Cjrocn kwartsJexels in het harL,
„Kinderdok" verkocht
aan Johannesstichting
N.H. zeemanskerkje te Oudeschild
nu gered van
ondergang
Nederlanders drinken weinig wijn,
hebben weinig auto's en leven zuinig
Bromfietser gewond
bij aanrijding
Binnen een half jaar p
weer als nieuw
féflPlSllllH «i
Dagonderwijs voor dubbel
gehandicapte kinderen
DINSDAG 25 AUGUSTUS 1964
TEXELSE
77e JAARGANG No. 7888
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de Rood
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2058
Redaktie: Harry de Graaf, Wilhelminalaan 33,
Den Burg, tel. 2058, 's avonds 2382.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Rotterdamse Bank; Coöp. Boerenleen
bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,65 p. kwart.
30 ct. incasso. Advertenties: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct p. mm.
Zaterdag over de grens gezet
STELENDE DUITSERS
ZATEN ZONDER GELD
In de winkel van de heer R. Daalder
te De Koog werden vrijdag twee Duit
se kampeerders betrapt toen zij tracht
ten uit de tabaksafdeling enkele pijpen
te stelen. De politie werd gewaarschuwd
die het tweetal meenam naar het bu
reau. Ook een derde kampeerder waar
van vermoed werd dat hij medeplichtig
was, werd aan de tand gevoeld. De die
ven verklaarden enthousiaste verzame
laars van pijpen te zijn maar geen geld
meer te hebben. De derde jongen had
niets met de diefstal uit te staan maar
was ook door zijn geld heen. Het drie
tal dat afkomstig was uit Keulen is za
terdagmiddag om vier uur bij Nieuwe-
schans over de grens gezet en overgege
ven aan de Duitse politie.
Het lijkt of het verschijnsel van jon
gelui die op vakantie gaan met te wei
nig geld of hun geld voortijdig opmaken,
dit jaar meer verbreid is dan voordien.
Dat de jongelui zonder geld gemakke
lijk tot kleine diefstallen komen laat
zich denken. Een deel van de vrij tal
rijke winkeldiefstalletjes van de laatste
tijd wordt hierdoor verklaard. Ook het
op niet geoorloofde wijze de nacht door
brengen wordt zo in de hand gewerkt.
Het is niets bijzonders dat tientallen
jongens „nergens" zijn ondergebracht
en 's nachts slapen in boerenschuren
(vaak buiten medeweten van de boer),
en strandhuisjes die daarvoor worden
opengebroken. Wat de accomodatie be
treft nemen de jongelui het niet erg
nauw. Soms slapen ze onder de open
hemel, tussen de struiken onder kran
tenpapier of juten zakken.
EUROPESE STATISTIEKEN
De Nederlander is, vergeleken met de gemiddelde Europeaan, een zuinig
man. Dat blijkt wel heel duidelijk uit de statistieken die door nijvere rekenaars
van de Europese Economische Gemeenschap (EEG) zijn opgesteld. Het zijn
meest dorre cijfers, maar zij geven toch een beeld, dat wel wat anders is dan
wij zo n het algemeen over ons zelf heben gevormd. Wat b.v. de woonsituatie
betreft, staat Nederland helemaal niet zo slecht genoteerd, maar afgaande op
de cijfers is het met de gezondheidszorg in ons landje niet zo best gesteld. De
meeste artsen bijvoorbeeld in West Europa bezit Italië, dat ons met 163 dokto
ren per honderd duizend inwoners de loef afsteekt. Nederland heeft er
111. Rusland, ter vergelijking, 194. Met de apothekers is het in Nederland ook
al erg karig gesteld; wij hebben er zeven per honderdduizend inwoners.
Dan zitten België en Italië met 61 wel heel wat beter in de edele pil-
lenmakers. De ziekenhuisruimtc is ook niet om over te adverteren. Wij hebben
744 bedden per honderdduizend mensen, tegen, om maar wat te noemen, ruim
vijftienhonderd in Zweden, twaalfhonderd in Luxemburg en elfhonderd in Oos
tenrijk.
Hiertegenover staat, dat Nederland
wel het veiligste land is voor wat be
treft het werk. Als men tenminste de
cijfers in de metaalindustrie als basis
mag nemen. Het aantal dodelijke onge
vallen in deze tak van nijverheid in
Nederland was in 1962 0,05 per miljoen
arbeidsuren, tegen 0,2 in Frankrijk, 0,12
in Duitsland en 0,15 in Italië.
Nederland is, volgens de EEG-stati-
stieken, nog altijd het dichtstbevolkte
landje van Europa: 351 inwoners per
vierkante kilometer, tegen 303 in Bel
gië. Het isechter een fabeltje, dat bij
ons ook de meeste geboorten per dui
zend inwoners voorkomen. Wij hebben
er 20,8 per duizend, Spanje en Portugal
steken Nederland duidelijk de loef af
met 21,1 en 24,7, terwijl het onze ook
heel wat minder is dan het cijfer, dat
zowel voor Rusland als Amerika geldt:
De maatschappij heeft het kinderher
stellingsoord n.l. niet meer nodig. „Kin
derdok werd in 1953 gebouwd ten be
hoeve van de kinderen van personeels
leden. Door de veranderde tijdsomstan
digheden kunnen de kinderen die om
gezondsheidsredenen enige tijd in de
omgeving van zee en bos moeten ver
blijven op andere manieren worden uit
gezonden.
Automobilist verleende geen voorrang
Zondagmiddag om vijf uur werd de
17-jarige C. Koopman uit Oosterend ge
wond toen de automobilist P.B. uit Den
Burg hen geen voorrang verleende op
de kruising Pontweg-Duinweg.
Uit de richting Den Burg kwam de
53-jarige automobilist die linksaf de
Duinweg in wilde slaan. Hij moest
wachten op enkele tegenliggers en reed
toen verder. Hij zag de uit de richting
De Koog komende bromfietser op het
fietspad te laat. De brommer ramde de
auto aan de rechterzijde bij het spat
bord, viel dwars en kwam met de be
stuurder onder de auto terecht. De op
de duo zittende 16-jarige S. Bakker
werd door de schok van zijn zitplaats
geslingerd en bleef op de motorkap va»
de auto liggen. De auto reed nog onge
veer vijf meter door waarbij de brom
mer en zijn bestuurder werden meege
sleurd. De toedracht van het ongeluk
aanmerking nemende waren de gevol
gen niet ernstig. De bromfietsbestuur
der had een gebroken pols. een hoofd
wond en enkele kleinere schaafwonden.
Dokter Coutinho liet hem met de boot
van zes uur. die daarvoor even moest
worden opgehouden, naar Den Helder
vervoeren. De duopassagier mankeerde
wonder boven wonder niets.
Ook de automobilist kwam met de schrik
vrij. Zijn wagen echter vertoonde aan
de rechterzijde een flinke deuk en de
koppeling bleek niet meer te functio
neren. De fa. J. Rey zorgde met de
kraanwagen voor transport naar Den
Burg.
De politie maakte proces verbaal op.
ZON, MAAN EN HOOG WATER
Hoog water ter rede van Oudeschild
25 aug. 10.13 en 22.18; 26 aug. 10.49 en 22.54:
27 aug. 11.24 en 23.25; 28 aug. 11.53 en 23.55;
29 aug. 12.24 en
Aan het strand ongeveer een uur eerder
hoog water.
Op Texel begint men niet eerder met
de restauratie van een historisch waar
devol gebouw dan wanneer het eigen
lijk al te laat is. Men laat weer en wind
jarenlang hun vernietigend werk doen
voordat alarm wordt geslagen. Als dit
eindelijk gebeurt is dit naar aanleiding
van het feit dat de zaak op instorten
staat. Deze noodkreet, die meestal dooi
een niet-Texelaar wordt gegeven - wij
zijn niet zo bezorgd over onze histori
sche kostbaarheden - vindt voorlopig
geen weerklank. Als dat eindelijk wèl
't geval is en ook de overheid ziet dat
er iets moet gebeuren, gaat toch weer
een aantal jaren voorbij. Bij het horen
van het geraamde restauratiebedrag
wil men graag nog even wachten. Er
zijn zóveel andere nog dringender za
ken. Het gevolg van al dit talmen is
dat de toestand van het gebouw steeds
slechter wordt wat weer een verhoging
van de restauratiesom tengevolge
heeft. Het niet alleen hierdoor,
maar ook om andere redenen gestegen
bedrag doet de heren die zich voor het
gebouw verantwoordelijk voelen nog
maals de haren te berge rijzen van
schrik en aarzelend wordt dan opge
merkt dat het misschien beter is net
intussen tot ruïne verworden gebouw
te slopen Op dat ogenbhk gaat men
pas in breder kring beseffen wat er
aan de hand is en doorbreekt men de
boven beschreven vicieuse cirkel: er
worden restauratieplannen gemaakt.
Zo ging het tenminste met de N.H.
kerk te Oudeschild waarvan men nu
kan zeggen dat deze op het laatste nip
pertje van de ondergang gered is en
binnen een half jaar weer als nieuw zal
kunnen worden opgeleverd. Hoe ernstig
het zeemanskerkje er aan toe was, bleek
eerst duidelijk toen men begin augustus
van het vorig jaar begon met het weg
breken van de houten kap. Vrijwel al
het houtwerk moest worden vernieuwd.
Zelfs een aanzienlijk deel van de stenen
muren moest worden afgebroken en
opnieuw opgebouwd. Ook het houtwerk
in het interieur was onbruikbaar gewor
den. De Oudeschilders kunnen verheugd
zijn dat men 't bijna hopeloze karwei toch
heeft aangepakt Het grootste deel van
het werk is gereed. Aan de buitenzijde
staan nog de steigers maar deze zullen
binnenkort verdwijnen. Het geheel
maakt weer een hechte indruk. Er wordt
nu nog hard gewerkt aan het interieur.
Toch zal de kerk er over een half jaar
niet uitzien als in de dagen dat hij werd
gebouwd. Om financiële redenen blijft
de toren zijn huidige eenvoudige vorm
bewaren {vroeger stond er een kunstig
versierde spits op) en zal het evenmin
mogelijk zijn de oorspronkelijke gemet
selde ramen weer aan te brengen.
Rijk, provincie, gemeente en kerkbe
stuur zullen nu voor de restauratie ca
ƒ160.000,moeten opbrengen. Zou men
alles weer in de oorspronkelijke stijl
willen brengen, dan zou er minstens
ƒ260.000,mee gemoeid zijn.
In 1650 is de kerk gebouwd. Dit jaar
tal staat in een steen gebeiteld die in
de Oostelijke gevel is aangebracht. Oor
spronkelijk was de kerk rechthoekig
van vorm. In 1740 werd een nieuw ge
deelte bijgebouwd Zoals bekend is het
dorp Oudeschild pas in de 17e eeuw
ontstaan. Het groeide snel zodat de
uitbreiding noodzakelijk was. In de
Oostelijke muur van het nieuwe ge
deelte vinden we een steen met de
woorden: ,,D' opzieners haben 't Huys
te Noorden uijtgebreyd en Jacob Velt-
huys heeft de eerste steen gelegt. 1740".
De kosten van de bouw van de kerk
werden indertijd gedragen door een
aantal Westfriese steden. Het gebouw is
onlosmakelijk met de historie van Texel
verbonden. Al was het slechts om De
Ruyter en Tromp die hier regelmatig de
eredienst bijwoonden. De Ruyter kwam
vaak met zijn gezin naar Oudeschild om
van de vloot afscheid te nemen. Toen
hij zag dat zijn rivaal Maarten Harpert-
zoon Tromp een fraaie kaarsenkroon
aan de kerk ten geschenke had gegeven
bleef hij niet achter en liet een nog gro
tere kroon ophangen. Beide koperen
kronen en nog een derde die door een
onbekende weduwe werd geschonken
zijn enkele jaren geleden in verband
met de zeer slechte staat waarin het ge
bouw verkeerde, naar de oudheidska
mer te Den Burg overgebracht. Nu de
restauratie snel vordert, zijn ze daar de
langste tijd geweest.
Uurwerk
Als we een kijkje in de toren nemen
staan we bij het uurwerk. Een oud me
chaniek dat echter nog geheel intact is
en na revisie zeker weer dienst zal kun
nen doen. De oorspronkelijke luiklok
droeg het opschrift: „Pieter Seest, Am-
stelodamie. Anno 1782 me fecit,, '(Pie
ter Seest te Amsterdam maakte mij in
het jaar 1782). De Duitsers haalden hem
in de oorlog weg Na de oorlog kwam
er een nieuwe klok met. het randschrift
„In 1948 verving ik de klok die in 1782
werd gegoten en in 1943 is geroofd".
Als we afdalen staan we weer op de
nu nog met bouwmaterialen bedenkte
vloer van het kerkje. De vloer is on
langs dertig centimeter omlaag gebracht
22,4. Het laagste geboortecijfer in Euro
pa heeft overigens Zweden, waar per
jaar slechts 14,2 geboorten op duizend
inwoners voorkomen. Het sterftecijfer is
in Nederland gunstig laag (7,9 per dui
zend inwoners), maar nog altijd hoger
dan in Canada (7,6) en Rusland (7,5).
Het hoogste sterftecijfer in Europa heeft
overigens Oostenrijk (12,8).
Wie gedacht had, dat de Nederlander
de beste aardapeleter van Europa is,
heeft het mis, Wij consumeren gemid
deld 96,1 kilo per hoofd per jaar. Maar
wij worden toch verslagen door de Bel
gen, die 125,5 kilo aankunnen en de
Duitsers, die iedereen de baas zijn met
131,5 kilo. Wel zijn wij heel karige wijn
drinkers. Daar winnen de Fransen met
124 liter per hoofd per jaar, op de tong
gevolgd door de Italianen met 112 liter.
De Nederlander komt met verder dan
2,3 liter.
Auto's hebben wij hier, ondanks het
drukke beeld op de wegen, ook nog
niet zo veel, gerekend naar ons inwo
nertal. De Zweden zitten er het dikst
in met 173 auto's op duizend inwoners.
Nederland heeft er 56. Frankrijk en En
geland al ruim tweemaal zoveel. Om
nog even op de tafel terug te komen:
wij eten er vrij zuinig van. De Neder
lander geeft gemiddeld 32,9 percent van
zijn „consumptieve uitgaven" uit aan
eten. heel wat minder dan de Fransen
(50.6). de Italianen (57,8) en de Duitsers
(40.7). Voor wat het aantal calorieën,
de brandstof voor ons lichaam, betreft:
daarin worden wij in onze dagelijkse
consumptie voorbijgestreefd door de De
nen, Zwitsers en Finnen, die ver boven
onze dagelijkse 3 020 calorieën uitko
men. Zelfs als melkmuiltjes worden wij
verslagen. De Nederlander drinkt per
jaar 120,6 liter, de Zwitser 178,6 liter.
Aan roken en ontspanning besteden wij
ook niet zo veel: 4 en 4,6 percent van
onze consumptieve uitgaven, waarmee
wij het zuinigjes aandoen, vergeleken
met de Europese broeders.
Tot slot de woonruimte. Ondanks onze
schrijnende woningnood hebben wij nog
niet eens zo weinig levensruimte. Ten
minste als men het uitdrukt in het aan
tal mensen per vertrek Nederland heeft
hetzelfde aantal als Zweden: 0,8. De
Luxemburgers en de Amerikanen heb
ben het in de wereld nog het ruimst
met een gemiddelde van 0,6 per vertrek.
Ter verdere vergelijking: Belgen. Brit
ten en Denen staan op 0,7. En wie het
niet gelooft kan het gaan narekenen bij
de EEG.
ZATERDAG LAMPIONOPTOCHT
TE OOSTEREND
OOSTEREND Zaterdag wordt het
in Oosterend een feestelijke dag. Zoals
gewponlijk bewaren de mannen van de
organisatie tot op het laatste moment
een geheimzimg stilzwijgen maar ze
wilden loslaten dat een lampionoptocht
in ieder geval deel uit zal maken van
het programma. De optocht zal om acht
uur 's avonds starten. Medewerking ver
leent het muziekcorps en de drumband
van „Excelsior". Kinderen die aan de
optocht willen deelnemen wordt aange
raden nu reeds een fraaie lampion in
gereedheid te brengen. Nadere medede
lingen volgen in de krant van vrijdag.
De grafstenen zijn zoveel mogelijk in
de middenpaden gelegd zodat men ken
nis kan nemen van de opschriften. In
teressant is het graf van een jonge lui
tenant die indertijd bij een scheepsramp
om het leven kwam en aanspoelde:
„Hier leyt begraaven Hermannus Lin-
denhoff van Zwoll, oud 22 jaren, lieu
tenant ter zee, verongelukt op den 8 july
1758 met het lantoorlogschip Orange-
woud". Ernaast de steen van zijn kame
raad: E. E. Kaiser van Hoorn. In to
taal liggen in de kerk ongeveer twintig
grafstenen.
De uitvoerder van de restauratie kon
ons niet precies de datum noemen waar
op het gebouw zal kunnen worden opge
leverd. Er wordt nog gewacht op be
paalde materialen. Daaronder bevinden
zich z.g. panhaken die de dakpannen bij
storm op hun plaats moeten houden.
Maar het werk vordert in het algemeen
bijzonder vlot en dat is voor Texel en
vooral voor Oudeschild bijzonder ver
heugend.
De Nederlandsche Dok- en Scheeps
bouwmaatschappij N.V. te Amsterdam
heeft besloten het kindervakantietehuis
„Kinderdok" aan de Ruysweg te De
Koog, te verkopen aan de Johannes
stichting te Rotterdam. De Johannes
stichting werd in leven geroepen door
mevrouw L. J. van Rijsselberghe-Ver
boom te Rotterdam die zich naast de
werkzaamheden in haar zaak, intensief
bezig houdt met de verzorging van z.g.
dubbel gehandicapte kinderen. Te Rot
terdam liet zij „Huize Thomas" bou
wen waar o.a. ernstig spastische kinde
ren die niet in andere instituten kun
nen worden opgenomen, worden ver
zorgd en onderwijs genieten volgens
speciale therapiën. Het is de bedoeling
dat „Kinderdok" na de overdracht me
dio oktober voor hetzelfde doel wordt
ingericht. Mevrouw Van Rijsselberghe
die een regelmatig bezoekster van Texel
is, kwam enige tijd geleden door een
toeval te weten dat de N.D.S.M. over
woog het gebouw af te stoten.
Bovendien was het aantal kinderen dat
voor een verblijf in „Kinderdok" in aan
merking kwam de laatste jaren sterk
geslonken. Dat men het gebouw niet
meer nodig heeft is dus een bijzonder
gunstig verschijnsel. Het herstellings
oord kwam indertijd tot stand door gif
ten van binnen- en buitenlandse rede
rijen, geschonken bij de aflevering van
de door de werf gebouwde schepen als
extra waardering voor het vakmanschap
van de N.D.S.M.-werkers. Op de plan
nen van mevrouw Rijsselberghe hopen
wij binnen afzienbare tijd uitvoerig te
rug te komen.
