Cjroen 2,'warts-Jexels in het harL,
J. L. Kikkert ontstak
de Eierlandse
het licht van
vuurtoren
E
GENDA
Woningbouwvereniging neemt 124
woningen over van gemeente
Belangrijke gebeurtenis ruim
100 jaar geleden
Nog steeds 200
wonin gzoehenden
DINSDAG 9 MAART 1965
78e JAARGANG No 7945
Uitgave N.V. v/b Langeveld de RooU
Postbus 11 - Den Burg, Texel Tel- 2058
Rcdaktie: Harry dc Graaf, Wllbelminalnan 33.
Den Burg, tel. 2058, 's avonds 2382.
TEKELE RIJNSZ ZWAAL, geboren
in 1800, bevoer zeven jaren lang
de wereldzeeën en werd in 1833
„door goedgunstige beschikking
van het Gemeentebestuur" onderwijzer
der jeugd te Den Hoorn op Texel. Tot
qenoegen van ouders en kinderen was
hij daar vijf jaar een zeer gewaardeer
de kracht. Toen het hoofdschap van de
school in Oude Schild vacant kwam,
werd hij daar benoemd en vervulde in
het steeds meer vervallende dorp op
voorbeeldige wijze zijn taak. In zijn
vrije uren, na schooltijd, gaf hij aan
ve)e jonge mannen zeevaartkundig on
derricht. Toen hij in 1857 Oude Schild
verliet om dat dorp te verwisselen
voor West-Terschelling, hadden 11 van
zijn leerlingen het tot kapitein ge
bracht, 31 waren eerste, 45 tweede en
acht derde stuurman geworden. Bo
vendien had hij enkele tientallen
Texelse jonge.lui, die op het eiland
maar moeilijk aan de kost konden ko
men, opgeleid voor het loodsexamen.
Met zijn vriend, schipper Dalmeijer,
schreef hij in 1852 enkele artikelen in
een nautisch tijdschrift, waarvan één
tot titel had „Iets over de noodzakelijk
heid van een kustlicht op het eiland
Texel".
In zijn autobiografie vertelt Zwaai
over dat artikel het volgende:
„Ons schrijven over de noodzake
lijkheid van een kustlicht op Texel
mocht veler aandacht tot zich trek
ken En ofschoon het gewenste
kustlicht toen, om financiële rede
nen niet dadelijk geplaatst kon
worden, werd daarin toch eniger
mate tegemoet gekomen door het
plaatsen van een scherm bij het
dorp de KoogIk trad ook in
briefwisseling over een ander niet
minder belangrijk punt voor handel
en zeevaart, namelijk over de Eier
landse Gronden, die gevaarlijke en
gevreesde plek voor de zeeman.
Duizenden mensenlevens en mil-
lioenen schats waren daar reeds
verloren geraakt door gemis van
duidelijke aanwijzing dier gronden
-op de kaartenEen jaar later
werden op last van Z.Exc. de Mi
nister van Marine de Eierlandse
Gronden door HH Zeeofficieren
nauwkeurig opgemeten, en in kaart
gebracht".
J. L. Kikkert
Tot de belangrijkste figuren, die
Texel in de negentiende eeuw heeft
voortgebracht, behoort zeker Johannes
JLudovicus Kikkert, over wie wij on
langs nog een artikeltje in dit blad
publiceerden. Hij was op het eiland o a.
Johannes Ludovicus Kikkert
Dinsdag 9 maart
Den Hoorn. Ons Huis, Verkoopmiddag en
-avond voor restauratie muren van de Ncd.
Herv. kerk te Den Hoorn.
Oosterend, Herv. Centrum, 8 uur, vergadering
Herv. Mannenverenigmg Oosterend.
Woensdag 10 maart
Den Burg, De Zwaan, jaarvergadering Coop.
Boerenleenbank.
Vrijdag 12 maart
Den Burg, Toneeluitvoering R.H.B.S. „Er
zijn altijd 2 mogelijkheden" en „De gouden
pantoffel".
De Koog. Jeugdhuis, Gemcenteavond Herv.
gemeente.
Zaterdag 13 maart
Den Burg, Toneeluitvoering R.H.B S. „Fr
zijn altijd 2 mogelijkheden" en ..De gouden
pantoffel".
Den Burg, Dc Graaf, Damwedstrijd, Noorder
kwartier, West-Friesland, Zaanstreek
Zondag 14 maart
Eierland, Vliegveld, Balmasqué The Rockets.
notaris, griffier bij het kantongerecht
(Waalderstraat) en ook nog consul van
het koninkrijk Sardinië. Tenslotte be
kleedde hij met ere de functie van lid
van Provinciale Staten. Begaan met het
lot van honderden zeevarenden, die op
de kusten van Texel bij stormweer hun
graf in de golven vonden, tekende hij
een voortreffelijke kaart van het eiland
en gaf daarop alle strandingen aan ge
durende een tijdvak van 12 jaar Ón
danks de tegenwerking van strand-
schuimende eilandgenoten, bleef hij
evenals meester Zwaai voor het oprich
ten van een vuurtoren ijveren. Beider
moeite zou wel beloond worden, want
op de eerste november 1864 was het
ogenblik aangebroken, dat op de juist
voltooide toren, het licht werd ontsto
ken.
Brief van minister
J. L. Kikkert werd tot het ontsteken
uitgenodigd door de Minister van
Marine in een brief, die wij curiositeits-
halve, hier in zijn geheel laten volgen.
's-Graven hage 10 October 186J
Ten volle erkennend de onver
moeide pogingen welke door U
Edelgtboren zijn in het werk ge
steld om .een vuurtoren op Eijer-
land te zien stichten, aan welke
pogingen het moet worden toege
schreven dat de Regeering en de
Volksvertegenwoordigers er tpe be
sloten, den thans opgerigten toren
te bouwen, wenschte ik daarvan
reeds bij de eerste steenlegging een
bewijs te geven, door U te verzoe
ken zulks met eenige plegtigheid te
'willen doen. Ik begreep echter, dat
het eigenaardiger zoude zijn U te
verzoeken het eepste licht op den
Vuurtoren te willen ontsteken, en
daar van door een kort opschrift
melding te maken voor de nakome
lingschap.
Mijn plan is het licht op 1 No
vember aanstaande te ontsteken. Ik
zoude dan U Edelgestrenge willen
uitnoodigen tot dat einde aan den
toren te begeyen en in tegenwoor
digheid van het aanwezige pperso-
neel en vergezeld van een Ambte
naar van mijn departement, de
lamp te ontsteken en wenschte ik
het tegenwoordige opschrift bij te
voegen:
„Dit licht is op de 1 November
J 864 ontstoken door Johannes
1/udovicus Kikkert",
hetgeen v#n veel betekenis is dunkt
mij en ten volle uitdrukt, wat ik
bedoelde bij den aaphef dezes.
Hoogachtend
w.g.
W C. Huissen van Kattendijke
Minister van Marine
Het licht in dc nacht
Op de bewuste novemberdag was het
prachtig, helder weer en velen waren te
voet, te paard of met wagens naar de
noordelijkste punt van het eiland ge
gaan om van hun belangstelling blijk te
geven. Van alle openbare gebouwen en
van veel huizen waaide de vlag. Het
gemeentebestuur, de dijk- en polderbe
sturen, de geestelijkheid en andere
vooraanstaanden waren onder de aan
wezigen Nadat Kikkert met zijn fami
lie en genodigden op het Eierlandse
Huis waren aangekomen toen nog
een bekende herberg ging het uitge
breide gezelschap naar de toren, waar
de Inspecteur van het Loodswezen uit
Nieuwediep, een toepasselijke rede
hield, waaraan wij het volgende ont
lenen
Onder de regering van Zijne
Majesteit Koning Willem III is, en
wordt er zeker, in het goede land dat
wij bewonen, veel ten algemene nutte
tot stand gebracht. Onder alle grote
werken is er naar mijn mening niets
dat wedijveren kan met de vuurtoren
van Eierland, dit prachtige gedenkstuk
ten dienste van alle zeevarenden. Voor
de wereldmaatschappij kan men gerust
spreken van het non plus ultra. Het
licht worde thans ontstoken. O, wat al
goeds ligt in deze weinige woorden op
gesloten. Licht voor alle natiën der we
reld, die met hunne bodems de Noord-
Atlantische Oceaan doorkruisen, een
lichtbaak bij storm en onweder, een
vast punt aangewezen, dat hun ten gids
zal zijn. Gods liefde, die wij allen be
hoeven, bestrale het licht met zijnen
zegen. Leve de Koning, Leven de Mi
nister van Marine
Feest op het Eierlandse Huis
Nadat Kikkert de lamp had aange
stoken, gingen allen terug naar het
Eierlandse Huis, waar een maaltijd ge
serveerd werd en waar het vanzelf
sprekend niet ontbrak aan de nodige
toespraken; de meeste werden naar de
gewoonte van die tijd op rijm gehou
den. Hoewel het meeste van wat gezegd
werd, ons mensen van déze tijd, te ro
de oude vuurtoren
mantisch en te hoogdravend in de oren
klinkt, wallen wij onze lezers een enkel
couplet uit een lange toespraak niet
onthouden:
Zo zwelt thans Uw boezem van
zalige vreugd
Zo is thans Uw harte meer dan
verheugd
Nu Kikkert, hetgeen wat door U
werd bedacht
Voor zeeliêns behoud, hier tot
stand heeft gebracht.
In een bedankbrief aan de minister
geeft Kikkert een uitvoerig verslag
van hetgeen voorgevallen is. „Het was
een belangrijk ogenblik de lamp was
juist aangestoken toen het geruis
der koepel om de lamp, met het geruis
der golven naar het strand één werd.
Na een ogenblik toevens, begaven wij
ons weder naar beneden, en daar geko
men zijnde, werd het gehele terrein met
Bengaals vuur verlicht. Leve de Heer
Kikkert, weergalmde het door de lucht.
Onderscheidene vuurpijlen werden
daarop opgelaten toen de stoet zich in
beweging stelde naar het Eijerlandse
Huis. Aldaar zijn wij verbleven tot cir
ca half twaalf ure. Het was een feest bij
uitnemendheid en het is zo ordelijk en
geregeld geëindigd als een dergelijk
feest waardig is".
De gedenkplaat
Wij hebben gemeend bij het eeuw
feest van de alle Texelaars zo ver
trouwde toren, enkele regels ter her
denking te moeten schrijven. Er worde
nog vastgesteld, dat bij de herbouw nè
de opstand van de Georgiërs, de ge
denkplaat, waarop Kikkert's verdienste
„voor de nakomelingschap" werd vast
gelegd, verdwenen is Zeker in eerste
aanleg de schuld van de Marine, afd.
Loodswezen, maar ook een nalatigheid
van de Texelse nakomelingschap in wie
een eeuw geleden blijkbaar vergeefs
vertrouwen is gesteld.
VI
Verschtfnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Nederl. Middenstandsbank; Coop. Boe
renleenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,66 p.
kw. -f- 30 ct. incasso. Advert.: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. mm.
VERLEENDE
BOUWVERGUNNINGEN
Burgemeester en wethouders ver
leenden aan de navolgende personen,
ondernemingen en instellingen de daar
bij omschreven bouwvergunningen
De heer F. J Kaczor te De Koog voor
uitbreiding van een cafetaria aan de
Boodtlaan, mevrouw H. M. Koorn-Ver-
meulen voor de bouw van een woning
aan de Burgerhoutstraat te Den Burg;
de heer S. Bakker te Den Burg voor de
bouw van een woning aan de Koger-
veldweg; de heer G. Witte te Oosterend
(O 33) voor de bouw van een woning
aan de Nesweg; de heer J. Huizinga te
Den Burg voor de bouw van een gara
ge-bergplaats aan de Binnenburg; de
heer W. Verhagen te De Koog K 47
voor de bouw van een bijkeuken; de
heer G. Bakker te Den Burg voor de
verbouw van een woon- en winkelhuis
aan de Groeneplaats; de fa. gebr.
Schoorl te Den Burg voor de bouw van
een woning aan de Postweg; dokter R.
R. Siebenga te De Cocksdorp, voor de
uitbreiding van een praktijkruimte; de
heer J Drijver te Den Burg. voor de
verandering en uitbreiding van een wo
ning aan de Kotterstraat te Oosterend;
de heer J. A. Por te Groningen voor
de bouw van een woning aan het Mien-
terglop; de heer Mr. L Roelofs te Ha
ren (Gr.) voor de uitbreiding van een
kamphuisje aan de Califormëweg; de
heer D Koorn voor de verplaatsing
van een schuur aan de Hemmerweg; de
heer S Rentenaar te Oosterend voor de
uitbreiding van zijn woning aldaar; de
heer J Vissei te Den Burg voor de
bouw van een zomerwoning aan de
Wilhelminalaan, en de heer W Smit te
Den Burg (H 99) voor de verandering
en verbetering van een woning aan de
Smitsweg
De leden van de woningbouwvereniging Texel gaan ermee akkoord, dat de
gebeente Texel al haar woningwetwoningen in eigendom, beheer en exploita
tie overdraagt aan de woningbouwvereniging. Het gaat om 90 z.g houtrijke
woningen en een klein aantal andere huizen, waaronder bejaardenwoningen,
verspreid over heel Texel. Dit betekent dat de woningbouwvereniging zich
ook belast met het onderhoud, maar hiervoor verwacht het bestuur voldoende
rijkssteun te kunnen ontvangen. De overdracht van 124 woningen van de ge
meente naar de vereniging betekent dat de bewoners niet meer in staat zijn
de huizen te kopen. Zoals bekend, werd met name door gemeenteambtenaren
veel van de mogelijkheid gebruik gemaakt om een door hen bewoonde wo
ningwetwoning van de gemeente over te nemen, temeer daar zij aanspraak
konden maken op een hypothecair crediet van de gemeente. Deze mogelijkheid
verdwijnt nu, omdat de woningbouwvereniging in principe geen huizen ver
koopt. Weliswaar kan onder bepaalde omstandigheden van deze regel worden
afgeweken, maar hierop mag men' niet zonder meer rekenen.
ris, de heer P Smit, zich verheugd
over de extra contingenten woningen,
die aan Texel zijn toegewezen. Uit het
financieel verslag van de penningmees
ter, de heer G. Halsema, bleek dat de
waarde van het totale woningenbezit
van de vereniging ƒ2.658.013,70 be
draagt, gemiddeld ƒ13.290,per wo
ning. Voorts werd meegedeeld, dat de
huurachterstand van de bewoners in
het algemeen zeer klein is, dank zij de
activiteit van de incasseerder, de heer
J. Borgman. De woningen aan de Bea-
trixlaan zijn vrijwel gereed en op vier
stuks na bewoond. Bij een één dezer
dagen gehouden controle was gebleken,
dat de woningen van de vereniging er
goed onderhouden bijstaan. Voor de
autoboxen blijkt grote belangstelling te
bestaan De twintig boxen die werden
gebouwd, worden allen gebruikt. De
vereniging zal. als de financiën het toe
laten, in de naaste toekomst meer
boxen bouwen.
Als de gemeente Texel en de provin
cie akkoord gaan met de overdracht,
betekent dit, dat ihet huizenbezit van de
woningbouwvereniging enorm toe
neemt. Op dit ogenblik wordt beschikt
over 226 woningen. Met de 124 gemeen
telijke woningen erbij wordt dit 350. De
ca. 100 woningen meegerekerd, die op
het ogenblik op papier staan of in aan
bouw zijn, kan worden gezegd, dat de
woningbouwvereniging binnenkort over
450 woningen beschikt. Een en ander
werd naar voren gebracht tijdens de
jaarvergadering van de woningbouw
vereniging Texel in Casino, vrijdag
avond j 1.
Zoals gewoonlijk werd de vergade
ring slechts door een klein deel van de
vierhonderd leden bezocht. De voorzit
ter, de heer M. Bosma, sprak over dit
kennelijk gebrek aan belangstelling zijn
teleurstelling uit. Hij was van mening,
dat deze situatie weinig stimulerend is
voor het bestuur.
Bouwvakkers tekort
Een andere teleurstellende omstan
digheid waarover 'het bestuur van de
woningbouwvereniging zich zorgen
maakt, is het vrij grote aantal bouw
vakarbeiders, dat op het vasteland
werkt. De heer Bosma redeneerde, dat
loonverschil de oorzaak van deze werk
lust buiten Texel niet kan zijn, aange
zien aangenomen mag worden, dat men
zich in de bouw aan de CAO houdt. Op
Texel bestaat een groot tekort aan
bouwvakarbeiders. De voorzitter zei te
hopen dat de bouwvakkers toch zullen
trachten op Texel emplooi te vinden. Bij
welke aannemer doet weinig terzake,
aangezien vrijwel alle aannemers direct
of indirect met de woningbouwvereni
ging te maken hebben. De heer Bosma
toonde zich niet ontevreden over de
activiteiten van het afgelopen jaar. Er
is veel gebouwd en er zijn vele plannen
in uitvoering. Woningen werden o.a.
gebouwd aan de Beatrixlaan en bij 't
Horntje. Dat de activiteiten met veel
energie dienen te worden voortgezet,
'komt naar voren in het teleurstellende
feit, dat de woningnood op Texel nog
onverminderd voortduurt Het aantal
woningzoekenden bedraagt evenals
vorig jaar 200.
In zijn jaarverslag toonde de secreta-
Nood spoedig minder
Opdracht is gegeven voor de bouw
van 66 woningen. Ongetwijfeld zal bij
het gereedkomen hiervan een flinke
bres in het aantal woningzoekenden
worden geslagen. Vorig jaar kon dat
niet het geval zijn. omdat de mensen,
die de bungalows aan de Vogelmient te
De Koog hebben verlaten, het contin
gent hebben „opgesnoept". Toch mag de
vereniging dankbaar zijn voor de 46 wo
ningen, die werden toegewezen in ver
band met de verkoop van Vogelmient-
bungalows. De heer Bosma toonde zich
voorts verstoord over het gedrag^ van
de pers ten aanzien van de activiteiten
van de woningbouwvereniging. De re
dacteur van de Texelse Courant werd
verweten, dat hij geen melding had ge
maakt van het feit, dat vorig jaar okto
ber in een huis bij het Horntje een her
inneringssteen werd geplaatst. De re
dacteur van de Helderse Courant had
dit wel gedaan, maar hij had in een an
der artikel een verkeerde voorstelling
van zaken gegeven omtrent de gevolgen
van de overdracht van ww-woningen
door de gemeente aan de vereniging.
Statuten verouderd
De Statuten van de Woningbouw
vereniging Texel dienen aan de nieuwe
tijdsomstandigheden te worden aange
past. O.a zal de zeer lage contributie
(15 cent per week) dienen te worden
verhoogd. Binnenkort zal een extra
vergadering worden belegd, waarbij
nieuwe statuten ter goedkeuring aan de
leden zullen worden aangeboden Bij
deze vergadering dient tenminste dc
helft van het aantal leden aanwezig te
zijn. Als dat niet lukt, wordt een
tweede vergadering belegd, waarbij de
helft moet vóórstemmen om de wijzi
ging erdoor te krijgen. Gezien de door
gaans geringe belangstelling van de
leden wordt aangenomen, dat twee ver
gaderingen nodig zullen zijn
Volgens rooster traden de heren H.
Veenbaas (Texelse Bestuurdersbond),
G. B J Snik (Kath. Middenstandsbond)
en G. Halsema (C.N.V.) uit het bestuur
Zij werden piet ruime meerderheid van
stemmen herkozen.
Verder verklaarde de vergadering
zich akkoord met de aankoop van grond
en de bouw van woningen en auto
boxen
Rondvraag
De heer P. Boom verzocht het bestuur
de jaarstukken enige tijd voor de ver
gadering aan de leden toe te zenden
Hierdooi zou men zich meer bij het
werk van de vereniging betrokken voe
len en stellig in grotere getale naar de
vergadering komen, zo meende hij. Het
bestuur beloofde het idee te onderzoe
ken. Later op de avond werd met de
Texelse Courant overeengekomen dat
de cijfers voortaan in dat blad zullen
worden gepubliceerd, zoals dat ook met
de jaarstukken van TESO en VVV ge
beurt.
Door enkele bewoners van het Jan
Dirkszoord werd gewezen op de door
kinderen veroorzaakte onrust in deze
straat. De kinderen, die er veelal ko
men om te rolschaatsen, zouden o.a.
door de tuintjes lopen en veel last ver
oorzaken.
Een der leden uitte zijn verontwaar
diging over het feit, dat bewoners van
woningen van hetzelfde type toch ver
schillende huursommen betalen. Het
verschil zou in sommige gevallen ƒ7,
bedragen Daardoor wordt afgunst in de
hand gewerkt, zo meende de vragen
steller. 'Het bestuur liet weten dat daar
weinig aan te doen is. De huursom is
hoger, omdat de (nieuwere) huizen meer
gekost hebben. Het „uitsmeren" van het
huurbedrag over alle leden is onmoge-
lij'k.
HANDELSREGISTER
In „Handelsbelangen" van 4 maart
lezen wij onder nieuwe schrijvingen:
C. H. J. van Kleef (e.), Texel. De
Koog, Brink 13. Ambulante handel in
melk. (Overn. van J. P. Eelman).
En onder „wijzigingen"
Pension „Erica", Texel, De Koog,
Boodtlaan 24 Uittredend eigenaar N C.
Rijk. Bedrijf w.v.d. M. Kooger-Bakker
(h.v.) onder dezelfde naam
Fa. C. de Wijn Co., Texel, Oude-
schild, Heemskerckstraat 32. Bouw en
rep. van schepen enz. Vennootschap
onder firma ontbonden. Bedrijf wordt
voortgezet als twee afzonderlijke één
manszaken door A Hemelrijk en C. de
Wijn.
