Cjroen 2tmrLrJexels in het L
Molen „De Traanroeier" draait weer
tóÉËÉI
Nu trots van
Oudeschild
Elektrische energie uit windkracht
Storing nog niet verholpen
Festiviteiten door langdurige
regenval gedeeltelijk mislukt
99-
Geheimzinnige kabelbreuk op de Hors
Jongeman gevraagd
mm;
Teleurstelling te De Cocksdorp
Skelterrace tussen
de buien door
DINSDAG 14 JULI 1964
TEXELSE
77e JAARGANG No. 7877
Uitgave N.V. v.h. Lange veld de Rooij
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2058
Redaktie: Harry de Graaf, Wilhelmlnalaan 33,
Den Burg, tel. 2058, 's avonds 2382.
COURANT
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Rotterdamse Bank; Coop. Boerenleen
bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,65 p. kwart.
30 ct. incasso. Advertenties: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. mm.
Oudeschild voelde zich de laatste
jaren een beetje achtergesteld. Moede
loos mompelt men er dat het dorp
„dood" is. De schuld natuurlijk van die
sfeerloze haven aan 't Horntje. Oude
schild is vergeten. Het heeft immers
niets meer te bieden? Hoe voorbarig
deze gedachte te geweest wordt dui
delijknu blijkt dat men Oudeschild
van hogerhandheus niet laat ver
vallen. Integendeel, het ziet er naar uit
dat het dorp straks over bezienswaar
digheden beschikt, waar elk ander
Nederlands dorp trots op zou zijn. We
willen niet, zoals burgemeester C. De
Koning in zijn artikel in onze feestkrant
de vorige maand, deed, kijken in de
veelbelovende toeristische en visserij
toekomst van Oudeschild. We bedoe
len de twee kostelijke trekpleisters met
grote historische waarde, die jarenlang
aan de vernietigenae invloed van weer
en wind hebben blootgestaan, maar nu
door overheidsingrijpen weer mooi en
bruikbaar worden: het zeemanskerkje
en de molen „De Traamoeier". Beide
bouwwerken naderen de voltooiing
van hun restauratie en zullen binnen
kort ongetwijfeld tal van belangstellen
den naar Oudeschild trekken. Dat zal
wellicht het begin zijn van een grote
stroom. Nu al treft men veel sportvis
sers aan in het dorp en aarzelend be
gint de plaatselijke middenstand zich
aan te passen. Toegegeven: het is
allemaal nog maar zéér in het begin
stadium, maar de toekomst wekt scho
ne verwachtingen. De betekenis van
Oudeschild zal toenemen als de vloot
zich verder uitbreidt, de haven wordt
vergroot, de scheepswerf er komt(!), er
een jachthaven wordt aangelegd, er
recreatievoorzieningen worden getrof
fen en in een hoogwaardige gasten-
accommodatie wordt voorzien. Mét de
gemeentelijke overheid die aan Oude
schild minstens even veel aandacht be
steedt als aan de andere dorpen en
een beetje initiatief van de Oudeschil
ders zélf, lukt het zeker, maar die ont
wikkeling heeft de tijd nodig.
Dit overpeinsden we toen we vrijdag
middag een kijkje namen in de molen
„De Traanroeier", die nu geen koren
molen meer is, maar een door wind
kracht aangedreven elektrische cen
trale! Aan de buitenkant zie je dat er
niet af. In de afgelopen maanden heeft
het molen'bouwersbedrijf van Th. Bre
mer Zoon. te Adorp (Groningen) de
sinds 1902 op Texel staande molen in
de oorspronkelijke oude (Zaanse) stijl
Op Texel is nog ruimte
BEDENKELIJKE BERICHTGEVING
IN LANDELIJKE BLADEN
Kwaadwilligheid is waarschijnlijk
niet in het spel, maar herhaaldelijk
blijken de landelijke dagbladen er op te
willen wijzen, dat op het eiland Texel
(meestal in één adem met de andere
waddeneilanden genoemd) „vol" is.
Het dagblad „Trouw" haalde zich hier
mee de boosheid van de VVV-directie
op de hals en ook de grootste krant van
Nederland, ,,De Telegraaf", die beweer
de van de boekhouder van de WV
Texel, de heer A. Binsbergen, gehoord
te hebben dat Texel de volgende week
„vol" zou zitten. Het lijkt ons nogal
schadelijk dat men het publiek afschrikt
door te beweren, dat men straks na aan
komst op Texel direct weer rechtsom
keer kan maken, omdat er geen bed
meer beschikbaar is. In werkelijkheid is
Texel nooit „vol" geweest en zal het ook
dit seizoen zeer waarschijnlijk niet wor
den. Wel is de plaatsruimte in de perio
de van half juli tot half augustus be
perkt, maar dit hangt af van de ge
wenste accommodatie en de verlangde
tijdsduur. Een categorie, die beslist al
tijd op Texel nog terecht kan. is het
overigens snel toenemend aantal kam
peerders. De VVV Texel heeft bij de
redacties van de genoemde bladen ge
protesteerd. „Trouw" heeft intussen toe
gezegd haar bericht te zullen rectifi
ceren.
voor licht administratief- en ma-
gazijnwerk in onze werkplaats.
Diploma Ambachtsschool of
U.L.O. gewenst.
BAKKERS IJZERHANDEL N.V.
teruggebracht. Het lelijke rubberoid is
vervangen door riet en talrijke houten
onderdelen werden gerestaureerd,
waardoor het geheel een bijzonder
„nieuwe" mdruk maakt. Alleen de wie
ken verraden de ingrijpende verande
ring, die in het interieur heeft plaats
gevonden; die schitteren als zilver in de
zon. In plaats van de hekken met zeilen,
die kenmerkend zijn voor een echte
Zaanse windmolen, zijn nu aluminium
jaloeziekleppen aangebracht, die het op
een bijzondei vernuftige wijze mede
mogelijk maken dat de molen onder
alle weersomstandigheden blijft draaien
zonder dat er een mensenhand aan te
pas komt. Voor het eerst sinds jaren
draaiden de wieken de vorige week.
Daardoor opmerkzaam gemaakt, stapten
we naar binnen en stonden perplex; in
plaats van een korenmolen leken we in
een machinehal te staan. Overal wen
telende vliegwielen met dikke bundels
snorrende drijfsnaren. Het gierende ge
luid, dat het hoge toerental van een
generator verraadt, zorgt voor een be
klemmende sfeer. We stonden in een
ruimte waar elektriciteit wordt ge
maakt uitwind! Als we de houten
trap opgaan naar de volgende verdie
ping. zien we de heren Wim Eelman en
Peter Riteco, die in dienst van de N.V.
TEM bezig zijn met het testen van
de apparatuur van de molen, die nu op
volle kracht werkt Dat is een moeilijk
en langdurig karwei. Niets mag aan het
toeval worden overgelaten. Straks moet
de molen volkomen automatisch werken
en zichzelf tegen overbelasting bescher
men. Wat daar voor nodig is, zien we als
we nog hogerop gaan en tenslotte te
rechtkomen in de kap, die ca. 20 meter
boven de begane grond is gelegen. Hier
komt de as, waar de wieken aan zitten,
de molen in. We zien het grote houten
bovenwiel met stalen tandkrans, die de
energie overbrengt op de z.g. bonkelaar,
een horizontaal draaiend wiel dat weer
bevestigd zit aan de 11 meter lange as,
die vertikaal door de verdiepingen heen
naar beneden loopt; de koningsspil.
Metaal voor hout
Behalve het bovenwiel zijn alle ge
noemde onderdelen vernieuwd en gron
dig gewijzigd met het oog op de hoge
belastingen en de betrouwbaarheid.
Vrijwel alle vroegere houten drijfwerk-
onderdelen zijn verwijderd en in gewij
zigde vorm vervangen door onderdelen
van staal of kunststof. Op de tweede
verdieping zit aan de koningsspil een
groot snaarwiel met twaalf groeven,
die haar kracht door 12 V-snaren over
brengt op een snaarrondsel. Dit onder
deel is weer gemonteerd op een vijf
meter lange verticale spil van ruim vijf
meter lengte, die weer een wiel aan
drijft, dat op haar beurt de energie
overbrengt op een gietijzeren snaar-
rondsel en vandaar via vrij loopkoppe
ling de as van de vertikaal opgestelde
draaistroomgenerator op de begane
grond. We missen in de vernieuwde mo
len dus de traditionele overbrenging
door houten tandraderen; alles is ver
vangen door snaaroverbrenging, het
geen zeer bedrijfszeker is en weinig on
derhoud behoeft.
40 straalkachels
Het bovenstaande moge de niet-
molenspecialisten al heel technisch in de
oren klinken, een beschrijving van de
elektrische installatie doet dat nog veel
meer. We zullen ons tot de hoofdzaken
beperken. Do génerator heeft een ver
mogen van 50 kilowatt Die energie kan
er alleen van betrokken worden als de
windsnelheid vrij groot is Doorgaans
In de vorige editie meldden wij reeds
en velen zullen het zelf hebben on
dervonden dat de mogelijkheid om
vanaf Texel naar het vasteland te tele
foneren beperkt is geworden. Maandag
ochtend deed zich een storing voor, die.
werd veroorzaakt door plotselinge breuk
in de kabel, die door het Marsdiep naar
Den Helder loopt. Gelukkig is er een
reservekabel, waarover een groot deel
van de gesprekken kon worden geleid,
maar tijdens de drukste uren bleek de
capaciteit daarvan onvoldoende, zodat
velen die een kerngetal aan de overkant
draaiden, de stem van de PTT functio
naris hoorden zeggen, dat een defect
was opgetreden en het raadzaam was
om het op een later uur nog eens te
proberen. Voor eventuele zeer»dringen-
de aangelegenheden kon men in de re
servekabel wel een draadje vrijmaken.
Uiteraard werd onmiddellijk getracht
het defect te repareren, maar inmiddels
kan men rekenen op een afgifte van 35
a 40 kilowatt. Op deze elektrische ener
gie zouden dus 40 straalkacheltjes van
1000 Watt kunnen functioneren of onge
veer 200 huiskamers verlicht kunnen
worden. Maar de energie zal aan het
hele Texelse elektriciteitsnet ten goede
komen. De stroom wordt in het net ge
bracht, als een extraatje dus. Het is on
waarschijnlijk dat de opbrengst aan
elektriciteit de enorme kosten, die met
de vernieuwing en inrichting van de
molen gepaard zijn gegaan, zullen recht-
vaardgen. Dat was ook niet de bedoe
ling. Het ging er om de molen een
functie te geven, waardoor het instand
houden ervan zin had, afgezien dus van
de landschappelijke waarde, die de mo
len ook zonder energielevering heeft.
Ingewikkeld systeem
Een ingewikkeld systeem zorgt er
voor, dat de molen automatisch functio
neert. Schakelcomplexen, elektrische
voedingsleidingen en elektrische hulp
en stuurleidingen staan daar borg voor.
Het resultaat is dat de molen zich auto
matisch naar de wind richt door een
krui-inrichting binnen de kap, die wordt
„gecommandeerd" door een windvaan
op het dak. Het toerental van de
draaiende wieken wordt constant ge
houden door de jaloeziekleppen, die, af
hankelijk van de winddruk meer of
minder open gaan staan, waardoor het
rendement van de wieken resp. toe- of
afneemt Mocht de molen bij zware
storm toch op hol dreigen te gaan, dan
komt een zg. stormlepel in werking, die
de jaloeziekleppen doet opentrekken.
Dat er met de geheel onbemand wer
kende molen iets zou misgaan is dus
met waarschijnlijk en mócht er toch iets
gebeuren, dan wordt dat zeker opge
merkt door het oud-raadslid Jak. Bruin,
die belast is met het toezicht. Evenals
ongetwijfeld alle Oudeschilders is ook
hij trots op de molen met zijn blinkende
wieken, die voor het dorp een begerens
waardig bezit is geworden. (Voor de
technische gegevens in dit artikel maak
ten we gebruik van het artikel van Ir.
F. D. Pigeaud in de jongste editie van
het maandblad Noordholland).
Aan de feestelijkheden, die het afge
lopen weekend werden gehouden in het
kader van de viering van het 550-jarig
stadsrecht is door de regen ernstig af
breuk gedaan. Verreweg het zwaarst
had men het te De Cocksdorp te ver
duren waar het dorpsfeest zaterdag
vrijwel geheel in het water viel. Dc op
tocht van dc kinderen met versierde
fietsen c.d. werd 's morgens nog wel ge
houden, omdat men hoopte dat de drei
gende regen nog even zou uitblijven.
Voordat de tocht ten einde was, stroom
de het echter van de lucht en bleef hel
vrijwel onafgebroken de gehele dag
doorregenèn.
De feestcommissie, die de afgelopen
maanden intepsief aan de voorbereidin
gen van deze dag had gewerkt, moest
tot haar spijt bekend maken dat het op
treden van de ponyclub „De Klepper-
tjes" ni<?t zou kunnen doorgaan, even
min als de knobbeltocht door Eierland
en de opvoering van het wagenspel „De
Strooppot". Toch hebben heel wat
Cocksdorpers en anderen een bijzonder
genoegelijke avond beleefd na deze
natte dag, want het bal in de feesttent
bij het café De Molen was bijzonder ge
slaagd en werd druk bezocht. Dat de or
ganisatoren ondanks deze gedeeltelijke
mislukking, waarvan vooral dc kinderen
het slachtoffer werden, niet bij de pak
ken zijn gaan neerzitten, bleek uit hun
plan om de evenementen die zaterdag
niet konden doorgaan op een andere,
nog nader te bepalen datum te houden.
Gisteravond is er over vergaderd. Na
dere mededelingen zullen wij binnen
kort publiceren. Zeer belangrijk is dat
reeds vast staat, dat het kindercircus
„Elleboog" uit Amsterdam op 22 juli te
De Cocksdorp een extra optreden zal
verzorgen, een dag na de voorstelling te
De Koog.
Skelterraces
Zondag waren de weersomstandig
heden evenmin gunstig, maar Pluvius
toonde enig erbarmen jegens de skelter-
race op het industrieterrein te Den
Burg. Wonderlijk was het dat het na
overvloedige regenval in de ochtend
tijdens de wedstrijd droog bleef. Die
gelukkige omstandigheid kon het pu
bliek niet voorzien, zodat ook de skel
terrace ernstig nadeel heeft ondervon
den van het regenweer. De Texelaars
voelden er weinig voor om zich voor een
rijksdaalder te laten natregenen en ble
ven thuis of kwamen veel later. Bij het
begin van de klasseringswedstrijden om
één uur 's middags waren nog slechts
enkele kaartjes verkocht. De ontstelde
organisatoren kregen weer een beetje
moed toen een uurtje later toch kijkers
kwam opdagen. De stroom werd in de
is gebleken, dat dit zeer moeilijk en tijd
rovend zal zijn.
De breuk is namelijk opgetreden on
der het wateroppervlak ongeveer aan de
zuidelijke punt van de zandplaats De
Hors. Ook bij laag water staat daar nog
ca. 60 centimeter, zodat de plaat niet
mét een boot te bereiken is en men ook
weinig kan doen vanaf het land. Men
wil de kabel trachten bloot te leggen als
de waterstand abnormaal laag is. Dat
zal gebeuren bij aanhoudende oosten
wind. Aangezien het er met naar uit
ziet dat de wind binnenkort uit het
oosten gaat waaien, zullen de moeilijk
heden nog geruime tijd duren. Wel is
men er intussen m geslaagd de capaci
teit van de reserve-kabel zodanig te
verhogen, dat aanmerkelijk meer ge
sprekken gevoerd kunnen worden dan
de laatste dagen het geval was. Wan
neer de abonnees de weinig dringende
zaken laten wachten en alleen in nood
zakelijke gevallen opbellen, zal men ze
ker buiten de drukste uren ('s morgens
van 9-11 uur) wel gehoor krijgen. Men
wordt aangeraden het gesprek zakelijk,
in korte tijd, af te doen.
Overigens tast men in het duister
naar de oorzaak van de kabelbreuk. Het
is mogelijk dat het stormachtige weer
van maandag de oorzaak is geweest.
Aanvankelijk werd geopperd dat het
tiel of scherf van een der vliegtuigen,
defekt veroorzaakt is door een projek-
die op de zandplaat oefeningen houden,
maar dit blijkt achteraf toch niet waar
schijnlijk.
WEER RONDRITTEN PER BUS
OVER TEXEL
Voortaan zullen bij voldoende belang
stelling iedere dinsdag en donderdag in
het seizoen rondritten per TESO-bus
over het eiland worden gemaakt. Don
derdag j.l. is de eerste tocht gehouden.
De rut duurt ca. 3 uur en brengt de gas
ten voor ƒ3,p. pers. (kinderen ƒ1,50)
in alle Texelse dorpen. De volgende
route wordt doorgaans gereden: Den
Burg, De Koog, De Cocksdorp, Vuur
toren, Hollandseweg, Oorsprongweg, 't
Noorden, Oost, Oosterend, De Waal,
Museum. Gestopt wordt bij Bos en Duin
en vandaar gaat het naar Den Hoorn,
Loodsmansduin, P.H. Polder, Oude
schild, Hogeberg, Russenkerkhof, Pont-
weg, Den Burg en De Koog.
De bus vertrekt om twee uur van Den
Burg en om 2.15 uur van De Koog.
Hotel- en pensionhouders en kampeer
terrein- en bungalowexploitanten kun
nen hun gasten op deze tochten attent
maken. Ook bij minder gunstig weer
verschaffen zij de toerist een uitstekend
beeld van Texel.
VOETGANGER GESCHEPT DOOR
VOLKSWAGEN
DE COCKSDORP De 23-jarige J.
Boon uit De Cocksdorp reed in de nacht
van zaterdag op zondag na afloop van
de dansavond in de feesttent bij het café
„De Molen" via de Vuurtorenweg naar
zijn huis „De Robbenjager". In verband
met een naderende tegenligger moest bij
de lichten van zijn Volkswagen dimmen,
waardoor hij een rechts op de weg lo
pende jongen en meisje niec kon zien.
De 18-jarige jongeman, afkomstig uit
Soesterberg, werd geschept en kwam
met zijn hoofd tegen de voorruit en de
dakrand van de auto terecht. Dokter
Siebenga, die de patient verbond, con
stateerde dat de jongen diepe snijwon-
den aan het gezicht had en een hersen
schudding. Hij is zondag door zijn vader
naar Soesterberg gebracht. De Volks
wagen had een gebroken ruit en een
deuk in de motorkap. De chauffeur
kwam met de schrik vrij. De politie
maakte proces verbaal op.
loop van de middag zelfs verheugend
groot, maar helaas toch niet groot ge
noeg om de kosten van het evenement
te kunnen dekken. Er werd 921 kaartjes
aan volwassenen verkocht en 375 aan
kinderen.
We noemen van de zeven deelnemen
de klassen slechts de winnaars van de
eerste prijs. Klasse A normaal (motoren
tot 100 cc zonder versnelling), leeftijd
van de renners 12 - 16 jaar: A. Haitjema
uit Dedemsvaart. Klasse A sport (moto
ren tot 100 cc zonder versnelling, prijs
van de motor minder dan ƒ500,J
Gagensteijn uit Delft. Klasse A compe
titie (motoren tot 100 cc zonder versnel
ling, prijs van de motor méér dan
ƒ500,F. J. du Mee uit Leidschen-
dam. Klasse A speciaal (motoren tot 100
cc zonder versnelling, motoren die niet
meer in productie zijn): Mej. Mia Zui-
dam uit Ermelo. Zij haalde het hoog
ste te bereiken aantal punten (30) en
kreeg daarom het door het organisatie
comité Texel 550 jaar stad beschikbaar
gestelde wandbord aangeboden. Klasse
B (motoren van 100-200 cc., zonder ver
snellingen): K Schaftenaar uit Wezep.
Klasse Na (motoren tot 200 cc met ver
snellingen, prijs van de motor méér dan
750,H. Visser te Utrecht. Klasse
Nb (motoren tot 200 cc met versnellin
gen, prijs van de motor minder dan
750,P. Euser te Dordrecht.
