Zo
vers blijft Planta in de
nieu we ven
loodgieterswerk
Fa JoopVeltkamp
Praatje met J. Witte, jubilerende boer
ZO VERS ALS EEN VRUCHT IN DE SCHIL...
U PROEFT DE NATUURZUIVERE SMAAK NÜ DUBBEL GOED IH PLANTA!
AL UW
naar
v/h J. Agter
(was de eerste gedipt.
waterfitter op Texel)
Vraagt vrijblijvende
offerte aan.
K. I. K.
Klant Is Koning
Burgwal 7, Telefoon 546
einde van de vorige eeuw zo vele boeren
bankroet maakte.
Maar van die narigheid had de jeug
dige Jan Witte nog geen weet toen hij
zijn eerste pasjes rond „Zandvrucht" on
dernam en de bakkers van Den Burg pe
riodiek langs zag komen, op weg naar De
Mient, waar ze heide zouden steken'
brandstof voor hun oven. Moeder Witte
kon haar spruit best los laten lopen,
want het verkeer leverde nog geen ge
vaar op.
Ja, als Jan Witte ons nu over die goeie
ouwe tijd vertelt moet je je telkens goed
de situatie van die dagen realiseren. Ook
dat was een andere wereld en ook van die
andere wereld zijn we los gekomen.
We volgen hem op weg naar de school
te De Koog, waar hij samen met Chiel,
Kees en Jan Kuip en Kees van der Werf
de lessen van meester Heeroma volgde.
Alle soorten vracht
We moeten er dan bij vertellen, dat
vader Witte toen al niet meer op Zand
vrucht" boerde, maar op „Aurora", gele
gen aan de Koger(zand-)weg. Jan Witte
werd overigens geen geroutineerde jutter,
want na een poosje ging vader Witte zijn
vee in zuidoostelijke richting drijven: ze
belandden op hoeve „De Nes", gelegen
ten zuiden van Oosterend. Intussen ging
Jan zich verdienstelijk maken op het be
drijf van zijn vader, die een actievi kerel
geweest moet zijn, want hij wierp zich
ook nog op als vrachtrijder.
,,Alle soorten vracht" zegt Witte en je
weet natuurlijk niet, dat we destijds ook
de algemene begraafplaats aan de Koger-
straat te Den Burg hebben helpen aan
leggen? Dat werk werd uitgevoerd door
ons en door de familie Keesom. Het moet
in de jaren 1894-1895 geweest zijn. We
hadden toen te maken met burgemeester
Hiddingh, die slechts één werkman in
vaste dienst had met Anthonie Dalmeijer
als gemeente-opzichter (Salaris 250,
per jaar! red.). Dalmeijer was boven
dien wagemaker en boer, alsmede opzich
ter van polder Waalenburg. Voor 183,
nam vader Witte de ophoging van de
helft van het bestaande kerkhof op zich.
Volwassen geworden kreeg onze jubi
laris samen met zijn broer Piet het beheer
over hoeve „De Bunders" („Polderzicht"),
gelegen op de grens van Waalenburg en
Eierland. Ze hebben er 19 jaar geboerd
en trokken toen naar „Voorzorg", waar
Jan Witte nog steeds de scepter zwaait,
terwijl zijn broer Piet aan het vasteland
in een rusthuis vertoeft.
Sinds 1928 is ook het beeld van polder
Waalenburg enigermate gewijzigd. Dat
houdt dan ten nauwste verband met de
bemaling. Destijds bezat deze polder geen
eigen bemaling en bij winterdag stonden
enorme gebieden blank. Is het een won
der, dat de vogelwereld daar een groot
profijt van trok alsmede de schaatslustige
jeugd!
Watersnood in Waalenburg
Olie. of elektriciteit
„Toen de familie Eelman hier nog
woonde heeft het water eens tot vlak on
der de ramen gestaan".
Maar toen was de boot dan ook aan:
het bestuur van Waalenburg besloot de
polder te gaan bemalen. De vraag was
alleen nog maar op welke wijze7 Texel
had er immers een elektriciteitsbedrijf
bij gekregen en nu moest er toch (even)
gerekend worden: wat was voordeliger
olie of stroom? Dat even rekenen werd
een probleem, wat zeggen we? De vraag
olie of stroom gaf welhaast aanleiding tot
ten soort burgeroorlog ten plattelande,
want allengs ging de politiek een rolletje
meespelen en tenslotte werd die zelfs de
hoofdrol toebedacht. In de Texelse Cou
rant van die dagen werd het ene ingezon
den stuk na het andere aan de bemalings-
kwestie gewijd. Om U uit het onzekere
te helpen: de voorstanders van een olie
bemaling wonnen de strijd.
En toen konden dan spijkers met kop
pen worden geslagen. Kostbare tijd was
intussen verloren gegaan, want de bema
ling drong. De vrucht daarvan bleek al
spoedig: je haalde veel meer uit het land
dan voorheen en de bemalingskosten wa
ren dan ook ten volle verantwoord. Of de
voorstanders van de oliebemaling het bij
het rechte eind gehad hebben? We zullen
dat maar in het midden laten. In ieder
geval heeft de heer Witte er nauwelijks
over gerept. We kregen dan ook de in
druk, dat hij in het heetst van de strijd
zelfs de vuist niet op tafel gebracht heeft.
Of.het heeft moeten zijn met het ge
baar van „Nou, is het gedonder nog niet
uit?", want de heer Witte heeft een hekel
aan problemen: hij houdt van zijn vak en
hij hoopt dat zijn jongens eens het bedrijf
op dezelfde wijze mogen voortzetten. In
ieder geval is het al zo, dat zij vader
Witte voorbeeldig assisteren en langza
merhand al meer uit zijn handen nemen,
maar vader is nog actief!" wordt opge
merkt en als we over een foto praten is
hij al in de klompen gekomen om een
zak met krachtvoer over z'n nek te
gooien. Zo hebben we opa Witte bij de
•rchapen gefotografeerd. De boerderij op
de achtergrond.
De boer, voor en tijdens de oorlog
Die boerderij heeft al menige storm
over z'n dak horen striemen. Het vier
kant zal wel eens gekraakt hebben, maar
altijd bleek de constructie hechter dan
de felste storm. Misschien heeft Opa Kees
Smit deze plaats destijds wel gebouwd.
Of stond-ie toen al? Het wolvee loopt
haastig naar de voerbak en ze gunnen el
kaar nauwelijks een plaatsje aan de dis.
De sterkste dringt de zwakste resoluut
op zij. En dan te bedenken, dat velen me
nen, dat je het schaap mag zien als het
symbool van de bereidwillige overgave
zelve!
Maar hoe kan dat anders? Boer en vee
moeten sterk staan. Ze moeten zich zo
duur mogelijk laten verkopen. Ze moeten
weten wat ze waard zijn!! Tijdens de oor
log wisten we het allemaal: we schreven
ons bestaan toe aan de aanwezigheid van
de boer. We smokkelden wol van zijn be
drijf om het spinnewiel draaiende te kun
nen houden, we vulden er onze graan
zakken om brood op de planken te hou
den en we sjokten met emmers klande-
stiene, onversneden melk van de boerderij
naar de woning in het dorp. Er waren
Li
geen betere mensen dan boeren! En
dacht je onwillekeurig terug aan de
ren van vlak voor de oorlog, toen de 1 -
meren om eens een onderdeel oi
de loep te nemen voor enkele gul<
en ver beneden de kostprijs van de h
gedaan moesten worden. Och, dat ki
niet omdat wij minder (of nog onvold
de) respect voor de boer hadden, n
omdat er geen afzetmogelijkheden w
of. waren die er omdat wij dat
van de overheidstaak maar stiefmoe
lijk behandelden?? Je denkt dan ti
aan de markten op de Groeneplaats,
de wolveehouders met lange gezicl
rond de hokken stonden in afwach
van enige opleving. Veelal liepen de
zen gaandeweg terug. Werd het te
dan stapte een vertegenwoordiger vai
regering naar voren om in opdracht
de regering het restant van de onH
koopbare dieren aan te kopen.
Het waren geen gemakkelijke tijde
in die dagen zal ook jubilaris Witte
eens met de handen in het (pachters-)l
hebben gezeten. Maar, hij kwam de c
te boven.
Rundveestapel
Hij bleef boer en breidde het bei
nog weer uit; liepen er eens pract
alleen woldragende dieren op de pe
!en van „De Voorzorg", allengs k
Witte al meer liefhebberij ook in
ïundveehouderij. Momenteel melken
een behoorlijke stapel koeien. Dat
dan machinaal, want ook op „De V
zorg" gaan ze met hun tijd mee. Ze
werken nu zo'n 45 bunderland, waai
dan 30 ha. tot „De Voorzorg" behoor
Iedere maandag bromt vader V
naar de markt. Hij zou die niet kur
missen, trouwens, heeft hij niet af en
zaken te doen? Je kunt hem best de i
koop van een koe opdragen, hij heef
immers ettelijke gekocht en ook hel
ze hem meer dan eens „mijn" horen
pen op de een of andere boelhuis.
Als we afscheid nemen loopt Witte
even mee het erf op. Wijd ligt het 1
het groenende land rond de boerd
Wat een ruimte en wat een rust!
Het is alsof hij onze gedachten gen
heeft, als hij zegt: „Ja, ik heb het a
met plezier gedaan, ik begreep de n
sen ook altijd zo goed, die eveneens
den gaan boeren Jammer, dat er nie!
tijd plaats voor hen was. Sommige g
boeren menen namelijk, dat ze be
geen grond kunnen missen om een ai
in de gelegenheid te stellen een eigen
drijf te beginnen. Ik vond het dan
fijn, een paar maal in staat te zijn
weest gegadigden in die richting op g
te helpen".
Geen grond kunnen missen hij z
„En dan moet je bedenken, dat je
slotte terecht komt op grond, die h
maal je eigendom niet is".
Vader Jan Witte heeft dit goed gez
wij zagen zijn opmerking althans al:
uitspraak van een wijsgeer en dezul
kunnen hun werk met plezier doen,
dat zij erzelf maar al te zeer van o
tuigd zijn, dat ook het resultaat van
werk geheel en al afhankelijk is van
zegen, die de Grote Landheer belieft
te storten.
Wat de schil doet voor de vrucht, doet
de nieuwe, beschermende folie-wikkel
voor Uw Planta - al Planta's goede gaven
en zuiverheid worden er veilig voor
U in bewaard. Altijd vers, zo vers als
de natuur ze U geeft, komt Planta nu
bij U op tafel. Proeft U maar! Proef
met extra aandacht - ja, zo heerlijk en
en
pas-
mport corsetsjtijn met
gepatenteerd Elastinova-elastiek
en buigzaam, goed corrigerend
Flexfront. Zijsluiting. In wit of
zalm14.50(Zelfde model met
binnenband/ 19-90).
Romana beha Cup D 10 75
P.S. Win een 14-daagso Rlvlèra
vakantie voor 2 personen! Uw
Wala/Walette zaak weet er
alios van
N.V. PH. VLESSING
Witte vijttiq jaar boer. Hij is hier vei
perceel land van „De Voorzorg", Wa<
„Vader Witte is nou vijftig jaar boer,
je moet eens een praatje met hem komen
maken!" aldus de tip van een zijner
schoonzoons.
Vijftig jaar boer. Dat werd natuurlijk
oventjes met een gezellig samenzijn ge
vierd. Terecht, want als „vader Witte"
de heer J. Witte van boerderij „De Voor
zorg" opnieuw een beroep zou mogen
kiezen, werd hij absoluut weer boer ((„en
handelaar").
Dus stapten we op de fiets om de krasse
baas op te zoeken. We hadden ook per
auto kunnen gaan of per bromfiets, maar
wie op een schone voorjaarsdag per fiets
door deze mooie polder gaat, geniet met
een van de vogelwereld. Ga je achter het
stuur van een auto zitten dan mis je te
veel; je mist dan de sfeer, die de luid-
zingende vogels in dit terrein brengen
Nu hoorden we reeds van verre de roep
an de grutto's, de geluiden van vele een
den en de kreetjes van tureluurs. Ja, het
is een mooi land, Waalenburg, en we ver
baasden ons dan ook niet te vernemen,
cat de jubilaris zich daar heel best thuis
voelt.
Rond de boerderij huppelden levens
lustige lammeren rond hun ernstige moe
ders. Het wolvee keek vreemd op, toen
we een hek, pal voor de hoeve gelegen,
openden en over een half begroeid pad
verder reden. Later begrepen we, dat we
nog geen vijftig meter verder een gloed
nieuwe weg hadden kunnen inslaan, een
ruilverkavelingsweg ten behoeve van de
boerderijen „Voorzorg" en „De Herten
kamp". Je kon nu zö vanaf de hoofdweg
deuwiqd met een koppel schapen en een
lenhurq.
het boerderij-erf oprijden, geen hinder
nissen meer. Een symbool? Gaat de we
reld eindelijk eens wat meer open oog
krijgen voor het belang van de boerderij?
Begrijpen, dat we werkelijk heel veel
dank verschuldigd zijn aan degenen, die
het land bewerken, die zorgen, dat het
vee er goed gedijt?.
Hartelijk word je door de boer begroet.
Eerst praat je even over koetjes en kalf
jes om de man daar tegenover je los te
krijgen en dan ga je serieus te boek stel
len wat hij op je vragen belieft te ant
woorden dat is dan je plan, maar in
middels staat daar al een kopje thee voor
je: het lijkt alsof de boer wil zeggen „Van
onze kant naderen we de wereld ook
graag; welkom dus!"
Het eerste welkom
Het eerste welkom aan onze jubilaris
geschiedde op de 12de mei van het jaar
1882, toen Jan Witte het levenslicht zag
in de boerderij „Zandvrucht", gelegen
ran de Duinweg. De plaats was eigen
dom van grootvader Jan Pietersz. Witte,
die zich ook eigenaar kon noemen van
„Vredelust", „Berkhoeve", „Hermans
hoeve". Voorts bezat hij menig perceel los
land en had al met al zeker een gebied
van zo'n honderd hectare op zijn naam
staan Naderhand kocht hij ook nog de
hoeve „Bland en Berg" in polder Eier
land. Dat gebeurde net in de dure tijd en
doordat hij wat te veel hypotheek opnam
kreeg hij een gevoelige tik te incasseren,
toen het bezit van een boerderij tijdens
de catastrofale landbouwcrisis aan het
zuiver smaakte zelfs Planta nog nooit!
