9
roen /wa
in het harL,
De mosselvisserij in de
Waddenzee
Is die drukte allemaal nodig?
De
W addenconferentie
Wie aan de weg
timmert
heeft veel bekijks
Alle conferentiegangers lid van de
Texelse Museumvereniging
DINSDAG 8 NOVEMBER 1960
TEXELSE
74e JAARGANG No. 7504
COURANT
Jitgcrve N.V. v.h. Langeveld d© Rooij
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandel
Handelsdrukkerij
Den Burg, Texel - Postbus 11 - Tel. 2058
Verschijnt woensdags en zaterdags
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652. - Abonn.pr. ƒ2,25 p.
kwart. 25 ct incasso. Adv. 10 ct p. mm
De waddenzeemosselen hebben al heel
lang mijn belangstelling gehad. Ik her
inner mij vaag de jaren van de eerste
wereldoorlog, toen ik aan de Waddenkust
woonde. Vanwege de voedselschaarste
waren de mosselen duur. Mijn vader en
oudere broers voeren in de mosseltijd
vaak uit naar de mosselbanken op het
wad, om daar bij laag water de boot vol
te scheppen en dan bij opkomende vloed
weer naar de wal te varen. Zo zijn er
destijds heel wat mosselen uit de Wad
denzee gevist en zo heb ik al heel jong
mosselen leren eten.
Zonder gevaar was deze vorm van
mosselvisserij niet, want heel wat land
arbeiders probeerden een mosseltje mee
te pikken met behulp van kleine wrakke
bootjes. Nog hoor ik de neef van mijn
Moeder, die een café op de zeedijk dreef,
verhalen hoe hij vaak urenlang in span
ning zat als het mosselenvlootje door
harde wind of mist overvallen werd. De
verhalen van deze voormalige zeebonk
werden met de jaren steeds sappiger,
want hij had een grote fantasie.
Aandacht voor de Waddenzee
Deze incidentele mosselvisserij op de
Wadden is uiteraard niet van veel be
lang. Het herinnert ons er alleen aan dat
men van oudsher mosselbanken op de
Wadden vond. De omstandigheden waren
echter meestal niet voldoende gunstig om
ze te exploiteren. Dat was in de Zeeuwse
stromen gunstiger vanwege de korte af
stand naar de Belgische markt.
Twee oorzaken hebben de belangstel
ling voor de mosselen in de Waddenzee
doen opbloeien. In de eerste plaats het
optreden van de mosselparasiet, die de
Zeeuwse mosselcultuur enige jaren gele
den sterk aantastte. Deze mosselparasiet
is een plaag, die de mosselen doet ver
mageren of zelfs sterven. Zoals heel vaak
kan men de parasiet beschouwen als een
plaag, die vooral kans krijgt bij het toe
passen van een zeer intensieve productie.
Het beste bestrijdingsmiddel bleek dan
ook te zijn het braak laten liggen of zeer
dun bezaaien van de aangetaste perce
len. De mosselproductie liep daardoor in
Zeeland ernstig terug, als gevolg waar
van een aantal Zeeuwse mosselvissers
interesse kregen voor de mosselen op de
Waddenzee.
•Hier, op de Waddenzee, waren immers
onbesmette percelen en onbesmette na-
tuurmosselen in overvloed. Het gevolg is
geweest, dat de mosselkwekerij zich ten
dele naar de Waddenzee verplaatste.
De tweede oorzaak ligt in de uitvoering
van de Deltaplannen.
De Zeeuwse stromen worden geleide
lijk afgedamd en over 15 a 20 jaar kan
men in Zeeland vrijwel geen mosselen
meer kweken. De belangstelling voor de
Waddenzee is daardoor extra toege
nomen.
Eigenlijk zou ik nog een derde factor
kunnen toevoegen, n.l. de Europese inte
gratie onder steeds toenemende welvaart.
De geringere grensbelemmeringen heb
ben een zo grote vraag naar mosselen
doen ontstaan, dat Nederland niet vol
doende produceren kan. Het is dus weer
een gouden tijd voor de mosselvisserij en
ook dat verhoogt de interesse voor de
Waddenzeemossel.
De mosselvisserij biedt perspectief
Het waddengebied staat zeer concreet
voor de vraag, of niet verwacht mag
worden dat de mosselvisserij plus ver
watering, zich geleidelijk geheel naar
het waddengebied verplaatsen zal.
Die kans is groot en daaruit vloeit dan
een tweede vraag voort, n.l. op welke
wijze de waddenvissers en de vissers
plaatsen rond het gebied in deze mossel
visserij betrokken kunnen worden. De
stad Harlingen heeft daarop een zeer
positief antwoord gegeven door er duide
lijk naar te streven een deel van de
mosselvisserij naar die stad toe te halen.
Zeer verstandig, omdat de visserij daar
door naast de garnalen nog een tweede
(economisch!) been krijgt om op te staan.
Er wordt in de mosselvisserij, dooreen-
genomen, goed verdiend.
Ook Texel staat voor de vraag in
hoeverre bevorderd moet worden dat
Oudeschild aan de mosselvisserij
1 gaat deelnemen. Die vraag wordt nog
meer urgent, indien straks de veer
boot niet meer naar Oudeschild vaart
maar naar het Horntje.
Het komt mij vooi dat het zeker
nuttig zou zijn als een deel van de
mosselvisserij zich naar Texel zou
verplaatsen.
In de hitte van de strijd
Deze ontwikkeling maakt de Wadden
zee tot een strijdtoneel. Het is wel niet
de vloot van J. P. Koen, die slag levert
voor Texel, maar een economische strijd
om de waddenmosselen is wel aan de
gang. De Zeeuwse vissers zullen uiter
aard vervangende visgronden in het
waddengebied eisen. Voor de regering zal
dat waarschijnlijk voordelig uitkomen,
C. Eqas,
lid tweede kamer der Staten-Generaal
omdat zij dan in mindere mate schade
vergoedingen zal behoeven uit te betalen.
De waddenzeevissers zien niet alleen hun
visgronden verminderen, maar bovendien
zien zij het goud uit de Waddenzee door
vreemden naar boven halen, terwijl zij
in vele gevallen met koper tevreden
moeten zijn. De vraag is dus, wie zullen
aanzitten rond de goed voorziene mossel
dis. Achter de schermen is de strijd om
de mosselen in de Waddenzee al aange
vangen. Een strijd tussen gemeentebe
sturen, die graag een groot stuk van de
mosselbranche naar hun gemeente halen.
Strijd tussen provinciale bestuurders, die
de belangen van hun gemeenten trachten
te steunen. Strijd tussen vissersorganisa
ties, die elk de belangen van de eigen
leden trachten te behartigen.
Streven naar optimale resultaten
De centrale overheid dient boven dit
strijdgewoel te staan. Zij zal in objecti
viteit een aanvaardbaar beleid moeten
uitstippelen.- Hoe komen wij tot dit ob
jectieve beleid?
Vast staat dat de vraag naar mosselen
groot is en de prijs goed. Vast staat daar
door ook dat de aandrang tot het be
schikbaar stellen van mosselpercelen in
de Waddenzee zal toenemen. De kans is
groot, dat een groot aantal Zeeuwen hun
visserij naar de Wadden zullen willen
verplaatsen, terwijl daarnaast een aantal
waddenvissers mosselkweker zullen wil
len worden. Maar vele kwekers maken
het mosselzaad en de mosselgronden
schaars. Dat is een gevaar voor allen.
Het is weinig aantrekkelijk om zoveel
mosselbedrijven in de Waddenzee te
stichten, dat vele zwakken economisch
worden doodgedrukt. Om dat te voor
komen zou het goed zijn dc mosselvangst
capaciteit per jaar voorzichtig te schat
ten en dit als richtsnoer te nemen voor
het aantal bedrijven dat kan worden
toegelaten. Het ligt voor de hand, dat
daarbij aan een aantal waddenzeevissers
voorrang wordt verleend boven Zeeuwen.
Waarschijnlijk zal een aantal Zeeuwen
moeten afvloeien tegen vergoeding van
schade.
Op grond van deze feiten dient m.i. de
regering een regeling voor de mosselvis
serij op de Waddenzee te ontwerpen,
vergelijkbaar met de regeling voor het
IJsselmeer.
Ten eerste dient men ongeveer te we
ten hoeveel mosselbedrijven tot een
goede technische productie kunnen ko
men bij voldoende economisch rende
ment. Afvloeiing van met plaatsbare
Zeeuwse vissers zou d.m.v. geschikte fa
ciliteiten en/of uitkoopregeling bevor
derd kunnen worden in vrijwilligheid.
Dan zouden de weerstanden en klachten
minimaal blijven en dan is de kans op
een gezonde visserij het grootst.
Waakzaam en op buit belust
Bij dit alles zullen de vissers op Texel
waakzaam moeten zijn. Zij zullen de
steun van het gemeentebestuur en, mo
gelijk van de provincie, niet kunnen ont
beren. Twee dingen zijn van belang, n.l.
zowel de vestiging van Zeeuwse mossel-
vissers op Texel, als het deelnemen van
Texelse vissers aan de mossel visser ij.
Waakzaamheid is geboden, opdat men de
vogels niet over het net laat vliegen.
Goede mosselgronden zullen waarschijn
lijk vooral achter de eilanden gevonden
worden. Texel heeft dicht bij zijn haven
goede productiegronden liggen, vermoed
ik. Het verwateren van de mosselen zal,
min of meer kunstmatig moeten geschie
den en het valt niet in te zien, dat dit
niet op Texel zou kunnen plaats vinden.
Maar, men krijgt in deze wereld weinig
cadeau. De vissers en de vroede vaderen
zullen bereid moeten zijn de strijd om de
mosselen te voeren, elk op eigen wijze,
maar altijd in goed overleg. Zij zullen
voor de belangen van Texel en van de
waddenzeevissers moeten opkomen, op-
De parels der Wadden
(De crème de la crème)
Die zijn nu op Texel.
Dit schrijf ik met klem.
Want wat door die lieden
Straks uit wordt gekiend,
Daarmee is ons eiland
Beslist óók gediend!
Stond vroeger elk eiland
Zo'n beetje alleen.
Thans hebben allen
Eén ding toch gemeen:
De vriend'lijke vreemd'ling,
De melkkoe die geeft,
Hoewel men natuurlijk
Zijn zorgen wel heeft.
Politie, justitie.
Vervoer en verkeer.
Kamperen, logeren
En wat al niet meer.
Het nachtbrakersleven.
Het bromfietsgeluid
't Komt alles ter tafel,
't Komt alles er uit.
Al slaat zich ons eiland
Dan niét op de borst,
Toch voelt men zich hier wel
Een beetje als vorst
Want wie heeft als wij
In 't geboorteregister
Zó talloos veel Graven
En ook een „Minister"?
Voeg daarbij de Prinsen,
De Keijsers, de Konings,
[Al leven zij vaak in
Heel ned'riqe woning(s)]
Daarbij zinkt de rest van
De Wadden in 't niet.
Het is maar de kwestie
Hóe men het beziet.
Maar niettegenstaande
't Verschil dan van stand,
Wij blijven als Wadders
Elkander verwant.
Dies wens ik de dames,
Alsmede de heren,
Drie vruchtbare dagen
Van blij confereren!
Huib de Rijmelaar.
l('Nadruk verboden).
Als deze vervroegde editie van
onze Texelse Courant in Uw
handen komt, is de Wadden-
conferentie 1960 reeds van start
En dan past ons dank te be
tuigen aan de directie van „de
Texelaar" die als vriendenqe-
baar tegenover de deelnemers de
krant een dag eerder dan ge
bruikelijk van de pers heeft laten
lopen.
Deze krant staat in het teken
van de Wadden. Deze krant
staat in het teken van de Wad
denconferentie, die voor de derde
keer op Texel wordt gehouden.
U, deelnemer aan de conferen
tie, zij deze krant een gedrukt
welkom.
En U, lezer op Texel, zij deze
krant een bewijs van de waarde
van de Waddenfederatie, die de
konstruktieve bevordering van
het waddentoerisme in het vaan
del heeft geschreven.
Zo staat heel Texel in het teken
van de Wadden. En wij verheu
gen ons gastheer te mogen zijn.
G. H. Fortgens
WAT EEN DEINING.
Er wordt nogal eens vlug deining ver
oorzaakt. Soms is het om een kleinigheid.
Zo'n deining kunnen toneelliefhebbers
zaterdag 26 november meemaken. „Dei
ning om de dorpsdokter" is een blijspel
van P. L. van Proojen Bogaerds, dat
door de toneelgroep „Het Masker" in „De
Oranjeboom" wordt opgevoerd. (Voor
kaartverkoop zie advertentie).
Het is een goede gedachte van de redactie van de
Texelse Courant om in één van haar nummers extra
aandacht te besteden aan een gebeurtenis, welke in het
najaar beurtelings één der Waddeneilanden hefüg pleegt
té beroeren, namelijk aan het complex van vergaderin
gen en besprekingen, dat wij aanduiden met de naam
Waddenconferentie.
Het is dit jaar het eiland Texel dat de eer te beurt
valt het uitgebreide gezelschap dat aan de conferentie
deelneemt binnen zijn kustlijn te mogen ontvangen en
gastvrijheid te bieden.
U, geachte lezer, zult van de omvang
rijke voorbereidingen, welke de gebeur
tenissen voorafgaan, slechts weinig heb
ben gemerkt, doch de Waddenfederatie,
de V.V.V. en een groot aantal van haar
leden des te meer. In het kantoor van de
V.V.V. werken de heer Fortgens en zijn
staf reeds dagen onder hoogspanning; op
hun schouders drukt in de eerste plaats
de last van de gehele voorbereiding.
Het is heus geen kleinigheid om voor
een gezelschap van ruim 200 personen de
organisatie zo op te zetten en uit te voe
ren dat alles vlot verloopt.
Ik hoor U al zeggen: is al die drukte
nu wel nodig? Is zo'n Waddenconferentie
nu zö belangrijk? Is het niet veel meer
een gezellig uitstapje voor velen?
Aangenaam en nuttig
Al deze vragen laten zich gemakkelijk
beantwoorden Neemt U gerust maar aan
dat het aangename heus wel met het
P. Beemsterboer
Dit aloude motto moge uitgangspunt
zijn voor een korte terugblik op de
„voorgeschiedenis" welke is voorafge
gaan aan de uiteindelijke totstandkoming
der Waddenfederatie, overkoepelende
streekfederatie der vijf Wadden-V.V.V.'s.
In de vooroorlogse jaren stond de ont
wikkeling van het Vreemdelingenverkeer
op de eilanden Vlieland, Terschelling,
Ameland en Schiermonnikoog nog in de
kinderschoenen en mocht in feite ge
sproken worden van „terra incognita"
voor de grote meerderheid van de Neder
landse bevolking. Zulks in tegenstelling
tot Texel, dat uit hoofde van meerdere
factoren, o.a. ligging ten aanzien der
grote bevolkingscentra en gunstiger ver
bindingen, een belangrijke voorsprong
vertoonde.
Na de beperkingen der bezettingsjaren
kwam in 1945, als een vloedgolf, de
stormachtige drang naar vrije vakantie
besteding de Waddeneilanden overrom
pelen, waarop in het bijzonder de noor
delijke vier niet waren ingesteld.
Naast de vele andere gezamenlijke
problemen en belangen der Friese Wad
dengemeenten had deze ontwikkeling tot
gevolg dat o.p bestuurlijk niveau een ge
regeld onderling contact groeide der
gemeentebesturen, waarbij ook de eiland-
V.V.V.-besturen aansluiting vonden.
Aan Schiermonnikoog kwam de eer
toe in 1946 gast-eiland, waar de eerste
„Waddenconferentie" is gehouden, waar
(Zie vervolg pagina 4)
nuttige verenigd wordt. Vanzelfsprekend
overigens; al die deelnemers die een heel
seizoen hard hebben gewerkt vinden het
ook wel eens prettig uit de dagelijkse
sleur te zijn. Het is echter volkomen
duidelijk dat de Waddenconferenties al
leen verantwoord zijn, indien het zakelijk
gedeelte ruimschoots overweegt. Wie het
indrukwekkende programma van ver
gaderingen en besprekingen met kennis
van zaken beschouwt, zal inzien dat dit
zeker het geval is. De naam Waddenfeest
is zo hier en daar wel eens ergens opge
doken, doch ik kan U de verzekering
geven dat de Waddenconferenties voor
vele deelnemers neerkomt op een paar
vermoeiende dagen, waarop zij van de
ene vergadering in de andere vallen.
Vergaderingen, welke allen, hetzij
rechtstreeks, hetzij zijdelings, de bevor
dering van de toeristische belangen be
ogen.
Het geheel staat onder auspiciën van
de op 24 oktober 1957 te Vlieland opge
richte Waddenfederatie, in welk orgaan
de eiland-V.V.V.'s, met behoud van eigen
zelfstandigheid, gebundeld zijn.
Naast de mogelijkheid welke aldus ge
schapen wordt om over de verschillende
problemen van gedachte te wisselen, heb
ben de Waddenconferenties van de laat
ste jaren een belangrijk ander aspect
gekregen. Doordat n.l. in steeds toene
mende mate belangrijke personen en in
stanties van buiten de eilanden gevolg
gaven aan tot hen gerichte uitnodigin
gen, ontstond voor onze eilandvertegen
woordigers de gelegenheid om invloed
rijke top-functionarissen van centrale in
stanties in eigen sfeer en omgeving te
spreken over de hangende problemen.
Hierdoor werd de afstand tot die cen
trale instanties als het ware verkleind;
men werd met de problemen op veel
meer directe wijze geconfronteerd. Ik
geloof stellig dat het betere begrip dat
zich geleidelijk in den lande omtrent de
toeristische betekenis van de Wadden
eilanden vormt, voor een belangrijk deel
te danken is aan de jaarlijkse Wadden
conferenties. Dit is niet aantoonbaar
maar wel verklaarbaar. Evenmin is aan
toonbaar het indirecte aandeel van de
Waddenconferenties in de individuele
successen, welke de eilanden voor en na
bij de centrale instanties hebben weten
te bereiken. Ik voor mij geloof dat de
belangrijke en veelal doorslaggevende
adviezen van reglematige confertentie-
bezoekers daaraan niet vreemd zullen
zijn.
De Texelse gemeenschap heeft
straks voor de derde maal de confe
rentie in haar midden; moge het zo
zijn dat de zichtbare en onzichtbare
resultaten van deze gebeurtenis, de
er aan verbonden kosten en moeiten
belangrijk zullen overtreffen.
P. BEEMSTERBOER,
Secretaris Waddenfederatie
dat deze een kans zullen krijgen te be
wijzen wat ze waard zijn. Zij zullen met
klem moeten pleiten voor een doelmatige
optimale bevissing, want het gevaar van
overbevissing is zeer groot. Overbevis-
sing is nadelig, zowel voor de vissers, als
voor de vissersgemeenten, als voor de
smachtende consumenten.
Het streven zal er op gericht moe-
ten zijn dat Texel over 10 of 20 jaar
even beroemd is vanwege de heer-
lijke delicatesse, die de mossel, ge
bakken of gezuurd, kan zijn, als
Yerseke dat nu in het Zuiden is. Zij,
die geloven, falen niet. Ik zal me
gelukkig prijzen indien ik in de toe
komst op Uw eiland nog eens „heer
lijke Texelse mossels" zal kunnen
eten, als een bewijs van het feit dat
Texel niet gefaald heeft.
EGAS.
rcxeiü rmem
Misschien wordt het DE dag van
het jaar voor de Texelse Museumvereni
ging. Alle vrouwelijke conferentiegan
gers zullen een bezoek brengen aan de
Oudheidskamer te Den Burg. Deze kamer
is een onderdeel van het Texels Museum.
Het is helaas niet mogelijk thans een
bezoek te brengen aan het museum in de
Dennen. Dan had U een keurige minia
tuur kunnen zien van „Texels Toekomst".
Voordat het zover is moet er nog heel
wat werk verzet worden. Er wordt hard
gewerkt om dit alles te verwezenlijken.
Een vereniging zonder leden is ten dode
opgeschreven. Deze zomer hebben zich
enkele honderden nieuwe leden laten in
schrijven.
Misschien zijn deze „Waddendagen"
ook „goede dagen" voor de Texelse
Museumvereniging?