(jrocn 'Twarts jexels in het
Oplossing voor een nijpend probleem!
Kiesschijf vervangt organist
Waalder schooljeugd gaat
„sportterrein" van beplantings
singel voorzien
Krijgen Texelse kerken het elektro-kies-orgel
Bij het koperen jubileum
van Burgemeester C. De Koning
JJDAG 29 MAART 1983
TEXELSE
78e JAARGANG No. 7747
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de Root)
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandcl
Handelsdrukkerij
Den Burg, Texel Postbus 11 - Tel. 2058
Verschijnt dinsdags en vrgdafL
Bank: Rotterdamse Bank; Coöp. Bnrrtnlsi
bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,40 p. Icwart
25 ct incasso. Advertenties: familieberichten
12 ct p. mm.; andere advert 10 ct p. an
Het is genoegzaam bekend, dat de
Texelse kerken sinds lang kampen met
een orgelprobleem. De instrumenten die
in de kerkgebouwen in de verschillende
dorpen op ons eiland staan opgesteld,
verkeren veelal in een zeer slechte
staat. Nog onlangs moest het orgel van
de Gereformeerde Kerk te Oosterend
geheel worden gerestaureerd. De Geref.
Kerk in Den Burg heeft zich, ten koste
van een aanzienlijk bedrag, een nieuw
orgel aangeschaft en ook de Ned. Herv.
Gemeente in De Koog is bezig gelden
in te zamelen voor de aankoop van een
nieuw orgel. De staat, waarin het orgel
van de N.H. kerk te Den Burg zich
bevindt doet de kenner ook niet bewon
derend omhoog zien, om maar niet te
spreken van de verwaarloosde toestand
waarin het orgel van de R.K. Kerk in
Den Burg zich bevindt. Bedenken wc
daarbij dat vele kleinere kerken in het
geheel niet over een orgel kunnen be
schikken maar de gemeentezang moeten
begeleiden met een harmonium. („Cir
kelzaag des geloofs" heeft Willem Pij
per dat instrument eens genoemd). Het
is duidelijk dat de vernieuwingen die
op het ogenblik in verschillende kerken
op Texel plaats hebben niet overbodig
zijn. Ook daarna zal het probleem de
wereld niet uit zijn. Wie kan de enorme
sommen gelds opbrengen, die voor de
vernieuwing der instrumenten benodigd
zijn? Ook al zouden alle kerken te zij
ner tijd over een volwaardig kerkorgel
kunnen beschikken, dan nóg blijft een
probleem bestaan: de organist. Het
schromelijk tekort aan vakbekwame
organisten laat zich nog moeilijker
oplossen. De Texelse muziekleraren
constateren een sterk verminderde in
teresse van hun leerlingen voor instru
menten als harmonium en orgel. Zelfs
de stichting van een Volksmuziekschool
op Texel heeft in dit probleem geen
verlichting gebracht.
Zo zal de predikant liet orgel in werking stellen. Korte tijd na het draaien van het code
nummer op de kiesschijf klinken de orgeltonen door het kerkgebouw. Bovendien kunnen
tempo en geluidssterkte worden geregeld. Bü het draaien van een verkeerd nummer kan de
fout tijdig worden gecorrigeerd.
Niet hopeloos
Dat de situatie zeker niet hopeloos is,
bleek ons dezer dagen toen wij spraken
met drs. N. J. Versmall, directeur van
de N.V. Orcebo te Hazerswoude. De
N.V. Orcebo is een maatschappij die
zich voornamelijk bezig houdt met de
toepassingen van de electronica in de
geluidstechniek. Ook neemt deze firma
de aanleg van electro-akoestische in
stallaties voor haar rekening. De heer
Versmall is vooral in de voorjaars
maanden een bekende verschijning ge
worden op Texel. Naast zijn werkkring
is hij een enthousiast ornitholoog. Drs.
Versmall heeft een bestuursfunctie in
de Nederlandsche Ornithologische Unie.
Zo was het mogelijk dat deze vogellief
hebber gedurende de weekenden die hij
op Texel doorbracht, geconfronteerd
werd met het orgelprobleem in de ker
ken. Meerdere kerkdiensten heeft hij
in de loop der jaren in verschillende
dorpen meegemaakt. Hij toonde zich
verbaasd over de verregaand slechte
staat waarin de orgels bleken te ver
keren. „Ik heb de grootste bewondering
voor het doorzettingsvermogen van de
mensen die deze instrumenten wensen
te bespelen!" meent de heer Versmall.
Deze geluidstechnicus-Texelvriend is
echter aan het denken gegaan en meent
nu dat een aanvaardbare en tevens
goedkope oplossing mogelijk is.
Centraal kies-orgel
N.V. Orcebo heeft in haar laborato
rium proeven genomen met een z.g.
centraal kies-orgel. Als dit systeem op
Texel zou kunnen worden toegepast,
zou het orgelprobleem in één keer de
wereld uit zijn. Hóe werkt zo'n centraal
kies-orgel? Bij het ontwerpen van het
systeem heeft ide N.V. Orcebo zich
laten inspireren door de werking van
de automatische telefoon. Zoals bekend
wordt daarbij door middel van een
kiesschijf een bepaald nummer gekozen.
Automatisch wordt in een centrale de
verbinding met het gewenste toestel tot
stand gebracht. Ongeveer zo gaat het
met het kies-orgel. De predikant of
pastoor kan op een dergelijke wijze
tijdens de dienst een gezang of psalm
kiezen. Op een centraal punt op het
eiland staat het „orgel" opgesteld. Dit
„orgel" bestaat uit een recorder-unit
van het z.g. „Ampex'-systeem. Het
Ampex-systeem wordt ook bij de TV
toegepast t.b.v. de beeldrecordmg. Het
voordeel van dit systeem is dat een
maximale capaciteit wordt verkregen
door een combinatie van roterende
koppen en banden, waarop niet minder
dan 16 sporen! Juist dit laatste schept
de mogelijkheid dat meerdere kerken
op een zelfde tijdstip een bepaalde
melodie kunnen laten horen.
Via een lijn komt het cijfersignaal de
centrale binnen en een vernuftig appa
raat zorgt ervoor dat het gekozen ge
luidsspoor op de rekorder wordt gezet.
De rekorder gaat draaien en brengt de
gekozen muziek in de lijn. De muziek
komt dus in de kerk en wordt daar
versterkt via een luidsprekerinstallatie
weergegeven: De gemeente kan mee
zingen
Het ei van Columbus, meenden wij.
„Maar toch minder eenvoudig dan het
op het eerste gezicht lijkt", legt de heer
Versmall uit. „Denkt U eens aan de
zondagmorgen als meerdere kerken te
gelijk dienst houden. Het moet dan mo
gelijk zijn dat twee of drie predikanten
tegelijk een bepaald gezang kiezen zon
der op elkaar te wachten. Dit hebben
wij dus weten op te lossen door het
Ampex-meersporen-ysteem! Er is lange
tijd overheen gegaan voor we een be
trouwbare apparatuur hadden gecon
strueerd".
Er zijn overigens meer voorzieningen
nodig voordat het systeem in werking
kan worden gesteld. Er zal een ge
meenschappelijke gids moeten worden
uitgegeven, waarin elk gezang een be
paald codenummer krijgt. Dit nummer
moet gedraaid worden op de kiesschijf
teneinde een ogenblik later de muziek
te laten horen. Verder zal de PTT er
mee akkoord moeten gaan dat in de
telefooncentrale in Den Burg de re
corder unit wordt opgesteld. Het ziet
er echter naar uit dat dat geen bijzon
dere moeilijkheden zal opleveren. Er
zullen geen speciale lijnen behoeven te
worden aangelegd van de kerken naar
de centrale, want het is mogelijk ge
bruik te maken van de bestaande ka
bels van het draadomroepnet.
Estetisch verantwoord
Natuurlijk vroegen wij de heer Ver
small of het plan geen weerstand bij de
kerkbesturen en kerkeraden zal opwek
ken. Is het allemaal niet wat te „elec-
tronisch" en „on-echt"? De heer Ver
small geeft toe dat hij een zekere weer
stand zal moeten overwinnen. Het ge
heel zal daarom op overtuigende wijze
gedemonstreerd moeten worden. En
men zal toch niet ongevoelig zijn voor
het duidelijke financiële voordeel? De
gehele installatie kost inclusief de aan
leg voor alle kerken op Texel niet veel
meer dan een echt kerkorgel. Het is
wel zaak dat zoveel mogelijk kerken
zich als „abonnee" laten inschrijven,
doch dit is in het licht aan de oecumene
wel realiseerbaar. Waarschijnlijk zal
elke kerk per jaar een bepaald huurbe
drag voor de luidsprekers en verster
kers moeten betalen en een zeker abon
nementsgeld Hoewel nog weinig valt
te zeggen omtrent de grootte van deze
bedragen staat nu reeds vast, dat ze
ook voor de kleinste gemeenten nog
makkelijk zijn op te brengen. Juist deze
kleine kerken profiteren het meest. Zij
kunnen elk gewenst gezang of psalm in
hun gebouw ten gehore brengen op een
sublieme wijze, want natuurlijk is de
geluidskwaliteit van de banden in de
centrale uiterst goed. De band behoeft
maar een keer te worden opgenomen,
zodat dan slechts gebruik gemaakt moet
worden van een zeer goed orgel en een
vakbekwame organist elders in het
land.
„Echte" orgels overbodig?
Wij merkten op dat het voor de ker
ken, die intussen een orgel hebben be
steld of aangeschaft bijzonder sneu
moet zijn, om nu eerst te vernemen,
dat ze het geld beter hadden kunnen
besteden en zich voor een gering be
drag als abonnee hadden kunnen laten
inschrijven. Dit gaf drs. Versmall toe,
maar hij voegde er aan toe, dat naast
het electro-orgel desgewenst altijd van
het bestaande orgel gebruik kan wor
den gemaakt. Wanneer men bij bepaal
de gelegenheden „zich zelf weer eens
wil zijn" kan het oude orgel natuurlijk
worden bespeeld. N.V. Orcebo tracht de
electronische installatie zoveel mogelijk
te camoufleren met het bestaande orgel.
Zo worden de luidsprekers achter de
orgelpijpen aangebracht, zodat ze on
zichtbaar zijn en daardoor lijkt het
geluid uit de pijpen te komen. Vreem
delingen en mensen, die niet op de
hoogte zijn met het systeem zullen be
slist niets merken en zich hoogstens
verbazen over de uitzonderlijk goede
geluidskwaliteit van zo'n klein orgel
De heer Versmall verwacht dat vele
restauratieplannen zullen worden stop
gezet als zijn plan gunstig wordt ont
vangen.
Geen primeur
Het kies-orgel is niet helemaal een
uitvinding van de technici van Orcebo.
Een dergelijk muzieksysteem was al in
1958 in Amerika ontworpen. Orcebo
slaagde er m de vertegenwoordiging
voor Nederland te verkrijgen van Smith
Electric Cy. Ltd. te Philadelphia. Het
door Smith geïntroduceerde systeem
had echter belangrijke nadelen. Zo was
het niet mogelijk om een foutieve keus
heel goed mogelijk in de praktijk
(Zie vervolg pagina 2)
IDUIIIIIIIIIIIUIBIHMUUUimilWiliai
't Is morqen een feestdag voor heel de gemeente.
Omdat, Burgemeester, gij dan jubileert.
Daarom is de hele bevolking vereend en
Wordt U door ons allen gefeliciteerd.
Wij willen gedenken wat U deze jaren
1 Voor Texel en 't Texelse volk hebt gedaan.
En hoe gij in branding en woelige baren
Steeds trouw als kaptein aan het stuurrad bleef staan.
De moeilijke taak waartoe gi] werd verkozen
Heeft zeer veel gevraagd van Uw stuurmansbeleid.
Uw weg was geen weg die steeds ging over rozen
Gij kendet als ieder ook moeite en strijd.
Maar wat ook het leven ontnam of mocht geven,
Gij hebt in die tijd steeds Uw gaven en kracht
j Ten dienste gesteld van het Texelse leven
En naar Uw vermogen het beste betracht.
Geen sterveling weet wat de toekomst zal brengen.
Wij weten alleen, dat de tijd van ons vraagt
De taak te volvoeren, die 'n elk is gegeven,
Te werken, te dienen, getrouw, onversaagd.
Wij hopen dat gij, Burgemeester zult slagen
De taak te volbrengen, die verder U wacht,
Tot heil van ons eiland en heel haar bevolking.
God geve U daartoe de wijsheid en kracht.
Huib de Rijmelaar.
^iiinnnniiiiiiiiiiiiiiimiiiiuiiiiiiiiiiininiiiiiiuiiiuiuiiiiiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiaiiiiimiiiiiuiiiiunnniiiiiiiiiiuimniiimDaiiimiminiamffli
OP DE A.S. BOOMPLANTDAG:
In kader van landelijke actie
Woensdag 3 april wordt landelijk de
z.g. boomplantdag gevierd. Het zal de
zevende maal zijn dat duizenden kinde
ren in het land zullen uitzwermen om
in het bos of langs wegen en lanen
boompjes te planten. Wellicht vraagt U
zich af wat het belang is van dit „bo-
menfeest", ja zelfs óf het wel belangrijk
is. Wij beantwoorden die vraag met een
volmondig ja. Zeker, de boompjes die
op deze dag worden geplant vormen
weliswaar maar een klein deel van wat
er jaarlijks in Nederland geplant wordt,
maar de boomfeestdag is vooral een
treffende uiting van het groeiend besef
dat er iets moet gebeuren in ons land
om dit groen te houden en daardoor
goed bewoonbaar. Wij kunnen niet le
ven in een wereld van staal, steen en
beton, want voor een geestelijke ge
zondheid hebben wij het natuurlijke
bomenlandschap hard nodig. Deze ge
dachte vindt bij de jeugd goede ingang.
Daarom ondervindt de boomplantdag
zoveel spontane belangstelling en daar
om ook groeit hij in betekenis ver uit
boven het „boompjesplanten op één dag
in het jaar". Voor de kinderen staat
deze dag niet alleen, ze is een afsluiting
van een voorlichtingsweek op school,
waarin de kinderen op een plezierige
wijze wordt verteld over de betekenis
van de vrije natuur, van bomen en bos
sen. Het landelijke comité Boomfeest
dagen werkt met de gemeentebesturen
samen om voor de kinderen deze voor
lichting en het planten van bomen tot
een feestelijk geheel te maken.
De gemeente Texel heeft sinds de
oprichting van het Comité Boomfeest
dagen in Nederland (een afdeling van
het Staatsbosbeheer) haar bedoelingen
ten volle onderschreven en heeft dan
ook enthousiast meegewerkt aan de
organisatie van de plantdagen. Achter
eenvolgens werden deze evenementen
georganiseerd in De Koog, Den Burg,
Oosterend en Oudeschild. Dit jaar is De
Waal aan de beurt. De leerlingen van
de (Redmer Uska-school zijn op de
hoogte met het gebeuren, want ze heb
ben allemaal de fraaie kleurenplaat
ontvangen die ter gelegenheid van de
feestdag is ontworpen. Aan de achter
zijde staan enkele vragen die door de
kinderen moeten worden beantwoord,
waarna de gekleurde tekening kan wor
den ingezonden met de kans op een
prijsje. Maar het eigenlijke gebeuren
vindt plaats op 3 april a s. Dan zullen
de leerlingen daadwerkelijk bomen
gaan planten!
Aantrekkelijk feestprogramma
De ouders hoeven van dit plan niet
te schrikken. Het zwaarste werk is ge
daan door de mensen van de Dienst
Gemeentewerken. De kuilen zijn ge
graven en de bomen liggen klaar! Wat
heel aantrekkelijk is voor onderwijzer
en leerlingen van de Waalder school:
de jongelui gaan op deze wijze hun
eigen sportterrein stofferen. Nu is
sportterrein een wel wat wijdse naam
voor het nauwelijks een ha. grote stukje
grond aan de Waalderweg dat in prin
cipe is aangewezen als een rioolzuive
ringsterrein. Voorlopig zal de rioolzui
vering in De Waal nog wel op zich la
ten wachten, zodat meester Albers het
land kan gebruiken om zijn leerlingen te
laten voetballen. Het open stukje grond
zal echter van een beplantingssingel
worden voorzien. Dat werkje gaan de
scholieren woensdag dus zelf opknap
pen. Die dag zal begonnen worden met
een excursie naar De Dennen waar de
bosbouwkundig hoofdambtenaar, de
heer M. Mantje, iets zal vertellen over
bomen en boompjes en wat er zoal mee
samenhangt eer de onbetekenende
plantjes zijn uitgegroeid tot echte
woudreuzen. De leerlingen zullen dan
heel wat van de bosbouw afweten, want
op school is door de onderwijzer voor
gelezen uit het boekje „Ik zie, ik zie
wat jij niet ziet", een uitgave van het
Staatsbosbeheer, speciaal samengesteld
i.v.m. de boomfeestdag. Daarbij zal ook
een fraaie filmstrook worden vertoond
over hetzelfde onderwerp.
In optocht gaan de leerlingen 's mid
dags naar het terrein, dat aan de Oos-
terender weg ligt, ongeveer 400 meter
van de school. Daar zal elke leerling
zijn of haar boompje planten, waarna
het feest nog even wordt voortgezet in
de school. Er zal o.a. worden getrac-
teerd op chocoladerepen, waaronder er
zich enkelen bevinden, die de bezitter
kans geven op een prijs! Tenslotte
wordt een mooie natuurfilm gedraaid.
Waarschijnlijk zal het omplante ter
rein nog deze herfst worden geëgali
seerd, waardoor het een eerste klas
sportveld zal worden. De leerlingen
kunnen er veilig spelen en voetballen.
De bomengordel zorgt voor de luwtet
Ook als het stukje grond zijn uitein
delijke bestemming van zuiveringster
rein heeft gekregen, zullen de bomen
een nuttige functie blijven vervullen.
Dan zullen ze op een natuurlijke wijze
het terrein aan het oog onttrekken. Na
jaren zullen de kinderen nog weten dat
zij het waren die de bomen hebben ge
plant. Dat zal met zich meebrengen dat
de bomen zullen worden gespaard en
beschermd, waardoor ze voorspoedig
opgroeien en hun onmisbare taak in
het landschap vervullen.
RUSSISCHE FILMERS KOMEN NAAR
TEXEL
Een functionaris van „Sov export
film", de heer A. G. Mensiv, zal a.s.
maandag in gezelschap van een regis
seur en enkele medewerkers van „Vic-
toria-films" op Texel arriveren teneinde
in verband met de Nederlands-Russi
sche filmplannen het eiland te verken
nen. Tevens zullen pogingen onderno
men worden in contact te treden met
Texelaars, die bereid zijn op te treden
in de film. Hoewel het scenario van de
film nog niet bekend is, wil men maan
dag reeds trachten spelers en figuran
ten te engageren. Zelfs worden enkele
vrouwelijke hoofdrollen toegedacht aan
Texelse meisjes van 14 - 18 jaar. Onge
twijfeld zal van de zijde der Texelse
tieners grote belangstelling voor deze
rollen bestaan. Voor plaats en tijd ver
wijzen wij naar de advertentie elders
in dit nummer.
INSTUIF DEN HOORN
A.s. zondag 31 maart is „De Wald
hoorn" weer open. Kom allemaal, er
worden leuke spelletjes gedaan. Ook
kunnen belangstellenden zich opgeven
voor de komende wandeltocht.