Cjroen 7wartsjexelsin het harL,
Uitstekend weer begunstigde
paardensportdag
Wat gebeurde er in 1813
wmmz
Concours d'élegance belooft veel voor
de toekomst
DINSDAG 23 JULI 1963
TEXELSE
76e JAARGANG No. 7778
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de Rood
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandel
Handelsdrukkerij
Oen Borg, Texel - Postbus II - Tel. 2058
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Rotterdamse Bank; Coöp. Boerenleen
bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,40 p. Icwart
-f 25 ct. incasso. Advertenties: famllieberichtei
12 ct p. mm.; andere advert 10 ct p. mm
Wéér heeft zich het jaarlijkse paardenfestijn van de Vereniging voor Vrien
den van het Paard op de speelweide te Den Burg afgespeeld. Dat het evene
ment voor publiek zowel als organisatoren volkomen geslaagd mag heten, is
voor een belangrijk deel te danken aan het uitermate gunstige weer. Hierdoor
hebben zich ongeveer 800 toeschouwers laten lokken die ook wat het pro
gramma betreft zeker niet teleurgesteld zijn geworden.
Zaterdagmorgen omstreeks 10 uur opende de dag met de keuringen V.L.N.
en Trekpaarden. Daarbij kwam weer eens duidelijk naar voren dat het er met
het Texelse paardenbestand steeds beter voor gaat staan. De heer L. W.
Biesheuvel, adviseur van de paardensportvereniging was er goed over te
spreken. Verschillende dieren konden naar de Centrale keuringen te Opmeer
worden verwezen waar zij zeker geen slechte indruk zullen maken. Bij het
aankopen van paarden aan de overkant gaat men onder invloed van de toege
nomen belangstelling behoedzaam te werk. De heer Biesheuvel noemde het
een verheugend feit. dat men ook op Texel streeft naar een paardenbestand
van het Gelders type. Jammer is het dat van dit type op het eiland nog on
voldoende mannelijk fokmateriaal aanwezig is. Doorfokken met het Gronings
type doet een bereikt resultaat weer snel teniet.
De wisselbeker voor de beste fok-
merrie met veulen werd uitgereikt aan
,,Ugrieta" van de heer N. J. Vermeulen.
De wisselljeker voor de beste 1-3-
jarige merrie Gelders type ging naar
„Diana" van de heer Jac. de Graaf.
Het beste veulen was ,,Ediëna" van
de heer C. J. Swaerts, "Oudeschild. De
beste 1-jarige merrie was „Doramia"
van de heer W. Smit. De Dennen. De
beste 2-jarige merrie was „Corrie" van
de heer Joh. C. Roeper, Oosterend. De
beste meerjarige merrie was „Bea" van
de heer C. J Swaerts, Oudeschild. Ook
het best voorgebrachte paard, waarbij
werd gelet op het tenue van de mon
sterknecht en het toilet van het paard,
was „Bea" van de heer Swaerts.
V.L.N.-keuringen
Hengstveulens Gelders type: Eduard",
eig, mevr. Goeman-du Porto, Off. pre
miewaardig;
Gronings type: veulen, eig. Joh. C.
Roeper, lokaal 2e premie;
Merrieveulens Gelders type: „Ediena",
eig. C. J. Swaerts, Qff. Ie premie,
Gronings type: veulen, eig. N. L. Ver
meulen. Den Burg, lok. 2e premie.
4 - 7-jange merriën Gronings type:
„Zanora", eig. H. Ph. Koorn, De Den
nen, lok. 2e premie.
1-jarige merriën Gelders type;
„Diana", eig. Jac. de Graaf, Den Hoorn,
le premie en aanwijzing voor Centrale
keuring; „Diewina", eig. Jac. de Graaf,
2e premie; „Diamante", eig. mevr. Goe
man-du Porto, 2e premie.
1-jarige merriën Gronings type:
„Diana", eig. A. M. Langeveld, Eier-
land, lok. 3e premie: „Dauwelieneke",
eig. de heer Swaerts, Oudeschild, Off.
2e premie en aanwijzing voor Centrale
keuring; „Doramia", eig. D. Smit, De
Dennen, Off. Ie premie en aanwijzing
voor Centrale keuring; „Colina", eig.
W. ,F. van Waveren, Emmeloord, Off. le
premie en aanw. centrale keuring;
„Corrie", eig. Joh. C. Roeper, Ooster
end, Off. le premie en aanw. centrale
keuring; „Caroline", eig. Joh. C. Rpe-
per, Oosterend, Off. le premie en
aanw. centrale keuring; „Caroline",
eig. D. Smit, De Dennen, 2e premie,
„Citella", eig. R. Dijkshoorn, De Cocks-
dorp, 3e premie; „Beatrix", eig. N. A.
Swaerts, aanwijzing centrale keuring;
„Bea eig. C. J. Swaerts, aanwijzing
centrale keuring; „Bolanda", eig. Joh.
Kikkert, Den Burg, lok. 2e premie.
Concours hippique
Des middags begon het eigenlijke
concours-hippique. Voor het eerst deed
de Texelse ponyclub onder leiding van
mevrouw Van Maldegem-Benit mee.
Vooral de door hen verzorgde onder
delen hebben bij het publiek een bij
zonder goede indruk achtergelaten. Het
is bijzonder verheugend, dat de liefheb
berij voor de pony's zich de laatste ja
ren zo sterk heeft verbreid. Een groot
deel van hen gaat later wellicht liefde
voor grote paarden koesteren en zij
zorgen op deze wijze voor „nieuw
bloed" in de gelederen van de paarden
sportvereniging. De ponyclub telt op
het ogenblik 30 leden.
Een nieuwigheid was het concours
d'élégance Het ging om de fraaiste
combinatie paard-auto Gelet werd op
grootteverhoudingen, de kleur en de
kleding van de amazone en de chauf-
feuse. De onbekendheid met een der
gelijk programmadeel was er wellicht
de oorzaak was dat de deelname niet
bijzonder groot was. Wat gepresenteerd
werd, was echter vaak verrassend fraai.
Verwacht mag worden dat de deelname
het volgende jaar veel groter is. De
Prix d'Honneur" ging naar mej. D.
Dam, die in een Goggomobiel Coupé
reed en begeleid werd door de amazone
Christa Eelman.
Een ereprijs voor de origineelste
combinatie ging naar de formatie, die
werd gevormd door een Ford Taunus
17m en een paard met mej. A. Witte als
amazone.
De ereprijs voor de auto was voor
de Opel Rekord, die werd begeleid door
amazone mej. T. Kikkert.
Tenslotte werd een ereprijs voor
toilet toegekend aan de dames Erasmus
en Manshanden uit Den Helder, die
met hun kleine witte poedel in een
Renault R 8 zaten en werden begeleid
door amazone mej. L. Wetsteen.
Dat zelfs de kleine pony's behoorlijk
snel kunnen lopen, bleek bij de race
„Tally-Ho". Het was een spannende
strijd, waaruit ten slotte Sjef Beers als
winnaar van de eerste prijs tevoor
schijn kwam. Tweede werd Ans de
Graaf.
Tijdens het nummer „Voltige", dat
door de Waddenruiters werd verzorgd,
leek het alsof de speelweide in een cir
cus was veranderd. Dirk Keijser, Piet
Beers en Leny Wetsteen demonstreer
den dat je met een paard practisch
alles kunt doen, van kniestand tot
schaarsprong. Zelfs het „zakdoekje ra
pen,, van de paarderug bleek voor Leny
Wetsteen mogelijk.
Strijdwagen
De heer Jan Kiljan jr. had zelfs een
Romeinse strijdwagen gemaakt. Hij de
monstreerde de wagen met twee paar
den ervoor. Jammer genoeg ontbrak de
tijd om er nóg twee paarden aan toe
te voegen. Bij de historische strijdwa
gen werd doorgaans van een vierspan
gebruik gemaakt.
Als laatste nummer verzorgden de
Waddenruiters een „Handicap Spring
concours". De jury gaf een cijfer voor
de stijl, verdubbelde dit en trok er
punten af voor weigeringen en afge
lopen latten. Nummer één werd Piet
Beers, die met 15 punten een foutloos
parcours reed. Tweede werd Dirk
Keijser, 13 punten. Derde werd Reijer
Keijser en de eervolle vermelding ging
naar Willy Zijm. Vijf deelnemers wer
den gediskwalificeerd.
Overige uitslagen:
Concours van éénspannen landbouw-
tuigpaarden: 1. „Boudewijn", berijder
H. Spigt; 2. „Bolina", berijder A. Zijm;
3. „Sophie", ber. Beers Jr.
Concours van éénspannen landbouw-
tuigpaarden voor luxe rijtuig: 1. „Vos-
sie", berijder H. Spigt Jr.; 2. „Zatopek"
berijder P. Dros Nzn..; 3. „Zita", berij
der Jac. de Graaf. Eervolle vermelding:
„Carolus", berijder Wilh. Bakker.
Concoursnummer ponyclub (één pony
aangespannen voor 2- of 4-wielig wa
gentje: 1 Ans de Graaf; 2. Albert
Koorn Pzn.; 3. Theo Zuidewind. Eerv.
vermelding: Nico Roeper Kzn. (voör
origineelste geheel). Ook de andere
deelnemers kregen een eervolle ver
melding.
Concours voor éénspannen „Trek
paarden" aangespannen voor de land-
vouwwagen: 1. „Bertha", berijder R
Barendregt; 2. „Ella", berijder Jac
Dros; 3 Corry van Cataline", berijder
W. van Waveren. Eervolle vermelding:
„Roza", berijder P. Vlaming.
Concours van éénspannen fokmerries
landbouwtuigpaarden, aangespannen
voor de landbouwwagen: 1. „Vossie",
berijder H. Spigt jr 2. „Zita", berijder
Jac. de Graaf; 3. Rosina". Eervolle
vermelding: „Ugrieta", berijder L. Ver
meulen
Concours van tweespannen land
bouwtuigpaarden, aangespannen voor
de landbouwwagen. Voor deze klasse
was de deelname niet groot. Daardoor
konden slechts twee prijzen worden
uitgereikt. 1. „Zatopek" (eig. P. Dros
Nzn.) en „Zita" (eig. Jn. G. van Malde-
gem); 2. „Seritina" en „Boudewijn"
(eig. J. C Roeper).
HOOG WATER
Hoog water ter rede van Oudeschild:
23 juli 10 39 en 23.09; 24 juli 11.13 en 23.40;
25 juli 11.42 en 26 juli 0.06 en 12.03;
27 juli 0.30 en 12.25.
Laagwater valt gemiddeld 6 uur 15 min. na
hoogwater. Aan het strand ongeveer een uur
eerder hoogwater.
BEVORDERINGEN AAN DE
TECHNISCHE SCHOOL DEN HELDER
Van de 3e naar de 4e klasse auto
monteurs: D. C. H. Kievit en W. T. van
Sambeek.
Van de 3e naar de 4e klasse elektri-
ciëns: A Smit en C. Stammes.
Van de 2e naar de 3de klasse timme
ren: S. Bakker, P. de Bloois, C. C. C. de
Graaf, A. de Hoog, T. Kikkert, T. C.
Raateland, H. A. Schrama, J. N. Spaans,
C. Verberne, G N. Witte en M. C. G.
Witte.
Van de 2e naar de 3e klasse con-
structiebankwerken: F. Bonne, H. J.
Flier, D. Slik en J. C. Pelgrim.
Naar de 3e klassen (uit de 2e klas
alg metaalbewerking); C. J. Bakker,
W. J. v.d. Beek, J. L. Borgman, J. C.
Dijker, R. Gieles, A. van Hoorn, C. Tim
mer, S. de Vries, A. J. Witte, G. Zoete
lief en A. F. Bakker.
Van de le naar de 2e klassen:
C. C. H. Barhorst, C. J. Betsema, G. H.
Beukers, T. C. J. Buisman, D. D. Dros.
D. Dijker, J. W. H. v. Heerwaarden,
A. M. Kalis, A. J. Keijzer, B. C. Klippel,
P B. Kooger, R. P. Kuyper, J. Ooster
hof, A Schaatsenberg, J. Schouwstra,
W. Timmer, J. A. Veeger, E. B. v.d. Vis,
A. W. v.d. Vliet, P. J. Witte, S. v.d.
Zee, M. Dijker.
WEEKAGENDA VAN DE
STICHTING CULTUREEL WERK TEXEL
Dinsdag 23 juli
Den Burg, Hotel „De Lindeboom-Texel",
20.15 uur bridgedrive.
De Koog, Sportveld Volleybalwedstrijden
Woensdag 24 juli
Den Burg, 's middags en 's avonds folkloris
tische optocht en demonstraties.
Donderdag 25 juli
Den Burg. Wczentuin, Optreden „Dutch Swing
College Band".
Den Hoorn, 13.30 uur Strandfeest.
Donderdag 25 t/m zondag 28 juli
De Koog. Jeugdkermis t.b.v. de Sportvereni
ging De Koog.
BOOTDIENSTREGELING TJE.SO.
Werkdagen:
Van Texel: 5.50
6.50
8.00
9.30
10.30 12.30
14.30
15.30
16.30
18.30 20.30
v. Den Helder: 6.40
8.00
9.30
10.30
11.30 13.30
15.30
16.30
17.30
19.30 21.15
Zon- en feestdagen:
Van Texel: 8.00
9.00
10.30
11.30
14.30 16.30
17.30
18.30
20.30
v. Den Helder: 9.00
10.30
11.30
12.30
15.30 17.30
18.30
19.30
21.15
Van tijd tot tijd kunnen de lezers in ons blad een rubriekje aantreffen,
waarin l?ij stukjes en beetjes bekend wordt gemaakt, wat zich ten tijde van
het Oosterender feest qaat afspelen in het dorp en in de omgeving ervan.
In het kopje dat telkenmale boven dit rubriekje wordt geplaatst, komt o.a
het jaartal 1813 vooi. Niet voor ieder is het duidelijk wat de be
doeling is van dat jaartal. Zóveel Texelaars stelden het feestcomité de vraag
waf er in 1813 is gebeurd, dat wij het nuttig achten de gebeurtenissen, die
gepaard ginqen met de verdrijving der Fransen in dat jaar, in het kort
de revue te laten passeren. Voor een goed begrip van een der belangrijkste
onderdelen van „Oosterend weer present", de tocht naar de Schans, is het
zelfs noodzakelijk enigszins op de hoogte te zijn van de belangwekkende
gebeurtenissen, die zich in dat jaar op ons eiland voordeden. De bronnen
waaruit wij het volgende hebben geput, vonden wij in de vorm van ver
scheidene publikaties, die over de verdrijving der Fransen uit de Lage
Landen, zijn verschenen. Daarbij bevindt zich het „Nationaal gedenkboek"
dat in 1913 het licht zag en dat werd uitgegeven ter gelegenheid van het
eeuwfeest der bevrijding. Vooral in dit boek is uitgebreide aandacht aan de
actie der Oosterenders geweid. Het verhaal zoals het in het Nationaal Ge
denkboek voorkomt, klopt echter niet in elk opzicht met de gang van zaken
zoals die in andere publikaties wordt beschreven. In het boek „Texel" van de
heer J. A. van der Vlis is de geschiedenis iets anders beschreven. In grote
trekken komen de verschillende bronnen echter met elkaar overeen.
willen laten komen om er de orde
Texel 1813 Reeds jaren zucht het
eiland onder de dwingelandij van de
Franse bezetters. De ontevredenheid is
groot. „Vrijheid, gelijkheid en broeder
schap" is een zinloze frase gebleven. De
Texelaars zinnen op mogelijkheden om
het Franse juk af te werpen. De ge
dachte de Fransen van het eiland te
verjagen leeft vooral sterk bij de be
woners van Oosterend en omgeving.
Hun bijzondere haat jegens de Fransen
valt te verklaren uit het feit, dat het
vooral de bewoners van de Oosthoek
van het eiland zijn, die sinds jaar en
dag een grote aanhankelijkheid jegens
het huis van Oranje aan de dag leggen.
Onder de Franse overheersing heeft
Texel meer geleden dan andere plaat
sen in Holland, vooral door de strem
ming van de handel.. De willekeurige
inlijving voor de krijgsdienst heeft veel
kwaad bloed gezet en het meedogenloze
optreden van een honderdtal kustbe
waarders onder hun Franse comman
dant, valt met geen pen te beschrijven.
Verschrikkelijk waren de kwellingen en
afpersingen der douaniers en het over
grote deel van de verschillende Franse
commandanten in de dorpen onder
scheidde zich door verdrukking en
mishandeling van de bevolking.
Grote vreugde ontstaat als op Texel
het bericht bekend wordt, dat in Am
sterdam een opstand tegen de Fransen
is uitgebroken. De vaderlandse geest
drift maakt zich van een ieder meester
en hoewel het eiland Texel nog in de
vaste greep der bezetters is, steken
vooral de Oosterenders hun anti-Franse
gevoelens niet onder stoelen of banken
Van grote overmoed getuigt het als
enkele Oosterenders op 18 november
de Nederlandse vlag hijsen op de kerk
toren. Alles was Frans is, moet ver
dwijnen. Snel worden de Franse ade
laars van de huizen der ambtenaren
weggehaald en ieder siert zich met
oranje De vreugde is van korte duur.
Op niet mis te verstane wijze laten de
Fransen weten dat, zo de Oosterenders
niet onmiddellijk hun houding wijzi
gen, er ernstige maatregelen getroffen
zullen worden. Hun woorden worden
kracht bijgezet door een uit 12 kanon
neerboten en een korvet bestaande
vloot, die dreigend voor de rede van
Oude- en Nieuweschild komt te liggen.
Het verzet is gesmoord. De vlag ver
dwijnt van de Oosterender toren en de
Franse adelaars worden weer aange
bracht.
De Fransen begrijpen dat het de
oranjegezinde bevolking slechts onder
de duim kan houden door de militaire
bezetting van de drie forten, De Schans,
De Redoute en De Lunette te vergro
ten Vooral de Schans wordt geducht
versterkt. Het gerucht gaat zelfs dat de
Fransen 1600 Spanjaarden naar Texel
te
handhaven. Enkele Texelaars weten de
Franse commandant zover te krijgen,
dat hij van dit plan afziet. De bevolking
heeft zich immers in het geheel niet
gewelddadig gedragen?
Het is winter geworden en
als de vorst invalt, moet de vloot kanon-
neerschepen verdwijnen in verband
met ijsgang. De Oosterenders begrijpen,
dat de toestand voor een openlijke op
stand thans gunstiger is dan ooit te
voren. Daar komt bij, dat een deel der
bezetting van de forten bestaat uit
Texelaars in Franse krijgsdienst, die
duidelijk hebben laten blijken, dat zij
met de oranjegezinde Oosterenders ge
mene zaak willen maken als het tot
maanden hebben enkele Oosterenders
een bestorming komt. In de afgelopen
zich op sluikse wijze van allerlei wa
pentuig voorzien, zodat het mogelijk
wordt dat tachtig gewapende lieden
uit Oosterend Oost, Zevenhuizen en
Nieuweschild aan de Achtertune te
Oosterend samenkomen. Weer wappert
de vlag van de toren en zingend trekt
de troep naar Oudeschild, waar een
aantal primitief bewapende dorpelingen
zich bij de schutters voegt. Ook van
de Oudeschilder toren wappert nu het
rood, wit en blauw! Zo gaat het ge
zamenlijk naar het fort De Lunette.
De Hollandse bezetting onder leiding
van Willem Lourens Bakker maakt on
middellijk gemene zaak met de Texe
laars en een kleine minderheid Fransen
loopt over. Verder gaat het, naar Den
Burg waar eveneens de vlag wordt ge
hesen. De gehele bevolking van het
eiland is solidair met de opstandelin
gen! De enkeling, die zich tegen deze
anti-Franse actie verzet wordt snel
gevangengezet. De volgende ochtend
vroeg heeft zich het opstandelingen-
leger, dat inmiddels tot meer dan 800
man is uitgegroeid, verzamelt op de
Hogeberg. De organisatie is perfekt. De
troep heeft zich onder afzondelijke com
mandanten verdeeld. Deze dag zal het
feest der Nederlandse vrijheid zijn! De
actie wordt gesteund door de Texelse
overheid, die thans alles doet om de
schutters en hun gevolg te steunen.
Zo trekken de dapperen naar het fort.
De Fransen zien de zingende troep na
deren en maken zich ter verdediging
gereed. Groot is de woede van de
Franse commandant als hij bemerkt,
dat de kanonnen zijn gesaboteerd: de
lading is uit de stukken verwijderd en
de afvuurinrichting vernield. Hij be
grijpt dat de Hollanders onder de be
zetting hiervoor verantwoordelijk zijn.
De wetenschap bij de verdediging van
het fort niet op het overgrote deel van
zijn manschappen te kunnen vertrou
wen, maakt hem onzeker. Het bericht
van de aankomst van de Prins van
Oranje in Den Haag, dat hem de afge-
afgevaardigd, om de Prins van Oranje
het vertrouwen in de Franse kracht
geschokt. Hij voelt dat de dagen der
Fransen in Holland zijn geteld. In
menige plaats aan de overkant hebben
de Oranjegezinden reeds het heft in
handen. Dat de vesting Den Helder nog
in Franse handen is troost hem nau
welijks. Het zal slechts een kwestie van
tijd zijn. De Fransen zijn aan de ver
liezende hand. Koppig weigert hij aan
vankelijk in onderhandeling te treden
met de gewapende burgers, die de poort
van het fort hebben bereikt en over
gave eisen. Als hem duidelijk wordt
dat het gemeentebestuur bij de tocht is
betrokken, - laat hij een delegatie bur
gers het fort binnenkomen. De wan
hopige positie der Fransen voor ogen
ziende besluit hij akkoord te gaan met
het voorstel van de Texelaars. Hij on
dertekent een overeenkomst, waarin
wordt bepaald dat de bezetters met alle
krijgseer de Schans zullen verlaten en
dat de bevrijders het fort zullen bin
nen trekken, terwijl de Fransen met
kagen naar Den Helder zullen worden
overgebracht. Ieder is verheugd dat
men niet tot de bestorming heeft moe
ten overgaan. Het hele avontuur is
zonder bloedvergieten afgelopen en
en ieder doet zich te goed aan de in
het fort aanwezige levensmiddelen. De
Fransen nemen hun nederlaag gelaten
op, doch één hunner, de Plaats-majoor
kan de eerloze gang van zaken niet
verkroppen. Hij rent naar de kruit
kelder van het fort met de bedoeling
een lont in de voorraad te werpen om
zodoende de Schans met de mensen in
de lucht te laten vliegen. Gelukkig
weet een der Texelaars dit dolle plan
op het laatste moment te verhinderen
en de Fransman wordt in de boeien
geslagen. Nog dezelfde dag worden de
Fransen op transport gesteld Lang
durig is de feestvreugde op het gehele
eiland. Texel is verlost en herademt in
het volle gevoel der herkregen vrijheid.
Later wordt door het gemeente
bestuur een commissie naar Den Haag
afgevaardigd, om dt Prins van Oranje
verslag te doen van alles wat de laatste
weken op Texel is geschied. Tevens
wordt de verzekering gegeven van de
aanhankelijkheid der Texelaars aan het
Huis van Oranje. Met bijzondere min
zaamheid wordt de deputatie door Prins
Willem ontvangen. De Texelaars keren
terug en brengen dank en groet van de
prins aan zijn getrouwen op het eiland
over.
Na 150 jaar zal „De tocht naar de
Schans" binnenkort worden herhaald.
Wéér zullen de bewoners van de Oost
hoek van Texel gewapend optrekken
naar het fort en de Franse bezetting
tot overgave dwingen. In een volgend
nummer vertellen we er meer van.
Van de drie forten, die in de nabijheid van Oudeschild werden aangelegd,
bestaat nog slechts de Schans. De forten Lunette en Redoute zijn ten be
hoeve van het dijkonderhoud afgegraven. Bijna was dit met de Schans ook
gebeurd, maar op het laatste moment is het door ingrijpen van de „Vereni
ging tot Behoud van natuurmonumenten" gespaard qeworden. Deze aarden
wallen zullen het décor vormen van het hoogtepunt van de herhaling van
de „tocht naar de Schans" op 15 augustus a.s.
f