RENTE TOT 47c Ouders en kinderen De vierde dag BRIGADIER PIET EN DE SEMI-PROF Bij de is het goed sparen! rubriek voor I o„.i«.r LANDBOUW en VEETEELT Een goed en een slecht rapport Misdaad en straf in Texel verleden (XIV) NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK De bank waar u zich thuis voelt! TWEEDE BLAD TEXELSE COURANT DINSDAG 14 JULI 1964 Of het komt door de tijd van het jaar, of dat het iets te maken heeft met een eerder gevolgde opleiding weet ik niet, maar ik heb er dit keer behoefte aan rapporten uit te delen. Lezers van deze rubriek kunnen we ten, dat we in het verleden enkele ma len gesproken hebben over „goede" en „slechte" boeren Een zeer kwetsbare bezigheid, waarmee je zeer gemakkelijk brokken maakt. Heb is nl. niet zo ge makkelijk om te beoordelen wat nu werkelijk een goede of slechte boer is, omdat hierdoor heen altijd kwesties als kwaliteit van de grond, de financiële positie en ook die van meer of minder geluk spelen. En verder mogen we rus tig constateren, dat de één voor een bepaalde functie meer capaciteiten heeft meegekregen dan de ander Dat geldt voor de school en ook voor latere maat schappelijke functies. Het cijfer voor gedrag Nu komt er op de normale rapporten een cijfer voor, dat mogelijk bij de be oordeling of iemand een goede of slech te leerling is niet zo veel aandacht krijgt. Ik bedoel het cijfer voor: Gedrag. Waarschijnlijk heeft het z'n reden wel, dat dit cijfer meestal niet zo nauw lettend wordt bekeken Bij de overgang zijn het immers veel meer de cijfers voor Rekenen en Taal, die bepalen of de leerling wel of niet overgaat. Een enkele keer kan je een begrij pende vader en moeder de vier of vijf voor een belangrijk vak horen goed pra ten door de opmerking: „Maar de cijfers voor Gedrag en Vlijt laten zien, dat je wel je best doet". Het gaat ook mij dit keer speciaal om het cijfer voor Gedrag. Iloe reageert men op ongemakken? Bij mij werk voor de Ruilverkaveling heb ik ook iets te maken met het tijde lijk in gebruik geven van percelen gras land. Het betreft dan veehouders, die tijdelijk niet in de gelegenheid zijn hun eigen grasland te gebruiken en dan een beroep doen op de Plaatselijke Commis sie. Tot nu toe is het altijd vrij goed gelukt om deze veehouders te helpen, al betekende het in veel gevallen wel, dat het vee op wat grotere afstand van het bedrijf moest worden geweid en het hooi soms van zeer ver moest worden gehaald. De ene veehouder aanvaardt deze ongemakken veel gemakkelijker dan de ander. Veehouders, die voor hun kwaliteiten als boer beslist hoge cijfers zouden krijgen reageren in deze om standigheden wel eens op een manier, die beslist een rood cijfer voor gedrag zou opleveren. Het gaat hier dus alleen 69. De dappere kanonnier, die wij reeds enige malen mochten aanschouwen in de nabijheid van zijn schiettuigje en zijn levensgevaarlijke kanonskogels, had tij dens deze verschrikkelijke gebeurtenis sen snel en handig zijn vuurmond ge laden. Met het speciale loodstampertje duwde hij nog even het kruit aan en toen het hij een stalen kartets in de loop glijden. Hij had intussen ook niet ver zuimd de „staaf-tot-zundgat" neer te leggen in het kolenvuurtje, dat fel brandde in het daartoe bestemde exer- FEUILLETON: door H. van Omme. 16. „Ik.... iik kan het nog niet hele maal verwerken, notaris. Dit.... Wat heeft mem ervan gezegd?" „Jouw moeder, Akke, is een verstan dige vrouw. Ze zei: Akke is meerder jarig en als zij uw vrouw wil worden, Krijgt ze mijn toestemming. Maar als ze het met wil, dan ga ik er niet op aan dringen. Akke moet zelf beslissen, wat ze wil. Dat zei je moeder, Akke". Ze schuifelde met haar voet. „Ergens ik kan het niet beter zeggen, maar ergens vind ik het niet eerlijk tegen over uw familie. Wat zullen ze ervan zeggen, als ze horen? Die meneer Ge rard. ik zie hem er voor in staat om een schandaal te maken. En wat moet ik, als vrouw alleen, als hij met ver schillende mensen hierheen komt? Ik bedoel: u kunt zich niet verweren en. De zieke glimlachte. „In verband met mijn gezondheidstoestand, Akke, kan ons huwelijk binnen 24 uur gesloten worden. Desnoods nog vlugger. Dat weet ik natuurlijk en men heeft me dit hedenmorgen bevestigd. Afkondiging in kranten en aan het raadhuis kan in dit bijzondere geval achterwege blijven. Met andere woorden: dit huwelijk blijft verder geheim. Het wordt, geheel vol gens de voorschriften van de wet, hier in deze kamer gesloten, in het bijzijn van betrouwbare getuigen. Dat zullen zijn dokter van Asselt, jouw moeder, de notaris van deze stad mijn opvolger dus en de beide doktoren, die je vanmorgen gezien hebt. Plus de ambte- nog maar over het feit hoe men de on gemakken van het gebruik van veraf gelegen land aanvaardt. Toch denk ik bij het cijfer voor gedrag nog aan iets anders. Het gedrag op de tijdelijke grond Een slecht gedrag heeft m.i. altijd iets te maken met het feit, dat men vergeet of vergeten wil, dat men niet alleen op de wereld is. Het berust heel vaak op een gebrek a^n sociaal gevoel. Dat illustreert zich heel duidelijk in de wijze, waarop men de tijdelijke grond gebruikt. Het komt diverse malen voor, dat het gebruik zodanig is, dat uit alles blijkt, dat het de man in kwestie niets uitmaakt hoe het grasland achter blijft als hij het weer verlaat Het gaat er hem uitsluitend om, dat hij er met de minste moeite en kósten doorheen rolt. Als illustratie daarvan zie je dan ruige, bossige percelen met bossen ste kels en brandnetels. En we moeten daarbij constateren, dat veehouders, die op eigen bedrijf voor diverse onderdelen een cijfer krij gen, dat ruim voldoende is, het op de tijdelijke grond totaal verknoeien en met een twee of drie voor gedrag naar huis moeten worden gestuurd. Ook hier gunstige uitzonderingen Gelukkig zijn er ook andere gevallen. En ik heb er behoefte aan om er één te noemen. Zonder verder te spreken over de kwaliteit als boer van betrokkene, geef ik hier een zeer hoog cijfer voor gedrag. Het betreft het geval van de heer N. J. Kikkert Jaczn. van het be drijf ,,De Mient" nabij Den Hoorn. Daarbij moet ik ook de zoon van de heer Kikkert betrekken. Mogelijk zullen de heren Kikkert het vreemd vinden, dat ik hun naam op deze wijze in de open baarheid breng, omdat ze hun gedrag volkomen normaal vinden. En mogelijk zou het inderdaad normaal genoemd moeten kunnen worden. O.g. vindt het echter de moeite waard hierover te spreken. In de eerste plaats hebben de heren Kikkert het zonder klagen aanvaard, dat in de zomer van 1963 plm. 3 maanden en in de zomer van 1964 nog eens ongeveer 2 maanden de melkkoeien op een afstand van 13 km. van het bedrijf geweid moesten worden. Ook het overige vee liep een groot gedeelte van deze perioden op grote afstand van het bedrijf. Sinds een paar weken loopt al het vee nu op de nieuwe kavels bij de boerderij en het is een genot om het enthousiasme citietestje. Het duurde dus maar enkele tellen of de staaf-tot-zundgat" was gloeiend rood. En ziet, daar duwde die bekwame kanonnier het gloeiende uit einde van deze staaf reeds in het zund gat van het kanon. Wat er toen volgde, tart elke beschrijving. Een donderende slag weerklonk en fel steigerend sprong het getergde kanon naar achteren, de arme kanonnier in het zitvlak treffend en hem vervolgens ruw ter aarde wer pend. En hoe stond het intussen met de af geschoten kogel? Wel, die volgde onder naar van de burgerlijke stand natuur lijk. Wij kunnen zonder meer op hun discretie rekenen, zodat memand dus ook mijn tamiiieleden niet van ons huwelijk op de hoogte wordt gesteld. En na mijn dood zullen kundige raads lieden je terzijde staan en zo nodig be schermen. Dit wordt dan meteen gere geld. Ik weet het wel: jij brengt een offer. Er zit een zekere risicofactor in. Jan heeft gezegd, dat ik nog maanden kan leven. Hij probeert me zelfs wijs te maken, dat ik de komende zomer wel licht weer uit bed kan. Per dag een paar uurtjes naar beneden, naar de zonnige tuinKamer. Enfin, je weet nu, dat ik nog best bij m'n positieven beip En als de waarheid hard klinkt, hoor je hem lie ver met. Ik ben evenwel nog zoveel rea list, dat ik wel weet, hoe mijn lichame lijke toestand er voor staat. Met andere woorden: morgen kan ik dood zijn, of overmorgen, oi over een maand, of m het komende najaar. In ieder geval zijn mijn dagen geteld. Goed ik hem me er mee verzoend. Alleen: één ding zat me nog dwars: dat mijn nalatenschap zou komen in handen, die er een nuttig ge bruik van maakt. En daarin kan nu voorzien worden, als jij mijn vrouw wordt. Zo, Akke, nu weet je mijn be weegredenen. Nogmaals; Dit huwelijk is alleen een formaliteit, niets meer. Het legt je verder geen enkele ver plichting op. Als je wilt, kunnen we dit op schrift laten vastleggen. Maar ik zou met een tevreden en gerust hart mijn hoofd definitief kunnen neerleggen bij de wetenschap, dat jij, als mijn vrouw, mijn wettige erfgename zult zijn van alles, wat ik op de wereld bezit". Geruime tijd was het stil. De man keek naar het meisje, dat nog steeds Teqenwoordig zijn oudeis in het al gemeen niet strafrechtelijk verantwoor delijk voor de misdrijven en overtredin gen van hun kinderen, al zullen zij natuurlijk meestal wel verplicht zijn de door hun spruiten veroorzaakte schade te vergoeden. Vroeger trok men de qrenzen tussen strafrechtelijke en bur gerlijke aansprakelijkheid niet zo scherp. Ook toen werden de grenzen van het toelaatbare wel eens door de Texelse jeugd overschreden. Baldadigheid in Den Hoorn In de nacht van 4 op 5 februari 1754 was de Hoornder jeugd buitengewoon actief. Het huis van schipper Jan Rem- mertsz Sluijs moest het ontgelden en de ouders van de vele jeugdigen, die zich aan deze „hostiliteij,ten" hadden schul dig gemaakt, werden aangesproken tot schadevergoeding. De meesten voldeden vrijwillig, maar Sipke Claasz (Krijnen) wiens zoontje Claas onder de daders was geweest, liet zich door „quaadaar- dige en niet wel geïntentioneerde men- schen vervoeren" om met te betalen. Dat kwam hem op 15 boete plus de proceskosten te staan. Ook Cornelis Jacobsz Griek, herbergier in Het Nieu- van de heren Kikkert te zien en te horen. Ze zijn meer dan tevreden. Er is nog meer! Het zou wat voor de hand gelegen hebben als de heren Kikkert het na het vele ongemak nu welletjes vonden. In hun geval was er bijna reden voor ge weest om de beweide percelen nu ver der aan hun lot over te laten. De heren Kikkert hebben dit niet willen doen. Wat. er aan oud gras, stekels en ander ontuig te veel op de percelen stond is voor hun rekening gemaaid en door hen opgeruimd. Ze hebben hiermee inder daad getoond te beseffen, dat ze niet alleen in de wereld zijn, maar ook plaats willen laten aan anderen. En hiermee verdienen ze o.i. voor „Gedrag" een zeer hoog cijfer. Ik wil nog eens onderstrepen, dat hiermee niets gezegd is over de overige kwaliteiten van de hreen Kikkert als veehouders, hoewel het er ergens todh wel iets mee te maken heeft. Jammer, dat we tegenover de namen van de heren Kikkert een aantal andere namen van mensen zouden kunnen stel len voor wie gebruik van „vreemd" land blijkbaar alleen maar misbruik kan be tekenen. Ze bekladden op deze wijze hun naamkaartje wel buitengewoon. een huiveringwekkend gefluit zijn weg en vloog met een sierlijke boog over het machinistenhuis van de nog steeds rij dende trein heen. Toen sloeg dit stalen monster des verderfs in de grond, pre cies tussen de rails en vlak voor de rijdende locomotief. Er ontstond een knap knikkerkuiltje en er vlogen ook 'n aantal splinters van een dwarsligger. De machinist werd witjes om zijn neus. „We worden beschoten, stoker!" riep hij. „Stoppen met dat ding, anders liggen we zo dadelijk helemaal in de prak!" voor zich op de grond tuurde. Maar op eens hief ze haar hoofd op en keek naar de man in het bed. „Ik kan dit niet in eens verwerken, meneer. Ik Hij knikte begrijpend. „Goed, mijn kind, dat is al heel wat. En ga nu naar beneden, want ik heb je maar van je eten af gehouden. Neem maar af, ik heb heerlijk gegeten. En nu wil ik een poosje slapen. Dat van vanmorgen. en dit nu.ik ben moe". Akke kwam meteen naar hem toe en greep zijn pols „Voelt u zich wel goed, notaris? Wilt u uw druppeltjes?" Hij knikte glimlachend. „Goed, mijn verpleegstertje, het kan nodig zijn, want dat hart van mij wordt met de dag onwilliger. Des te beter slaap ik mis schien". Ze liet zijn pols los, keek hem even aan en liefdevol pakte ze haar zakdoek en streek er zacht mee over zijn klam me voorhoofd. Daarna telde ze druppel tjes uit een flesje, goot er water bij en bracht hem het glas, nauwkeurig toe ziende, dat hij de inhoud opdronk. Ze schudde zijn kussens wat op en legde hem toen voorzichtig neer. Ze bleef even bij hem staan en knikte vriendelijk. „Hierop zult u wel een tukje kunnen doen. Om kwart over drie kom ik met de thee, he? Zal ik u dan maar w&kker maken, als u nog slaapt?" „Best, Akke, Denk er maar eens rus tig over na, of je een oude, afgeleefde man zijn laatste levensdagen nog geluk kig en prettig kunt maken, wil je?" Ze knikte. „Ik zal er heel ernstig over nadenken, echt". Hij greep haar hand en drukte die zacht. „Dank je, Akke. Als jij maar bij me zult zijn, als het zover is, dan zal het niet moeilijk meer zijn". we Huis onttrok zich zo lang mogelijk aan zijn betalmgsbelofte en moest twee jaar later nog voor de vierschaar wor den gedaagd. Nu ging het kattekwaad van zijn zoontje hem 18 gulden en 14 stuivers extra kosten. Lam gedood Jan Pietersz Hin, 10 jaar, en zijn 9- jarig vriendje Fredenk Coenraads Weijts hadden in april 1770 een jong lam van het land van Klaas Bruijn bij Den Burg geroofd, gedood en aan Teunis Kooger verkocht. De ouders van de jon gens waren door deze daad ten zeerste ontzet en de vierschaar Meijert Boon, IJsbrand Lap, Reijer Cornelisz Schaap en Simon Boon vond het maar een moeilijk geval. Bij kinderen van die leeftijd viel met te verwachten dat zij de ernst van hun misdrijf ten volle be seften; anderzijds was het schaap op Texel zo'n beetje een heilig dier. Wie jong begon met het stelen van een lam kon wel eens eindigen als een volwas sen schapendief. De schepenen bepaal den daarom, dat de jongens moesten „worden geleijd te water en te brood in het sogenaamde klaphuijs, den tijd van twee maal 24 uur". De zaterdag daarop werden zij „voor het raadhuijs dezer stede aan de kaak gesteld mei een ad vertentie van haar bedreven fait op de borst". Ook de schade moest natuurlijk (door de ouders) worden vergoed. (Ter voorkoming van eventuele smetten op de naam Hin: genoemde Jan Pz Hin was protestant en had niets met het r.k. geslacht van dezelfde naam te maken). Ontaarde vader Matthijs Orts, een 59-jarige weduw naar uit De Koog, had volgens eigen ruwe schatting ongeveer acht kinderen. Het juiste aantal stond niet vast, want hij trok zich bitter weinig van zijn ouderlijke plichten aan. De jongste kin deren werden verzorgd door de gerefor meerde diaconie van De Waal en de ouderen zwierven bedelend over het eiland. Zo was het in 1798 gebeurd, dat hel 12-jarige dochtertje Stijntje door gebrek aan voedsel, kleding en onder dak ziek was geworden en in een bouw vallig boetje van Abraham Philippus bij Oudeschild gestorven. Ook na deze droevige gebeurtenis liet de ontaarde vader zijn kinderen aan hun lot over, tot grote verontwaardiging van de Ou deschilders. In 1801 vond Simon Vos (Oudeschild) gewaarschuwd door het ontzettende ge blaf van zijn hond, een 16-jarig dochter tje van Orts in zijn kelder, waar het uit gehongerde kind een nachtverblijf had gezocht; uit medelijden gaf hij haar een boterham. Een paai dagen later trapte Jan Bruijn in het portaaltje bij het boetje van Meijert Vlas bijna op het meisje, toen hij midden in de nacht zijn zoon kwam wekken. Jan Bruijn junior, nog slaapdronken, struikelde voor zijn deur ook al over het arme kind. Juist toen de oude weduwnaar zijn onmense lijk gedrag begon te beteren hij bracht het uitgeputte meisje met een kruiwagen van Oosterend naar De Koog werd hij op aanklacht van en- HOOFDSTUK 10 De keuze kan niet moeilijk zijn Beneden at Akke met l§nge tanden en ze constateerde, dat haar handen beef den. Rinske had al lang gegeten en was nu in de tuinkamer bezig. Ze was nog geheel in de war door dit onverwachte huwelijksaanzoek. Trouwen deed je alleen, als je ontzettend veel van iemand hield. Maar daarboven lag een oude, zieke man. Ze had zielsveel medelijden met hem, omdat ze ook wel wist, dat dit ziekbed uiteindelijk een doodsbed zou worden. In de loop der maanden, dat ze hier werkte, was ze zelfs van de stak ker gaan houden, maar dat is toch heel iets anders? Overigens.... hun huwe lijk zou slechts een formaliteit zijn. Ze erfde dan later al zijn bezit: geld en dit huis en wie weet, wat hij nog meer had. Ze zou met mem nooit meer zorgen hebben. Maar.nee.tegenover de familie was dit toch niet eerlijk iedereen zou zeggen, dat ze in dit huwe lijk toegestemd had om het geld en dat was toch iets verfoeiendsAan de andere kant, als ze op deze manier hem z'n laatste levensdagen nog een plezier kon doen.misschien monterde hij daardoor nog wel een beetje op en als ze het deed.als ze eenmaal later. als ze alleen overgebleven was.dan kon ze toch iemand helpen.bijvoor beeld die Jacob, die op dat notariskan toor in Leeuwarden werkte Ze schoof het bord met eten van zich vandaan en stak een sigaret op. Als ze maar iemand om raad kon vragen. Mem maar die vond het goed, als ze ja zei, en ook goed als ze zou weigeren. Wacht, dokter van Asselt Ze liep naar de telefoon in de hal en SCHIETOEFENINGEN Op 16 en 17 juli a.s. zal op de Bree- zanddijk worden geschoten met een 25- ponder, van 09.00 - 17.00 uur. Richting 200-230° Den Oever 53° 1'30" N. Breedte 5°12'00" O. Lengte. BOOTDIENSTREGELING T.E.S.O. Texel-Den Helder v.v. Werkdagen: V. Texel: 5.50 6.40 8.00 9.00 10.00 12.00 14.00 15.00 16.00 18.00 20.00 V. Den Helder: 6.40 8.00 9.00 10.00 11.00 13.00 15.00 16.00 17.00 19.00 21 00 Zon- en algem. erk. chr. feestdagen: V. Texel: 8.00 9 00 10.00 11.00 14.00 16.00 17.00 18.00 20.00 V Den Helder- 9.00 10.00 11.00 12.00 15.00 17 00 18.00 19.00 21.00 kele Oudeschilders gearresteerd. Schout Martinus Langeveld luchtte zijn veront waardiging in een dramatisch en bewo gen requisitoir, maar liet de strafbe paling geheel aan het Comité van Justitie over. De schepenen trachtten de beklaagden door geselslagen meer vaderlijke gevoelens bij te brengen en gaven hem een strenge vermanig mee, dat hij zijn leven moest beteren. De ge seling geschiedde binnenskamers, dus niet zoals vroeger ten aanschouwe van een op sensatie beluste menigte. Ontaarde zoon? Seutje Jacobs Kuiter, de weduwe van Willem Cornelisz Jager, Oosterend, had opvoedingsmoeilijkheden met haar 22- jarige zoon Cornelis. De jonge man ge droeg zich als een ongezeggelijke bruut en had „met vergeting van den eerbied van kinderen aan haare ouders ver schuldigd" zijn zieke en zwakke moeder „op zeer brutale wijze mishandeld", o.a door haar in de handen te knijpen en haar een stuk hout naar de borst te gooien. De geplaagde vrouw riep de hulp in van het wettige gezag en ver zocht het lid van het gemeentebestuur Leendert Pruijt „hare onnatuurlijke zoon over dusdanige handelwijze te on derhouden". In plaats van zich door het ernstige vertoog van Pruijt te laten im poneren had de jonge Jager hem „op honende wijze bejegend, alle gezag ver getende. zeggende de zeer lage en ver- agtelijke uitdrukking: Ik schijt wat in den Burgemeester". Zulke zware beledigingen lieten de vroede vaderen zich niet zomaar naar het hoofd slingeren. Jager werd direct gearresteerd en voor het gerecht ge daagd. Daar bleef van de aanklacht niet veel over. Het handen knijpen bleek sterk overdreven en het stuk hout waar mee hij zijn moeder had geraakt was voor een hond bestemd geweest een verontschuldiging, die hij in de tegen woordige tijd met zijn zware straffen voor dierenmishandeling wel achter wege zou hebben gelaten. Voor de bele diging van het openbaar gezag kreeg hij 16 dagen hechtenis, waarvan twee op water en brood Voor het eerst werd bij dit vonnis 1(1809) het voorarrest af getrokken. J. S. M. D. draaide zijn nummer. Ze trof hem thuis en zei: „U weet er natuurlijk al van, dokter. Ze keek rond, maar Rinske werkte rustig achter de gesloten deuren van de tuinkamer „Meneerhij heeft me gevraagdu weet het wel, niet waar? Hebt u een kwartiertje? Kunt u niet even komen? I'k zou graag uw rdad willen hebben, ziet u? Ik heb verder niemand, die ik ken, waarmee ik er over kan spreken. Een half uur later zaten ze beiden in de kleine salon en rookten een sigaret. De arts roerde in de thee, die Akke met een had meegebracht en keek haar aan. Ik begrijp best, dat dit ie overvallen is. Voor mij is het natuurlijk ook niet ge makkelijk om je hierin te adviseren. We kennen beiden onze patiënt en we weten allebei, Akke, dat hij een man van de dag is. In het huidige stadium van zijn ziekte kan de dood ieder ogenblik ko men. Het kan ook nog weken duren, dat hangt van verschillende factoren af. Hij komt uit een verbazend sterk geslacht en je weet zelf, dat zijn geest nog zo helder is als men maar zou wensen. Het is voor jou geen gemakkelijke beslissing, dat besef ik ook wel. Maar dat neemt niet weg: je vraag mijn raad, Onze vriend is gelukkig geen vreemde meer voor je. (Wordt vervolgd) HOOG WATER Hoog water ter rede van Oudeschild 14 juli 0.09 en 12.15; 15 juli 0.43 en 12.45; 16 juli 1.11 en 13.10; 17 juli 1.41 en 13.49; 18 juli 2.26 en 14.48." Aan het strand ongeveer een uur eerder hoog water.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1964 | | pagina 3