Petroland zoekt bij de „Witte Engel" naar olie - NIET naar aardgas
Met camera brachten we
bezoek aan de boortoren
DERDE BLAD TEXELSE COURANT VRIJDAG 15 MEI 1964
Deze geheimzinnige figuur met donkere bril
U wordt verwacht, hoe is Uw naam
ook weer?" We staan oog in oog met
een wakkere Texelaar, die eens bloe
mist was, maar nu een belangrijke rol
speelt bij de olie-exploratie. De heer W.
Rijk haalt uit de woonwagen, die als
wachtlokaal dient, een lijst en gaat een
reeks namen na, meest Franse, maar
wij staan er ook bij. Het klopt dus.
De grote rood-witte slagboom voor
de ingang van het boorterrein van
Petroland N.V. nabij „De Witte Engel"
wordt omhooggedraaid en we kunnen
verder lopen. Maar door onze Texelse
wacht, die zijn gezag ondersteunt met
een grote pet met de letters GNVD van
„Gezamenlijke Nederlandse Veilig
heidsdiensten", worden we teruggeroe
pen. Helmen opzetten. Dat is voor
schrift!" Uit een rode kast grijpen we
een witte plastic helm met het op
schrift visiteursDe Nederlandse In
genieur, vertegenwoordiger van Petro
land, óók met het potsierlijke hoofd
deksel, komt ons van het met spoor
bielzen bedekte terrein tegemoet. Blij
dat U er bent, U treft het bijzonder
mooi, v/ant we gaan straks de boorpijp
ophalen. Ongetwijfeld aardig voor een
foto!"
in de grond uitgegraven bassin terecht.
Omdat de modder verschillende voor
het weiland schadelijke chemische be
standdelen bevat, wordt de brei voort
durend afgevoerd naar elders. Door de
Gemeenschappelijke Polders zijn aan de
N.V. Petroland kleiputten toegewezen,
waarin het schadelijke spul met hulp
van een speciale tankwagen wordt ge
stort. De van slib gezuiverde slijp-
vloeistof wordt weer in de circulatie
gebracht.
Het boorplatform
Eindelijk zijn we dan in het heilige
der heiligen van het boorterrein: het
boorplatform, dat zich vier meter boven
de grond bevindt. Hier verdwijnt de
boorpijp in de diepte. Voortdurend
draait in de vloer de koppeling, die van
onderen wordt aangedreven en waarin
de pijp muurvast zit bevestigd. Uiterst
langzaam ,,want we zitten in een
harde laag" verdwijnt het dertig me
ter lange stuk in de grond. Boven op het
stuk pijp zit de injektor, het aansluit-
O
gen het einde van "net werk meer dan
drie kilometer lang kan zijn, naar boven
worden getrokken. Alle segmenten wor
den er dan stuk voor stuk afgeschroefd
en tenslotte komt het laatste stuk met
aan het eind de boor. We zien hoe bij
het naar boven halen van de kilometers
lange pijp, elk losgeschroefd segment
naast de toren in een houder wordt ge
plaatst. Tenslotte staat er een hele bun
del en de oplettende toeschouwer kan
door een eenvoudige berekening vast
stellen hoe ver men met het project is
gevorderd. Dat doen we, maar onze
begeleider verzoekt ons het resultaat
van die berekening niet in de krant te
zetten. „We hoeven onze concurrenten
de inlichtingen niet cadeau te doen!"
Het is opvallend hoe hard de ar
beiders van de firma FOREX werken.
Zonder op of om te kijken zwoegen ze
urenlang met lieren, pijpen en koppe
lingen tot ze worden afgelost. Er zijn
ruim dertig arbeiders bij de proefboring
betrokken. Ze werken in drie ploegen.
„Met dit werk kun je oud worden, meneer'",
vertrouwt de heer \V. Rük van de Gezamen
lijke Nederlandse Veiligheidsdiensten ons toe,
terwyl hij de namen in het register controleert.
Met de ingenieur lopen we in de rich
ting van de toren. Hoe dichter we het
47 meter hoge gevaarte naderen, hoe
moeilijker een gesprek wordt. De diesel
motoren van de generator en de lier-
ïnstallatie op het boorplatform maken
een hels kabaal. Zo hard. dat het geluid
bij zuidelijke wind in Den Burg bepaald
hinderlijk is, vooral 's nachts.
We volgen onze begeleider naar de
toren, lopen ijzeren trapjes op en wan
delen langs grote bakken en lange go
ten, waarin onophoudelijk een melk
achtige roze vloeistof loopt. „De slijp-
vloeistof" legt onze zegsman uit.
„Voortdurend wordt door de lange
boorpijp tot onder in het boorgat deze
vloeistof gepompt. Het is water, waarin
een fijn slijppoeder zweeft. Dit helpt het
boren aanzienlijk, vooral in de harde
rotslagen en bovendien wordt de boor
er door gekoeld. De vloeistof circuleert
en komt langs de boorpijp aan de bui
tenkant weer naar boven. Het neemt
dan het boorslijpsel met zich mee". De
goten-en-bakken-installatie waarlangs
we naar het platform lopen, dient om de
vloeistof van zijn uit de donkere diep
ten losgekomen bestanddelen te ont
doen. Op een trilzeef worden de grofste
delen vrijgemaakt en in drie grote bak
ken bezinkt de rest. De aldus vrijko
mende modder komt in een reusachtig
Na urenlang werken komt cindcljjk de boor
boven de grond. Het versleten exemplaar
wordt losgeschroefd en vervangen door een
nieuwe. Daarna wordt de pijp weer neerge
laten en kan het boren worden vervolgd.
de Nederlandse N.V. Petroland. De
FOREX (Forages et Exploitations Petro-
lières), de aannemer, die in opdracht
van de Fransen de boringen uitvoert,
was voordien met soortgelijke torens
bezig in de Algerijnse Sahara. Geleide
lijk beginnen de Fransen zich uit dat
gebied terug te trekken omdat het ge
vaar groot is dat de gevonden bodem
schatten worden genationaliseerd. Mede
daarom is grote interesse ontstaan voor
het olieveld, dat zich waarschijnlijk on
der de bodem van de Noordzee uit
strekt. Hoe diep die olie zit en waar de
grenzen van het gebied liggen, is niet
precies bekend. Men wil er achter ko
men door een serie proefboringen in het
aan de Noordzee grenzende gebied en
later met behulp van booreilanden. De
Franse Staatsmaatschappijen BRP,
RAP en CRP hebben daarom in alle
landen rond de Noordzee dochtermaat
schappijen opgericht. In Nederland is
dat dus de N V Petroland, die als eer
ste in het kader van dit grote projekt
dat Opération Mèr du Nord wordt
genoemd een proefboring uitvoert.
Een kijkje op het boorplatform, waar de
arbeiders van FOREX bezig zyn met het eue
stuk boorpjjp na het andere met de lier naar
boven te halen.
interessante hoeveelheden olie aange
toond. De NAM bewaart daar het stil
zwijgen over.
Boortje
Het is zover. Het laatste pijpstuk
wordt uit het boorgat getrokken en ein
delijk zien we de boor. Niet bijzonder
spectaculair, want het is maar een klein
dingetje, twintig centimeter dik Toen
de boring begon werden veel grotere
exemplaren gebruikt. Bij het verwisse
len ervan wordt er iedere keer een
kleinere aangeschroefd De gebruikte
boren staan bij elkaar op het terrein.
Het zijn bizarre voorwerpen, voorzien
van tandwielen, die tijdens het boren
ronddraaien. De tanden zijn van staal.
Zonodig wordt een exemplaar van het
zeer harde tungsten-staal bevestigd.
Voor de hardste gesteenten heeft men
carborundum- en diamantboren. Dia
stuk, waardoor de boorvloeistof in de
pijp wordt geperst. In de stalen boor,
die diep in de aardkorst woelt, zijn
openingen aangebracht, waardoor de
vloeistof naar buiten wordt geperst en
zijn werking uitoefent.
Als het pijpstuk. na vaak urenlang
draaien, tenslotte in de grond is ver
dwenen, wordt de injector losgemaakt
en wordt na een reeks voorbereidende
handelingen een volgend stuk boorpijp
aangeschroeft. Vanuit de toren zakt het
Elke ploeg staat onder commando van
een boormeester. Deze man, die verant
woordelijk is voor de gang van zaken,
staat bijna voortdurend aan de lier en
houdt het instrumentenbord in de ga
ten. Er wordt niet geschreeuwd of ge
lachen. Zwijgend en gedisciplineerd
gaan de arbeiders op het platform hun
gang. Wij waren geneigd te denken dat
elke Fransman liever lui dan moe is,
maar hier wordt dit denkbeeld wel
overtuigend gelogenstraft.
is de heer Bernjer, één van de drie boor
meesters, die bij het project zijn betrokken. De
boorploeg staat onder zijn commando
Per luchtpost
Omdat de boor voorlopig nog niet
tevoorschijn komt, nemen we een kijkje
onder het boorplateau. Hier zien we
een merkwaardig instrument, enkele
meters hoog, dat doet denken aan een
stapel pannen. De boorpijp gaat er
dwars door heen. „Dit is de blow-out
preventor", vertelt de Petroland-inge
nieur. „Een soort ventiel dat automa
tisch het boorgat afsluit, wanneer er
gas omhoog komt". Naarmate een
grotere diepte wordt bereikt, wordt de
kans groter dat men een gasreservoir
onder enorme druk aanboort en daarom
worden steeds zwaardere blow-out pre-
ventors gemonteerd. Aangezien het wei
of niet aanwezig zijn van deze ventielen
van het grootste belang is voor de
veiligheid rond het boorproject, ziet de
Nederlandse Mijninspectie er nauwlet
tend op toe, dat de blow-out preventors
het vereiste gewicht hebben. In Neder
land gaat men met bijzonder veel voor
zorg tewerk; de voorgeschreven blow
out preventors moeten van een veel
groter gewicht zijn dan elders in
Europa.
Onlangs kwamen de heren van de
Mijninspectie een kijkje nemen op het
terrein bij De Witte Engel. Toen bleek
dat de Franse ploeg niet over de juiste
preventor beschikte. Het boorplan
mocht niet verder worden uitgevoerd,
voordat een preventor van 12 ton op
het terrein aanwezig was. Aangezien
men bijzonder grote haast bij de boring
geboden achtte, besloot men onmiddel
lijk een preventor te bestellen in Cali-
fomië en deze per VLIEGTUIG naar
Nederland te laten komen. Aldus ge
schiedde en enkele dagen later werd
het ventiel op het terrein bezorgd. Het
was het GROOTSTE LUCHTPOST
STUK DAT OOIT IN VREDESTIJD
werd verzonden! Het kostte een ver
mogen, maar bij een proefboring kijkt
men niet op een paar centen. Het be
drag betekende niet zoveel op de mil
joenen guldens, die met het projekt op
Texel zijn gemoeid.
Toch is de boring bij De Witte Engel
een der duurste in de geschiedenis van
de groep Franse Staatsmaatschappijen,
die de financiers en oprichters zijn van
Geen belangstelling voor
aardgas
Onze begeleider vertelt dat het Pctro-
land niet te doen is om aardgas. Wel
zou een aardgasvondst van betekenis
zijn om de conclusies die er uit getrok
ken kunnen worden, maar aan de ex
ploitatie ervan zal men zich zeker niet
wagen. Het gaat om olie. Het gasveld
in Groningen, dat misschien het groot
ste ter wereld is, doet vermoeden dat
in de omgeving ervan een oliereservoir
moet liggen, dat óók een ongekend grote
inhoud moet hebben. Want olie en
aardgas horen bij elkaar. Niet alleen
de Franse maatschappijen doen mee aan
de oliejacht. Zoals bekend dienen zich
steeds meer andere maatschappijen aan,
die in en om de Noordzee seismografiscli
onderzoek verrichten en naar aanleiding
van de resultaten daarvan, te zijner tijd
wlilen boren.
Veel zal afhangen van de resultaten
die Petroland boekt. De anderen wach
ten daarom af en trachten zich op de
hoogte te houden omtrent de vorderin
gen van de Fransen, die zo enorm hard
en gehaast van stapel zijn gelopen. In
siders vermoeden, dat de NAM bij Eg-
mond aan Zee niet alleen aardgas heeft
gevonden, zoals in de kranten triom
fantelijk stond vermeld. Misschien is
door de boring ook de aanwezigheid van
D
Vanaf het platform kijken wc op de om
vangrijke Installatie, waarin de slijpvloeistof
van de losgeboorde bestanddelen wordt be
vrijd. Op de achtergrond links de Pontweg.
Vanaf het vijf meter boven de grond gelegen
boorplatform kijken wc op het grote bassin,
waarin het uit het boorgat komende puin en
slib wordt gestort. Op de achtergrond De
Witte Engel.
mantboren zullen op Texel niet behoe
ven te worden toegepast, want het
hardste kristallijnen basaltsteen zit hier
dieper dan vier kilometer. Met de Fran
se toren kan men tot een diepte van ca.
4 kilometer gaan. De toren is te zwak
om een nóg langere pijp omhoog te
kunnen trekken. In weinige minuten is
de nieuwe boor wéér iets kleiner
aan de pijp geschrocft en in snel tempo
worden alle stukken weer aangekoppeld
en neergelaten Wanneer de hele bundel
pijpen weer in de grond verdwenen is.
gaat het boren verder. De betrekkelijke
rust op het terrein keert weer.
In een van de woonwagens, die op het
terrein staan, is een eenvoudig labora
torium. waar een geoloog van tijd tot
->
(Zie vervolg ommezijde)
g0_
handen bevestigen de nieuwe pijp eraan,
en enkele ogenblikken later zit het zo
veelste stuk vast en begint te draaien.
Zo gaat het door, het ene stuk na het
andere. Dag en nacht.
Boor verwisselen
Toch moet van tijd tot tijd worden
gestopt om de boor te verwisselen. On
danks het feit, dat de allerhardste ma
terialen voor de fabricage van de boor
zijn gebruikt, is de slijtage toch aan
zienlijk. Om de boor naar boven te
brengen, moet de hele boorpijp, die te-
