Pontweg door boortorens
nog gevaarlijker
Boortorens op de Waddeneilanden
G.D.S. voor tweede keer kampioen
Dit jaar zelfs ongeslagen
r~
Obstakels leiden weggebruikers af
.J
DERDE BLAD
TEXELSE COURANT
VRIJDAG 27 MAART 1964
Tot voor kort heeft in ons land de winning van delfstoffen nooit een werke
lijk grote omvang aangenomen. In feite richtte de aandacht zich decennia
lang uitsluitend op de kolenwinning in Limburg en zoutwinning in Twente.
Daarin is de laatste tijd wel een drastische wijziging gekomen. In de oor
logsjaren werd de zekerheid verkregen, dat in Zuidoost-Drenthe aardolie in
exploiteerbare hoeveelheden aanwezig was en het veld Schoonebeek is sinds
dien bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in exploitatie. Veel
belangrijker echter zijn de aardgasvondsten in Noord-Groningen. In het afge
lopen jaar werden wij voortdurend verrast door taxaties van de omvang van
de nabij Slochteren aangeboorde aardgasvoorraad, waarbij tenslotte de
stoutste verwachtingen werden overtroffen.
Het spreekt vanzelf, dat deze nieuwe „delfstof" een uiterst belangrijke in
vloed op de nationale economie zal hebben. Verwacht mag worden, dat dit
een krachtige extra impuls zal zijn voor de verdergaande industrialisatie
van ons land.
De gouden medaille van de aardgas-rijkdom heeft echter ook een minder
fraaie keerzijde. Was het aanvankelijk alleen de NAM die het bodemonder
zoek naar aardolie en aardgas verrichtte, na de veelbelovende aardgas
vondsten kwamen ook andere oliemaatschappijen op de rijkdom af. Dit heeft
de afgelopen maanden geleid tot een ware oil-rush", die zich met name op
de Waddeneilanden heeft gemanifesteerd.
Blijkbaar bestaat de verwachting, ge
baseerd op het geologisch vooronder
zoek, dat in het Waddengebied en het
daaraan grenzende gebied van de
Noordzee opnieuw grote aardgas- of
oliehoeveelheden zullen worden gevon
den. Hoe dan ook; tijdens het toeristen-
seizoen op de Waddeneilanden in de
zomer van 1963 anveerden de boor-
ploegen van de grote oliemaatschap
pijen op Ameland en Terschelling en
daarmee was de wedloop om het aard
gas op de Waddeneilanden begonnen.
De handelwijze van de oliemaatschap
pijen is verklaarbaar uit de stokoude
mijnwetgeving, die in ons land nog
steeds van kracht is. De regeling van de
exploratie en exploitatie van bodem
schatten berust op de Napoleontische
Mijnwet van 1810 (Loi concernant les
Mines, les Minières et les Carrières).
Het is wel uiterst merkwaardig, dat
deze wet in ons land nog van kracht is.
tekenis. Gelukkig zijn vele van deze ter
reinen staatsnatuurreservaat, in beheer
bij het Staatsbosbeheer. Belangrijkste is
o.a. de Boschplaat, het oostelijk deel van
Terschelling, die door zijn uitgestrekt
heid en variatie in levensgemeenschap
pen een internationale vermaardheid
geniet.
Ook de Waddenzee zelf vormt een
biologisch uiterst interessant milieu,
waarvan het meest spectaculaire aspect
wordt gevormd door de betekenis van
dit gebied als voedselrijke pleisterplaats
voor miljoenen doortrekkende en over
winterende wadvogels.
De Waddeneilanden komen ook als
recreatiegebied steeds meer in trek en
deze recreatieve betekenis kan niet los
worden gezien van de aanwezigheid van
grote gave natuurgebieden. Bij een goed
planologisch beleid is het mogelijk de
Waddeneilanden verder tot recreatieve
ontwikkeling te brengen zonder te ver-
terwijl in Frankrijk zelf gewerkt wordt
met een gewijzigde mijnwet! Hieruit
blijkt reeds, dat de winning van bodem
schatten in ons land tot voor kort nooit
ernstige problemen heeft opgeroepen.
De constructie van de Mijnwet is deze,
dat ieder gerechtigd is onderzoekingen
te doen naar het voorkomen van bodem
schatten, doch dat voor de exploitatie
een ccr.ccssie, verleend door de Kroon,
nodig is. De oliemaatschappijen, die
thans de een na de ander een concessie
aanvrage indienen, moeten zich daarbij
baseren op bepaalde resultaten van het
bodemonderzoek. Dit verklaart de grote
haast en de sfeer van volstrekte con
currentie, wolke momenteel typerend
zijn voor de onderzoekingen die op de
Waddeneilanden worden uitgevoerd.
Ronduit moet worden toegegeven, dat
de Nederlandse natuurbescherming door
deze ontwikkelingen enigszins is over
rompeld. Wij hebben de indruk, dat
hetzelfde trouwens kan worden gezegd
van de hierbij betrokken overheidsin
stanties. Inmiddels heeft de Contact-
Commissie voor Natuur- en Landschaps
bescherming duidelijk haar standpunt
bepaald en dit aan de hierbij betrokken
overheidsinstanties kenbaar gemaakt.
Alvorens dit standpunt nader uiteen te
zetten, is het goed na te gaan wat tot
nu toe in het Waddengebied is gebeurd.
De exploratie-activiteiten
De exploratie wordt in den regel in
geleid door seismisch onderzoek, waar
bij dynamietpatronen in de grond tot
ontploffing worden gebracht en vervol
gens de schokgolven worden geregi
streerd Dit onderzoek is in het Wad
dengebied reeds op talrijke plaatsen
uitgevoerd. Wanneer de resultaten van
het voorbereidend onderzoek hiertoe
aanleiding geven, wordt vervolgens
overgegaan tot het uitvoeren van een,
uiteraard zeer kostbare, proefboring.
Het zijn vooral deze proefboringen mèt
de nevenactiviteiten, zoals de aanleg
van wegen, die in natuurbeschermings
kringen tot grote verontrusting aanlei
ding hebben gegeven. Momenteel, febr.
1964, vinden de volgende proefboringen
plaats:
op Terschelling in het Starneplak ten
noorden van Midsland door de NAM;
op Ameland in het uiterste westen bij
de vuurtoren bij Hollum door de NAM,
bij het Kooihuis in de duinen ten noor
den van Nes door de Caltex en op de
Hon, het meest oostelijke deel van het
eiland, door Mobil Oil.
Geen exploratie in de natuurgebieden
De „oil-rush" op het Waddengebied
heeft in natuurbeschermingskringen tot
grote verontrusting aanleiding gegeven.
Zonder overdrijving kan worden gezegd,
dat het landschao van de Waddeneilan
den en van de Waddenzee tot de meest
karakteristieke van ons land behoort.
De daar gelegen natuurgebieden zijn
natuurwetenschappelijk van unieke be
vallen in de fout dat „de recreatie zich
zelf gaat opeten", met andere woorden:
zonder aantasting van het meest karak
teristieke natuurschoon.
Essentieel is nu naar de mening van
de Contact-Commissie voor Natuur- en
Landschapsbescherming, dat ook de
exploratie-activiteiten van de oliemaat
schappijen op de Waddeneilanden wor
den gepast in een behoorlijk planolo
gisch beleid, waarbij aan de belangen
van de natuurbescherming hoge waarde
moet worden toegekend. De Napoleon
tische Mijnwet en de in ons land gel
dende planologische wetgeving bieden
voor het opbouwen van een dergelijk
beleid voldoende mogelijkheden.
Volgens de Mijnwet kan een ieder
cxploratiewerkzaamheden verrichten,
mits met toestemming van de terrein-
eigenaar. Wordt deze toestemming niet
verkregen, dan kan volgens artikel 10
van de wet de toestemming door de re
gering, in dit geval de minister van Eco
nomische Zaken, worden verleend. De
Contact-Commissie heeft in verband
hiermee bij de minister van Economi
sche Zaken erop aangedrongen in der
gelijke gevallen geen vergunning te ver
lenen dan nadat ter zake een afweging
van belangen heeft plaatsgevonden.
Daarbij zou als principe moeten gel
den, dat de bestaande staatsnatuurre-
servaten op de Waddeneilanden als on
aantastbaar worden beschouwd. Wij
herinneren in dit verband aan de rege
lingen voor de Amerikaanse nationale
parken, waarvoor duidelijk is vastge
steld, dat zij in geen enkel opzicht, ook
niet ten behoeve van de exploitatie van
bodemschatten, mogen worden aange
tast. Zo kwam ongeveer honderd jaar
geleden als eerste nationaal park in
Amerika het befaamde Yellowstone
Park tot stand. Als dit principe van de
onaantastbaarheid van de natuurreser
vaten honderd jaar geleden in het toen
nog zo dunbevolkte Amerika werd aan
vaard, dan moet deze eis toch zeker
worden gesteld anno 1964 in ons dicht
bevolkte land!
Geruststellend is, dat zovele van de
belangrijkste natuurgebieden op de
Waddeneilanden in overheidshanden
zijn Het Staatsbosbeheer beheert het
grootste deel van de duinen en strand
vlakten op Texel, Vlieland en Terschel
ling, de Dienst der Domeinen voert het
beheer over het gehele eiland Schier-
Onderstaand artikel werd ge
schreven door drs. R. J. de Wit
en verscheen in het winternum
mer van Natuur en Landschap",
tijdschrift van de Contact-com
missie voor natuur- en land
schapsbescherming. Op het mo
ment dat het artikel werd samen
gesteld bestond nog geen zeker
heid over de plannen tot het
doen van proefboringen op Texel,
zodat de naam van ons eiland
niet in dat verband is genoemd.
We zijn er echter van overtuigd,
dat onze lezers met belangstelling
van de inhoud kennis zullen ne
men. Daarbij zullen zij conclude
ren dat de waarschuwende toon,
die in het artikel doorklinkt bij de
Texelaars (nog) gen ongerustheid
hoeft te veroorzaken. De maat
schappijen, waarvan definitief
bekend is, dat zij op Texel gaan
boren, hebben hun keus gelukkig
laten vallen op enkele stukken
weiland, vèr van de beschermde
duin- en strandgebieden. Op de
andere eilanden is dat niet het
geval, zoals uit het artikel blijkt.
Red.
monnikoog en gedeelten van Ameland.
Deze terreinbeheerders dragen de pri
maire verantwoordelijkheid voor het
geen op de Waddeneilanden zal gaan
gebeuren. De Contact-Commissie heeft
er bij de directeur van het Staatsbosbe
heer dan ook o.p aangedrongen in ieder
geval geen^ toestemming te verlenen
voor de oprichting van boortorens in de
bestaande natuurreservaten. Wij verna
men inmiddels van de directie van deze
dienst, dat dit standpunt inderdaad
wordt ingenomen. Als een oliemaat
schappij zich niet neerlegt bij een even
tuele afwijzing, kan men de minister
van Economiscne Zaken benaderen, voor
wiens verantwoordelijkheid dan de be
slissing komt.
Het doet ons voorts genoegen te kun
nen herinneren aan een beslissing van
de Dienst der Domeinen, waarbij een
verzoek van de British Petrol om te
boren tussen Buren en net Oerd op
Ameland werd afgewezen. Dit zou de
vierde boortoren op Ameland worden.
De door de BP uitgezochte plaats hield
het gevaar in van aantasting van een
waterwingebied en beschadiging van
het nabijgelegen belangrijke natuurge
bied het Oerd.
Planologische afweging van belangen
Voor een behoorlijke afweging van de
bij de olieboringen en de daarmee ver
band houdende werken betrokken be
langen is in het bijzonder de planolo
gische wetgeving van betekenis. Ook de
gemeenten zouden op dit terrein, als zij
wilden, het nodige kunnen doen Het
gemeentebestuur van Schiermonnikoog
heeft tenminste reeds het standpunt in
genomen, dat voor de oprichting van
een boortoren, hetgeen dus een tijdelijk
bouwwerk is, een bouwvergunning no
dig is op grond van de Woningwet. Dit
betekent, dat de aangevraagde bouw
vergunning aan het uitbreidingsplan
moet worden getoetst en waar het uit
breidingsplan uiteraard niet in de op
richting van boortorens voorziet, moet
dan de langeweg worden bewandeld
van wijziging van het uitbreidingsplan
öf hetgeen practischer is van ver
lening van de bouwvergunning op grond
van artikel 20 van de Wederopbouw-
wet, welk artikel juist voor tijdelijke
bouwwerken nogal eens wordt toege
past. Ook dan moet echter een bepaalde
procedure worden gevolgd, waarbij de
terreineigenaar en de omwonenden be
zwaren naar voren kunnen brengen bij
B. en W. en eventueel beroep kunnen
instellen bij gedeputeerde staten. Op
deze wijze kan dus op gemeentelijk en
provinciaal niveau een zekere afweging
van belangen plaatsvinden.
Waar hier echter in alle opzichten
nationale belangen in het geding zijn,
is het stellig ook noodzakelijk, dat de
minister die belast is met de zaken van
de ruimtelijke ordening zich met deze
ontwikkelingen bezighoudt. De Contact-
Commissie heeft hiervoor de aandacht
van minister Bogaers gevraagd. Een
aanknopingspunt voor de minister zou
kunnen zijn de hem op grond van de
Wet Nationaal Plan en streekplannen
van 1950 toekomende bevoegdheid om
bezwaar te maken tegen een voorgeno
men werk dat in strijd is met het Na
tionaal Plan, een streekplan, een uit
breidingsplan of in voorbereiding zijnde
ontwerpen of herzieningen daarvan
Planologisch optreden van de rijks
overheid is bovendien noodzakelijk om
dat de gemeentebesturen onder de thans
nog geldende wetgeving geen bevoegd
heden hebben om op grond van het
WEET U DAT...
de bekende hoortoestetlenspeclalist GEERVLIET N.V., uit Amster
dam elke woensdag volgende op de Ie dinsdag van de maand
aanwezig 19 bij de firma Halee, Beatnxstraat 52, Den. Helder voor
het geven van inlichtingen omtrent ZIEKENFONDSBIJDRAGE In
zake de aanschaffing van een hoortoestel?
Wij leveren hoortoesteller,, oorhangers en
hoorbrillen van de beste fabrikaten.
Komt u eens op onze zitting? U zult er
geen spijt van hebben.
Desgewenst komen wij u thula bezoeken.
GEERVLIET N.V., Keizersgracht 411, Amsterdam Tel. 237728 (020)
G.D.S. heeft voor de tweede keer het kampioenschap in de eerste klas van
de Nederlandse Volleybalbond behaald. Het afgelopen weekend won G.D.S. in
de Jac. P. Thijsse-school haar laatste twee wedstrijden tegen HAV 1 en HCSC.
Van HCSC werd met setstanden van 155 en 154 gewonnen. Geheel gezien
een oninteressante strijd, waarin HCSC niets te vertellen had.
niet lang of HAV haalde ons in en
bracht de score zelfs op 1514 Het was
GDS gelukt om in de eerste set een
grote achterstand om te zetten in een
overwinning Maar nu leek het erop,
dat HAV precies hetzelfde zou doen.
Echter na veel inspanning en onder
luide toejuichingen van het publiek,
bracht GDS de stand op 1515. Hierna
scoorde GDS nog twee maal, zodat het
weer een kleine overwinning werd.
Nadat de scheidsrechter voor de laat
ste keer gefloten had, kon de kam-
pioensvreugde losbarsten.
Er werden bloemen aangeboden door
voorzitter H. Reij en kapelaan Stam
trakteerde ieder op chocolade.
Hierbij feliciteert het bestuur alle
speelsters nogmaals met het succes en
wenst hen veel succes in de toekomst.
Dat de laatste loodjes zwaar wegen,
heeft GDS ondervonden. In de laatste
wedstrijd had het mentaal sterke HAV
o.i wel iets meer verdiend, maar het
verloor desondanks. GDS stond al vlak
na het begin met 113 achter, maar
door prima spel lukte het GDS de wed
strijd in een 1513 overwinning te
veranderen.
In de tweede set stond GDS een tijd
lang met 102 voor. Maar het duurde
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
van 19 tot en met 25 maart 1964
Geboren: Ard, zv. Simon Plaatsman
en Tini Vader; Jacqueline, dv. Johannes
Th. de Porto en Manna Verberg; Simon
Adnaan, zv. Lourens Stroo en Pieter-
nella Westdijk; Petrus Theodorus, zv.
Hendrikus A. Witte en Guurtje Bakker.
Ondertrouwd: Petrus H. van de We
tering en Adriana Drijdijk; And ré C.
Zoetelief en Johanna M. van Beek;
Willem G. Bruin en Maria A. J. Hoo-
genbosch.
PLATTELANDSVROUWEN GAAN
NAAR „MELCO"
Het reisje van de Plattelandsvrouwen
afd. Texel wordt niet gehouden op 12
mei maar op 5 mei a.s. Er zal geen be
zoek worden gebracht aan de duster-
fabriek te Wognum maar aan de
„Melco" te Heiloo. Het programma
blijft ongewijzigd voor wat betreft het
bezoek aan de afdeling Wijdenes en de
zijdespinnerij te Egmond. Deelnemende
leden moeten zich voor 4 april opgeven
bij één van de leden van het reiscomité:
mevr. M. de Gorter-Langeveld, mevr.
J. Gerrits-Broekman en mevr. T. Beem-
sterboer-Water.
OPTREDEN „HET MASKER"
OOK VOOR KUNSTKRING
Het bestuur van de Stichting Kunst
kring Texel deelt aan de aangeslotenen
mee, dat het vierde evenement van de
serie 1963, het geplande toneeloptreden
van Lily Bouwmeester en Louis Borel,
wegens ziekte van de twee uitvoeren
den niet kan doorgaan. Omdat de uit
voering ook niet op een later tijdstip
kan plaatsvinden, is besloten voor dit
programma-onderdeel een ander toneel
evenement in de plaats te stellen. De
leden van de Kunstkring zullen nu het
blijspel „De Onschuldige" kunnen zien,
dat door de toneelgroep „Het Masker"
uit Den Haag wordt opgevoerd in „De
Oranjeboom" op vrijdag 3 april, 20.00
uur Dit is dus de opvoering, die plaats
vindt in het kader van het WIKOR-ULO
festival op Texel.
Ergens op deze pagina merken wij op, dat plaatsing van de twee te
bomven boortorens bij „Akenbuurt" en „De Witte Engel" betrekkelijk
gunstig is omdat de gevaartes het landschapssclioon niet ernstig aan
tasten. In een heel ander opzicht is de plaatsing van de beide ca. 50
meter hoge constructies zéér onaangenaam. De torens staan n.l. aan
de Pontweg nabij Den Burg en zullen ongetwijfeld de aandacht van de
weggebruikers trekken. Vooral de toeristen, die niet bekend zijn met
de aanwezigheid van de vele uitvalswegen over het weggedeelte tussen
de torens, zullen geboeid de ijzeren bouwsels vanuit hun auto's bekijken,
waardoor de aandacht voor het overige verkeer verslapt. Vooral wan
neer wordt bedacht, dat door het in de vaart komen van de nieuwe
veerboot het aantal auto's nog belangrijk zal toenemen en in veel
grotere hoeveelheden tegelijk wovden gelost, is het waarschijnlijk dat
onze krant de komende zomer te klein wordt om de vele berichten
over aanrijdingen op de Pontweg te vermelden. Tenzij en het is niet
de eerste keer dat we dit bepleiten de maximum snelheid er komt.
Vooral nu de boortorens er komen, lijkt een dergelijke bepaling
hoognodig, maar we vrezen, dat het voor de wetgevers, die in deze
kwestie beslissen, slechts een zwak argument betekent.
Mocht besloten worden de Pontweg de racebaan te laten, die zij elke
zomer duidelijk is, dan rest niets anders dan het voorbeeld van Schiphol
te volgen, waar op borden langs de naburige wegen staat: „Kijk naar
de weg NIET in de lucht!"
uitbreidingsplan van hun gemeente de
uitvoering van werken, geen bouwwer
ken zijnde, tegen te gaan De voor het
landschap vaak zo uiterst nadelige aan
leg van wegen een bijkomende ern
stige aantasting van het natuurschoon
wanneer tot de oprichting van boor
torens wordt overgegaan kan dus
niet door de gemeentebesturen in de
hand worden gehouden. De minister
van Volkshuisvesting en Bouwnijver
heid kan dit wel op grond van de Wet
Nationaal Plan en streekplannen
Er vindt over allerlei zaken geregeld
op rijksniveau planologisch overleg
plaats Een recent voorbeeld is o.a. de
tracering van de grote transportleidin
gen voor het toekomstige aardgasnet,
waarover de Vaste Commissie van de
Rijksdienst voor het Nationale Plan zich
zal uitspreken. Laat het dan ook zo zijn,
dat deze commissie als een representa
tief adviesorgaan van de regering wordt
belast met de voorbereiding van de pla
nologische coördinatie van de explora
tiewerkzaamheden naar olie en aardgas
op de Waddeneilanden.
Wanneer de activiteiten van de olie
maatschappijen inderdaad zullen leiden
tot exploiteerbare hoeveelheden olie of
aardgas, komt de verlening van de con
cessie aan de orde. Daarbij heeft vol
gens de Mijnwet van 1810 het provin
ciaal bestuur de eerste verantwoorde
lijkheid voor het uitbrengen van een
advies aan de Kroon. De Contact-Com
missie heeft er bij het College van Ge
deputeerde Staten van Friesland op
aangedrongen bij een eventueel advies
over de concessieaanvrage voor het
Friese Waddengebied te bepalen dat de
eventuele concessionarissen in de daar
voor in aanmerking komende gedeelten
van het Waddengebied geen „carte
blanche" krijgen, doch dat voor de
plaatsbepaling van de exploitatie-een-
heden en alles wat daarmee annex is
planologisch overleg zal worden ge
voerd, waarbij het zoveel mogelijk
ontzien van natuurbeschermings- en
recreatiebelangen een hoge prioriteit
dient te hebben.
De grote aardgasvondsten in Gronin
gen zijn voor de nationale economische
politiek van uitzonderlijk belang. Ieder
zal zich verheugen over de te verwach
ten gunstige gevolgen voor de nationale
welvaart. De natuurbescherming wil
echter met kracht waarschuwen tegen
een situatie waarbij alle andere belan
gen zonder meer voor de olie- en aard
gaswinning moeten wijken.
Nu het operatieveld van de oliemaat
schappijen zich heeft verlegd naar de
Waddeneilanden, komt het erop aan te
morgen voor een gecoördineerd plano
logisch beleid, waarbij het ongerepte
behoud van de staatsnatuurreservaten
op de Waddeneilanden het uitgangs
punt behoort te zijn.
Wij hebben het in verband met de
ontwikkelingen in het Europoortgebied
reeds eerder gezegd, maar willen het
thans voor het Waddengebied herhalen:
welvaart en welzijn zijn niet synoniem.
Wanneer het voor het welzijn van ons
volk nodig is om het Waddengebied als
onvervangbaar recreatieterrein en als
uniek geheel van levensgemeenschap
pen te bewaren, dan zal desnoods ge
noegen moeten worden genomen met
het niet voor de volle honderd procent
benutten van de welvaartsmogelijkhe
den, die een intensieve exploitatie van
eventueel aanwezige bodemschatten zou
kunnen opleveren. Laat de Wadden
eilanden geen Texas worden
