Miljoenen arbeidsdagen gaan
verloren door spierpijnen
P.T.T. komt met draadtelevisie
BRIGADIER PIETi EN DE SEMI-PROF
Voorlopige exploitatie alleen in de
grote steden
Voedsel opnieuw schaars in Oost-Europa
DERDE BLAD
TEXELSE COURANT
VRIJDAG 29 NOVEMBER 1963
Bedrijfsartsen hebben er herhaaldelijk op gewezen, maar toch is het nog
maar tot weinigen doorgedrongen, welk een enorme economische schade onze
gemeenschap jaarlijks lijdt als gevolg van spierspasmen, die met het beroep
samenhangen en die vaak tot langdurig verzuim leiden. Een onlangs gepubli
ceerde diagnose-statistiek van het CBS, die betrekking heeft op 1,6 miljoen
Nederlandse werknemers die onder de bedrijfsverenigingen vallen, vermeldt
alleen voor deze groep in één jaar tijd bijna anderhalf miljoen ziektedagen
wegens spierreuma, lage rugpijn en andere spieraandocningen. Aldus begint
een artikel in het weekblad voor medici „Pels".
Gaat men deze anderhalf miljoen
ziektedagen omrekenen op onze gehele
werkende bevolking en daarna in geld
uitdrukken, dan blijken dit soort aan
doeningen de gemeenschap jaarlijks
tientallen miljoenen guldens te kosten
in Zweden is berekend, dat musculaire
stoornissen daar de sociale verzeke
ringsinstellingen jaarlijks 170 miljoen
Kronen kosten ((ongeveer 120 miljoen
gulden).
Verzuim oorzaak nummer 2
Dat griep en verkoudheid de gemeen
schap uit een oogpunt van verloren
arbeidstijd jaarlijks een schade van vele
tientallen miljoenen guldens berokke
nen, weet langzamerhand iedereen.
Maar dat bij mannen het verzuim door
spieraandoemngen elke 1.000 ziekteda
gen, de tweede piaats in de rangorde
inneemt, onmiddellijk volgend op griep,
verkoudheid e.d., is een ieit dat nog al
te zeer veronachtzaamd wordt. De diag
nose-statistiek van het CBS bevat de
conclusie, dat zowel bij mannen als bij
vrouwen de gemiddelde ziekteduur bij
spierreuma en andere spieraandoenin-
gen ongeveer drie weken bedraagt! Met
rug, lendenen, schouders, armen en
handen als voorkeursplaatsen, komen
dergelijke aandoeningen vooral bij de
mannen zeer frequent voor. Van elke
drie aandoeningen die aan een of ande
re vorm van reumatiek in het bewe
gingsapparaat worden toegeschreven,
hebben er twee betrekking op zo n ge
val van spierspasmen. Bij de vrouwen
ligt de frequentie iets lager, ongeveer
êen op elke Lvvee aandoeningen van
deze aard.
Iedereen loopt de kans
De betonvlechter, die bukkend zijn
werk doet, de rietscheerder, die gebo
gen de zeis hanteert, de bouwvakker,
die zich over zijn werk buigt, maar óók
de stenotypiste, die voortdurend over
haar machine gebogen zit, de confectie-
naaister, die zittend telkens dezelfde
handeling verricht, allen lopen zij de
kans op het vroeg of laat optreden van
dergelijke spieraandoemngen. Welhaast
ieder hedendaags beroep bergt derge
lijke risico's in zich. Ook degene, die
een groot deel van de dag zittend ach
ter een bureau doorbrengt, bepaalde
spiergroepen nauwelijks gebruikt, met
als gevolg dat deze verzwakken, kan
heel gemakkelijk op een gegeven mo
ment geconfronteerd worden met spier
pijnen en spierkrampen.
In de Scandinavische landen is men
er al toe overgegaan, op grote schaal
propaganda te maken voor het ge
meenschappelijk uitvoeren van turn
oefeningen in de arbeidspauzes. De re
den is het enorme verzuim wegens
spieraandocningen, verzuim dat niet al
leen de bedrijven schade berokkent,
maar ook voor de betrokkenen zoveel
lichamelijke en sociale narigheid met
zich brengt. Het verdrijven van ver
moeidheid, het voorkomen van de
spierpijnen en krampen, het ontspan
nen van de geest, al deze belangrijke
facetten komen aan hun trek door het
invoeren van dergelijke turnpauzes. In
ons land wordt aan deze vorm van be
strijding van de beroepsmyalgie nog
slechts door weinig bedrijven aandacht
besteed.
Wanneer we alle vormen, waarin
deze spieraandoemngen zich in primaire
vorm voordoen, samenvatten in het be
grip arbeidsmyose, dan kunnen wij
rustig stellen dat dit verschijnsel zowel
voor werknemers als voor werkgevers
van alle ziekten een van de kostbaarste
is en tevens een van de vervelendste.
Daarom is het dès te merkwaardiger,
dat er in ons land nog zo weinig aan
dacht aan wordt besteed.
Velen lopen dagen of weken door met
spierpijn, zonder naar de arts te gaan,
óf zij proberen zichzelf met huismid
deltjes te behandelen. Ook in medische
kringen wordt aan de preventie en de
therapie van arbeidsmyose nog onvol
doende aandacht besteed.
Voorzichtig behandelen
Maar al te vaak wordt bij dit soort
spier-aandoemngen naar eenvoudige en
soms ook naar niet ongevaarlijke kal
merende middelen of analgetica gegre
pen.
Met warmte-therapie of langdurige
lage rugpijn, een zeer voorname cate
gorie van arbeidsmyose, weliswaar soms
oedrust op een harde ondergrond, kan
ook worden verholpen, maar de resul
taten zijn sterk afhankelijk van de
medewerking van de p^atient, die er
veelal de voorkeur aan geeft om na een
paar dagen rust alweer karweitjes in
nuis te gaan opknappen, waardoor zijn
of haar conditie weer verergert.
Daarom zal de arts, die attent is op
de exacte oorzaak van deze klachten,
meestal een therapie toepassen waar
mee de spieren in kramptoestand wor
den ontspannen. Een vereiste van een
dergelijke medicamenteuze therapie is
echter, dat de controle over de wille
keurige bewegingen niet wordt beïn
vloed en de normale spiertonus blijft
oestaan. Ook mogen geen andere onaan
gename bijverschijnselen, zoals eupho-
rie en depressie optreden.
Een behandeling, die aan deze eisen
voldoet, is die met spierrelaxantia,
waarmee de weerstand tegen het over
brengen van overbodige zenuwimpulsen
versterkt wordt en een teveel aan
polysynaptische reflexen wordt ver
minderd. Een groot voordeel van een
dergelijke aanpak van het probleem van
de arbeidsmyose is, dat de patiënt (be
halve is zeer ernstige gevallen) normaal
kan blijven doorwerken. Uiteraard een
groot voordeel voor de tóch reeds met
ernstige personeelstekorten kampende
werkgevers. Maar ook voor de werkne
mer, voor wie een verlies van 3 dagen
loon een onevenredig zware belasting
kan vormen.
De arbeidsmyose krijgt in Nederland
nog met de aandacht die dit probleem
verdient. Alleen al uit een oogpunt van
economische schade voor de gemeen
schap is het noodzakelijk het effect van
deze spieraandoemngen nader te onder
zoeken en in te dammen. De mogelijk
heden hiertoe liggen in een goede pre
ventie en in een juiste therapie. Voor
beide kunnen de wegen worden aange
geven, maar het komt er op aan geza
menlijk iets aan dit probleem te doen.
Enkele grote bedrijven, zoals bijv.
Philips, hebben reeds geruime tijd een
speciale afdeling ergonomie in hun be
drijfsgeneeskundige dienst. Maar het
gaat hierbij nog maar om gunstige uit
zonderingen.
ZONDAGSDIENST WITTE KRUIS
Ten onrechte staat op het tweede blad
van dit nummer vermeld, dat de zon
dagsdienst voor het Witte Kruis wordt
waargenomen door Zuster Hol. Dit
moet zijn Zuster Fortgens, Oosterend,
telefoon (02223) 250 of 207.
ONDERWIJS VIA KUNSTMAAN
Kinderen leren de ruimte kennen
NNP Het onderwijs staat voor een
grote revolutie. De ontwikkeling van
de techniek maakt aan de ene kant
noodzakelijk, dat de kinderen meer
moeten leren, aan de andere kant ko
men er nieuwe mogelijkheden vrij om
het onderwijs te verspreiden. Wat te
denken van het nogal sensationele plan,
dat onlangs op de internationale ruim
tevaartconferentie in Genève door de
Britse natuurkundige Arthur Clarke
werd geopperd. De Brit wil een com
municatiekunstmaan gebruiken voor
het uitzenden van speciale tv-program-
ma's naar de onderontwikkelde landen.
De bevolking daar kan dan op snelle
en naar hij meent goedkope manier
de nodige leerstof opdoen.
Nu is het bepaald geen eigenschap
van een ontwikkelingsland, dat iedere
bewoner een televisietoestel bezit. De
Brit wil daarom gebruik maken van
zeer goedkope, in massaproductie te
vervaardigen, eenvoudige elektronische
schermen, welke niet geschikt zijn voor
de ontvangst van gewone tv-program-
ma's, maar wel voor de ontvangst van
de „slow scanning" onderwijsuitzendin-
gen. Deze elektronische schermen zijn
geen toekomstmuziek. Onze eigen PTT
heeft er al jaren geleden succesvolle
proeven mee genomen. De PTT wil deze
gebruiken voor de draadtelevisie. Dit
plan stuitte af op het verzet van de
tv-handel, die er een te geduchte con
currentie in zag.
Volgens Clarke moet dit onderwijs
systeem rond 1970 in de praktijk kun
nen worden gebracht. Het wachten is
op de communicatiesatelliet, die met
een dergelijke snelheid in een vaste
baan wordt gebracht, dat hij met de
aatde meedraait. Vanaf de aarde gezien
lijkt het dan alsof de kunstmaan onbe
weeglijk op een vast punt boven het
aardoppervlak staat. Technisch gezien
is dit voor het uitzenden van tv-pro-
gramma's beslist noodzakelijk. Anders
zou men, zoals bij de Amerikaanse
Relay-kunstmaan, slechts enkele minu
ten per dag kunnen uitzenden.
„Slow Scanning" is de Engelse naam
voor een systeem met zogenaamde
„langzame beeldaftasting". Echte filmp
jes zou men via dit systeem niet kunnen
uitzenden, wel strips. Dergelijke strips
acht Clarke bijzonder belangrijk voor
het massale onderwijs aan de bevolking
in nog minder ontwikkelde landen. In
ieder geval zou het een machtig wapen
zijn in de strijd tegen het analfabetisme
Voordeel van „slow scanning" is, dat
de kunstmaan slechts een honderdste
van het vermogen behoeft te leveren,
dat nodig is voor het doorzenden van
gewone tv-programma's.
Arthur Clarke is naast natuurkundi
ge science fiction-schnjver. Maar zijn
betoog in Genève wekte de indruk, dat
het hier niet bepaald om louter fantasie
ging. Trouwens, in Genève zijn meer
verrassende dingen aan het licht ge
komen. Rusland bijvoorbeeld blijkt al
op de lagere school leerstof te geven,
welke betrekking heeft op de ruimte en
de ruimtevaart, daarna volgen sterren
kunde en rakettechniek. In Frankrijk
en Engeland zijn nu de eerste schuch
tere stappen in deze richting gezet, door
het onderwijzend personeel handboeken
te verstrekken over de ruimtevaart. Het
is de bedoeling, dat zij hun kennis dan
doorgeven aan hun leerlingen..
De „draadtelevisie" maakt een goede kans in grote delen van Nederland te
worden ingevoerd. Zeker in de steden zal een rendabele exploitatie mogelijk
zijn. De P.T.T. komt tot deze conclusie in een rapport over het Centraal An
tenne Systeem, dat onlangs door de minister van verkeer die het laatste
woord in deze zaak heelt te zeggen is vrijgegeven. Het centraal antenne
systeem vormt in wezen het ei van Columbus tegen de afschuwelijke bossen
antennes, weike steeds meer de daken gaan ontsieren. Echte draadtelevisie is
hot niet. Toch heelt het systeem grote voordelen, welke volgens de P.T.T. ertoe
zullen leiden, dat „in de toekomst het systeem de normale ontvangst in grote
delen van het land zal verdringen."
Enige jaren geleden heeft
het dr.
Neher laboratorium van de P.T.T. wèl
een echte vorm van draadtelevisie uit
gevonden. Terwijl men bij het centraal
antenne systeem gebruik moet blijven
maken van een normaal tv- of radio
toestel kon men bij de door het labo
ratorium uitgewerkte vorm met een
veel eenvoudiger en goedkoper toestel
in feite een kastje met alleen een
beeldbuis volstaan. Dit idee is nooit
in praktijk gebracht. De tv-handel ver
zette zich sterk en bovendien dreigden
moeilijkheden te ontstaan met de au
teursrechten.
Het CüB-pnncipe kan overigens voor
de gebruiker ook besparingen met zich
brengen. De abonnementsprijs zou vol
gens de P.T.T. moeten liggen tussen de
drie en vier gulden per maand. Hier
voor spaart men echter een antenne van
rond 150 gulden uit, weike nog eens in
de zoveel jaren moet worden ver
nieuwd. Ook is het niet nodig het oude
toestel (voor 15Ü gulden) te laten om
bouwen voor ontvangst van het tweede
Nederlandse televisienet. Voor de Rand
stad Holland is het CAS vooral van
belang omdat men hier de buitenlandse
programma s, welke in de grensprovin
cies gemakkelijk op de Nederlandse
schermen komen, alleen met zeer kost
bare en ingewikkelde voorzieningen
kan ontvangen.
Het centraal antenne-systeem van de
P.T.T., zoals dat op het ogenblik o.a.
wordt beproefd in een Haagse wijk, is
geschikt voor de doorzending van twaalf
FM-radioprogramma's en liefst zeven
televisieprogramma's. Bij de proef geeft
men op het ogenblik het eerste Neder
landse tv-programma, het tweede
Duitse en Belgié-Vlaams door. Als het
systeem ook elders in het land wordt
ingevoerd denkt de P.T.T. aan de mo
gelijkheid de opengebleven ruimte te
gebruiken voor het verzorgen van re
gionale programma's. De exploitatie
^.al eventueel door particulieren in han
den kunnen worden genomen. Deze re-^
gionale uitzendingen kunnen vanzelf
sprekend van groot belang worden voor
bepaalde streken. Het is daarom te be
treuren, dat de P.T.T. in het onlangs
uitgebrachte rapport uitdrukkelijk
voorop stelt, dat de exploitatie voorlo
pig alleen in de steden ter hand zal
worden genomen, mocht de regering tot
invoering besluiten. De P.T.T. denkt
bijvoorbeeld aan 25 steden in het Wes
ten van het land. Op dit aantal is ten
minste de investeringsbehoefte (honderd
tot honderddertig gulden per woning)
berekend. Juist in minder dicht be
volkte gebieden zouden dergelijke re
gionale programma's van zeer grote be
tekenis zijn.
Oost-Duitsland in grote moeilijkheden
NNP Opnieuw dreigen in de Oosteuropese hinden grote voelselteliorten te
ontstaan. Begin van dit jaar was de toestand kritiek door de slechte oogsten
van vorig jaar, veroorzaakt door barre weersomstandigheden. Ditmaal kunnen
de regimes geen verontschuldigingen aanvoeren met het oog op het slechte
weer. Vooral Oost-Duitsland ziet op tegen kritieke tekorten, welke de rege
ring hebben genoodzaakt strenge maatregelen op het gebied van de rantsoene
ring door te voeren. Er is een tekort aan vlees, vis, vetten, melk boter, kaas
en eieren. Ook aardappelen, groentesoorten en sommige graanprodukten kunnen
slechts met mondjesmaat worden verstrekt. Ir. Oost-Duitsland is de landbouw
jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Alle beschikbare economische bronnen
zijn ingezet voor de ontwikkeling van de industrie. Het snelle invoeren van het
collectieve kolchossysteem liecft bovendien de opbrengsten per hectare met
afschrikwekkende spoed omlaag gebracht.
Oosteuropese landen behoeft de Sowjet-
Het afgelopen jaar bijvoorbeeld was
de gemiddelde opbrengst bi] de graan
oogst niet meer dan 2640 kilo per hec
tare. Dit cijfer ligt ver beneden in pro
ductie in West-Duitsland, en nog veel
verder beneden het Nederlandse ge
middelde. Op invoer vanuit andere
27. De hoofdcommissaris begon te ver
tellen en zo af en toe liet hij zijn ver
haal verbeteren of aanvullen door bri
gadier Piet.
„Zo zo.... is Karei Kleuntjes ont
voerd?" zei Arend de Zeeuw peinzend,
toen de beide politiemannen hun ver
haaltje gedaan hadden. „Nou. nou, dat
zal weer een storm doen opsteken in
de bond".
De kundige journalist nestelde zich
prinsheerlijk in een stoel en vervolgde:
„Een ding staat vast. Ik ben de enige
die verstand heeft van deze zaak. On
langs heb ik nog een zeer gedegen
brochure geschreven, gewijd aan mijn
radiopraatje. Misschien heb je het
boekje wel gezien. Arend de Zeeuw tot
zijn luisteraars, heet het. Nu, daarin
kom ik tot de slotsom, dat Karei Kleun
tjes eigenlijk helemaél niet voetballen
kan en dat hij niet in het systeem past.
Hij voelt het niet óan. Hij is er nooit
in, vat je. Maar ja, die lui van de tech
nische commissie zijn zo eigenwijs als
gemalen kippenderrie, om van de keu
zecommissie naar helemaal niet te
praten
„Manhou op met je gezemel
over voetbal," kreunde de commissaris
en hij viel als een gebroken man over
zijn bureau, „Ga alsjeblieft mijn kamer
uit
„Ik ga al," zuchtte Arend de Zeeuw
hoogmoedig. En werkelijk, hij ging.
De wachtende sportjournalisten bui
ten wilden natuurlijk graag weten wat
er aan de hand was. Op hun nerveuze
gevraag antwoordde Arend: „Waarde
broeders in de schone kunst der lette
ren. Ik en Kaasje hebben een zéér
vriendschappelijk onderhoud gehad.
Gebleken is, dat ene Karei Kleuntjes
met geweld is ontvoerd door een twee
tal Italianen in een karretje vanille-ijs.
Op mijn vraag of er ook vruchtenijs
bij was, kon Kaasnagel geen antwoord
geven, wat natuurlijk erg dom is. Dat
is alles. Schrijven jullie hier dus maar
een spannend verhaaltje over. En doe
goed je best, jongens, want ik schrijf
zélf ook!"
zóne niet te rekenen Dezen hebben al
medegedeeld hun contracten niet te
kunnen nakomen. Rusland zelf heeft
een groot tekort aan graan, geschat op
elf en een half miljoen ton. Rusland
kan zich voor graanleveranties nog tot
het Westen (Amerika) wenden, Oost-
Duitsland behoeft hierop niet te reke
nen doordat de regering-Ulbricht niet
voldoende deviezen ter beschikking kan
stellen
De voedselmoeilijkheden doen zich
vooral voor in Rusland, Polen en Oost-
Duitsland. Roemenië staat er wat beter
voor. Dit land was zelfs in staat vier
honderdduizend ton graan aan de Sow-
jet Unie te „lenen". Voor wat betreft
boter, vlees, vleeswaren en eieren is nu
in Oost-Duitsland een verkapt systeem
van rantsoenering ingevoerd. De klan
ten moeten in .een vaste winkel kopen
Daar worden alle inkopen op een kaart
geboekt. Deze hoeveelheid mag niet
boven een bepaalde grens uitkomen.
Volgens de Oostduitse regering is dit
een maatregel, welke is gericht tegen
„speculaties, zwarte handel en ham
steren". Maar hier staat wel wat schril
tegenover, dat volgens de cijfers de
productie van geslacht rundvee met
bijna twaalf en van varkens met bijna
zestien procent is gedaald.
Vooral nu kerstmis voor de deur
staat in Oost-Duitsland toch nog
steeds een familiefeest worden de
voedseltekorten voelbaar. Evenals in
andere landen zal de Oostduitse huis
vrouw proberen een zo goed mogelijk
kerstmaal op tafel te zetten. De eigen
gebakken cake mag daarbij natuurlijk
niet ontbreken. Maar ook wat dit be
treft zal de huisvrouw in Oost-Duits
land op de rantsoenering stuiten. Zij
mag namelijk niet meer dan 500 gram
rozijnen, 1 ons zoete en een kwart ons
bittere amandelen kopen Cacao is vrij
wel niet te verkrijgen.
NIEUWE DATA UITGESTELDE
TONEELUITVOERINGEN
De toneeluitvoeringen van een drietal
Texelse toneelverenigingen, die zater
dagavond j.l zouden plaatshebben en in
verband met het overlijden van presi
dent Kennedy werden uitgesteld, wor
den nu op de navolgende data gehouden:
De toneelvereniging „Sint Jan" met het
stuk „Nachtoperatie" op de avond van
tweede kerstdag a.s.; de toneelvereni
ging ,,'t Amateurtje" te De Waal de
tweede opvoering van het stuk „En het
leven gaat" door" morgenavond 8 uur
en „De Duinkanters" te De Koog met
het stuk „Prooi" op zaterdag 7 decem
ber a.s.
ZONNEKACHEL
Zonnekachels zijn al geruime tijd aan
de markt, maar ze zijn neg al kostbaar,
i'hans is er een in de handel gebracht,
die tot zeer lage prijs ƒ7,tot ƒ14,
verkrijgbaar is, dat is ongeveer een
tiende van de prijs der tot nu toe
aangebodene. Deze zonnekachel bestaat
uit een doos van golfkarton, in gesloten
toestand ongeveer zo groot als een
hoededoos. Van binnen is de doos be-
xleed met geïmpregneerd aluminium
folie van hoge isolerende waarde. In
één minuut kan de kachel op aluminium
pootjes, die zijn ingebouwd, worden
neergezet. Wanneer de deur wordt ge
opend gedraagt dc aluminium-folie zich
als een spiegel. De kachel is zó gebouwd
dat de zonnestralen geconcentreerd
worden op een oventje in de bodem. De
temperatuur in dat oventje kan, bij
voortdurende bestraling, tot ver boven
het kookpunt van water stijgen, hoog
genoeg dus om koffie te zetten, soep te
trekken en andere voedingsmiddelen te
koken of zelfs te bakken. De aluminium
voering schijnt voldoende te isoleren,
zodat de doos door de hitte niet wordt
beschadigd. De kachel kan, bij veel
vuldig gebruik, ongeveer een jaar mee.
Behalve een uitkomst voor kampeer
ders en picknickers zou deze doos
kachel ook een gewaardeerd hulpmiddel
kunnen zijn bij rampen, waarbij in een
bepaald gebied de energie-voorziening
wordt uitgeschakeld, zoals onlangs in
Noord-Italië. Maar zon zal er moeten
zijn!
FILMS ONTWIKKELEN ZONDER
CHEMIKALIËN
Een soort film is thans in de handel,
die niet meer met behulp van chemika-
liën, maar door haar bloot te stellen
aan verhitting wordt ontwikkeld. Wan
neer de film wordt belicht, neemt een
speciaal bewerkt zeer dun laagje
plastic het beeld op. Na de film vervol
gens gedurende zeer korte tijd min
der dan een seconde aan verhitting
bloot te hebben gesteld, is zij voor af
drukken gereed. De afdrukken vertonen
geen korrel. Zij kunnen normaal wor
den vergroot. Het schijnt zelfs mogelijk
te zijn de film meer dan eens te ge
bruiken Het beeld kan nl. worden uit
gewist.
NAVIGATIE BIJ MISTIG WEER
Er is een apparaatje ontwikkeld, dat
op het instrumenten-paneel van motor
boten de stand van het roer op elk ge
wenst ogenblik aangeeft. Het komt n.l.
wel voor, in ,t bijzonder bij speedboats,
dat de bestuurder, wanneer hij in een
dichte mist verzeild raakt, in cirkels
rond gaat varen, omdat hij niet precies
de stand van het roer kan zien en zich
ook niet kan oriënteren op de omge
ving.. Men kan het instrumentje zelf in
enkele ogenblikken aanbrengen.
FRIKADEL IS FAVORIET
Naast het balletje gehakt en de
patates fries is de frikadel tegenwoor
dig een van de meest gevraagde pro-
dukten van hapjes- of smul-winkels.
Deze frikadel is een grote croquet, ge
maakt van gehakt. De oorspronkelijke
frikadel kwam uit Frankrijk. Het was
een balletje gehakt, dat niet rond, maar
plat was. Voor deze frikadel wordt een
combinatie van runder-, varkens- en
kalfsgehakt gebruikt Deze combinaties
zijn bij de slager te krijgen in de vorm
van verschillende soorten gekruid ge
hakt, omwikkeld door een dun laagje
spek. Even bakken in de pan en er komt
een smakelijk vleesgerecht op tafel.
Een frikadel-in-langwerpige-vorm
kan ook gemaakt worden van resten
gemalen gaar vlees. Deze worden ver
mengd met ui, koude aardappelen of
oud brood, ei en kruiden. De langwer
pige vorm van de broodjeswinkel-
frikadel dankt zijn ontstaan aan de
voorkeur van het publiek: zijn laat zich
zo prettig uit het vuistje eten.
Frikadel smaakt op ieder uur van de
dag, aan het ontbijt, als hartig hapje
bij de koffie, voor het twaalfuurtje, des
middags en des avonds.
PLASTIC BANDEN
Voor kleine, met de hand voortbewo
gen wagentjes, tot dusver meestal voor
zien van rubberbanden, wordt thans
het gebruik van plastic banden aanbe
volen. Zij zouden een levensduur heb
ben die 200% ligt boven die van rub
berbanden. Zij zijn voorts bestendig
tegen olie en bijtende stoffen. Plastic
banden zijn echter tweemaal zo duur
als rubberbanden.