Krijgsraad op Texel
Albert Heijn
heeft de lekkerste
Albert Heijn
GOUDSE KAAS 29
De jaren waarop wij wachten 9
st ree kor)K\Afi kkelmg
.TE&EL'
en de Friese beul
H EN U E-EI EREN JLwV00R
EXTRA BELEGEN GOUDSE. .100 gram 34
OUDE GOUDSE 100 gram 36
JONGE EDAMMER./4 kaas 99
JONGE VOLVETTE LEIDSE 100 gram 29
AH Fijne Vleeswaren -
altijd vers - enorm voordelig
GEBRADEN GEHAKT100 gram 29
BOEREMETWORST100 gram 39
SAKS. LEVERWORST100 gram 3J
RUNDER-ROOKVLEES100 gram 75
WEES ZUINIG OP DE
AARDAPPELKNOLLEN
BEHANDEL ZE MET ZACHTHEID!
In verschillende landbouwbladen en
andere publicaties komen de laatste
weken artikelen voor, waarin gewezen
wordt op een goede behandeling en be
waring van aardappelen.
Uiteraard houdt deze bijzondere aan
dacht mede verband met het feit, dat
steeds meer aardappelen machinaal
worden gerooid. Na heel veel jaren
van experimenteren en ten spijt van
veel beweringen, dat het nooit gelukken
zou om aardappelen goed machinaal te
rooien is het thans toch zo ver, dat met
machinaal rooien in diverse gevallen
een goed resultaat wordt bereikt.
Dit betekent echter niet, dat er geen
gevaren meer zijn verbonden aan het
machinaal rooien. Er is wel degelijk re
den om het werk goed in de gaten te
houden.
Zeer veel schade treedt op als ge
volg van het feit, dat men bij het ma
chinaal rooien het tempo te hoog wil
opvoeren. Vooral in perioden, waarin
het aantal rooibare dagen klein is, is
men geneigd de dagen, waarop gerooid
kan worden zoveel mogelijk werk te
verrichten en het gevolg is dan vaak,
dat er te snel wordt gereden. Resul
taat: een hoog percentage beschadigde
knollen.
De beschadiging wordt veelal ver
oorzaakt doordat de grond te snel ver
dwenen is en de aardappelknollen di
rect met ijzeren delen in aanraking ko
men. Op die deelen van de machine,
waar de grond uit de aardappelen ver
dwenen is moeten alle ijzeren staven
en kettingen met rubber of plastic zijn
afgedekt. Andere oorzaken van bescha
diging kunnen zijn een te grote val
hoogte (meer dan halve meter) en een
ruw transport. Vooral als de zakken
te vol zijn is dit gevaar groot.
Een moeilijkheid bij deze kwestie is,
dat de beschadiging in veel gevallen
niet direct waarneembaar is. Er moet
echter rekening mee worden gehouden,
dat knollen, die „gaaf" van de machine
komen korte tijd daarna blauwe of ver-
kurkte plekken kunnen vertonen op die
plaatsen, waar een botsing is opgetre
den.
Een paar weken geleden wezen wij
er reeds op, dat ook de bewaring zeer
belangrijk is. Daarbij wordt het steeds
duidelijker dat „binnenbewaring" gro
te voordelen heeft. Ideaal is daarbij de
luchtgekoelde bewaarplaats. Ook stor
ting in andere ruimten, waarbij met
behulp van een losse ventilator en een
verdeelsysteem lucht door de aardap
pelen kan worden geblazen geeft een
goed resultaat. Wanneer geen ventila
tor aanwezig is geeft het plaatsen van
één verticaal luchtkokertje van ruiter-
stokken per vierkante meter een na
tuurlijke ventilatie, die het mogelijk
maakt de aardappelen tot IV2 meter
hoog te storten.
Het bovenstaande geldt voor aardap
pelen van elke bestemming. Voor poot-
aardappelen neemt ieder dit zonder
meer aan. Voor aardappelen, die be
stemd zijn voor consumptie is men ge
neigd de eisen wat lager te stellen. Wij
willen er echter op wijzen, dat ook op
dit gebied de eisen steeds hoger wor
den;. Het publiek vraagt een gave
aardappel. Nu de oppervlakte consump
tieaardappelen dit jaar belangrijk klei
ner is, is het mogelijk aantrekkelijk alle
zorg aan de consumptieaardappelen te
besteden.
Dat aan de behandeling van fa
brieksaardappelen ook zorg moet wor
den besteed zal de meeste landbouwers
mogelijk vreemd in de oren klinken.
Onderzoek heeft echter geleerd, dat ook
hier een goede zorg beloond wordt.
Door kneuzingen kan het zetmeelge-
halte van de knollen dalen, terwijl door
broei in de opgeslagen aardappelen be
langrijke verliezen kunnen optreden.
Aflevering rechtstreeks uit de grond
zou daarom de meest aangewezen weg
zijn. Is daarvoor geen mogelijkheid, dan
is ook voor deze aardappelen een goede
bew?*»ng een eerste eis. C.v.Gr.
NATIONALE
TREKPAARDEN
TENTOONSTELLING
Op donderdag 14 en vrijdag 15 septem
ber a.s. wordt dit jaar de Nationale
Trekpaardententoonstelling gehouden.
Deze manifestatie zal traditiegetrouw
wederom plaatsvinden te 's Hertogen
bosch.
Naast het uitgebreide keuringspro
gramma en verschillende bijzondere
attracties, zal tijdens deze dagen een
demonstratie van rationele werkmetho
den met paardenwerktuigen bij hooi
bouw en graanoogst worden georgani
seerd.
Hieraan wordt o.m. medewerking ver
leend door de Alg. Technische Commis
sie van het Landbouwschap, de Fede
ratie „Het Landbouwwerktuig", het
Rijksconsulentschap voor landbouw
werktuigen en het Instituut voor Land
bouwtechniek en Rationalisatie te Wa-
geningen.
HOOG WATER
Hoog water ter rede van Oudeschild:
23 aug. 5.05 en 17.35; 24 aug. 6.37 en
18.58; 25 aug. 7.50 en 20.07; 26 aug.
8.55 en 21.05.
Aan het strand ongeveer een uur eer
der hoog water.
Het is U misschien wel bekend, dat
Texel in vroeger tijd een belangrijke
rol gespeeld heeft in de historie van ons
zeewezen. Er is heel wat gebeurd nabij
en op het eiland. Ik hoop daar in de
loop der tijd nog wel eens nader op in
te gaan, maar vandaag wil ik het al
leen maar even hebben over de krijgs
raad, welke zitting hield op Texel. Dat
wil zeggen op zee, want het was ge
bruikelijk, dat de zittingen aan boord
van een schip werden gehouden.
Om een voorbeeld te noemen nemen
we het geval van de Oostindië-vaarder
„Neyenburg", een vaartuig van de
V.O.C., dat op 8 mei 1763 was uitge
varen en waarop zich nogal veel Duit
sers bevonden. Een gewoon verschijnsel
in die dagen, want er was veel zeevolk
nodig en dan werden die aangeworven
in verre plaatsen langs de kust: Denen,
Noren en Jutten. Dit keer waren het
Duitsers. Vermoedelijk lieden uit
Noord-Duitsland, want daar wist men
alleen maar van de zeevaart af.
Toen het schip ruim een maand had
gevaren brak een ontzettend oproer aan
boord uit en de Duitse schepelingen
overweldigden het schip en gingen er
mee vandoor. Aangekomen te Fernam-
buco werden ze gevangen genomen en
naar Lissabon overgebracht om vandaar
naar Texel vervoerd te worden, waar
ze voor de krijgsraad zouden worden
gedaagd.
De zitting
Er waren er nogal wat, vandaar dat
het vervoer in groepen plaats vond en
het eerste transport in het voorjaar van
1764 met het schip „Het Zeepaard" te
Texel arriveerde.
Op dit schip zou de krijgsraad bijeen
komen. Dat was gemakkelijk, want dan
behoefde men de gevangenen niet te
vervoeren.
De krijgsraad bestond uit de lt.-admi-
raal Kornelis Schrijver, de schout bij
nacht Jan van der Waeyen en 7 kapi
teins. Deze heren kwamen aan boord,
waarop de Prinsenvlag (onze „oorlogs-
vlag" zou men kunnen zeggen) werd
neergehaald en die van de Krijgsraad
ter zee gehesen. Hierna kon de zitting
beginnen, waarbij 4 belhamels werden
veroordeeld tot de strop. Een vijfde
kwam er beter af en behoefde alleen
maar met de strop om de hals onder de
galg te gaan staan, al moest hij dan wel
genoegen nemen met een fikse geseling
en een brandmerk op zijn borst.De
zesde kwam er het beste af: alleen maar
een geseling!
Nu is het wel gemakkelijk om von
nissen uit te spreken, maar tenslotte
moesten ze ook uitgevoerd worden en
op Texel, noch op de vloot was een man
wiens beroep beul was. Dat kwam in
die tijden wel meer voor. Tenslotte
waren beulen dure ambtenaren en wan
neer er weinig werk voor hen was kon
men het beter èls het eens voorkwam
uitbesteden. En zo gebeurde dit dan
ook in dit geval.
De beul uit Friesland
Men liet de beul van Friesland over
komen en zoals later bleek, was dat een
dure man. Men had ze beslist veel goed
koper kunnen krijgen. Maar hoe dan
ook op 8 mei zorgde de beul ervoor,
dat er 4 werden opgehangen en de beide
anderen de hun opgelegde straffen toe
gedeeld kregen.
Het eind draagt de lasten, zegt het
spreekwoord en zo was dit ook hier.
Toen alles achter de rug was presen
teerde de heer D. van Guikam, Scherp
rechter van de provincie Friesland, een
rekening aan de heren van de Scheeps-
krijgsraad van ruimƒ1200,En
dat in die jaren. Vermoedelijk zei in die
tijd een beul: „Als U het goedkoper
kunt, gaat U rustig Uw gang!"
Als ik de nota, die bewaard is geble
ven en ons door Ter Gouw keurig wordt
oververteld, eens bekijk, blijkt dat „pij
nigen" per persoon niet minder dan
75,kostte. Voor zo'n bedrag zouden
er thans misschien ook nog wel mensen
te vinden zijn! Het ophangen kostte het
dubbele en brandmerken werd voor
hetzelfde bedrag als geselen gedaan.
Maar zoals de ambtenaren en em
ployés uit het zakenleven tegenwoordig
weten van declareren, zo was dat in
de 18e eeuw met onze beul en zijn
knechts ook al het geval, want er kwam
nog eens 26,onkosten bij voor de
heren.
Het tweede transport
Het tweede transport kwam binnen
op het fregat „Weststellingwerf" en op
nieuw moest de krijgsraad bijeenkomen.
Voor de verandering werden nu wat
andere straffen uitgedeeld; 3 moesten
levend geradbraakt worden en 10 ge
hangen. Twee dagen nam de beul er
voor n.l. 31 augustus en 1 september
1764. Maar hij kon dat niet alleen uit
voeren en had twee andere „meesters
van den scherpe zwaarde" meegenomen
ter assistentie. Overigens had men thans
de Friese beul niet genomen, maar de
officiële scherprechter van de Krijgs
raad der Verenigde Nederlanden en
deze had een heel wat schappelijker
tarief: pijnigde voor slechts ƒ12,en
„dreigde" voor ƒ6,Het radbraken
kostte ƒ250,per persoon.
Hoewel deze officiële beul der Ver
enigde Nederlanden vrij goedkoop was
vergeleken bij zijn Friese collega, had
den de heren van de Krijgsraad het
toch nog billijker gedaan kunnen krij
gen. Misschien wisten zij de weg niet,
zoals wij die thans kennen uit de ar
chieven! Want de leger-beul kreeg niet
meer dan ƒ6,voor het ophangen van
een veroordeelde; een tarief dat ook de
Haarlemse beul gewend was te nemen.
Zij tot slot van dit lugubere verhaal
nog vermeld, dat verschillende straffen
te Kijkduin tot uitvoer werden ge
bracht.
SLOB
INGEKOMEN PERSONEN
J. G. Houwers, en gezin van Utrecht,
Amsterdamsestraatweg 2 bis naar Oos
terend, Mulderstraat 9; S. J. Rijk v.
Heemskerk, Schubertstraat 15 naar
Groeneplaats 5; J. A. van der Slikke
van Leeuwarden, Vredeman de Vries-
straat 18 naar Den Burg, Parkstraat 20;
W. Moor van Hilversum, Eemnesser-
weg 141 naar Den Burg, Wilhelmina-
laan 86; G. Slim en gezin van Barsing-
erhorn A 96 naar Haffelderweg 14,
Den Burg.
BOOTDIENSTREGELING N.V. T.E.S.O.
Werkdagen:
v. Texel: 5.20 6.25 7.40 9.30
10.40 12.10§ 13.10 14.30
15.40 17.15 18.15
v. Den Helder: 6.30 8.15 9.10 11.00
12.00 13.20§ 14.20 16.00
17.00 18.40 19.30
Zon- en alg. erkende chr. feestdagen:
v. Texel: 7.40 8.55 10.40 11.40
14.00 16.00 17.00 18.25
20.30
v. Den Helder: 9.10 10.15 12.00 13.00
15.00 17.15 18.15 19.30
21.30
is van 1 juli tot en met 26 aug. 1961
alleen op zaterdag.
FEUILLETON
17. Toch was men nog steeds genegen
haar op slag alles te vergeven, zo zij
goede voornemens toonde. Want het
was waar, dat juffrouw Koosje gezellig
en onderhoudend kon praten. Ze hielp
je ook aan ideecn, om de lange dagen
door te komen. Verder was ze altijd be
hulpzaam en zorgvol, als een van de be
woners zich niet goed voelde. Nog
steeds had zuster Wilma het zeer druk
met de lichamelijke verzorging van de
oude mensen, die zichzelf niet meer zo
goed konden helpen. Het werd al een
dagelijkse gewoonte, om de hulp van
juffrouw Koosje in te roepen en deze
verveelde zich dan ook geen moment.
Soms kwam ze met veiwondering tot
de conclusie, dat ze hier een taak had
gevonden, die ze feitelijk niet eens zo
graag meer wilde missen. Daarom
maakte ze ook nog steeds geen haast
met haar vertrek.
De enige, die nog nare gevolgen van
haar onvrijwillige verblijf in het tehuis
ondervond, was notaris Greedel. Ze was
'niet van plan, om tegenover hem te
bekennen, hoe het verblijf in het tehuis
haar tenslotte was meegevallen. Niette
min was hij toch herhaaldelijk terugge
komen en informeerde dan altijd heel
belangstellend naar haar omstandig
heden.
Dikwijls vergat juffrouw Koosje haar
rancune tegenover hem, en was ze on
gemerkt in een heftig debat met hem
gewikkeld over de toestanden in ver
schillende tehuizen en speciaal in het
tehuis, waar zij noodgedwongen in ver
toefde. Niet dat ze ernstige klachten
had. De medische en lichamelijke ver
zorging, kon er, zover de mogelijkheden
het toelieten, mee door. De maaltijden
waren met zorg bereid, kortom, theo
retisch gesproken ontbrak het de men
sen aan niets.
Maar het bevredigde juffrouw Koosje
niet, dat de mensen soms met hun lege
tijd geen raad wisten. Enkelen verveel
den zich gruwelijk en daaruit ontston
den dan de roddelpraatjes, waardoor al
lerlei onplezierige toestanden ontspro
ten. „Neem nu tante Eliza en mijnheer
Kleijberg", zei juffrouw Koosje. „Waar
voor is dat nu, dat de andere mensen
hen ineens mijden, alsof ze een be
smettelijke ziekte hebben. Was de ge
negenheid welke die twee voor elkaar
voelden maar besmettelijk, dan zou de
algemene toestand op de gang beter zijn
dan nu".
„Waarschijnlijk zou het voor heel wat
mensen beter zijn", zei notaris Greedel
met een veelbetekenende blik in zijn
ogen.
Juffrouw Koosje kuchte beledigd.
Daar was hij weer met zijn halve toe
spelingen. Het zou toch niet lang meer
duren, of ze zou hem rekenschap vragen
over die losse opmerkingen, waar je van
alles van maken kon. Waarom was hij
niet wat flinker en sprak zich uit, Zelfs
al zou dat negatieve resultaten hebben.
Dan zou ze toch meer bewondering voor
hem kunnen opbrengen, dan voor de
toespelingen, alsof iets hem tegenhield,
om haar alsnog ten huwelijk te vragen.
De insinuaties braken haar woorden
stroom af en brachten haar weer in een
nors stilzwijgen. Notaris Greedel ver
trok dan met tegenzin, drukte haar bij
het weggaan nog eens stevig de hand
en liet juffrouw Koosje in een twijfel
achtige gemoedstoestand achter.
Meestal gebeurde er dan wel weer
iets, dat haar gedachten afleidde. Als
ze nog dacht aan de begrafenis van het
kanariepietje van mijnheer Korsel, dan
lachte ze weer.
Bij dit geval bleek ook dat de moeder
wel gelijk had met haar diverse klach
ten. Alleen had juffrouw Koosje een
andere kijk op de aanpak van ver
schillende zaken. Ze had met succes het
gesloten front van de drie dienstmeisjes
bewerkt. Midden op de dag had de
grote bel geluid, die anders alleen bij
het koffie- en theeuurtje klonk. Juf
frouw Koosje was, evenals alle andere
inwoners, naar de ramen gelopen, die
uitzicht hadden op de binnenplaats waar
de bel hing. Daar stond het jongste
meisje en trok met een devoot gezicht
aan het touw, waardoor de bel op een
bepaald plechtige manier klepte. Over
de binnenplaats naderden de twee an
dere meisjes en droegen op een presen
teerblaadje, dat met een zwarte doek
was afgedekt, een sigarenkistje. Statig
schreden ze voort en gingen naar een
kuiltje, dat in een der hoeken gegraven
was. Daar werd het kistje neergelaten,
netjes het kuiltje dichtgedekt en een
zakje zangzaad op het losse zand ge
strooid. Daarna hield het luiden van de
bel op. De meeste inwoners lachten zich
tranen om deze zogenaamde plechtige
begrafenis. Enkelen waren verontwaar
digd en juffrouw Koosje schoof het
raam op en vroeg wat dit te beduiden
had.
„Het is het kanariepietje van mijn
heer Korsel", kreeg ze ten antwoord.
„Hij heeft ons nadrukkelijk gevraagd,
om het beestje niet in de vuilnisbak te
gooien".
Nu keek juffrouw Koosje naar mijn
heer Korsel, doch deze had zich omge
draaid en verliet de gang. Ze zag aan
zijn houding dat hij verdriet had. Daar
om ging ze hem achterna naar zijn ka
mer en daar zat hij met het hoofd in de
handen. Hij was zeer gehecht geweest
aan zijn zangvogeltje en het was die
nacht onverwacht gestorven.
„Koop een ander", adviseerde juf
frouw Koosje.
Hij had haar wat melancholisch aan
gekeken. Het was duidelijk dat hij be
hoefte had, zijn hart eens uit te storte
Het bleek weer een van die kleine me
selijke drama's te zijn, waarvan
meeste mensen het leed stil in hun hi
meedragen. Hij vertelde dat hij weE
waar kamerbewoner was, doch dat h;
wat zijn middelen betrof, beter in
zaal beneden thuis hoorde. Maar i
kinderen wilden dit niet. Ze waren ba
dat het hun aanzien zou verminder!
Maar de armoe op de kamer was tc<
ook niet te verbergen.
Nog kort geleden stond een oü
vriend van hem, ook bewoner op
gang, voor zijn kamerdeur. Hij wist a
dat mijnheer Korsel achter een der f
dijnen stond en uitte luide zijn minad
ting over het interieur van de kaï*
Het had Korsel een knak gegeven, fl
dat nu zoveel waard, om op je otf
dag nog een kostbare kamer te hebbs
Doch hij was weer een aanspraak kwl
want die vriend wenste hij geen vrtë
te noemen.
Mede, door dit kleine voorvalt
werd juffrouw Koosje nog meer
wekt, tot gedachten en daden. H»
ideeën over de vrije-tijdsbesteding
de inwoners van het tehuis kref
steeds vastere vormen. Direct na -
gesprek met de heer Korsel ging
naar beneden, om eens ernstig meH
meisjes te spreken. Dit gesprek viel s
leszins in goede aarde. Er werd g
terd en ook veel gelachen. Met
glimlach om haar lippen, was juffro*
Koosje weer boven gekomen.
De andere dag, was er om de
tijd weer belgelui. Nu kwamen de
jes in plechtige optocht naar boven'
droegen een mooie, schoongemaakte'
opgepoetste kooi, waarin een levö
lustige kanarie rondhipte. Zo gingen
naar de kamer van mijnheer KolS
Daar werden ze met ontroering
dankbaarheid ontvangen. Juffr*
Koosje had voor thee met lekkers t
zorgd en het was even een vroli?
boel, daar in de kamer van de W
Korsel.
(Wordt vervolgd)
augustus
SPECIALE AANBIEDING
Welke soort u ook
kiest, Albert Heijn heeft
de lekkerste kaas, met
alle vakkundige zor
gen omringd kaas
voor de kenners! Het
proeven waard!
KOM 00K NAAR 0E KAAS-SHOW!
FIJNE LICHTBELEGEN
500 GRAM VAN 1.60 VOOR
In elk filiaal is een rijk gevarieerd kaas
assortiment vertegenwoordigd. Kom eens
kijken. Kies de kaas precies naar uw smaak.
Wij laten u gaarne even proeven en keuren!
