(fro en fwarL-fpxels in het
Afscheid van een veldwachter
D. J. Loojen met pensioen
Torpedo raakte
uit de koers
Bromfietsen bij botsing vernield
V-S - v-
Sympathieke hulcle
Delicate positie in
oorlogstijd
Jongen vrij ernstig
gewond
WÊmm
DINSDAG 8 SEPTEMBER 1964
TEXELSE
77e JAARGANG No, 7893
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de Rooü
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2058
Redaktie: Harry do Graaf, VVilhelminalaan 33.
Den Burg, tel. 2058, 's avonds 2382.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Rotterdamse Bank; Coöp. Boerenleen
bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,65 p. kwart.
4- 30 ct. incasso. Advertenties: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. mm.
V- ■■■-»■ v - "7.
OUDESCHILD Vrijdag, even voor
het middaguur, ramde een zes meter
lange torpedo van de Koninklijke Ma
rine de dijk ter hoogte van de Noord
kaap bij Oudeschild. Het projectiel was
gelanceerd door het inschietvaartuig Hr.
Ms. „Van Boekhoven". Door een tech
nisch defekt raakte het ding uit zijn
koers en botste op de stenen dijk-
glooiing. Het opvallende gevaarte kwam
door de eb geheel droog te liggen en
trok sterk de aandacht van de Oude
schilder jeugd. De helicopter, die de
koers van de afgeschoten torpedo had
gevolgd, gaf het gebeuren door naar
Den Helder. Korte tijd later arriveerde
een ploeg marinepersoneel, die er voor
zorgde, dat de torpedo weer in zijn
element werd gebracht (foto onder). Aan
de dijk trad door de botsing geen schade
van betekenis op. Het projectiel was
door de onzachte aanraking echter lek-
gestoten en moest, voordat het door een
marinescheepje werd weggesleept, pro
visorisch worden gerepareerd. Van de
zijde van de Marinevoorlichtingsdienst
in Den Haag werd ons meegedeeld, dat
naar de oorzaak van het gebeuren nog
een onderzoek wordt ingesteld. Het tes
ten van torpedo's is een periodiek terug
kerend karwei. Het projectiel wordt
daarbij beproefd op een vrije baan en
op een bepaald punt opgevangen. De
torpedo, die vrijdag op de Oudeschilder
dijk liep, bevatten geen springlading en
was dus volstrekt ongevaarlijk.
NIEUW TEXELS MUSEUM NIET
LANGER LUCHTKASTEEL?
Het ziet er naar uit dat het zo fel
begeerde nieuwe Texels Museum min
der lang op zich zal laten wachten dan
aanvankelijk werd gevreesd. Blijkens
een mededeling van de heer M. Mantje
in de jongste editie van het driemaan
delijks tijdschrift „Texels Museum",
gaat men nauw samenwerken met
Staatsbosbeheer. Een bouwcommissie,
bestaande uit deskundigen van Staats
bosbeheer en Museumwezen hebben met
bouwkundigen een voorlopig plan voor
de nieuwbouw ontworpen. In het com
plex wil men o.a. een ontvangstcentrum
van het Staatsbosbeheer onderbrengen.
Een architect is verzocht nog dit jaar
een schetsontwerp in te dienen. Nadere
bijzonderheden konden ons over de
plannen niet worden meegedeeld, aan
gezien nog uitvoerig overleg nodig is
over financiering en interne organisatie.
Niettemin kan gesproken worden van
enkele belangrijke stappen op weg naar
het nieuwe museum.
In de vorige editie kon men lezen
over de Duitser, die met zijn 9-jarig
dochtertje woensdagmiddag in een rub
berboot de zee opdreef, nadat de aan-
hangmotor was defekt geraakt. Zoals
gemeld werd hei tweetal gered door
de badmeester Paul Kortland en de
Texelaar Henk Verstegen. Tot de vele
strandbezoekers, die de moeizame red
dingactie gadesloegen, behoorde ook
de heer F. Wetzel uit Essen. Korte tijd
na het gebeuren nodigde deze de twee
redders uit in zijn bungalow op het
terrein „Het Hooqelandt", waar hij voor
een sympathieke hulde zorgde. De heer
Wetzel zei zeer getroffen te zijn door
de grote dienst, die deze Hollandse
jongens aan een van zijn landgenoten
hadden bewezen. Hij bekrachtigde zijn
woorden met een gift van vijftig gul
den voor ieder plus een uitnodiging om
eens in Essen te komen logeren.
Er zijn vele mensen, die langer of korter tijd op ons eiland hebben gewoond,
die sedert lang elders hun werkkring hebben, die Texelaars werden en het
zullen blijven tot hun laatste snik Tot hen behoort de heer D. J. Loojen, die
op 5 oktober 1931 gemeenteveldwachter op Texel werd en die daar gebleven is
tot na de opstand van de Georgiers in 1945. Nu de heer Loojen zijn veertig
dienstjaren heeft volgemaakt de afggelopen zes jaar was zijn standplaats
Blaricum en hem in het mooie Gooise dorp een hartelijk afscheid is bereid,
was er voor ons alle aanleiding eens een praatje met hem te gaan maken.
Want weinig dienaren van de heilige Hermandad' hebben op Texel zoveel mee
gemaakt als deze man, die èn gedurende de oorlog èn gedurende de gevechten
van Georgiërs met Duitsers, in een uiterst délicate positie was geplaatst.
Wij hadden hem ontmoet op de gastendag, waarover door alle vrienden
van Texel nog gesproken wordt, hij was bij het slotfeest van de folkloristischè
demonstraties en natuurlijk was er een overvloed van onderwenpen om over te
spreken. Maar als vanzelf kwam het laatste oorlogsjaar aan de orde en de voor
Texel zp rampzalige dag, dat het Georgische infanterieregiment in opstand
kwam. In de nacht van 5 op 6 april 1945 om één uur hadden de Georgiërs het
bevel van hun commandant Shalwa Loladse opgevolgd en brachten zij de
meeste op het eiland gelegerde Duitsers om het leven. De morgen daarna om
zes uur kreeg de heer Loojen van de commandant der ondergrondse strijd
krachten de opdracht naar Texla te gaan, het Georgische hoofdkwartier, waar
„alle mannelijke weerbare personen" zich melden moesten Loojen ging van
het Raadhuis naar de Hogerstraat om enkele leden van de verzetsbeweging op
te halen, maar hij werd. daar waar de Gasthuisstraat uitmondt in de Hoger
straat gearresteerd door een paar Duitse militairen van de Fahrbereitschaft,
die zoals men weet, niet in Georgische handen was gevallen. Mét hem werden
de gebroeders Pen aangehouden, allen waren voor de terecht verbitterde Duit
sers verdacht.
weldra de beproeving van een zware
beschieting te verduren krijgen. De heer
Broekman werd al spoedig gewond en
ging ter behandeling naar een nood
hospitaal. In één dag telden de angstige
bewoners van De Waal de inslag van
95 granaten, reeds bij de eerste be
schieting werd het kerktorentje in
flarden gerukt.
Maar alle misère ten spijt, moest het
vee van de heer Broekman geholpen
worden. Paarden, varkens konden niet
aan hun lot overgelaten worden, ach dat
was wel te doen voor de veldwachter.
Hij had tenslotte bij de Gele Rijders
gediend Maar het melken van de koeien
was niet zó eenvoudig, dat hadden noch
Dekker, noch Loojen eerder gedaan.
Tot overmaat van ramp volgden op de
beschietingen huiszoekingen en daar de
schuur van de heer Broekman wel eens
een schuilplaats voor ondergedoken
Georgiërs kon zijn, werd die met een
vlammenwerper in lichterlaaie gezet.
Het gebouw brandde geheel af, het was
een heksentoer het woonhuis voor brand
Het was daar op het vroege morgen
uur allesbehalve rustig in de Hoger
straat. Van de Stenenplaats vuurden
Georgiërs in de richting van de Molen
straat, ook van het einde der Gasthuis
straat werd af en toe geschoten.
De heer Loojen wist zich los te ruk
ken, vluchtte het nabijliggende huis
van de heer J. Keijser binnen, hield
zich daar enige tijd schuil en ging toen
door het achterhuis naar de Vogelen
zang om vandaar te trachten Texla te
bereiken. De gebroeders Pen werden
door de Duitsers naar de Fahrbereit
schaft in de Molenstraat gebracht. He
laas zijn ze nimmer weergekeerd.
Op weg naar Texla werd de heer
Loojen in de Kogerstraat opnieuw aan
gehouden, ditmaal door enkele Geor
giërs, die hem evenmin vertrouwden.
Gevankelijk bracht men hem voor Lo
ladse, die hem echter herkende en hem
onmiddellijk op voet van gelijkheid met
andere inmiddels toegestroomde Texe
laars behandelde.
Men weet, dat de Duitsers kort na
het bekend worden van de opstand het
Georgische hoofdkwartier onder zwaar
kanonvuur legden en dat successievelijk
ook de andere dorpen waar zich Russen
zouden bevinden onder het bereik van
granaten uit Noord- en Zuidbatterij en
uit Den Helder kwamen te liggen. Wie
maar enigszins de kans kreeg vluchtte
uit Den Burg. De heer Loojen kwam
terecht bij de heer H Broekman op
Tienhoven, hij trof daar de familie Dek
ker uit Den Burg aan. Ook De Waal zou
OOSTEREND
Bij een verkeers
ongeval, dat zich vrijdagavond om zeven
uur yoordced op de Oosterenderweg,
ongeveer ter hoogte van „Harkebuurt",
werden twee bromfietsers gewond, ter
wijl hun voertuigen onherstelbaar wer
den beschadigd.
Het ongeluk werd veroorzaakt door
de 24-jarige J. B. uit Zevenhuizen, die
uit de richting van De Waal kwam en
het verkeer op nogal duidelijke wijze in
gevaar bracht, door met zijn Sparta
brommer zig-zag over de weg te rijden.
De man maakte zulke onbesuisde ca
priolen, dat hij het evenwicht verloor
en viel. Uit de tegenovergestelde rich
ting naderde op dat moment de 20-
jarige matroos W. J. B. Halsema uit
Oosterend op zijn Zündapp brommer.
Hij wist de op de weg gevallen tegen
ligger niet meer te ontwijken en reed
er met flinke vaart bovenop. Halsema
werd vrij ernstig gewond. Dokter Bar
nard uit Oosterend constateerde een
kneuzing aan de rug, een diep wond aan
een der armen en enkele kleinere kwet
suren. De jongen werd onmiddellijk met
de ziekenauto naar Den Helder ge
bracht, waar hij werd opgenomen in
„Parkzicht". Zijn bromfiets werd on
herstelbaar beschadigd. De veroorzaker
van het ongeluk kwam er minder ern
stig af. Hij liep talrijke schaafwonden
op, maar ook zijn bromfiets moet waar
schijnlijk als verloren worden be
schouwd De 28-jarige J. v.d. Vis, die
bij B. op de duo zat, vertoonde lichte
verwondingen. De politie maakte proces
verbaal op.
REDACTEUR OP VAKANTIE
Van vandaag tot de volgende week
dinsdag is onze redacteur wegens va
kantie afwezig. Zijn taak wordt waar
genomen door onze correspondent voor
Den Hoorn, Daan Welboren, die 's
avonds telefonisch bereikbaar is onder
nummer (02226) 203 en overdag onder
no. (02220) 2058.
GOED AFGELOPEN
OUDESCHILD Zaterdagochtend
om ongeveer elf uur stak het 7-jarig
dochtertje van de familie Kuiper plotse
ling de weg langs de dijk over. Ze liep
tegen een voorbijrijdende auto en
viel Ze vertoonde enkele onschuldige
wondjes, die door de dokter werden be
handeld.
S.V. TEXEL
Zondag werd er alleen een oefenwed
strijd Texel-ZDH gespeeld. Al spoedig
bleek dat Texel te sterk was, waardoor
er overmoedig en onsamenhangend
werd gespeeld. Het werd daarom een
gemakkelijke overwinning: 111. Een
compliment aan de spelers van ZDH is
op zijn plaats, want ze zwoegden tot het
bittere einde enthousiast door.
Zondag a.s. start de competitie met
de wedstrijd Texel-Helder. Hopelijk ko
men de Texelspelers goed voor de dag.
te behoeden. Hier mengde zich mevrouw
Loojen in het gesprek ,,Ik zat in de
Dennen bij Helsloot, ik had mijn man
in geen dagen gezien en was verschrik
kelijk ongerust, 's Avonds kwam hij me
opzoeken helemaal vuil en zwart van
het roet. Wat was ik blij, dat ik hem
terug zag".
Tot zover zijn de belevenissen van de
familie Loojen vrijwel gelijk aan die
van honderden andere gezinnen op ons
eiland. Velen zijn uit de dorpen ge
vlucht en hebben op het land bij familie
of vrienden een goed onthaal gevonden.
Maar stellig moeilijker dan van de
meeste anderen was de positie van de
heer Loojen, die met de reorganisatie
van de politie van veldwachter tot
marechaussee gepromoveerd was. Iedere
gezagsdrager leeft reeds in vredestijd in
een glazen huis, hoeveel te meer geldt
dit voor oorlogstijd. Dienend onder het
onmiddellijk toezicht van de nationaal-
socialistische burgemeester, gaf deze
naar de aard zijner overtuiging wel op
drachten, die de politieman ongaarne
volbracht. En de uitvoering van die op
drachten heeft wel te wensen over ge
laten. Zelfs zijn cellen, waarin arrestan
ten opgeborgen waren, wel eens per on
geluk 's avonds niet op slot gedaan.
Bij de vele papieren, die de heer
Loojen uit zijn ambtsperiode op Texel
heeft bewaard en waarvan wij een
gedeelte mochten lezen, is wel bijzon
der interessant de „Strafbeschikking",
waarbij de Luitenant-Kolonel-Comman-
dant van het Marechaussé-Gewest
Amsterdam de wachtmeester D. J.
Loojen een schriftelijke berisping geeft
omdat „deze niet voldoende toezicht
heeft uitgeoefend op zijn mindere, met
als gevolg minder tactisch optreden
van deze tegenover de Burgemeester,
Hoofd van Politie, Gezagsdrager"Deze
berispinq is wél veelzeggend, het is
nauwelijks nodig te schrijven, dat deze
straf na de oorlog uit de conduitestaat
van de wachtmeester werd geschrapt.
Wie zelf de tragedie van Texel in
oorlogstijd heeft meegemaakt, die zal
zich herinneren hoe moeilijk vooral in
de laatste weken vóór en nó de bevrij
ding de verhoudingen lagen. Uiteraard
had de Heer Loojen door zijn functie
veel met de Duitsers te maken. Het is
tekenend voor de man, dat hij na bijna
twintig jaar nog met lof spreekt over
korporaal Hog van de Commandantur.
En over de kok Heinz", die als Duits
soldaat dikwijls bij de heer Loojen
kwam en uit zijn voorraden steeds voor
nooddruftigen wist te putten
Later dan de meeste plaatsen in het
land vierde Texel de bevrijding, er was
vreugde bij velen, maar rampspoed in
de gezinnen van hen, die de zijde van
de Duitsers gekozen hadden. Het rad
van de geschiedenis was weer eens ge
wenteld en somber zag het er voor de
onderliggende partij uit. Niemand ken
de de Texelaars beter dan wachtmees
ter Loojen, opnieuw kwam hij daardoor
in een moeilijke positie. Zoals hij kort
te voren opgekomen was voor inwoners,
die slachtoffers dreigden te worden van
het Duitse gezag, kreeg hij nu de gele
genheid de verdrukten van het ogenblik,
die wellicht hadden gedwaald, maar van
wie velen geen verraders waren, in hun
moeilijkheden zo schappelijk mogelijk
te behandelen. Het werd een uiterst
subjectieve beoordeling, slechts zijn
geweten kon de heer Loojen tot richt
snoer nemen Al weer tekenend voor
deze marechaussee is het, dat hij nog
steeds weigert aan buitenstaanders in
zage te geven van de stukken, die op
deze periode betrekking hebben.
Texel is geïnteresseerd in Texel en
veel minder in Blaricum, waar de ad
judant na een eervolle staat van dienst
afscheid van zijn vak genomen heeft.
Wij laten daarom de afscheidsreceptie
in het Gooise dorp onbesproken, maar
wilden wel de man die onder de moei
lijkst denkbare omstandigheden op ons
eiland een functie van betekenis ver
vulde ogenblik in het zoeklicht van de
Texelse belangstelling zetten. En een
woord van dank is zeker op zijn plaats.
Het is heel gemakkelijk te kritiseren,
vooral jongeren kunnen daar sterk in
ziin, maar de ouderen weten wel, dat
velen het er minder afgebracht zouden
hebben dan onze oud-veldwachter D. J.
Loojen.
„Hemz" As bij ons weten de enige
Duitser, die bij de opstand betrokken
was, die op Texel blééf en een vrouw
van het eiland de zijne noemen mag
Gerespecteerd door allen, die hem ken
nen.
VL.
In Vaals gegrepen
GEVLUCHTE JONGEMAN „HUURDE"
BROMMER
Vorige week ontsnapte uit een op
voedingsinrichting in Hoenderlo een
jongeman. De jongen trok Nederland in
en bezocht onder andere ons eiland.
Ten einde zich gedurende de rest van
zijn trip makkelijk te kunnen verplaat
sen, vervoegde hij zich maandag om
streeks het middaguur bij de rijwiel
handel Zegel in de Parkstraat te Den
Burg om een brommer te huren. De
jongeman kreeg de beschikking over
een witte snelbrommer van het merk
Puch maar kwam 's avonds niet terug.
Door 'n misverstand had de verhuur
der verzuimd de naam van de huur
der te noteren, zodat het onmogelijk
leek het voertuig nog te achterhalen.
De hoop werd helemaal opgegeven toen
iemand uit Den Burg later vertelde de
opvallende brommer, die was voorzien
van het huurnummer 2, aan boord van
de „Marsdiep" te hebben gezien. De po
litie werd van het geval in kennis ge
steld. Vrijdag wist men de ontvluchte
knaap inet de bromfiets echter aan te
houden in Vaals in Zuid-Limburg.
Het signalement was nl. door de politie
verspreid, zodat men naar hem uit was
gaan zien. Uit de kilometerstand van de
brommer bleek, dat hij na zijn bezoek
aan Texel nog ruim 600 kilometer had
rondgetoerd. De jongen werd terugge
bracht naar zijn inrichting en het „ge
huurde" voertuig naar de eigenaar in
Den Burg.