9
roen /wa
in het harL,
Bijgeloof bleef
Kerstfeest
Joeg
Van heidens joelfeest tot Kerstmis
Als Odin langs de wolken
Zuiver Uw bloed
met Kruschen -
mmmm
Kerststemming, Texels winterlandschap
ZATERDAG 24 DECEMBER 1960
TEXELSE
74e JAARGANG No. 7517
Jitgove N.V. v.h. Lcmqeveld de Rooij
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandel
Handelsdrukkerij
Hen Burg, Texel - Postbus 11 - Tel. 2058
COURANT
Verschijnt woensdags en zaterdags
Bank: R damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652. - Abonn.pr. ƒ2,25 p.
kwart, -f 25 ct incasso. Adv. 10 ct p. mm
IN DE VERZAMELING kostbaar
heden van de koning van Denemar
ken staat een drinkbeker, die ge
vormd is uit een met goud gemon
teerde horen. Die beker is in ver
vervlogen tijden namelijk eigendom
geweest van heksen.
De reuzen hadden een gruwelijke
hekel aan het gelui van kerkklokken.
In een kerstnacht luidden de klokken
zo plechtig, dat het de reuzen beur
telings warm en koud werd. Een van
hen greep op meer dan vijftig mijlen
afstand een rotsblok en slingerde dat
naar het kerkgebouw. De klokken
verstomden, het gebouw stortte in en
het bleef sindsdien als een ruïne in
het landschap staan. Maar elk jaar
tegen Kerstmis, zeggen de boeren in
die streek, komen de heksen en
vieren feest in de verwoeste kerk
Ze zetten het grootste steenbrok op
de pilaren en vieren daar onder een
lawaai feest met zingen en dansen,
eten en drinken.
De horen gestolen
EEN DAME uit de familie Oldenburg
wilde graag weten of dat verhaal enige
waarheid bevatte. Ze stuurde een van
haar knechten in de kerstnacht naar de
ruïne. Al van ver hoorde de man de af
schuwelijke kreten van de feestende
heksen. Hij ging echter verder en spoedig
kregen ze hun bezoeker in de gaten.
Gastvrij boden ze hem een dronk uit een
met goud gemonteerde en met runen ver
sierde horen.
De knecht greep de horen, goot de in
houd er uit en rende er mee weg. De
heksen volgden hem krijsend. Het werd
een wilde jacht en tenslotte kon de man
zijn noodlot alleen ontlopen door over
een stoppelveld en door stromend water
te gaan, plaatsen die de heksen niet kun
nen passeren.
Dit verhaal zou met dozijnen andere
kunnen worden vermeerderd. Het bewijst
hoe men in vroeger tijden het kerstfeest
bejegende met een zonderling mengel
moes van christelijk vertrouwen en hei
dens bijgeloof. Het moet voor onze voor
ouders wel erg moeilijk zijn geweest, de
grote feesten omstreeks het midden van
de winter te vervangen door het christe
lijke kerstfeest.
Oude gebruiken
OVER HET ALGEMEEN wordt ver
kondigd dat Kerstmis op 25 december is
geplaatst, omdat dan in onze germaanse
streken het midwinterfeest werd gevierd.
De kerk gaf de heidense feesten een
christelijk tintje en palmde tegelijk met
de feesten ook de mensen in. Voor enkele
feesten gaat deze theorie op; voor het
kerstfeest zeker niet. Want de datum 25
december is in Rome omstreeks 330 inge
voerd en in die tijd hadden de germaanse
gewesten voor het christendom nog geen
praktische betekenis. In Rome werd dan
echter het heidense Natalis Invicti, het
geboortefeest van de Overwonnen Zon.
gevierd; en daar hebben we de datum
aan te danken.
In dezelfde tijd vierden echter ook de
germanen hun midwinterfeest, en de
folkloristische gebruiken, die met de
vegetatie- «en de dodencultus samenhan
gen, zoals de omgang van gemaskerden,
het lawaaimaken, verschillende vuurge-
bruiken, vermoedelijk ook het kerstblok
(in 't open vuur) zijn stellig van ger-
maans-heidense oorsprong.
Dit jubelfeest was voor de germanen
het belangrijkste van het gehele jaar. Dit
landbouwende volk had in geen ander
jaargetijde beter en meer tijd om feest
te vieren, en daarom maakte men er de
beroemde Twaalf nachten van. Het woord
leeft nog voort in namen voor Kerstmis:
in Schotland yule, in Skandinavië jul,
en in het Finse joulu, Kerstmis, naast
juhla, dat feest betekent.
Levensvernieuwing
HET GERMAANS-HEIDENSE winter
feest werd gekenmerkt door drie offer
maaltijden, waarvan er zeker één de be
vordering van de vegetatie gold. Elke
offermaaltijd werd gecompleteerd door
een sacraal drinkgelag. Odin zelf zou die
offermaaltijden hebben ingesteld. In de
joeltijd trad hij op als hoofd van het
dodenheer.
Als geheel gezien is het Joelfeest on
getwijfeld een feest geweest van de le
vensvernieuwing, gesymboliseerd door de
terugkeer van de zon. Deze levensver
nieuwing moet men dan zien in twee
hoofdaspecten, namelijk de „her"-leving
van de doden, en de vernieuwing van de
plantengroei.
De herleving van de doden, die men
zeker niet moet beschouwen als een soort
van verrijzenis, blijkt uit de geesten
maaltijd. Men verwachtte 's nachts de
terugkeer van de gestorvenen. Om die
welkom te heten zette men in sommige
streken van ons land niet zo heel lang
geleden nog deuren en ram open, op tafel
werd een maaltijd geplaatst en het bed
van de overledene werd keurig opge
maakt. Hij moest zich in zijn aardse om
geving volkomen thuis voelen.
Men geloofde aan de Wilde Jacht of het
Wilde Heer. Aan het hoofd van zijn do-
denleger joeg Odin door het grauwe
zwerk, en wie luisterde naar het huilen
van de wind in de kale takken, kon die
wilde jacht horen met de ijle stemmen
der gestorvenen. Later ging men dat uit
beelden: een groep gemaskerden ging de
buurtschappen rond en deed zich tegoed
aan het klaargezette eten. En nog weer
later ging men te paard. Dat gebeurt nu
nog op veel plaatsen op tweede kerstdag,
maar het heeft een christelijke naam ge
kregen, Sunt Steffenriejen, en de boeren
zeggen dat het nuttig is de paarden eens
af te stappen als ze met al die zondagen
zo lang op stal moeten staan
Het brandende wiel
DE HERLEVING van de natuur blijkt
vooral uit het ritueel om de Joelever en
enkele oorspronkelijke oogstgebruiken.
De kerstboom is echter niet van heidense
oorsprong Deze is pas in de 16e eeuw
geïntroduceerd.
Moeder Nacht was de langste nacht
van het jaar. Tot voor kort was het in
verschillende streken in Engeland, Duits
land en aan de Moezel gebruik, dan een
met stro omwikkeld houten wiel aan te
steken en brandend van een heuvel om
laag te rollen tot het sissend in het water
terecht kwam Het symboliseerde de zon.
Het kerstblok, in ons land minder be
kend, was een groot houten blok, dat de
gehele kerstnacht moest doorbranden.
Het uitdoven ervan werd als een slecht
voorteken beschouwd. De verkoolde res
ten werden zorgvuldig bewaard, en moes
ten dienen om het volgend jaar het
nieuwe blok aan te steken.
Van al die oude gebruiken is nu weinig
overgebleven. Op oudejaarsavond schie
ten we de geesten nog weg. In Twente
blaast men nog op de midwinterhoren
die, om goed te zijn, eigenlijk uit eer
uitgeholde elzentak moet worden ge
maakt. Om meer geluid te krijgen, blaast
men boven de waterput. In de Friese
wouden kende men in de tweede helft
van de vorige eeuw nog het Thomas-
luiden in de Advent. Dag en nacht luidde
men door om de boze geesten van de be
graafplaatsen te jagen. In de Achterhoek
zet men met Kerstmis de ploeg en het
andere gereedschap binnen, want „Derk
met de Beer" rijdt dan; en men kan daar
niemand anders mee bedoelen dan Frey.
Aan hem herinneren o'ok de culinaire ge
neugten van Kerstmis, vooral „Dikke-
vretsaovend" op 24 december, maar ook
de kerstgans en de kerstkoeken, die te
genwoordig Weihnachtsstollen heten.
Maar men schuift niet meer, zoals in
de middeleeuwen, een muntstuk onder de
bast van de vruchtbomen om de vrucht
baarheid te bevorderen. De kunstmest
heeft groter vertrouwen tegenwoordig.
Ook gelooft men niet meer, dat men de
varkens de komende oogst kan laten
voorspellen door ze in de kerstnacht in
het oor te knijpen.
O, Kind, van 's werelds eind bezongen.
Nooit worden wij het zingen moe.
Ons lied is aan Uw bron ontsprongen
En keert weer altijd naar U toe.
Wij krijgen steeds weer nieuwe wijzen
En nieuwe taal en nieuwe stem,
Om U te loven en te prijzen,
Gezegend Kind van Bethlehem.
U loven 's hemels serafijnen,
De aarde en het diepst der zee.
Het Woord werd vlees in Uw
verschijnen
En koos een krib als legerstêe.
Verbroken werd des drijvers roede,
Gij werd des broeders metgezel.
Wij mogen leven in Uw hoede,
O zoon van God, Immanuël.
Wie hier elk uitzicht heeft verloren
En nergens meer een toekomst vindt,
Wie geen geluk meer is beschoren
En zwerft als blaren voor de wind:
Wie niet meer kan en durft vertrouwen
In wat de aarde geven zal,
Die mag in deze nacht aanschouwen
God's glimlach in een beestenstal.
Huib Fenijn
GESLAAGD
Den Burg Te Amsterdam slaagde
onze plaatsgenoot, de heer P. Bruin voor
het vakdiploma typografie, afd. zetten,
en verdrijf zo de oorzaak
van Uw Rbeumatische Ffln!
Kruschen maakt U al gauw een heel
ander mens, vrij van stramheid en pijn
en weer tot alles in staat. Dat doen
Kruschen's vijf minerale zouten, die
de bloedzuiverende organen aanzetten
tot jeugdig-krachtige werking en zo de
pijnverwekkende onzuiverheden uitdrij
ven langs natuurlijke weg.
1961 VOOR DE VREDE
De Pacifistisch Socialistische Partij
begint 1961 met een „vredemars". Te
Amsterdam wordt op 1 januari een de
monstratieve mars gehouden, die zal uit
monden in een massale bijeenkomst in de
grote zaal van Krasnapolsky. Diverse
organisaties zullen hieraan deelnemen,
o.a.: Kerk en Vrede, Socialistische Jeugd
Nederland, Federatie van Vrije Socia
listen, de Anti-Atoomactie en nog enkele
andere verenigingen. Belangstellenden
wijzen wij op de advertentie, die in een
volgend nummer zal worden geplaatst.
Diverse Texelaars zullen de reis geza
menlijk maken.
ZON, MAAN EN HOOG WATER
De zon komt 25 dec. op om 8.48 uur en
gaat onder om 16.32 uur; 28 dec. op om
8.48 uur en onder om 16.35 uur.
Maan: 25 dec. E.K.; 2 jan. V.M.
Hoog water ter rede van Óudeschild'
24 dec. 0.21 en 12.18; 25 dec. 1.00 en 12 59-
26 dec. 1.44 en 13.57; 27 dec. 2.53 en 15.17-
28 dec. 4.11 en 16.38; 29 dec. 5.24 en 17 47-
30 dec. 6.25 en 18.44; 31 dec. 7.15 en 19.34'
INGEZONDEN
Verzoeke beleefd een kleine plaats
ruimte in ons aller Texelaartje.
Geachte Redactie,
In het verslag van de Raadsvergade
ring, waarin werd besloten geen VGLO-
school te bouwen, werd zoiets van „voor-
lopig" tussen haakjes geplaatst.
Neen, verslaggever, schouderklopjes
behoren niet in een verslag en ons kent
ons toch!
En nu in het Raadsverslag van 16 dec
1.1. schrijft U over de post VGLO-school,
dat mevr. Koning-Bruin van de Prins
geen kwaad vermoedende, voorstelde het
punt, dat zou worden geschrapt, nog niet
te schrappen.
Nu is mijn bezwaar hiertegen: Hoe kan
Uw verslaggever zoiets tijdens de verga
dering constateren? Of wordt de opstel
ling pas na de vergadering, al of niet in
samenwerking, vastgesteld?
En gezien het verloop van de vergade
ring, waarin de Stichting van de school
is behandeld, is het toch uitgesloten dat
in de fractievergadering hierover niet is
gesproken.
Neen, verslaggever, gedachtenlezen
kan ik niet, maar ik vind één en ander
interessant, en ik hoop de volgende ver
gadering van de partij te zijn, mogelijk
leer ik het ook nog.
Geachte Redactie, vraagt U Uw ver
slaggever toch objectief te blijven, opdat
het gehele raadsverslag niet met een kor
reltje zout moet worden genomen.
U, geachte Redactie, dankend voor de
verleende plaatsruimte,
M. J. VEEGER, ,,Buitenlust"
Geachte heer Veeger,
Het stemt ons prettig dat U de Tesse-
laar zo goed leest, dat geeft een verslag
gever moed. Gaarne willen wij op Uw
schrijven ingaan.
Het woord „voorlopig" dat wij in het
verslag schreven nadat de raad het
VGLO op Texel had afgestemd, is op het
eiland reeds meer besproken. Tijdens een
der gemeentelijke gespreksavonden in de
buitendorpen werd gevraagd hoe B. en
W. dachten over dat bewuste woordje
„voorlopig". Burgemeester De Koning
wist niet hoe Uw verslaggever dit had
gezien. Wat in geen een vergadering ge
beurt, gebeurde daar, wij kregen de ge
legenheid het „voorlopig" te verklaren.
Wij hebben, als verslaggever, toen onge
veer het volgende gezegd: „Stel U voor
dat we met enkele jaren een geheel an
dere samenstelling van de raad krijgen,
die wel voor dat onderwijs is, dan kan
het toch weer een agendapunt worden?
Tevens heeft ieder raadslid het recht om
dit steeds weer naar voren te brengen!"
We denken in deze maar aan de heer
Daalder en de riolering.
B. en W. hebben toen gezegd: „Inder
daad, die mogelijkheid is er".
En mevrouw Koning-Bruin heeft deze
eerste gelegenheid aangegrepen. En wij
weten niet of dit iets met een schouder-
klopje te maken heeft.
„Van de Prins geen kwaad" is het
tweede punt dat wij even willen aan
roeren.
Ongetwijfeld heeft mevrouw Koning-
Bruin dit in haar fractie besproken, maar
U moet van ons aannemen, dat wij mevr.
Koning-Bruin alleen zien (nimmer spre
ken) als zij in de raadzaal zit rond de
groene tafel. En wij geloven zeker, dat
mevrouw Koning-Bruin verzet tegen
haar voorstel had verwacht, maar dat er
zo hevig „gekaveld" zou worden. In
die geest onze woorden „van de prins
geen kwaad".
Om objectief te zijn, daar doen wij ons
best voor en zeker zal de hoofdredactie
daar op toezien.
Heer Veeger, wij wensen U, op Uw
ziekbed, gezegende kerstdagen.
Verslaggever T. C.
OLIEBOLLEN-ACTIE VAN
„DE ZWALKERS"
Op Oudejaarsdag wordt er door de
Padvindersgroep „De Zwalkers" een
oliebollen-actie gehouden ten bate van
het Troephuis. De meisjes- en jongens
padvinders komen in de week tussen
Kerstmis en Oudejaar huis-aan-huis
gaarne Uw bestelling ophalen. De olie
bollen worden dan op Oudejaarsdag be
zorgd. Wij hopen dat U de padvindsters
en padvinders niet teleur zult stellen.
GESLAAGD
Den Burg Onze plaatsgenoot, de
heer F. G. Kassenaar, slaagde dezer
dagen voor het Gereis getuigschrift
musici.
GESLAAGD
Mevr. Van Liere-Barends, Óudeschild,
deed te Utrecht met goed gevolg examen
voor het diploma café en aanverwante
bedrijven.
HARTELIJK DANK
De Burgemeester heeft de heer Jac.
Reuvers schriftelijk zijn grote erkente
lijkheid betuigd voor de wijze, waarop
deze zijn hulp heeft verleend bij de op
sporing van Anme en Jan de Vries, die
zondag, 18 december j.l., in de duinen
waren verdwaald. Zoals bekend is, mocht
de heer Reuvers de voldoening smaken,
de beide kinderen tenslotte ongedeerd te
vinden.
Vanzelfsprekend heeft de Burgemees
ter eveneens grote waardering voor alle
anderen, die zich spontaan beschikbaar
hebben gesteld om de kinderen te zoeken.
Allen hiervoor hartelijk dank.
AGENDA VAN DE STICHTING
CULTUREEL WERK TEXEL
Woensdag 28 december
Den Hoorn, Loodsmans Welvaren, Voor
lichtingsbijeenkomst: Schapen of koeien.
Den Burg, Dorpshuis, Jaarwisselings
bijeenkomst P. v.d. A.
Oosterend, 13.30 uur, Voorlichtingsmid
dag, spr. J. Zwemmer, onder auspiq^n
van streekverbeteringscommissie.
A.O.W. VOOR MISSIONARISSEN
Men verzoekt ons het volgende onder
de aandacht van onze lezers te brengen:
Toen in 1957 de A.O.W. in werking
trad, is er een verzuim gemaakt waarvan
de missionarissen en zendelingen het
slachtoffer dreigden te worden. De wet
bevat n.l. een bepaling, die luidt dat men
vanaf z'n 59ste jaar in het koninkrijk
moet hebben gewoond om van de uit
kering te kunnen genieten. Voor deze be
paling had de regering gegronde redenen,
maar men heeft hierbij niet gedacht aan
de werkers in de missie en zending. Deze
verrichten ver van 'huis onder primitieve
omstandigheden hun heilzaam werk in
de onderontwikkelde gebieden. Maar als
ze na een leven vol ontberingen naar het
vaderland komen om hun oude dag door
te brengen, worden ze in de zin van de
wet niet" meer als Nederlander be
schouwd en krijgen ze derhalve geen
A.O.W.-uitkering!
Om aan deze beschamende toestand
een einde te maken, zal er in artikel 6
van de A.O.W.-wet een kleine, zodanige
wijziging moeten worden aangebracht,
dat ook de werkers in missie en zending
voor de uitkering in aanmerking komen.
Een ieder kan hierbij een steentje Bij
dragen, door een brief of briefkaart te
sturen aan de BOND ZONDER NAAM te
HAARLEM, waarin u laat weten dat u
A.O.W. wenst voor missionarissen en
zendelingen Er zijn reeds honderden
brieven binnengekomen, maar het zijn er
nog niet genoeg. Helpt daarom in deze
dagen voor Kerstmis de missiewerkers en
zendelingen door even de pen ter hand
te nemen en een bericht te zenden aan
genoemd adres, waar men deze berichten
als waardevolle bewijsstukken zal weten
te gebruiken. En als u het dan toch doet,
doe het dan zo mogelijk VANDAAG nog!
OVERDENKING:
GEBOREN:
JEZUS CHRISTUS
Adres: Stal te Bethlehem.
Zo heeft het destijds niet in de krant
gestaan. Neen, maar de belangrijkste
aingen zijn wel vaker die, welke niet in
de krant komen. De vette koppen op de
voorpagina van de krant vertellen ons
van oorlogsdreiging en van conflicten in
Laos en Algiers, van de strijd tussen
volken en mensen om de macht. Is het
altijd even belangrijk wat met zoveel
aanhef v/ordt aangekondigd? Achteraf
blijkt het vaak onbtekenend geweest te
/ijn. Grote wereldrijken komen en gaan,
wat machtigen dezer aarde opbouwen
wordt vaak even haastig weer afgebro
ken. Het rumoer van onze op hol geslagen
wereld blijkt vaak voos en leeg geweest
te zijn en tot niets te voeren.
Maar het werk Gods rijpt in stilte en
wordt geduldig verwacht door hen, die
als Maria alle dingen in Gods hand heb
ben gesteld en met liefde toezien en
meewerken totdat het Gods tijd is.
En dan, als het Gods tijd is dan wordt
Jezus geboren, de beloofde Messias. De
blijde mare van Zijn geboorte werd noch
door de .krant noch door kaartjes ver-
preid. Neen, het waren Gods engelen
zelf, die het over de aarde jubelden: „U
is heden de Heiland geboren, namelijk
Christus de Heer, in de stad van David.
Gij zult een kind vinden in doeken ge
wikkeld en liggende in een kribbe".
Met de hulp van Gods engelen begre
pen de herders de woorden en bewaarden
ze in hun hart. Ze vonden de Heiland en
bogen diep voor Gods grootheid en
Liefde, voor God, die Zijn Zoon op de
wereld zond om de mensen te redden.
„God heeft Zijn eengeboren Zoon op de
wereld gezonden, opdat een ieder, die in
Hem gelooft niet verloren ga, maar
eeuwig leven hebbe". Christus is geboren
ook voor u! Deze blijde mare mag ik u
verkondigen. Ik voel, terwijl ik deze
boodschap aan u schrijf, dat dit niet op
papier alleen is uit te drukken. Ge moet
het Gods engelen u toe horen zingen:
„Jezus Christus is geboren! Door zijn
komst komt einde aan de tweedracht
tussen God en mensen". U kunt de bood
schap niet verstaan als ge ze alleen maar
hoort, u kunt haar alleen verstaan als ze
u in het hart raakt zó, dat ge de waar
heid ervan erkend. Als u de boodschap
verstaat, dan is het of u in Jezus God
zelf op u ziet toekomen en hoort dat Hij
u tot zich roept Dan weet ge dat, al lijkt
het in ons leven en in het gerommel
tussen de landen waar we dagelijks van
lezen, door de onzekerheid die de kranten
ons geven, soms wel of de duisternis
overwint, uiteindelijk God de overwin
ning heeft.
Deze zekerheid hebben we door de
komst van Jezus Christus, en door Zijn
Vader, die ons dit alles geopenbaard
heeft.
Wij bidden God dat gij allen, die Zijn
Woord: „U is heden geboren de Heiland,
namelijk Christus de Heer", hoort, dit
ook moogt verstaan en bewaren in uw
hart. Pas dan zullen wij gezamenlijk
waarlijk Kerstfeest kunnen vieren.
G. A. R.-S.
(Foto J. Nauta)
