Cjroen c/ujarL-Jexels in het harL,
i
de paasdrukte op Texel
overtrof alle verwachtingen
Kaczor's garagebedrijf aanwinst
voor Texel
Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium nam
geslaagde raketproef
Jtaa
- '"8*-
:?f IIA'Ü I
DINSDAG 16 APRIL 1963
76e JAARGANG No. 7752
COURANT
TEXELSE
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de RooU
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandel
Handelsdrukkerij
Den Borg, Texel - Postbus 11 - Tel. 2058
Het Nationaal Luchtvaartlaboratorium, sinds kort omgedoopt tot Nationaal
Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium, heeft vorige week dinsdag een geslaagde
raketproef genomen. Het betrof een proef met z.g. vrijvliegend model. Evenals
dat enkele jaren geleden het geval was, heeft het laboratorium weer gebruik
gemaakt van het proefterrein, oostelijk van de Eierlandse vuurtoren. Met onze
camera's waren wij getuige van dit voor Texel geruchtmakende evenement en
spraken wij met enkele ingenieurs, die onder leiding van Ir. G. Y. Fokkinga
met het nemen van de proeven op Texel zijn belast.
Texel biedl uniek proelterrein
Spannend gebeuren
Zo waren wij dinsdagmiddag getuige
van de eerste lancering. Vóór het zover
was, moest een uitgebreide reeks voor
bereidingen worden getroffen, alles met
de grootste nauwkeurigheid. Met het
afvuren van de raketten zijn zeer grote
sommen geld gemoeid en men mag
niets aan het toeval overlaten.
De radio- en radarwagens stellen hun
instrumenten in. De ducw vaart naar
de haar toegewezen positie, enkele kilo
meters uit de kust. Een ogenblik later
verraadt een gierend geluid, dat ook de
helicopter is gearriveerd. De raket en
het model worden aan elkaar bevestigd
en in stelling gebracht op de- lanceer-
wagen, aan de rand van het duin. Pers
luchtleidingen worden bevestigd en de
ontstekingskabel uitgerold. De lanceer-
wagen met de gerede raket is ongeveer
honderd meter van de grondinstallaties
verwijderd, een veilige afstand. Tech
nici verlaten nu de wagen met de
schuin omhooggerichte wit en rood ge
schilderde raket. Alle leden van de
ploeg posteren zich achter hun meters
en radarschermen. Ieder test zijn appa
ratuur en maakt zich gereed voor de
lancering. Verbinding tussen de man
nen onderling wordt onderhouden met
een intercom-insjtallatiè. „Alle posten
gereed?" kraakt het uit de kleine luid
sprekers. „De LT 13 start zestig secon
den na nuDe spanning is voel
baar. Een halve minuut verstrijkt, de
laatste tientallen seconden gaan voor
bij„Negen seconden, acht, zeven,
zes.... Plotseling zwijgt de intercom.
Gekraak en gesis. Dan de stem weer:
„Lancering uitgesteld, er is een sto
ring!" Ieder slaakt een zucht. Voorzich
tig informeren we hoe lang zoiets ge
woonlijk duurt.Voor men ons ant
woord kan geven laat de intercom zich
weer horen. De storing is opgeheven,
het tellen begint opnieuw. Voor de zo
veelste keer controleren we of de film
in onze camera is doorgedraaid en of de
juiste belichting wel is ingesteld. We
zijn niet de enigen. Een der ingenieurs
hanteert ook een camera, voorzen van
Landelijk bezoek liep met bijna de helft terug maar
Het bijzonder ongunstige weer gedurende het Paasweekend heeft niet ver
hinderd dat het bezoek aan Texel ongekend groot is geweest. We kunnen rus
tig spreken van een rekord. De cijfers spreken voor zover bekend duide
lijke taal. Interessant is het, dat het buitenlands bezoek aan Nederland zeer
veel lager was dan vorig jaar. Toen passeerden ongeveer 1 miljoen personen
de grens. Nu waren het er hoogstens 650 duizend! Texel echter heeft van deze
terugslag niets gemerkt. In tegendeel, nog nooit tevoren is zo'n drukte op ons
eiland geconstateerd tijdens de Paasdagen. TESO vervoerde 2123 auto's, vorig
jaar 1513. Een toename dus van 610 auto's!
De V.V.V. heeft drukke dagen doorgemaakt. De meeste grote hotels waren
volledig volgeboekt. Diverse bungalows waren bewoond. Hoewel het moeilijk
is na te gaan hoeveel gasten er zich gedurende de paasdagen op Texel hebben
opgehouden valt er voorzichtig wel iets te schatten. Het moeten er ca. 8 -
9000 zijn geweest. Ruim duizend meer dan vorig jaar. Mede door een stagne
ring in de bootdienst was het niet mogelijk allen even vlot van en naar Texel
te brengen. Laten we hopen dat het volgend jaar beter zal zijn!
Zoals bekend heeft het Nationaal
Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium
haar mogelijkheden op Texel verbeterd
door de bouw van een „laboratorium"
nabij de vuurtoren. In het gebouw zal
permanent een deel der zeer omvang
rijke grondinstallatie zijn onderge
bracht. Binnen afzienbare tijd zal voor
dit doel zelfs een tweede gebouw ver
rijzen. De heren van het lucht- en
ruimtevaartlaboratorium zijn er op ge
steld dat zoveel mogelijk van het voor
de proeven noodzakelijke materieel op
Texel blijft gestationeerd aangezien de
zeer gevoelige instrumenten veel heb
ben te lijden van het herhaalde boot-
vervoer. De laatstgehouden proeven op
Texel, in 1958, hebben veel aandacht
gehad van de landelijke pers, die echter
in haar berichtgeving niet steeds de
juiste feiten noemde. Het een en ander
werd nogal romantisch voorgesteld en
zelfs kreeg het publiek de indruk dat
Nederland zou zijn betrokken bij kunst-
maanlanceringen zoals die in de U.S.A.
en de Sovjet-Unie plaatsvinden. Hoe
wel de nieuwe op de toekomst afge
stemde benaming van het laborato
rium het wellicht anders doet lijken,
heeft het N.L.R. nog niets met ruimte
vaart te maken. De raketlanceringen
die van tijd tot tijd op Texel plaatsvin
den hebben een geheel ander doel.
Metingen aan modellen
De heer Ir. H. Kruisbrink, die deel
uitmaakt van de 12 man tellende ploeg,
die vorige week op Texel verbleef, was
bereid ons het een en ander te vertel
len over het onderzoek met de vrij-
vliegende modellen. Zoals wellicht be
kend, worden bij het ontwerpen van
nieuwe vliegtuigen, proeven genomen
met een verkleinde uitgave van het be
treffende toestel. Zo'n model wordt o.a.
in een windtunnel opgehangen. Instru
menten registreren de natuurkundige
verschijnselen die bij het model optre
den onder invloed van de snelle lucht
stroom die erlangs wordt gevoerd. De
windtunnelproeven leveren belangrijke
gegevens op. Vooral echter bij de zeer
grote snelheden die de vliegtuigen van
de toekomst gaan behalen, is een
windtunnel niet toereikend. Er ontstaan
fouten, voornamelijk veroorzaakt door
de betrekkelijke kleine ruimte in zo'n
apparaat. Wil men een model zeer
nauwkeurig beproeven, dan moet het
met grote snelheid in het „echte" lucht
ruim worden gebracht. Dit gebeurt door
middel van een raket.
Hieruit blijkt dus al, dat de complete
raket moet bestaan uit twee afzonder
lijke delen: het model en de eigenlijke
raket, de zg. „booster Het model is
volgestouwd met instrumenten die
tijdens de vrije vlucht hun gegevens
doorseinen naar de aarde. Ook als het
model na de lancering niet meer zou
kunnen worden geborgen, beschikt men
toch over de draadloos verkregen ge
gevens. Uiteraard stellen de technici
er veel prijs op het model en ook de
uitgebrande „booster" te bergen. Daar
toe beschikt het laboratorium bij haar
proeven over een ducw (amfibie-voer
tuig) en een helicopter. Niet altijd lukt
het om het model emt de instrumenten
te behouden. Als het betrekkelijk kleine
voorwerp in het water terecht komt,
moet het vaak als verloren worden be
schouwd.
-v'
V
Experiment geslaagd! De helicopter keert na
korte tijd terug met het onbeschadigde model.
Een duizendste seconde was nodig om dit
plaatje te maken. Op een staart van vuur en
rook schiet de raket met het model (donker
op de foto) het luchtruim in. Een ogenblik
later wordt een snelheid bereikt, groter dan
21/* maal het geluid!
een indrukwekkende telelens. Vanaf
het dak van een der wagens wordt ge
filmd. Een versnelde opname wordt het.
Als er iets mis zou gaan, dan kan de
fout misschien uit de ontwikkele film
worden opgemaakt.
Vijf, vier, drie twee, één.
NU!" Een donderende klap, gevolgd
door een scherp sissend geluid. Op een
staart van vlammen en rook is de raket
in de blauwe lucht verdwenen. Door de
schrik hebben we op het juiste moment
de sluiter van ons toestel ingedrukt.
Door verrekijkers wordt de snel kleiner
wordende oranje lichtstip gevolgd
Plotseling algehele blijdschap. „De
booster is los
Volledig geslaagd
Op twee kilometer hoogte is de raket
uitgebrand. Het model is losgekomen.
De raket valt terug naar de aarde. Het
model heeft van de raket echter zo'n
opstopper gekregen '(de grote hoogte
werd binnen 5 seconden bereikt) dat
het nog een zestal kilometers door
schiet. Gedurende deze tijd worden de
metingen verricht. Het model gaat on
geveer een ballistische baan beschrij
ven. Wanneer na korte tijd de snelheid
zodanig is teruggelopen dat geen
waardevolle gegevens meer kunnen
worden verkregen, komt een rempara-
chute in werking. Daarop komt een
grote parachute tevoorschijn en daar
aan hangende daalt het model naar de
aarde. Ergens op het Wad, ongeveer 10
kilometer oostelijk van het lanceerpunt,
slaat het drie meter lange voorwerp in
de grond. Het gebeuren is gevolgd door
de radar. Zodoende wordt de positie
van het neergekomen model bekend. De
bemanning van de Alouette helicopter
komt nu in actie. Het toestel stijgt op
en vliegt in snelle vaart naar de opge
geven positie. Radiografisch zijn intus
sen waardevolle gegevens opgevangen.
Onder meer blijkt daaruit dat het mo
del een snelheid had van 2Vs keer het
geluidEnkele minuten later komt
de helicopter terug. Tot ieders vreugde
hangt het model eronder, volkomen
gaaf! Kort nadat de mantel van het
model is geopend, kan worden gecon
cludeerd; proef volledig geslaagd. De
uitgebrande raket is er minder goed
van af gekomen. Als een steen is het
vier meter lange alluminium bouwsel
in het water gesmakt. Toch slaagt de
helicopter erin om ook dit voorwerp op
te pikken. De ducw hoeft niet in actie
te komen.
Geen militair doel
Onze eerste indruk bij het zien van
de groene radarwagens en de helicopter
van de Koninklijke Luchtmacht was,
dat het hier een militaire opzet betrof.
Deze conclusie wordt echter categorisch
weerlegd door de heren van het Lucht
en Ruimtevaartlaboratorium. Het labo
ratorium verricht haar proeven in op
dracht, doch volkomen los van enige
militaire doelstelling. De helicopter
wordt voor deze proeven van de Kon.
Luchtmacht „geleend" en de radarwa
gens zijn afkomstig van de Hollandse
Signaalapparatenfabriek te Hengelo.
Deze fabriek vervaardigt veel militair
materieel en heeft ook haar civiele pro
ducten in de bekende groene kleur ge
schilderd. Het laboratorium werkt met
zeer vele industrieën en onderzoek
centra samen. Dat de proeven juist op
Texel worden gehouden ligt voor de
hand. Er is eenvoudig geen tweede
plaats in Nederland waar onder zulke
gunstige omstandigheden kan worden
gewerkt. Juist door het uitgestrekte
droogvallende Wad is de kans groot dat
de gebruikte modellen en boosters kun-
(Zie vervolg pagina 2)
MILITAIREN DROEGEN
FRANKLIN VAN DER KOOI
NAAR LAATSTE RUSTPLAATS
Op de middag van Goede Vrijdag
hebben militairen van de Staf Cie 1
Div. 7 December van de „Oranjekazer
ne" te Schaarsbergen, Franklin van der
Kooi naar zijn laatste rustplaats ge
bracht. Zoals bekend, kwam de 22-
jarige Texelaar door verdrinking om
het leven toen hij met kennissen aan
het zeilen was op de Pettelaarse plas
nabij Den Bosch. Na de rouwdienst in
de Doopsgezinde kerk, waarbij door
militairen de dodenwacht werd betrok
ken, werd het stoffelijk overschot naai
de Algemene beeraafplaats gebracht,
waar het met militaire ceremonie aan
de aarde werd toevertrouwd.
Aan de groeve sprak de kapitein
Boersman, Welzijnszorgofficier van het
onderdeel waar Franklin diende. Voorts
de sergeant-majoor Verboom, de chef
waaronder Frankin zijn functie van
mess-bediende uitoefende en tenslotte
de veldprediker, Ds. Kroneman. De
vader van de omgekomen soldaat, de
heer F. van der Kooi, dankte allen be
wogen voor de moeite die zij zich had
den getroost om deze laatste eer aan
zijn zoon te bewijzen. Daarmee kwam
een einde aan een indrukwekkende
plechtigheid.
VOORSTELLING „HET MASKER"
VINDT GEEN DOORGANG
De opvoering van het stuk „De vijf
kruisjes", die zaterdagavond in „De
Oranjeboom" zou worden gegeven, zal
geen doorgang vinden in verband met
plotselinge ernstige ziekte van een der
hoofdrolspelers. (Zie advertentie).
Verschijnt dinsdags en rrjjdags.
Bank: Rotterdamse Bank; Coöp. Boerenleeg
bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,48 p. kwart
-f 25 ct incasso. Advertenties: familieberichte»
12 ct p. mm.; andere advert 10 ct p. mm.
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
Geboren: Dinie, dv. Johannes Chr.
Bugel en Anna Rijk; Dirk Jacobus, zv.
Jitze R Barends en Lena Bonne; Petra
Joan, dv. Jan Dekker en Adriana Flens;
Pieter Jan, zv. Arie H. Kooger en Marie
Eelman; Jan Cornells, zv. Jan C. Bre
mer en Anna M. Buisman; Petronella
dv. Jacobus G. Moens en Maria A.
Dijkshoorn; Sandra, dv. Hendrik Groot-
jen en Catharina M. P. Dekker.
Ondertrouwd: Geertje Ellen en Hidde
Twerda.
Overleden: Jenke Nicolai, oud 75 jaar
ev. Jildert Zuidema.
INBRAKEN LEVERDEN DADERS
WEINIG BUIT OP
In de nacht van zaterdag op zondag
hebben onbekenden zich door middel
van een schroevendraaier of ander
scherp voorwerp toegang verschaft tot
een aantal geparkeerde auto's in de
Kamerstraat te De Koog. De eigenaars
deden aangifte bij de politie. Verschil
lende kleinere zaken werden vermist,
zoals rookartikelen, levensmiddelen en
papieren. De politie heeft de zaak in
onderzoek.
Ook het benzinestation van de heer
A. Kievit aan de Pontweg nabij Den
Burg is door vernielzuchtige lieden be
zocht. De daders hebben getracht de
benzinepomp in werking te stellen, wat
niet is gelukt. Uit het gebouwtje wer
den twee bussen smeerolie vermist.
Hoewel in het station verschillende
andere waardevolle voorwerpen aan
wezig waren, werden deze niet meege
nomen. Ook dit geval wordt door de
politie onderzocht. Er zijn geen duide
lijke aanwijzingen dat bij de twee ge
beurtenissen dezelfde daders zijn be
trokken.
De Alouette helicopter blüft even boven de grond zweven om de technici gelegenheid te
geven de kabel met het geredde model los te maken.
,'tS»
rr
Vorige week donderdag is dit indrukwekkende pand aan de Verlengde
Kecsomlaan officieel geopend door burgemeester C. De Koning. Texel heeft er
een nieuw garagebedrijf bij. De niet weinig trotse eigenaar is de heer J. Kaczor
die zeer blij is dat hij z'n onderkomen in de Parkstraat heeft kunnen verlaten
en met zijn personeel zijn werkzaamheden kan verrichten in een gebouw dat
volgens de eisen des tijds is ingericht. Wij maken ons sterk dat ook mevrouw
Kaczor een bijzonder feestelijke dag heeft doorgemaakt, al was het slechts om
de zeer riante woning die bij het bedrijf is gebouwd.
de hefbrug, waarop de nieuwe Opel
Burgemeester C. De Koning opende
de rij van sprekers. Hij was altijd zeer
bij het bedrijf van Kaczor betrokken
geweest en had met belangstelling de
groei van zijn zaak gevolgd. Het garage
bedrijf kon niet langer in de Parkstraat
gevestigd blijven. Dat werd duidelijk
door de overmaat aan te repareren
auto's die met de autowrakken buiten
moesten blijven staan en bepaald geen
verfraaiing van het straatbeeld bete
kenden. Thans is aan de rand van het
dorp een uitstekend geoutilleerde
werkplaats verrezen. De burgemeester
hoopte dat andere zakenlieden het voor
beeld van Kaczor zouden volgen en
voor zover de aard van het bedrijf dit
toeliet het centrum van Den Burg
zouden gaan verlaten. De heer De Ko
ning wenste de familie Kaczor het
allerbeste toe voor de toekomst.
De opening vond plaats door het in
werking stellen van een omhooggestel-
Record personenwagen stond.
Verder spraken de heren v.d. Wel,
BOVAG inspecteur van het district
Noord-Holland, A. Pauwels in zijn
kwaliteit van hoofdinspecteur van de
Shell Nederland verkoopmaatschappij.
Hij zei zeer tevreden te zijn over het
aantrekkelijke verkooppunt dat de
Shell thans heeft gekregen.
Voorts spraken de heer Jac. Met,
Opel-dealer te Alkmaar, en de heer C.
J. van der Kooi namens de Algemene
Middenstandsvereniging.
De heer J. Kaczor tenslotte dankte
burgemeester De Koning en de andere
sprekers voor hun woorden en toonde
zich erkentelijk voor de overgrote be
langstelling. Hij besloot met: „En laten
we er maar eentje nemenwaar
mee de aanwezigen instemden. Verder
was er gelegenheid om de tentoonge
stelde Opel automobielen te gaan zien.
