Cjroen "ZwarL-Jexels in het harL,
Werkgelegenheid op het eiland
zal in de toekomst een
probleem worden
Nog
drie dagen
Van duinenrij tot havencomplex
m
Toekomstmogelijkheden voor
Texelse migranten
Veel Texelaars zullen aan migratie
moeten gaan denken
Enorme zandzuiger is werk begonnen
Arbeiders en hun werkkring
ZATERDAG 2 DECEMBER 1961
75e JAARGANG No. 761»
TEXELSEWCOURANT
Jltgcrve N.V. v.h. Lcmgeveld 4 de Rooij
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandel
Handelsdrukkerii
Den Burg, Texel - Poetbus 11 - Tel. 2058
Verschijnt woensdags en raterdags
Bank: R'damse Bank, Coóp. Boerenl
Bank. Postgiro 652. - Abonn.pr. ƒ2,25 p.
kwart. 25 ct incasso. Adv. 10 ct p. mm
Maandagavond heeft de heer H. W.
Holsmuller, secretaris van de Industrie-
commissie voor Noordhollands Noor
derkwartier, op uitnodiging van de
Texelse Bestuurdersbond, een lezing ge
houden over het onderwerp: „De pro
blemen van de kop van Noordholland".
Het is jammer, dat niet honderden
Texelaars deze inleiding hebben ge
hoord. Vele Texelaars denken dat, als
er gesproken wordt over de problemen
van Noordholland, Texel daar buiten
valt. De Texelaars, die maandag naar
de heer Holsmuller hebben geluisterd,
weten beter. Texel mag nu misschien
nog geen werkloosheid kennen, maar
het zal niet zo lang meer duren en dan
zijn er naar schatting 750 nieuwe ar
beidsplaatsen op het eiland nodig. Of
er zullen honderden Texelaars moe
ten migreren.
Na een inleidend woord door de
voorzitter van de Bestuursdersbond, de
heer D. Dapper, gaf de heer Holsmuller
eerst een historisch overzicht van de
gemeenten in Noordholland Noord. In
1955 werd de Industriecommissie voor
dat gewest opgericht. De gemeente
Texel sloot zich hierbij niet aan. Door
de aanwezigen in de zaal werd dit zeer
betreurd.
Wij hebben nagegaan hoe dit besluit
in 1955 is genomen. Het verzoek is bij
de ingekomen stukken in een openbare
raad behandeld en de raad besloot
hierop niet in te gaan.
Spreker schetste de groei van de ste
den in Noordholland. Den Helder heeft
ruim 50.000 inwoners, Alkmaar is de
45.000 gepasseerd en al die plaatsen
daaromheen hebben hun eigen proble
men In de landbouw is geen emplooi
meer voor honderden arbeiders. Deze
worden opgenomen door de industrie.
Het wordt wenselijk geacht om in de
plaatsen waar veel arbeidskrachten be
schikbaar komen door structuele werk
loosheid industrieën te vestigen. Er is
echter niet een instantie die een zelf
standige ondernemer kan dwingen hier
of daar een industrie op te bouwen.
Toch wordt het wenselijk geacht dat
de dorpen niet worden ontvolkt. De
bewoners moeten zo mogelijk in eigen
omgeving blijven, zodat de aldaar ge
vestigde middenstand ook recht van be
staan houdt. Er zijn reeds plaatsen waar
de kapper, de smid etc. zijn vertrokken.
Het aantal pendelaars in ons gebied
is de laatste maanden enorm gestegen.
Ruim 4500 personen trekken dagelijks
van hun woonplaats naar de IJmond en
de Zaanstreek Pendelen moet worden
tegengegaan, aldus de heer Holsmuller.
Men moet trachten industrieën te ver
plaatsen.
Overschot
In de kop van Noordholland zijn in
de jaren 1947 - 1956 3700 mannelijke
arbeidskrachten uit de landbouw ge
stoten. Dat stoten klinkt misschien wat
vreemd, maar er is in de landbouw geen
■verk meer. De mechanisatie neemt, en
dat moet ook, steeds toe. De komende
tien jaar zijn op de arbeidsmarkt
11.000 mannen meer te verwachten door
bevolkingsaanwas. Daarbij het over
schot uit de landbouw en de kop van
Noordholland heeft een enorm aantal
arbeidskrachten over die elders werk
moeten vinden.
Ook op Texel is de komende jaren
fen overschot aan arbeidskrachten te
verwachten. Thans vinden nog enkele
bonderden werk bij ruilverkaveling en
bijkomende werken. Ook bij de nieuwe
haven aan het Horntje werken Texe
laars. Binnen enkele jaren is dat
echter voorbij.
De komende tien jaar verwacht Texel
560 man door bevolkingsaanwas op de
markt. Daarbij 200 personen, die op ons
eiland uit de landbouw zullen worden
gestoten. Wij mogen dus aannemen, dat
er in die tijd 750 personen elders werk
tullen moeten vinden.
Spreker dacht een oplossing voor het
eiland te vinden door de vestiging van
een industrie in Den Helder.
Geen animo voor Texel
Het zal moeilijk zijn zakenmensen
bereid te vinden op het eiland een in
dustrie te vestigen. Het water blijft,
ondanks dat er straks een kortere ver
binding is, een grote handicap. De heer
Holsmuller zag een oplossing in mi
gratie van enkele honderden en de
overige zullen moeten gaan pendelen.
De industriecommissie heeft goede hoop
dat er in de kop van Noordholland in
dustrieën zullen komen. Vreemd is ech
ter wel dat de Rijkswerf een groot te
kort aan arbeidskrachten heeft en er
toch honderden inwoners van Den Hel
der pendelen naar de Hoogovens. De
lonen spreken in dit geval zeker mee.
Visserij-uitbreiding?
Hierna werd het eiland Texel meer
onder de loep genomen. De arbeiders,
die beschikbaar komen, kunnen mis
schien te werk worden gesteld in de
visserij. Is het niet mogelijk de kotter-
vloot uit te breiden? De kleine haven
van Oudeschild was een grote belem
mering. De mogelijkheid van een
scheepswerf te Oudeschild werd ook
besproken. Het initiatief in deze moet
komen van de particuliere zijde. Het
werd jammer gevonden, dat de over
heid de particulieren, die wel willen
maar geen financiën bezitten, niet de
helpende hand biedt.
Voor het komend geslacht is een vrij
grote migratie noodzakelijk. Dat blijkt
ook uit een besluit van de overheid om
op Texel een Technische school te
stichten. De jongens, die daar worden
opgeleid, kunnen vlotter een positie
veroveren aan de vastewal dan jongens,
die zonder opleiding Texel verlaten.
De mosselvisserij kwam ter tafel.
Maar hierover kon door de heer Hols
muller weinig worden medegedeeld.
De voorzitter dankte de heer Hols
muller voor zijn uiteenzetting en hoop
te, dat dé inleiding niet voor niets was
geweest.
„WAAR BEN JE BANG VOOR?"
Zondagavond wordt er in de Ned.
Hervormde kerk te Den Burg een
jeugddienst gehouden, waarin de heer
J. Graaff van Den Helder zal spreken
over het onderwerp: „Waar ben je
bang voor". Deze jeugdsamenkomst
begint om half acht.
FEESTELIJKE
PROPAGANDA-AVOND
De plaatselijke centrale van het
C.N.V., het Christelijk Nationaal Vak
verbond, organiseert op vrijdagavond,
8 december, een „eigen" bijeenkomst.
Aan deze feestelijke propaganda-avond
werken diverse Texelaars mee. Een
toneelgroep uit Oosterend voert op
„Hallo met wie?" en op die vraag wor
den zeker antwoorden verwacht. In een
advertentie in dit nummer worden ook
de vele overige medewerkers genoemd.
Deze avond wordt belegd in het ge
bouw voor Christelijke Belangen te
Oosterend.
OUWE SUNDERKLAAS
TE DE COCKSDORP
Heel Texel gaat zich al weer opmaken
om het Ouwe Sunderklaasfeest te gaan
vieren. Dit zo specifieke Texelse feest
wordt in de diverse dorpen door ver
schillende verenigingen gestimuleerd.
Hier te De Cocksdorp berust de orga
nisatie bij S.V.C. De spelregels zijn een
ieder nog welbekend. Zij die meespelen
voor de wedstrijd kunnen hun num
mertje dit jaar afhalen bij de heer D.
Buis.
Ook voor de kinderen is er weer ge
zorgd. Het ligt in de bedoeling dat de
jeugd speelt van plm. 6 uur tot half
acht.
Ter bestrijding van de kosten worden
U een dezer dagen loten aangeboden a
ƒ0,10. Er zijn aantrekkelijke prijzen,
zoals broodrooster, schemerlamp, rol
lade enz. U koopt toch ook een lootje?
VERKEERDE VOORNAAM
In ons verslag van de uitvoering van
Toneelgroep „Het Masker" hebben wij
een van de speelsters een verkeerde
voornaam gegeven. Wij schreven Elly
Verberg; dit moest echter zijn Ineke
Verberg. Ere wie ere toekomt.
Z AKENNIEU WS
Sinterklaas, mag ik U vragen:
Komt U nu in ieder huis?
Wordt niet één óver-geslagen,
Treft U iedereen steeds thuis?
Weet U nu ólle adressen,
Hier en ginds en overal?
En hebt U ook interesse
Voor het allerkleinst geval?
Gij kunt toch niet ólles weten?
Dus is 't nioog'lyk, beste Sint,
Dat er tóch één wordt vergeten,
't Zü een oud're of een kind.
Mogen wij, als Uw gezanten
Dan naar die adressen gaan
En daar onze rossinanten
Eens heel even laten staan?
Want in alle buurten, kringen,
Leeft nog wel een eenzaam mens.
Mensen die geen lied meer zingen.
Niet meer denken aan een wens.
Heus, het hoeft niet veel te wezen,
Het gaat meer om het gebaar.
Doch het kan wat pijn genezen
Op deez' mooiste dag van 't "jaar.
Geven kan vaak rijker maken
Dan ontvangen, beste Sint,
Daarom denk ik, dat U dit ook
Wel naar L'w bedoelen vindt.
Fjjn, we hebbeu nog drie dagen,
Om te denken „wie" of „wat".
En zo gaan we, goed beslagen
Als uw paard, aanstonds op pad.
Huib de Rijmelaar.
GESLAAGD
Onze vroegere plaatsgenoot, de heer
J. Blom Czn., thans tekenaar bij het
kadaster te Arnhem, slaagde te Den
Haag voor het examen van de Vak
cursus voor technisch ambtenaar van
het kadaster".
y; Hfc
Pt V'
S .<4
Woensdag is een enorme zandzuiger
bij de nieuwe haven gearriveerd. „De
Europa", zo heet het gevaarte, is een
der grootste zandzuigers. Dit monster
heeft drie verschillende werkmogelijk-
heden. In de eerste plaats kan hij dienst
doen als baggermolen. Hij gooit dan de
bakken vol zoals dat bij een bagger
molen gebruikelijk is. Hij kan het op
gehaalde zand ook in een bun werpen
en dan met behulp van een pers-zuiger
naar een bepaalde plaats dirigeren.
Deze twee manieren van werken
worden nabij het Horntje niet toege
past. „De Europa" zal zijn werk aan de
haven beginnen als „bodemzuigerHij
haalt het zand uit de bodem en werkt
het dan door een pijpijleiding naar de
plaats van bestemming.
De pijpleiding heeft bij de haven al
een behoorlijke lengte. Over een af
stand van 1 kilometer ligt de buis
leiding en hierdoor gaat het zand van
de haven naar de oude dijk.
De nieuwe haven stond donderdag
middag weer geheel blank. Het wilde
water klotste reeds tegen de bestaande
glooiing aan en men kreeg de indruk
dat de haven geheel klaar was. Zover
is het echter nog niet, al vorderen de
werkzaamheden dagelijks.
„EN DE BOER HIJ PLOEGDE VOORT deze woorden zijn overbekend.
Als we de Texelse boer aan de arbeid zien met zijn ploeg, al of niet achter een
tractor, dan komen deze woorden bij ons boven. „En de boer hij ploegde
voortMaar- zo hebben wij de laatste maanden van diverse instanties
gehoord, als er nu straks voor die boer geen ploegwerkzaamheden op het
eiland meer zijn, wat gaat die boer dan doen? In een verslag elders in dit
nummer wordt geschreven over een arbeidersoverschot. Binnen enkele jaren
zal Texel een overschot hebben van 750 arbeidskrachten (550 door bevolkings
aanwas en 200 arbeiders die uit het agrarisch bedrijf worden gestoten). Wat
moeten deze Texelaars?
Wij hebben j.l. woensdag een bezoek
gebracht aan het Hoogovenbedrijf.
Toen we terugkwamen op het eiland
hebben wij aan een jongen van de zesde
klas lagere school de vraag gesteld:
„Wat heeft het woord Hoogovens voor
een betekenis voor je?" Zijn antwoord
was: „Staal". Zo zouden ongetwijfeld
honderden Texelaars hebben geant
woord, want praat men over de Hoog
ovens, dan denkt men aan staal. Een
product waar de wereld niet buiten
kan.
Maar er is meer dan staal.
De Koninklijke Nederlandse Hoog
ovens en Staalfabrieken N.V. vormen
met de aangesloten bedrijven, N.V.
Maatschappij tot Exploitatie van Cokes-
ovengassen, „MEKOG" (kustmeststof-
fen), Cementfabriek IJmuiden N.V.
„CEMIJ" en de Breedband N.V., een
technische en soGiale eenheid, welke in
de regel met de naam Hoogovens
IJmuiden wordt aangeduid.
Het bedrijf, waar zo'n 14,500 werkne
mers hun dagelijkse arbeid verrichten,
ligt vlak aan de kust en heeft een di
recte verbinding met de zee. In de
buitenhaven worden de ertsen aange
voerd. De aanvoer brengt een geweldige
levendigheid, veel buitenlandse schepen
komen lossen.
De ertsen die worden aangevoerd, zijn
samen met cokes en kalksteen de grond
stoffen voor de hoogovens. Deze hoog
ovens. vier in getal (begin december
wordt nummer vijf in gebruik geno
men), staan aan een zgn. ertsveld, dat
grenst aan de buitenhaven Per jaar
produceren deze ovens ongeveer 1.2
miljoen ton ruw ijzer.
Met deze regels hebben wij slechts
even de sluier opgetild van de arbeid
in dat bedrijf. Wij zijn dan ook niet in
de gelegenheid geweest om in één dag
het gehele bedrijf af te wandelen en
alle takken van arbeid te zien. Wel is
ons opgevallen, dat de arbeiders daar
niet onder een bepaalde hoogspanning
werken. De mens blijft in de bedrijven
bij de Hoogovens „mens".
Donderdag 21 december zijn Texe
laars in de gelegenheid een film over
het bedrijf van de Hoogovens te gaan
zien. In hotel ,.De Lindeboom-Texel"
wordt dan een voorlichtingsavond gege
ven. Voordat men tot de „Texel-actie"
overging heeft men burgemeester De
Koning gevraagd of hij er bezwaar te
gen had als er bewerkstelligd wordt dat
Texelaars het eiland gaan verlaten om
bij de Hoogovens te gaan werken. Onze
eerste burger kon hier moeilijk bezwaar
tegen maken, daar een ieder een derge
lijke actie mag voeren.
Ook wij hebben burgemeester De
Koning de vraag gesteld of hij het
juist vindt als er Texelaars zullen
verdwijnen. „Dit kan men op Texel
niet tegenhouden", zo was het ant
woord. „Jonge mensen, die denken
in het bedrijf van de Hoogovens een
betere toekomst op te kunnen
bouwen, raad ik beslist aan dit te
doen. Er zijn daar mogelijkheden.
Een zelfde beeld geeft toch ook de
HBS. Jaarlijks worden er door de
Texelse HBS 20 - 25 leerlingen af
geleverd. Texel kan deze jonge
mensen geen bestaan bieden, dus
moeten zij elders zich gaan vesti
gen".
Burgemeester De Koning noem
de ook de plannen van de Techni
sche school, die op het eiland wordt
gevestigd. De jongens, die later
deze school verlaten zullen ook
voor een groot deel elders in het
land werk moeten vinden.
Wij hebben hierboven wel enkele na
men van de bedrijven bij de Hoogovens
genoemd, maar in wezen is het één ge
bouwencomplex. Het deed zich voor
toen wij een wandeling door het bedrijf
maakten, dat een bepaald bordje aangaf
dat wij nu op bezoek waren bij een an
dere firma. Dat komt, omdat al het
materiaal dat er verwerkt wordt afval
stoffen zijn. Denk aan de kunstmest-
fabriek.
Wij hebben het bedrijf gezien van de
Breedband N.V. De installaties van deze
Maatschappij werden in 1953 in gebruik
genomen en zij bestaan uit een warm
bandwalserij, een koudbandwalserij en
twee vertinningsbedrijven. In dit be-
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
van 23 tot en met 30 november 1961
Geboren: Bernard us Cornelis, zv.
Hendrikus A. Witte en Guurtje Bakker;
Martha Janna Cornelia, dv. IJsbrand
Kikkert en Willemina G. Duinker; Mar
cel Joannes Cornelis, zv. Johannes H.
Schraag en Emma IJ Barhorst.
Ondertrouwd: Fedde Beijert en Nan-
tje Zwaan; Leendert Heerschap en
Johanna Huberdina Maria Margaretha
van de Pol.
Overleden Lamberta Kooger, oud 83
jaar, weduwe van Hendrik de Leeuw;
Hendrikus Jacobus Borgstede, oud 77
jaar, weduwnaar van Cornelia Bogaers.
MUZIEKSCHOOL
Voor de per 1 januari a.s. te starten
nieuwe klassen van de muziekschool be
staat een verheugende belangstelling.
Reeds gaven zich een 57-tal leerlingen
op. Vast staat nu wel, dat ook in Oos
terend weer een nieuwe klas zal wor
den gevormd, terwijl de groep in Den
Burg waarschijnlijk in twee parallel
klassen zal worden gesplitst.
Leerlingen, die alsnog aan de lessen
zullen willen deelnemen kunnen zich
nog opgeven. Aanmelding is mogelijk
via de directeur van de muziekschool,
de heer C. Rijf, W. van Beierenstraat 19
tel. (02220) 2113.
drijf waren de arbeiders bezig de rollen
blik te verwerken. Honderden handen
zijn nodig om het produkt uiteindelijk
bij de gebruiker te krijgen.
Belangstelling voor bedrijf
Het Hoogovenbedrijf is ook te bezich
tigen. Als men het gebouwencomplex zo
in de verte ziet liggen, met rokende
schoorstenen en in de avond als een
lichtstad, dan krijgt men het idee dat
daar weinig gebruik van gemaakt
wordt. We hebben echter verbaasd ge
staan van de cijfers, die ons werden ge
toond. Vorige zomer hebben 14.000
vakantiegangers een rondgang door het
bedrijf gemaakt. Deze kijkers kwamen
uit het gehele land en waren in de om
geving met vakantie.
Ook het gemeentebestuur van Texel
en de raadsleden hebben er onlangs een
bezoek gebracht en een der wethouders
vertelde ons, dat hij het bedrijf nog wel
eens wil zien. Het is een zeer interes
sant en leerzaam bedrijf.
In een volgend artikel willen wij in
het kort de verschillende bedrijven om
schrijven.
Er zijn daar diverse werknemers die
van buiten komen. Sommigen trekken
iedere avond naar huis, dat zijn de zgn.
„pendelaars". Er zijn er ook die hun
mtrek hebben genomen op het schip
„Arosa Sun". Een schip, dat plaats biedt
aan 600 werknemers.Ook op dat schip
hebben we een kijkje genomen. De sfeer
die daar heerste, was goed en daarom
willen wij, in een volgend nummer,
gaarne uitgebreid over deze woongele
genheid schrijven.