Bosman werd gevoerd. Geen wonder, toen de strijd was geluwd, herkreeg het leven rond de bootkwestie zijn gewone aspect: er valt né de 11de december van het jaar 1909 weinig bij zonders meer te putten uit de geschie denis van de N.V. TESO: jaarlijks von den de goed bezochte aandeelhouders vergaderingen plaats, op gezette tijden werd er nieuw materiaal aangeschaft,* de steeds groeiende stroom van vakan tiegangers noodzaakte tot de bouw van groter schepen, het snelverkeer eiste ook zijn deel. TESO floreerde en de winst kwam Texel ten goede: diverse ob jecten werden gefinancierd, zoals rij wielpaden, een jeugdherberg werd ge sticht, subsidies aan tal van instellingen, de bootscholieren genieten gratis ver voer. TESO ging ook over tot de exploi tatie van een busdienst met lijnen naar alle dorpen. En zo werd de N.V. TESO tot een maatschappij, die op bijzondere wijze haar bestaansrecht heeft mogen aanto nen. Gaarne besluiten wij met haar ook een goede toekomst toe te wensen. ZONDAGSDIENST DEN BURG beide Paasdagen DOKTER ELIAS (ingaande zaterdagmiddag 12 uurj INGEKOMEN PERSONEN Cornelis M. Veeger, van Hoorn, Bea- trixlaan 4 naar H 100; Agatha van Kla veren, van Alphen a.d. Rijn, Hoorn 59, naar Weststraat 59, Oosterend; Wille- mina M. Stoepker, van Harderwijk, Leu- venumseweg 91 naar B 30; Ridder Dijks hoorn, van Vlaardingen, Zuidbuurtseweg 4 naar C 37 (met gezin); Hendrika Hoo- gesteger, van Apeldoorn, Mendelsohns! r 59 naar Prof. Keesomlaan 13; Marinus H. van Kranenburg, van Doorn, Mariniers weg 7 naar H 131; Theodorus A. Willem- se, van Velsen, van Leeuwenstraat 12 naar K 35. VERTROKKEN PERSONEN Sijbe Dijkstra met echtgen. van Schoonoordweg 10 naar Vlieland, Haven weg 24. HOE LEERT AMERIKA? De heer Van Dam, inspecteur bij het gymnasiaal en middelbaar onderwijs, heeft dinsdagavond in de h.b.s. een cau serie met foto's gehouden over zijn reis door Amerika, waar hij zich op de hoogte heeft gesteld van het onderwijs in Ame rika. De belangstelling voor deze avond was groot, waarover ook de directeur van de r.h.b.s. „Texel", de heer C. van der Eijk, zich uiteraard zeer verheugde, waar onze h.b.s. nu eenmaal niet alleen de belangstelling van de leerlingen dient te genieten, maar evenzeer die van de ouders, omdat hun stimulerende invloed nu eenmaal veelal inhaerent is aan het succes van hun studerende kinderen. De heer Van Dam heeft tal van facet ten belicht en de aanwezigen zodoende een uitstekend beeld weten te geven van ae huidige stand van het onderwijs in Amerika. Wij kregen sterk de indruk, dat ze in Amerika, het land van de onbegrensde mogelijkheden, inderdaad geen proble men kennen, doch zich uitsluitend met de mogelijkheden wensen te confronteren. Het gaat bovendien, hoe kan het ook anders, op z'n Amerikaans. Wij bezochten scholen, die met enorme paleizen kunnen worden vergeleken, waar zo'n zevenduizend leerlingen bij eenkomen en wij zagen scholen, gevestigd in zeer dunbevolkte gebieden, waar de meester niet alleen leraar maar tevens concierge is. Sterling, jij bent een pak naar De heer Van Dam besprak de ver houding tussen leraren en leerlingen (Beter nog zouden wij kunnen schrijven leraressen en leerlingen, waar er veel meer leraressen zijn dan leraren), hij gaf ons een uitstekend beeld van de menta liteit der Amerikanen, die in vele opzich ten van die der Europeanen verschilt, althans van de Nederlandse kinderen. Bleu zijn ze in ieder geval niet en het spreken in het openbaar vergt beslist geen bijzondere inspanning van hen. Het land telt niet alleen staatsscholen, maar ook particuliere instellingen en vele miljonairs vinden het een hele eer om door het schenken van een indrukwek kende som een of ander gebouw naar hun naam te laten luisteren. Overigens: een land vol tegenstellingen: de leraren verdienen er over het algemeen en naar verhouding veel te weinig. Een geschool de vakman brengt het er heel wat beter af. Toch is er een algemene leergierig heid, die niet bij het verlaten van de scholierenleeftijd eindigt: avondcursus sen trekken personen van allerlei leeftijd aan en ook mensen die reeds zeer veel gestudeerd hebben komen er nog dik wijls hun kennis uitbreiden. De heer Van Dam vertelde ook van de onderwijsmethoden, die ook nogal met de onze verschillen, van de vrije tijdsbesteding, van het rassenvraagstuk, waar de Amerikanen trouwens ook al geen vraagstuk op zich van wensen te maken. Een uitgelezen serie dia's, door de heer Van Dam zelf genomen, gaf een prima illustratie van het woord. Deze interessante lezing werd o.a. bij gewoond door burgemeester De Koning. Zeg bureman, weet jee ok wat die klopsinjale saterdagmiddag in Ouweskil betekende? Weet je dat dan nog gieniens? Er stond een beunhaas in de brand. Gelukkig dat de brandweer d'r gauw bee wös. Nescafé geeft U de laatste kans op zo'n sierlijke, handige Nescafé kan De prijswinnaars op de derde limerick advertentie hebben inmiddels ook reeds bericht ontvangen. Zorg dat U nü bij de gelukkigen bent Ziehier Uw laatste kans! Doe als volgt: Een schuchtere bakker uit Laren, kon geen moed tot zoenen vergaren. „Zij" schonk Nescafé, toen viel het best mee Schrijf op de achterkant van het volledige etiket van een bus Nescafé (formaat doet er niet toe!) Uw naam en adres in blok- letters plus de laatste regel van dc limerick en zend dit aan: Nescafé, Postbus 8043, Amsterdam. In linkerbovenhoek ver melden: PRIJSVRAAG Laatste datum van inzending 25 apnl 1957 Alléén prijs- Jmi„ b„ L43 155 winnaars krijgen bericht vóór 15 mei a.s. Familie bus f 920 Geef t.v.p. de naam van Uw winkelier op. CoBeincvnj - Normaal f 2.90 Familie bus 10.45 'Nascofó Is het gedeponeerde merk oplos baro koffie, waarvoor do Icon is ontworpen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1957 | | pagina 3