Cjrom '2warL-Jexels in het harL, Hulp van Texelaars is dringend nodig bij bouw van zwembad" Het belang van de monumentenlijst Initiatief-comité in open brief: Aan de inwoners van Texel, Particulier plan in samen iverking m et gemeente 78» JAARGANG No. 7901 COURANT Verschoot dinsdags en vrijdags. DINSDAG 6 OKTOBER 1%4 TEXELSE Uitgave N.V. v.h. Langeveld de Roojj Postbus 11 - Den Burg, Texel Tel. 2058 Redakfie: Harry de Graaf, YVilhelminalaan 33. Den Burg, tel. 2058, 's avonds 2382. Er is een goede kans dat het Texelse zwembad aanzienlijk sneller te Den Burg zal worden aangelegd, dan zich oorspronkelijk liet aanzien. Dit is het gevolg van het initiatief, dat is geno men door zeven Texelaars, die reeds maanden lang bezig zijn met de uit werking van een plan, dat voorziet in de bouw van een overdekt 25 meter bad plus instructiebad. De thans zeer ver gevorderde plannen hebben de steun van de gemeente Texel, die zo als bekend, onlangs aan de Haffelder- weg een stuk grond ten behoeve van het bad heeft gekocht. Het door de zeven Texelaars gevormde initiatief- comité is van mening, dat het moge lijk is de plannen niet alleen in minder tijd, maar ook voor belangrijk gunsti ger prijs te realiseren, dan wanneer men de zaak gewoon op zijn beloop zou laten. Met nadruk willen wij ver melden, dat geen der leden van het initiatief-comité enig financieel belang heeft bij deze inspanningen; het tegen deel is eerder het geval. Het is de be doeling dat het initiatief-comité na het op gang komen van de werkzaamhe den plaatsmaakt voor een zwembad commissie, die zou kunnen bestaan uit deskundigen op het gebied van bouw. financiën, recreatie, sport etc. Omdat voor de bouw van het drin gend noodzakelijke zwembad de steun van de Texelaars niet kan worden ont beerd, verzocht het initiatief comité ons een open brief op te nemen. Een ver zoek waaraan wij gaarne voldoen Red. Het zal u niet onbekend zijn, dat er reeds jaren lang plannen bestaan om óp ons eiland een zwembad te bouwen. Dat de behoefte hieraan groot is, is iedereen zonder meer duidelijk. De Texelse jeugd kan niet zwemmen waar had zij het moeten leren? In mooie zomers is er voor de weinigen, die de zwemkunst meester zijn, gelegenheid in de niet ongevaarlijke Waddenzee te zwemmen en de rest kan zich verma ken met het spelen in de branding van de Noordzee. Zeker zullen de ouderen onder u nog met enige weemoed terug denken aan „het zwembad" bij Ceres. Maar zelfs dit primitieve buitenbad is er niet meer. Overdekt Wat we nodig hebben is een overdekt zwembad, sober, maar doelmatig, waar in ook in de overige negen maanden kan worden gezwommen. Een bad, waarin elk Texels kind kan leren zwemmen, een bad, waarin datzelfde kind daarna elke dag van het jaar te recht kan om er de gezondste van alle sporten te beoefenen, een bad, groot genoeg om ook de volwassenen ruimte te bieden en tenslotte een bad, dat ook aan de zomerse gast vooral op de dagen dat de zon verstek laat gaan een prachtige gelegenheid tot zo ge wenste ontspanning biedt. Dit bad willen we bouwen, wij alle maal, de bewoners van het eiland. De plannen van particuliere zijde en in nauwe samenwerking met de zeer geïnteresseerde Texelse overheid nemen duidelijker vormen aan. De eer ste barrières zijn genomen en de teke ningen voor een uitgekiend praktisch zwembad liggen op de tekentafel. Kostbare geschiedenis Het bouwen van een zwembad is een kostbare geschiedenis, altijd, maar zeker voor een kleine gemeente. Toch durven wij het aan, omdat we ervan overtuigd zijn, dat het financiëel mogelijk is. Wij moeten echter ook de bevoegde instanties buiten het eiland duidelijk maken, dat wij in staat zijn een derge lijk plan te verwezenlijken. Alleen dan BOORSCHIP „BILL DORDAN" IN WADDENZEE Zondagochtend is het boorschip „Bill Dordan" van de Amerikaanse oliemaa1 - schappij Olacid International Oil Com pany in de Waddenzee ter hoogte van Oudeschild gesignaleerd. De drijvende boortoren was kennelijk op weg naar zijn lokatie. Later op de dag was het kolossale vaartuig uit het gezicht ver dwenen. Zoals eerder gemeld, zal het schip op verschillende nog onbekende plaatsen proefboringen uitvoeren. Aan genomen mag worden dat voorlopig niet in de onmiddellijke nabijheid van Texel zal worden gewerkt. krijgt ons plan het fiat van de over heid. Het zal u echter zonder meer duide lijk zijn dat ook in zijn soberste vorm een zwembad alleen te bouwen is met de steun van elke Texelaar. Natuurlijk twijfelen we niet aan die steun, anders waren we nooit aan het plan begonnen. Niet alleen de jeugd is enthousiast, elke eilander zal dit initia tief toejuichen. Nu kun je met toejuichingen nog geen zwembad bouwen en er moet dus meer gebeuren. De steun moet daadwerkelijk zijn. Materiaal en arbeid Op zeer korte termijn nu dienen we aan te tonen aan de beslissende instan ties, dat we op deze steun kunnen re kenen. Dat vele Texelaars bereid zijn met ons belangeloos aan een eigen zwembad te bouwen, want alleen op die manier kan het gestelde doel wor den bereikt. En nu komen wij met ons voorstel. Wat is er nodig? Natuurlijk, geld. Ja, véél geld. Maar dat is niet voldoende. Ingevolge de Monumentenwet door de Volksvertegenwoordiging aangeno men in 1961, zal de Texelse gemeente raad in zijn zitting van 12 oktober de gelegenheid worden geboden om kennis te nemen van een ontwcrp-ljjst, waarop door de Monumentenraad gebouwen zijn geplaatst, die minstens 50 jaar oud zijn en die door hun algemeen belang, wegens hun schoonheid, hun betekenis voor de wetenschap of hun volkskun dige waarde als monumenten aange merkt kunnen worden. De gemeente raad zal de lijst zonder meer goed kunnen keuren, zal echter niet zonder meer de gehele lijst kunnen verwerpen. Wel zul het mogelijk zijn de lijst te doen veranderen, in deze zin, dat het verzoek kan worden gedaan sommige monu menten van de lijst af te voeren en om andere desgewenst daaraan toe te voe gen. Indien een bouwwerk definitief op de monumentenlijst is geplaatst, zo zal het verboden zijn zo'n gebouw te bescha digen of te vernielen, het af te breken, te verplaatsen of in enig opzicht te ver anderen. Slechts na bekomen goedkeu ring mag verandering plaats vinden en in de meeste gevallen zal voor zo'n verandering, die altijd in de richting zal moeten gaan van een herstel tot de oorspronkelijke staat, subsidie worden verleend. Rijk en Provincie, in sommige gevallen ook de Gemeente kunnen tot zeer hoge percentages van de herstel- kosten bijdragen. Dat dit iets te beteke nen heeft blijkt wel uit het feit, dat door de overheid in 1964 een bedrag van drie en twintig miljoen gulden voor subsidies uitgegeven wordt. Zo lang de definitieve monumentenlijst niet van kracht gewoiden is, geldt de zg. Voorlopige lijst, geboren uit een re geringsinitiatief onder het ministerie Kuper in 1903 en in de twintiger jaren eigenlijk pas goed opgesteld. Overtre dingen van de Monumentenwet worden niet bepaald mals gestraft. De overheid acht het zich tot plicht een kostbaar goed zo goed mogelijk te bewaren, om het zo mogelijk verbeterd, over te le veren aan komende geslachten. Dit alles klinkt puur zakelijk en mis schien zelfs in sommiger oren onaan genaam. Wie zich echter in het onder werp wat meer heeft verdiept, die zal begrijpen, dat de wet pas tot stand ge komen is toen de noodzaak daartoe reeds jarenlang gebleken was, pas na dat in het rechtsbewustzijn van de Ne derlandse bevolking de onvermijdelijk heid van een wetgeving op dit terrein duidelijk was geworden. Het is helaas maar al te waar, dat vooral in veel kleinere gemeenten de monumenten van geschiedenis en kunst gedurende een eeuw, niet alleen zijn verwaarloosd, maar dat men afgebroken, verbouwd en dikwijls verminkt heeft zonder enig begrip voor de belangrijke waarden, die de gebouwen vertegenwoordigen. Voor Van het grootste belang zijn materiaal en arbeid. Wanneer het overgrote deel van het werk wordt gedaan buiten de officiële werktijden op de zaterdagen en in de avonduren met het materiaal, dat door de leveranciers tegen kostprijs beschikbaar wordt gesteld, gedaan wordt door de Texelse bouwvakkers, dan onttrekken we geen arbeidskrach ten aan de markt en wordt de bouw belangrijk goedkoper. Noodzaak Als de Texelse bouwvakarbeiders arbeidsuren willen geven en de overige Texelaars steunen de plannen finan ciëel, dan komt de zaak rond En bij deze bewering staan we echt met beide benen stevig op de Texelse grond. Kunnen we bovendien de duizenden vrienden van Texel die straks mee profiteren ook nog tot hulp bewegen, dan moeten we in staat zijn de nadelige exploitatiekosten die elk jaar terugke ren, tot een aanvaardbaar niveau te brengen. Nu vragen wij allen, die willen en kunnen steunen voor. ons van die steun op de hoogte te brengen. Wij denken in de eerste plaats aan de leveranciers van bouwmaterialen; hout, stenen, glas, te gels, metalen, verf, enz. enz. en aan de mensen die hiermede moeten werken, vaklieden dus op elk terrein van de Veel verloren De enige buitenplaats, die ons eiland ooit kende, het bevallige Brakestein met zijn fraaie Franse tuin ging aan het einde van de vorige eeuw ten on der: het gebouw werd onherstelbaar be dorven en slechts schamele resten van de inventaris zijn overgebleven. De admiraliteitshuizen te Oude Schild, de belangrijke voorpost van de zeventien de eeuwse Hollandse koophandel, waar in de vertegenwoordigers van de Am sterdamse admiraliteit woonden, huizen waaromheen het dorp Oude Schild is ontstaan, werden nog niet zo heel lang geleden afgebroken. Het logement De Zeven Provinciën, waar beroemde ad miraals als De Ruyter, Maarten Har- pertszoon en Cornells Tromp gaarne vertoefden, werd zodanig en zo dikwijls „gemoderniseerd" tot er niets van over bleef en het aloude Eierlandse Huis, daterend uit het begin van de zeven tiende eeuw, werd met de grond gelijk gemaakt. Het Algemeen Weeshuis in Den Burg, een der alleroudste Texelse gebouwen, eens de woonstee van ba- gijntjes uit een Franciscaner Tertiaris sen Convent onderging eenzelfde lot nadat door oorlogshandelingen het ge bouw reeds danig geruïneerd was. Van de belangwekkende inventaris, waar onder een aantal beslist goede schilde rijen is practisch niets bewaard, bij een brand zou het meeste verloren zijn ge gaan. Het ergst van al was echter de afbraak van het oude Raad- of Recht huis, tweehonderd jaren lang de trots van Texel, maar afgebroken in de tweede helft van de vorige eeuw. Het heeft plaats gemaakt voor een hotel, dat bij zijn stichting als het summum van moderniteit beschouwd werd. Schoutshuis Naast het oude Raadhuis stond het huis van de schout, waar o.a. de be kende Balthazar Huydecooper woonde en werkte. Ook dit gebouw is goed deels verdwenen, slechts het front is blijven bestaan, maar dit behoeft drin gend restauratie Talloze woonhuizen in de karakteristieke stijlen van vorige generaties zijn in de oude Texelse dor pen afgebroken, een nog groter aantal werd zodanig veranderd, dat van de oude gebouwen nauwelijks iets terug te vinden is. Oosterend had nog niet lang geleden zijn alleraardigste Peperstraat, ook daar heeft de lust tot onoordeel kundige modernisering droevige gevol gen gehad en nog zeer recentelijk is danig geknoeid aan het kerkplein in dat dorp. Den Hoorn heeft lange tijd zijn goede oude stempel bewaard, maar ook daar is veel afgebroken of bedor ven. Ook nu nog is er een instantie, die daar afbreken wil wat hoognodig ge restaureerd zou moeten worden. Een wegverbreding zou daar waar prac tisch geen verkeer is noodzakelijk zijn! In dit dorp staat de Hervormde kerk vrij, geheel buiten het dorp, een duidelijk bewijs hoeveel huizen daar vooral in de Franse tijd verloren zijn gegaan. In De Waal is de toestand ongeveer hetzelfde, in Oost en Zeven bouwactiviteit. Er zijn grondwerkers nodig en opperlieden, metselaars, tim merlieden. elektriciens, stucadoors, te gelzetters, loodgieters, schilders enz.. Een nauwkeurige opgave van het aan tal beschikbaar gestelde uren is drin gend noodzakelijk in verband met de juiste planning en kostenraming. We willen graag „doordouwen". Wat goed is, moet snel gedaan worden. Stuur dus uw toezeggingen voor mate rialen en arbeidsuren zo spoedig moge lijk. Deze haast staat mede in verband met een belangwekkende bespreking met „Den Haag". Bent u dus vakman op een of ander gebied, schrijf ons dan of u wilt helpen en hoeveel uren Nog maals: zonder uw hulp komen we er niet en blijft Texel van een groot zwembad verstoken Vele handen ma ken licht werk niet alleen, ze maken mogelijk wat in de meeste steden nog niet is gelukt: een eigen overdekt zwembad. Op dit moment zijn er al honderden gratis arbeidsuren geleverd en is er reeds voor meer dan honderdduizend gulden toegezegd of bespaard. Het be gin is er dus. Een goed begin. En nu de rest. U zult straks nog veel meer van ons horen Hopelijk zijn we binnen enkele weken zover, dat we u de tekeningen kunnen laten zien en u de resultaten van deze toezeggingen-actie kunnen mededelen. U krijgt dan een goed beeld van de plannen. Zeker zal het enthou siasme dan nog met sprongen stijgen, waarvan wij dan weer gebruik zullen maken om een financiële actie te lan ceren. Bouw mee voor de jeugd van Texel. Het initiatief-comité. Toezeggingen aan: J Schoo, Schoonoordweg 23, Den Burg, of A. C. Peetoom, Schilderend 103. Voorbeeld van een geslaagde restauratie. Dc beer H. P. Bendien uit Laren bracht dit loods manshuisje aan dc Herenstraat te Den Hoorn, zowel van binnen als van buiten in dc oor spronkelijke staat met aanzienlijke steun van Monumentenzorg. huizen is ook in later tijd veel opge ruimd, dat thans niet alleen bij verkoop hoge prijzen op zou brengen, maar dat een lust voor het oog genoemd mocht worden. „Eisen van het verkeer" De lust tot afbreken begon zich te openbaren in het midden van de ne gentiende eeuw, in geen Europees land is zo met het bouwkunstig schone om gesprongen als in ons land. De „eisen van het verkeer", dat grote holle woord, heeft de voorstanders van ver nieling onschatbare diensten bewezen zoals o.a. nog gebleken is toen de ge meenteraad zijn goedkeuring hechtte aan een besluit tot sloop van een der alleroudste boerderijen, De Boogerd in de Kogerstraat te Den Burg. Reeds eerder hebben wij er op gewezen, dat bij een uitbreidingsplan met dit gebouw vermoedelijk uit onwetendheid geen rekening is gehouden. Het ge bouw moest hoognodig worden opge ruimd, omdat een plannenmaker het uiterlijk van onze dorpen sneller zou veranderen dan ooit te voren het geval was geweest. En de hoeve De Stroop pot, waar zo'n aardige legende aan verbonden is, werd verbouwd met zo weinig begrip voor de artistieke waarde Bank: Rotterdamse Bank; Coöp. Boerenleen bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,65 p. kwart. -J- 30 ct. incasso. Advertenties: familieberichten 14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. mm. VERGADERING VAN DE RAAD Vergadering van de raad der ge meente Texel op maandag, 12 oktober 1964, des namiddags 2.30 uur ten raad- huize (vergaderzaal in het polderhuis). Texel, 2 oktober 1964. De burgemeester van Texel, C. De Koning. I. Notulen 2 Ingekomen stukken en mededelingen. 3. Vaststelling van een besluit ex arti kel 23. juncto artikel 70, der Lager- onderwijswet 1920, inzake de plaats, waar het nieuwe schoolgebouw voor de huisvesting van ae imbecielenklas der openbare Beatrixschool voor buitenge woon lager onderwijs te Den Burg zal worden gesticht. 4. Beoordeling van de ontwerp-lijst van beschermde monumenten in de ge meente Texel. 5. Beschikking op het beroep van de heer N. Eelman nabij Den Burg tegen het besluit van burgemeester en wet houders van 23 juli 1964, no. 92/64, waarbij een vergunning tot het bouwen van een woonhuis werd geweigerd. 6. Aankoop van een perceel grond te Den Burg van de heer P. M. Langeveld, aldaar. 7. Aankoop van een strookje grond te Den Burg van de heer J. van Sambeek, aldaar. 8. Verkoop van een perceel bouwter rein te Oosterend aan de heer G. J. Drijver, aldaar. 9. Gedeeltelijke intrekking van het be sluit tot verkoop van enige perceeltjes bouwterrein te De Cocksdorp ten be hoeve van de bouw van z.g. Bogaers- woningen en verkoop van de hierna nog resterende perceeltjes bouwterrein ter plaatse. 10. Wijziging gemeentebegroting 1963. II. Wijziging begroting 1964 van de Sociale Dienst in de gemeente Texel. 12. Wijziging begroting gemeentewer ken 1964. 13. Wijziging gemeentebegroting 1964. van de oude Texelse boerderijen, dat het resultaat alleen maar bedroevend genoemd kan worden. Gelukkig kan bij het sombere geluid, dat wij hier doen horen, ook in een meer opwekkende toon geschreven worden. Kerkgebouwen en toren in Den Burg, Den Hoorn en Oude Schild, het oude gasthuis in Den Burg, thans Oudheidskamer, zijn stuk voor stuk juweeltjes geworden. Ze prijken weer in oude glorie en zijn voor inwoners en vreemdelingen een lust voor het oog De molen van Oude Schild torent in volle kracht hoog uit boven de huisjes van het dorp en De Vergulde Kikkert in Den Burg heeft weer een fraaie ge vel, hoewel deze zonder enig begrip voor verhoudingen van een wezenlijk vloekend opschrift werd voorzien. Be palen wij ons niet alleen tot de bouw werken, maar richten wij de blik ook op ander gebied, dan mag vastgesteld worden, dat zelfs de Cultuurtechnische Dienst getracht heeft althans iets van oude cultuurresten te conserveren. De oudste Texelse dijk, de zg. Waaldam of Bomendijk werd zeer bewust gespaard, Weegeswaal en de erbij liggende dijk van het Burger Nieuwland zijn althans gedeeltelijk behouden. Hier en daar liet de dienst in de mooiste landschap pen opnieuw tuinwallen aanleggen. En last not least, wijlen de Heer J. Drijver heeft met grote moeite en liefdevolle toewijding een vrij groot aantal natuur reservaten voor het nageslacht veilig weten te stellen Tenslotte zijn alle Texelaars het Staatsbosbeheer grote dank verschuldigd voor de fraaie bos sen die thans onze woonplaats sieren, voor de voortreffelijke wijze waarop allerlei schoon achter de duinen behoed wordt. Ommekeer Opvallend is zeker de omkeer in waardering voor cultuur-historische uitingen, belangwekkende gebouwen en gebieden, die bij veel particulieren waar te nemen valt. De burgerij heeft weer lust in de mooie klederdrachten van weleer, in fraai antiek meubilair, m prenten, kaarten enz. En symptoma tisch voor een blij-aanvaarden van oude waarden zijn zeker de kostelijk-opge- knapte draaiorgels, die nu hun muziek weer overal laten horen. Het vorige jaar deed men in Ooster end de bevrijding na de Franse tijd herleven en ook dit jaar, gedurende de stadsfeesten, viel men in de beleving van het oude terug. Men begreep, dat wij op het eiland geen toevallige be woners zijn, maar dat wij er leven en sterven als de laatsten in een lange reeks generaties, die er ook geleefd en gewerkt, geleden en gestreden hebben. Meer en meer particulieren zijn zich, met de aanvaarding van het goede dat déze tijd te bieden heeft, de oude cultuur bewust geworden en, zij het nog aarzelend, in verschillende dorpen heeft men vervallen en verbouwde hui zen tot de vroegere schoonheid terugge bracht. Vooral in Den Hoorn zijn daar van een paar prachtige voorbeelden te zien, maar ook in De Waal en Ooster end èn op het land zijn verschillende (Zie vervolg pagina 4) Texel laten we hiervan enige voorbeel den volgen. 4

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1964 | | pagina 1