(from kwartsJexeh in het harL,
Raad wil nadere inlichtingen over
fluoridering van leidingwater
Is fluoridering van het leidingwater
gevaarlijk voor de gezondheid?
StatenLid tl. de JMie waarschuwt gaan met de gezondheid van arbeiders
voor mogelijke vergiftiging
Uitbreidingsplan De Koog vastgesteld
Langeveld De Rooij
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1965
78e JAARGANG No. 7938
Uitgave N.V. v/h Langcveld de Roofl
Postbus 11 Den Borg, Texel - TeL 2058
Redaktie: Harry de Graaf, Wilhelminalaan 33,
Den Burg, tel. 2058, 's avonds 2382.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Ncderl. Middenstandsbank; Coöp. Boe*
renleenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,65 p.
kw. 30 ct incasso. Advert.: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. mm.
De vergadering van de gemeente
raad, woensdagmiddag in het Polder
huis, had een opmerkelijk vlot verloop.
In weinig meer dan één uur waren de
besprekingen ten einde. Een der be
langrijkste agendapunten, de vaststel
ling van het uitbreidingsplan De Koog
„Noord-Oost", leverde weinig discussie
op. Zoals eerder gemeld was het in
dertijd door de raad vastgestelde uit
breidingsplan door G.S. niet goedge
keurd. Het noord-oostelijke gedeelte
van het plan diende er buiten te wor
den gehouden. Dit gedeelte heeft nu
een zodanige bestemming gekregen,
dat een latere realisering van woon
bebouwing niet bemoeilijkt kan wor
den door intussen op te richten andere
soorten van bebouwing. G.S. hadden
n.l. aangemerkt dat de uitbreiding van
het dorp voorlopig in zuidelijke rich
ting moet worden gezocht.
De heer J. Daalder CAR) liet zich aan
het begin van de vergadering ongerust
uit over de mogelijk op handen zijnde
fluoridering van het Texelse drinkwa
ter. Dit naar aanleiding van een schrij
ven aan de raadsleden van het Staten
lid H. de Nie, waarin deze een aantal
bezwaren tegen de fluoridering opsomt.
(Zie artikel elders in dit nummer). De
heer Daalder wees erop. dat hij en de
andere raadsleden enkele malen hebben
laten blijken positief tegenover deze
maatregel te staan, maar dat het schrij
ven van het Statenlid wijst op enkele
ernstige bezwaren. Het is zaak dat vóór
en tegen van de fluoridering nog eens
terdege bestudeerd worden, want het is
een belangrijke zaak, zo meende hij. De
voorzitter, burgemeester C. De Koning,
vond dat de argumenten van de heer
De Nie tegen de fluoridering inderdaad
indrukwekkend waren, maar dat er
minstens zo overtuigende argumenten
vóór het fluorideringsplan zijn aan te
voeren. De heer N. van Schoonhoven
(KVP), die in een vorige raadsvergade
ring al eens op de realisering van het
fluor-plan had aangedrongen, vertelde
dat hij naar aanleiding van het schrij
ven van het Statenlid contact had op
genomen met een deskundige, die vóór
fluoridering is. Deze deskundige, en een
collega van hem verklaarden zich be
reid voor de raad hun stand punt toe te
lichten, zodat men niet alléén de afbre
kende kritiek heeft gehoord en daarom
misschien gaat twijfelen aan het nut
van het tandbederf-voorkomende fluor.
De heer Van Schoonhoven was van me
ning dat zeker de helft van hetgeen de
heer De Nie beweert, door deze deskun
digen zou kunnen worden ontzenuwd.
De raadsleden zijn niet voldoende des
kundig om over de aspecten van de
fluoridering te oordelen. Dit dient door
vakmensen te worden gedaan, zo meen
de de heer Van Schoonhoven. Met dit
laatste was burgemeester De Koning
het eens. maar juist daarom is het niet
juist dat de raad op eigen initiatief laat
uitzoeken of fluoridering al dan niet
gewenst of geoorloofd is. Provinciale
Staten hebben dit reeds laten doen door
een ongetwijfeld deskundige commissie.
Pro zowel als contra zijn terdege be
studeerd en tegen elkaar afgewogen.
Het resultaat daarvan was dat deze
commissie zich vóór het plan uitsprak.
De voorzitter vond dat de raad daar
DIT IS DE
„EUMIG MARK S"
8 mm. GELUIDSPROJECTOR
ƒ895,—
Wij zullen U dit
prachtige apparaat
gaarne demonstreren.
Bijna 80 jaar in de Parkstraat
vrede mee moet hebben en de brief van
de heer De Nie voor kennisgeving moet
aannemen. Mej. A. G. Luijsterburg ver
wachtte, dat het publiek zeker huiverig
zal zijn als de fluoridering op Texel een
feit is. Er zal in ieder geval voor voor
lichting gezorgd moeten worden. De
voorzitter kon hier in meegaan en be
loofde G.S. te zullen vragen om feiten
en gegevens die door de genoemde stu
diecommissie zijn verzameld.
Aan de heer S. van Heeringen werd
op zijn verzoek eervol ontslag verleend
als directeur van de Sociale Dienst
Texel. Met de N.V. Bank voor Neder
landse Gemeenten werd een geldlening
aangegaan van ƒ500.000,Akkoord
ging men ook met de verstrekking van
een hypothcair bouwcrediet aan de heer
C. van Trigt te Den Burg en met de
aankoop van een woning van de heer R.
Schaap te Oosterend. Met dit laatste
ging ook de heer J. Daalder akkoord,
doch hij betreurde de consequentie van
het besluit, nl. dat straks drie gezinnen
gehuisvest zullen moeten worden. Van
de heren D. v.d. Werf, W. v.d. Werf en
Th. L. Scholte, allen te Everstekoog,
werd grond gekocht voor verbreding en
doortrekking van de Californiëweg, de
Pelikaansweg en de Ruysweg.
Akkoord gingen de raadsleden ook
met de aankoop van een stuk grond na
bij het industrieterrein „Wezenland".
De grond zal voorshands dienen als
vervangende grond voor de huurders
volkstuintjes elders, die deze moeten
verlaten in verband met de uitvoering
van het uitbreidingsplan. Voorts werd
besloten de aankoop van een perceeltje
grond in het Noorden voor een TEM-
transformatorhuisje,,te steunen.
Landbouwschool blijft
Daarop werden enkele begrotingswij
zigingen goedgekeurd. O.a. werd
ƒ23.648,49 uitgetrokken voor de uitbrei
ding van de Landbouwschool te Den
Burg. Het is de bedoeling, dat aan de
school een melklokaal wordt toege
voegd. De heer Westerlaken (CHU)
vroeg zich af of het dalende leerlingen
aantal van de school wel rechtvaardigt,
dat een dergelijke uitbreiding wordt ge
realiseerd. De voorzitter gaf toe, dat
het leerlingenverloop niet bijzonder
gunstig is, maar hij verwachtte toch dat
de school zich zal kunnen handhaven.
Wethouder C. H. Roeper wees erop, dat
het er met de Texelse landbouwschool
zelfs gunstig voorstaat in vergelijking
met scholen op de vastewal, wat o.a. te
danken is aan de tuinbouwcursus, die
er aan is verbonden. De heer Daalder
meende, dat de melkveehouderij de
neiging heeft terug te lopen, waardoor
een melklokaal wellicht ook minder
noodzakelijk is. De heer Roeper be
streed dit. De melkproduktie op Texel
beweegt zich nog steeds in stijgende
lijn, al moet toegegeven worden dat
sprake is van een tijdelijke verschui
ving, doordat enkele boeren zich meer
op de landbouw hebben geconcentreerd.
De heer J. J. Westdorp (PvdA) vond
de verhoging van de huur met 50°/'o
voor een gedeelte van het Polderhuis
nogal drastisch. De voorzitter ant
woordde, dat het Polderbestuur had la
ten weten, dat de gemeente veel langer
over het Polderhuis bleek te moeten be
schikken dan aanvankelijk was ge
raamd. Op grond daarvan achtte men
deze huurverhoging gerechtvaardigd,
hetgeen door B. en W. niet onredelijk
werd geacht.
Zakgeld voor bejaarden
Met een bedrag van ƒ4753,wordt
de subsidie van de gemeente Texel ver
hoogd in verband met de verhoogde
raming van zakgelden aan de in ver
pleeghuizen verblijvende bejaarden. De
uitkering bedraagt nu 35% van de
AOW uitkering voor echtparen en 30%
van de AOW-uitkering voor alleen
staanden. De heer Daalder achtte deze
bedragen rijkelijk hoog. Hij had erva^
ren, dat er mensen zijn, die met deze
bedragen nauwelijks raad weten. De
burgemeester meende, dat dit een inci
denteel geval moest zijn. De mensen
staan voor aanzienlijk hogere kosten
(o.a. voor kleding) dan wel eens wordt
gedacht.
Tenslotte verklaarde de raad zich ak
koord met de overdracht van
een stuk grond van de heer S. W. Bruin
te De Koog aan de gemeente. De heer
Bruin verplicht zich voor 75% bij te
dragen in de kosten, terwijl de gemeen
te de doortrekking van de Epelaan
voor haar rekening neemt. De resteren
de kosten zullen door de Stichting Va
kantieverblijven te Amsterdam worden
gedragen. Genoemde stichting is eige
naresse van de ten zuiden van de weg
gelegen gronden.
Ruïne
Tijdens de rondvraag wees de heer
J. K. P. Zwan op de bouwvallige toe
stand van een huis aan de Wilhelmina
laan. Sinds de oorlog staat daar een
ruïne, die bepaald geen verfraaiing van
het dorpsbeeld betekent. De voorzitter
antwbordde, dat jaren geleden getracht
is met de eigenaresse van het pand een
regeling te treffen. Ondanks het feit,
dat dit indertijd onder zeer gunstige
voorwaarden kon gebeuren, lukte het
niet tot overeenstemming te komen. Er
is dus niets aan te doen.
Mevr. J. Koning-Bruin vroeg of er al
plannen waren om het Doolhof op de
Hogeberg op te knappen. De voorzitter
antwoordde, dat over herstel van de
begroeiing wordt onderhandeld met
Staatsbosbeheer.
De heer Daalder informeerde naar de
brandbeveiliging van de Texelse scho
len. Dit naar aanleiding van een on
langs verschenen publikatie, waarin het
grote aantal schoolbranden in Neder
land aan de orde kwam. Hij vroeg of in
alle schoolgebouwen brandblusappara-
ten aanwezig zijn en of deze regelmatig
worden gecontroleerd. De voorzitter
kon dit bevestigen, maar voegde er aan
toe, dat de halfjaarlijkse controle helaas
niet betekent dat de apparaten altijd
direct gebruihsgereed zijn. Onlangs
bleek dit in het kantoor van Gemeente
werken, waar brand uitbrak, die ten
slotte met andere middelen moest
worden geblust.
Huurschuld
De heer Westdorp had gehoord, dat
er een tamelijk grote achterstand is bij
de betaling van de huur van verschil
lende gemeentewoningen. Hij vroeg wat
daar aan wordt gedaan. De voorzitter
vertelde, dat de gemeente hier inder
daad voor een moeilijke situatie staat.
Overwogen wordt de gemeentelijke wo
ningwetwoningen aan de woningbouw
vereniging over te dragen, die over
gunstiger middelen beschikt om de huur
tijdig binnen te krijgen. Overigens is
de situatie niet bijzonder alarmerend.
De heer P. Smit (KVP) vroeg aan
dacht voor een hoeveelheid grond, die
enkele jaren geleden door gemeente
werken op de hoek Beatrixlaan-Molen-
dwarsstraat is gestort De afrastering
er voor is naar achteren geplaatst en
het geheel levert een bijzonder chao
tisch beeld. Nu men er binnenkort toch
gaat bouwen, zag de heer Smit deze
rommel graag opgeruimd. Er is lang
zamerhand een complete vuilnisbelt
ontstaan, doordat mensen uit de omge
ving geneigd zijn hier allerhande afge
dankte zaken neer te gooien.
Mevr. J. Koning-Bruin wilde graag
bomen geplant zien aan de achterzijde
van Oudeschild om de rommelige ach
tererfjes aan het oog te onttrekken.
Misschien is het mogelijk dat met de
bewoners wordt onderhandeld, waar
door de schuttingen en hekken verdwij
nen om plaats te maken voor beplan-
(Zie vervolg pagina 2)
GESLAAGD VOOR DOCTORAAL
EXAMEN
Aan de Universiteit van Amsterdam
slaagde een dezer dagen de heer G. van
der Kooi uit Den Burg voor het Docto
raal Examen Theologie.
BEJAARDENSOOS DEN BURG
BESTAAT 10 JAAR
Dinsdag 16 februari bestaat de be-
jaardensoos Den Burg 10 jaar. Men wil
dit beslist niet onopgemerkt voorbij
laten gaan en het tweede lustrum fees
telijk herdenken. Alle leden van de
sociëteit met hun echtgenoten worden
om acht uur 's avonds in „De Oranje
boom" te Den Burg verwacht, waar hen
een onderhoudend programma zal wor
den aangeboden.
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
van 3 tot en met 10 februari 1965
Geboren: Koert Jurjen, zv. Jelle
Kuurstra en Thérèse Olga Goesiel;
Anita Adriana Petronella, dv. Hendrik
Witte en Anna Adriana van de Wete
ring; Maartje Jacoba, dv. Luit Burg
man en Klaaske Eelman; Robertus Jo-
sephus, zv. Jacob van Heerwaarden en
Elisabeth Agatha Schoenmaker; Eduard
zv. Cornelis J. Barhorst en Theodora
Bakker; Henk Paul, zv. Johannes R.
Stapersma en Sylvia G. Alkema.
Ondertrouwd: Frans Willem Witte,
en Agatha Godefrida Johanna Bakker.
TEXELSE MARKT
Op de Texelse markt werden maan
dag aangevoerd: 12 rammen van ƒ160
tot ƒ220 en een geit van ƒ45.
-ê ff 1\T 1 Weer aan2eIenSd worden. Maar nog be-
De heer H. de Nie, lid van Provinciale Staten van Noordholland, heeft aan
de Raad van de gemeente Texel laten weten, dat waarschijnlijk al in de Staten
vergadering van 4 mei a.s. door G.S. een voorstel zal worden gedaan om tot
fluoridering van het P.W.N.-drinkwater te kincn. In verband hiermee is door
de heer De Nie in de statenvergadering van 19 januari j.l. een betoog gehou
den en is 'n motie ingediend waarin er bij G.S. op wordt aangedrongen alvorens
het voorstel tot fluoridering te doen, na te gaan in hoeverre de op het P.W.N.-
net aangesloten gemeenten (waaronder Texel) fluoridering van het drinkwater
al dan niet wenselijk achten. Deze motie was mede ondertekend door de heren
Mr. A. Wensing, H. Tromp, dr. O. Noordenbos en P. Hoogerwerf, doch werd op
voorstel van de voorzitter van de vergadering aangehouden tot dat het fluori-
deringsvoorstel in behandeling komt. De heerDe Nie wees er op, dat bij ver
werping van de motie een fluorideringsvoorstel in behandeling komt en even
tueel wordt aangenomen, zonder dat de gemeenteraad gelegenheid heeft gehad
haar visie over de al dan niet wrcnsclijk geachte fluoridering van het drink
water kenbaar te maken.
wordt fluoridering wel geheel onver
antwoord
De heer De Nie citeerde uit deze brief:
„Nadat ik gedurende de afgelopen
jaren zorgvuldig de resultaten van de
fluoridering hier in Rhode Island gade
geslagen heb, ben ik tot de conclusie ge
komen, dat het cumulatieve effect van
het toevoegen van fluoride aan het lei
dingwater op den duur een chronische
fluoridevergiftiging veroorzaakt, enigs
zins gelijkend op de loodvergiftiging.
Het staat voor mij vast, dat volwasse
nen niet bloot gesteld mogen worden
aan de gevaren, die gepaard gaan met
de toevoeging van Natriumfluoride aan
het leidingwater, waarbij geen indivi
duele dosering mogelijk is. Omdat er
behoorlijke alternatieven zijn, geloof ik
niet, dat de gehele bevolking verplicht
moet worden de gevaren te lopen, die
de kunstmatige fluoridering meebrengt.
Ik betreur het ten zeerste, dat mij niet
het complete feitenmateriaal verstrekt
werd voordat ik in 1952 mijn goedkeu
ring gaf als „Director of the State De
partement of Health" van Rode Island.
Sedertdien ben ik mij zeer duidelijk de
grote gevaren bewust geworden, die
meer dan opwegen tegen de mogelijke
voordelen die eruit verkregen zouden
moeten worden". Tot zover het citaat.
Onverantwoord
Ook van technische medische zijde
wordt de werkwijze van de meerge
noemde commissie scherp afgewezen,
zoals o.a. naar voren kwam in een arti
kel in het Haarlems Dagblad van 5 juni
1964, waarin staat dat de leider van een
researchafdeling van een grote farma
ceutische industrie gezegd heeft, dat in
dien de industrie op grond van dit be
perkte onderzoek in deze, een genees
middel op de markt zou brengen, dit
onverantwoord zou moeten worden ge
acht. Dat er ondanks goede research in
de farmaceutische industrie toch nog
fouten worden gemaakt, bewijzen o.a.
de Plantaziekte en de Softenonbaby's.
Het geeft voorts te denken, dat in
Amerika waar overigens maar een ge
ring percentage van het leidingwater
wordt gefluorideerd, in warme streken
de fluor concentratie in de zomer lager
gesteld wordt, omdat er anders vergif
tigingsverschijnselen optreden, aldus de
pro-fluoride Prof. Winkler.
De vraag rijst hoe of het dan zit met
ingedampte voedingsmiddelen, die later
De heer De Nie voerde in zijn betoog
in de statenvergadering van 19 januari
aan, dat geen der statenleden door ge
degen studie uit eigen ervaring weten
schappelijk kan oordelen over de fluo
ridering van drinkwater. Het oordeel is
gegrond op hetgeen via rapporten en
publikaties is bekend geworden. (Zoals
bekend gaat fluoride in het leiding
water in sterke mate tandbederf tegen
Red.)
Medische bezwaren
Dit neemt niet weg dat onmiddellijk
na de verschijning van genoemd rap
port tot op heden van medisch weten
schappelijke zijde, ernstige bezwaren
tegen de werkwijze en conclusie van
deze commissie: „Voorlichting Fluoride
ring Drinkwater" zijn uitgebracht o.a.
door de Heren medici: De Vries, Ern-
sting, Jansma. Idema en voorts door
verschillende Drinkwaterleidingdirec
teuren.
Hoewel het in juli 1963 afgesloten en
in 1964 verschenen advies van een com
missie samengesteld door de „Centrale
Raad voor de Volksgezondheid" ge
tracht heeft de geopperde bezwaren te
weerleggen, zijn nadien de bezwaren
eer toe dan afgenomen.
Toch zijn er bij voor- en tegenstan
ders van drinkwaterfluoridering enkele
punten waar men het over eens is en
wel allereerst het zeer belangrijke feit,
dat niemand kan garanderen dat fluo
ridering van drinkwater absoluut on
schadelijk is voor ieders gezondheid,
terwijl voorts wordt erkend dat het
ontbreken van fluor in drinkwater geen
tandbederf veroorzaakt, doch dat tand
bederf voornamelijk door foutieve voe
dingsgewoonten als teveel suiker etc.
ontstaat. Uitgebreide proeven met sui-
kerarm dieet, bij kinderen gedaan door
dr. Egyedi te Amsterdam, hebben on
omstotelijk bewezen, dat een suikcrarm
dieet tandbederf voorkomt in een mate
waarbij het resultaat van gefluorideerd
drinkwater volkomen in het niet zinkt.
Bij suikerarm gevoede kinderen hadden
9 op de 10 een goed gebit tegen 1 op 8
bij een suikerrijk dieet.
Heeft men echter ook nog kennis ge
nomen van de „open brief" aan de be
volking van Marblehead, geschreven
door de oud-directeur van de gezond
heidsdienst van de Staat Rhode Island
(U.S.A.) dr. Edward Laughlin, dan
gaan met de gezondheid van arbeiders
in bepaalde Hoogoven-afdelingen, die
door de hitte waarin ze werken, liters
water per dag drinken en dus een zo
veel maal grotere hoeveelheid fluor
binnenkrijgen. Dit geldt ook voor be
paalde zieken (meestal ouderen) die
veel water moeten drinken.
Vooral in het buitenland zijn in me
dische tijdschriften veel publicaties ver
schenen van onderzoekers die bewijzen,
dat het drinken van kunstmatig gefluo
rideerd water, levensgevaarlijk kan
zijn. Frankrijk en de Sowjet Unie pas
sen geen fluoridering toe, terwijl het
bekend kan worden geacht, dat in Ame
rika meer steden fluoridering weer on
gedaan maken, dan dat er andere ste
den tot toepassing hiervan overgaan. In
Amerika hebben in 1962 61 waterbe
drijven op medische gronden de fluori
dering ongedaan gemaakt
Onrecht
In Zweden heeft de rechter begrepen,
dat gedwongen consumptie van een me
dicijn (i.e. fluoride) in strijd is met de
rechten van de mens en daarom het
fluorideringsbesluit van de raad van
Nörnkopping ongeldig verklaard. Het
vonnis was gebaseerd op medische en
juridische aspecten.
Wel probeert men in Nederland de
schijn van vrije keuze te redden door
aan Waterbedrijven de mogelijkheid te
openen niet-gefluorideerd water af te
halen, doch ieder weldenkend mens zal
moeten toegeven, dat dit practisch geen
waarde heeft, vooral als men aan oude
en gebrekkige mensen denkt en voor
het PWN aan de afstand! Distributie
per Tankwagen zou door de kosten
practisch ook al onuitvoerbaar worden,
zodat in de praktijk een gedwongen
medicijnconsumptie wordt.
Na deze argumentatie waarvan de
heer De Nie zegt de bewijzen te kunnen
overleggen, besluit hij met een 9-tal
punten, die op zichzelf voldoende reden
zouden moeten geven om met geen
voorstel tot fluoridering van het koste
lijke drinkwater te komen:
1. Onder deskundigen van alle landen
zijn de meningen omtrent het al of
niet fluorideren van drinkwater ver
deeld.
2. De onschadelijkheid staat weten
schappelijk niet vast.
3. Met een zeer kleine marge verschil
in dosering is fluoride voor iedereen
gevaarlijk en vraagt dus bij toepas
sing voortdurende uiterste precisie en
oplettendheid.
4. Ondanks alle voorzorgen kan er in
iedere automaat een fout optreden,
die niet was voorzien. Bij fluoride
ring kan dit massa-vergiftiging be
tekenen, temeer daar het niet zoals
bij chloor, direct wordt geproefd of
geroken.
5. Ondanks de algemeen geldende me
dische stelregel dat verwerking en
toediening van gevaarlijke medicij
nen uitsluitend in handen van ter
zake deskundigen wordt gelegd,
wordt bij fluoridering van drinkwa
ter deze toediening in die van leken
gegeven.
6. Het gunstige resultaat dat men van
fluoridering verwacht, kan ook op
(Zie vervolg pagina 2)
