Cjroen TwarL-Jexels in het harL, „SLUIT DE WADDENZEE NIET AF!" AGENDA Vrouwenverenigingen in overkoepeling binnenkort Contact-commissie voor Natuur- en Landschapsbescherming: Verlies van uniek en rijk gebied weegt niet op tegen „voordelen" Samenwerking biedt veel interessante voordelen DINSDAG 21 DECEMEBER 1965 TEXELSE 79e JAARGANG No. 8026 Uitgave N.V. v/h Langeveld de Roo|j Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2058 Rcdaktie: Harry de Graaf, Wilhelminalaan 33, Den Borg, tel. 2058, 's avonds 2382. COURANT Verschijnt dinsdags en vrijdags. Bank: Nederl. Middenstandsbank; Coöp. Boe renleenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,95 p. kw. -f 30 ct incasso. Advert.: familieberichten 14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct p. mm. 23K£33!ai ZATERDAGMIDDAG j.l. heeft de Contact-commissie voor Natuur- en Landschapsbescherming in het gebouw voor Kunsten en Wetenschap pen te Utrecht een plenaire vergadering gewijd aan de Waddenzee. Zoals kon worden verwacht verzetten de diverse sprekers zich tegen de plannen om de Waddenzee af te sluiten op grond van het feit dat afdam ming van dit unieke gebied een zeer ernstig verlies zou betekenen, een ver lies, dat niet opweegt tegen de voordelen die de afsluiting zou opleveren. In zijn openingsrede noemde de voorzitter van de Contact-commissie jhr. mr. M. van der Goes van Naters, het onbehoorlijk, de laatste resten van wat in Nederland altijd heeft bestaan „weg te reguleren". Het is moeilijk om nog iets over te houden, dat niet door mensenhanden is gemaakt: duinreser vaten worden geïndustrialiseerd, op de laatste grote heidegebieden leggen de militairen beslag, de resterende moerassen in het oosten van het land worden gedraineerd, de beken genormaliseerd, zandverstuivingen moeten voor al „ontsloten" worden en Nederlands enige kalkgebergte, de Sint Pietersberg, wordt tot op het been afgegraven. En de Waddenzeedie kan toch niet zo onordelijk blijven liggen, al weet niemand precies waarom niet Om aan te tonen dat de Waddenzee werkelijk een uniek gebied is, dat be slist niet zomaar mag worden opge offerd, voerden enkele vooraanstaande wetenschapsmensen het woord. Als eer ste dr. J. Verwey, oud-directeur van het Nederlands Instituut voor Onder zoek der Zee te Den Helder. Dr. Ver wey vertelde hoe buitengewoon rijk aan leven de Waddenzee is. In vergelij king met de Noordzee bereiken de hoe veelheden dieren per oppervlakte-een heid hier astronomische getallen. De wateruitwisseling tussen Noordzee en Waddenzee, veroorzaakt door de getij beweging, is hiervoor verantwoordelijk. Twee maal per etmaal dringt 3,5 ku bieke kilometer water de Waddenzee binnen om er bij eb weer uit te stro men. Door de van de zeegaten naar binnen afnemende stroomsnelheid van het wa ter wordt de Wadenzee continu met zwevend materiaal uit de Noordzee ge voed. In het ondiepe water is boven dien licht in overvloed aanwezig, zodat een rijkelijk voorkomen van plantaar dig en dierlijk plankton verzekerd is. Tot de belangrijkste verbruikers en om- zetters van dit plankton behoren de schelpdieren, zoals de mossel en de kok kel. Onze Waddenzee is het best geëx ploiteerde mosselproduktiegebied van West-Europa. De meer dan 100 miljard op de Waddenzeebodem levende mossels zetten gezamenlijk per jaar 3 miljard kg zwevend materiaal om. Het materiaal dat op de bodem wordt afgezet, wordt verbruikt door o.a. een tiental soorten wormen, die gezamenlijk met een gemiddelde dichtheid van niet minder dan 2500 stuks per vierkante meter in de Waddenzeebodem voorko men. Deze wonnen maken deel uit van het menu van de garnaal, waarvan op hun beurt de garnalcnvissers en de platvissen samen 7,5 miljard stuks per jaar aan de Waddenzee onttrekken. De strandkrab komt in dezelfde hoeveelhe den voor als dc garnaal; ook hij eet wormen en vormt zelf een belangrijke bron van voedsel voor de vissen. Het is dan ook geen wonder dat van vele soorten vissen de dichtheden in de Waddenzee tientallen malen hoger zijn dan in de Noordzee; daarvan profiteren weer de zeehonden. Deze keten van organismen kan wor den afgesloten met drie spectaculaire diergroepen: de vogels, de zeehonden en de mensen. Van dc vogels is het vooral de groep soorten, die onder de naam steltlopers wordt samengevat, die tijdens de trek tussen hun hoognoordelijke broedgebie den en de zuidelijke winterkwartieren van de voedsellij kdom op de Wadden profiteert Tijdens een momentopname op 23 augustus 1963 beliep hun totaal voor de gehele Waddenzee 500.000 stuks; het totale aantal dat hier jaarlijks pleistert om nieuwe krachten op te doen is vijf, misschien tien maal zo groot. Het talrijkst zijn de bonte strandlo- pers, de kanoeten, de scholeksters, de rosse grutto's en de wulpen. Jaarlijks eten deze dieren enkele miljarden kok kels, wormen en andere in en op de bodem van de Waddenzee levende dier soorten. De eidereend - populatie van 16.000 stuks, waarvan er thans ruim Dinsdag 21 december Den Burg, R.K. Kerk, kerstzangdienst De Cocksdorp, De Hoop, Plattelandsvrouwen De Cocksdorp-Eicrland, Kerstmiddag voor be jaarden. Woensdag 22 december Den Burg, Landbouwschool, adventsavond Ver. v. Oudlecrlingen van de Landbouwschool, spreker de heer Dros (Bargerhof). Zondag 26 december De Koog, Buteriggel, Jongcrcnsocicteit. 10.000 op de Waddeneilanden broeden, consumeert jaarlijks meer dan een mil jard kokkels. Zeehonden In de Waddenzee leven ca. 1400 zee honden, die een niet onbelangrijke tol heffen onder de platvissen. De mens tenslotte heeft zich meer toegelegd op de vangst van mosselen en garnalen, van elk worden jaarlijks rond 5 miljard stuks verhandeld. Zo leidt een eenvoudig systeem van wateruitwisseling tot een onvoorstel bare rijkdom aan dierenleven. Maar niet alleen de Waddenzee, ook de Wadden eilanden vormen een rijk bezit: het ge heel vormt een areaal met meer ruimte en rust dan een mensenhand kan ma ken. Inpoldering van dit gebied ter wille van de recreatie leidt dan ook on herroepelijk tot kwalitatieve verar ming. Laten wij oppassen niet Ver- meers „Gezicht op Delft" weg te doen om er een dure, onberispelijke kleuren foto voor in de plaats te hangen Afsluiting van de Waddenzee bete kent bovendien dat Nederland geen eilanden meer zal hebben. Dit verlies zal nooit meer ongedaan kunnen wor den gemaakt; of zal eens de tijd komen dat men besluit ten behoeve van de re creatie een eilandenreeks op te spuiten in de Noordzee? Afsluiting van de Waddenzee bete kent het verlies van de Waddenzee visser en zijn cultuur, van de Neder landse zeehond- en eidereendpopulaties, van de voedselgebieden voor onze grote sterns en lepelaars, maar bovenal van de onmisbare pleisterplaatsen van mil joenen noordelijke steltlopers, die uit sluitend zijn aangewezen op ondiepe brak- of zoutwaterterreinen. die perio diek droogvallen en dank zij de getij beweging beschikken over continu voedselaanvoer. Gedeeltelijk? Iedere gedeeltelijke inpoldering ver kleint niet alleen het in totaal beschik bare areaal, maar heeft steeds betrek king op de ondiepste delen van de Wad denzee, die juist de grootste voedsel- rijkdom bezitten. Elk van de besproken diergroepen, die de bijzondere zorg van de natuurbescherming behoeven, stelt specifiëke eisen aan o.a. voedselrijk- dom, rust en beschutting. Gedeeltelijke inpolderingen van de Waddenzee leiden ook tot verkleining van komberging en daarmee tot afna me van de hoeveelheid aangevoerd ma teriaal. Zelfs het leggen van één dam kan vérgaande consequenties hebben: verondersteld wordt dat een doorgaand transport van zwevend materiaal van west naar oost plaatsvindt, zodat het leggen van een dam tot verarming van het oostelijk daarvan gelegen Wadden gebied kan leiden. Hierom alleen al is iedere gedeelte lijke inpoldering kwalijk, maar ook en vooral omdat men zo licht geneigd is toe te geven aan het verlies van „een stukje?: dit leidt onherroepelijk tot een afknabbelproces en voor men het weet is het te laat Internationaal De betekenis van het Waddengebied als nationaal en internationaal natuur terrein. werd toegelicht door prof. dr. M. F. Mörzer Bruyns, hoofd van het Rijksinstituut voor Veldbiologisch On derzoek ten behoeve van het Natuur behoud (RIVON) te Zeist en buitenge woon hoogleraar in natuurbehoud en natuurbeheer aan de Landbouwhoge school te Wageningen. Hij toonde vooral duidelijk aan dat het bestaan van de Waddenzee in de huidige vorm rechtstreeks in het belang is van de mens. Voor een optimaal gebruik van de natuurlijke welvaartsbronnen en daarmee voor het welzijn van de mens heid is het noodzakelijk overal op aarde van de zg. „woeste gronden" ter reinen van voldoende grootte in hun WADDENZEE 20 30 I km primaire dijk secundaire dijk natuurlijke staat te behouden. Dit stre ven, dat o.a. wordt gerealiseerd door de instelling van nationale parken en daar mee gelijk te stellen reservaten, vindt thans tot in de hoogste beleids- en wetenschappelijke instanties interna tionaal erkenning en waardering. In het kader van het wereldomvat tende Internationale Biologische Pro gramma (IBP) wordt van ieder land gevraagd na te gaan van welke natuur lijke milieus representatieve eenheden behouden moeten blijven. Nauw ver want hiermee is een inventarisatie project van de Raad van Europa, waar voor wat Nederland betreft 30 k 40 ty pen natuurterreinen in aanmerking ko men, zoals verschillende soorten bossen, heideterreinen met vennen en zandver stuivingen. hoogvenen, laagveenmoeras- sen enz. Technisch cn financieel is afsluiting van de Waddeuzee een gigantisch project, dat het Deltaplan verre in de schaduw stcIL Er zullen 100 kin. primaire en 150 km. secundaire dammen moeten worden aangelegd, tegenover slechts 22, resp. 13 km. in het Deltagebied. De kosten (zonder die van aanpassingsw erken en inrichting van de droogvallende gronden) zouden ƒ5 a 6 miljard bedragen of 2 a 3 maal zoveel als die van het Deltaplan. Dit kaartje is samengesteld op grond van recente gegevens van Rijkswaterstaat. In Europees verband nemen de Ne derlandse stranden, duinen, aanwassen, kwelders en ondiepe kustzeeën een aparte plaats in. De Waddeneilanden en de Waddenzee vormen een unieke re presentant van al deze typen in hun totaliteit. (Zie verder volgend nummer) PLANNEN VOOR MEER DORPSHUIZEN OP TEXEL De meeste Texelse dorpen beschikken nog niet over een dorpshuis. Het ziet er naar uit dat daar binnen afzienbare tijd verandering in komt. Tijdens de laatstgehouden vergadering van het centraal bestuur van de Stichting Cul tureel Werk kwamen o.a. de plannen te De Koog ter sprake. In dat dorp hebben vertegenwoordigers van de N.H. Ge meente en de Oranjevereniging al twee besprekingen gevoerd. In principe wil men streven naar een dorpshuis-gym- nastickzaal, tevens geschikt als zomer- kerk en huisvesting voor het „Schuil- hutwerk". De kerkvoogdij voelde veel voor een zaal van belangrijk grotere capaciteit dan waarover de bestaande dorpshui zen in de andere dorpen beschikken. De mogelijkheid bestaat dat de Stich ting Sociaal Toerisme in het project zal participeren. In Oosterend zijn de dorpshuisplan nen al in een veel meer gevorderd sta dium. Op het ogenblik worden bespre kingen gevoerd met het Ministerie van Cultuur, recreatie en maatschappelijk werk, waarbij o.a. de maximaal toel- laatbare investering een knelpunt is. De bouwsom zal in ieder geval de twee ton overschrijden. De begroting ligt nu op een bedrag van ƒ212.000, zonder kosten van grondverkrijging. Tijdens de vergadering van Cultureel Werk werd door Ds W. A. Soesan mee gedeeld, dat ook te De Cocksdorp dorpshuisplannen bestaan, zij het nog zeer vaag. Enkele bestaande dorpshuizen vol doen niet aan de eisen, zodat men ver bouwing overweegt. Voor Den Hoorn is een eenvoudige verbouwing ontworpen, die wordt geraamd op ƒ4250,Het dorpshuis van De Waal 'behoeft een veel ingrijpender uitbreiding, aangezien de zaal veel te klein is. Het plan van een aanbpuw zal mogelijk binnenkort worden ontworpen. Bijna zeker zal op 1 januari 1966 dc „Overkoepeling van vrouwenorganisa ties op Texel" worden opgericht. Het zal een voortzetting zijn van een deel der activiteiten van de Strcekontwikkeling, die omstreeks dezelfde tijd voor Texel ophoudt te bestaan. Het initiatief tot de oprichting is dan ook door de Streekontwikkeling genomen. Het doel dat men zich gesteld heeft, luidt volgens het voorlopig reglement: „een bijdrage leveren in dc welzijnsbevordering, voor zover dit de activiteiten van de vrouwenorganisaties betreft". Dit moge idealistisch en enigszins vaag klinken, een feit is toch dat de Texelse vrouwen verenigingen zeer veel praktisch nut van een dergelijke organisatie kunnen ondervinden. Om één voorbeeld te noemen: ieder die van een verenigingsbestuur deel uitmaakt, weet mee te praten van de moeilijkheden, die gepaard gaan met het uitnodigen van een spreker of spreekster naar Texel. Als het een goede is, komt zoiets op een flink be drag te staan, mede door de hoge kos ten van reis en verblijf die verenigin gen elders in het land niet behoeven op te brengen. (De persoon, die de avond verzorgd, kan nooit naar zijn woonplaats terugreizen, wat voor hen op zichzelf al een reden kan zijn om de uitnodiging van de hand te wijzen). Herhaaldelijk ziet men het op Texel ge beuren men leze de verslagen in deze krant er maar op na! dat een spreekster die met veel kosten en moeite naar het eiland is gehaald om daar één avond te verzorgen, een week later voor een andere club hetzelfde programma brengt Overleg Het is duidelijk, dat tijdig overleg tot eeu praktischer organisatie had kun nen leiden. Dergelijk overleg komt eerst goed tot zijn recht als het gebeurt in een orgaan, waarbij alle vrouwen verenigingen zijn aangesloten, een soort federatie dus, waarvan het bestuur, ge steund door deskundigen, adviezen kan geven en regelend en organiserend kan optreden. Dit laatste klinkt maar voor weinigen aantrekkelijk en dat is begrij pelijk. Men wil het „eigen gezicht" be houden en zich niet onderwerpen aan enige dwang „van bovenaf". De over koepeling zal evenwel zodanig worden opgezet dat het eigen karakter van de verenigingen met wordt aangetast dus geen „fusies" e.d. en dat men is aangeslolen zolang men dat zelf wil. Voordelen Maar dan kan ook worden geprofi teerd van een indrukwekkende reeks voordelen, vooral ook omdat de Over koepeling bepaalde subsidies zal ge nieten l(zoals nu de Streekontwikkeling), waardoor mogelijkheden ontstaan, die anders door de verenigingen zelf dik zouden moeten worden betaald. Om de zelfwerkzaamheid van de vrouwenorganisaties te bevorderen zullen de mensen van de Overkoepeling iedere vereniging met raad en daad ter zijde staan met adviezen over de sa menstelling van het jaarprogramma en kaderdagen organiseren voor de bestu ren Het organiseren van cursussen, le zingen, filmvoorstellingen, demonstra ties en tentoonstellingen, die de huis houdelijke voorlichting, gezinsvoor lichting e.d. betreffen, zal worden ge steund en gestimuleerd. Ook de praktische en sociale hulp door de vrouwenorganisaties zal wor den bevorderd: bejaardenwerk, jeugd werk, gezinshulp etc. Voorts zal overleg worden bevorderd tussen de vrouwen organisaties enerzijds en de plaatselijke en provinciale overheid anderzijds, als mede met instellingen op sociaal, cul tureel en agrarisch terrein. Volgende maand Onlangs hebben de vertegenwoordig sters van een groot aantal Texelse vrou wenorganisaties kennis genomen van de plannen tot oprichting van de „fede ratie" De vertegenwoordigsters op hun beurt hebben ei iets over verteld tij dens hun eerstvolgende verenigings bijeenkomst. Volgende maand zal over de oprichting een definitieve beslissing worden genomen. Volgens het voorlopig reglement wordt het orgaan gevormd door afge vaardigden van de aangesloten organi saties. Elke vereniging zal zelf een af gevaardigde moeten benoemen, evenals een plaatsvervangend afgevaardigde. Ze worden voor een periode van drie jaar gekozen, maar kunnen het lidmaat schap ook tussentijds opzeggen. Het be stuur kiest uit haar midden het dage lijks bestuur, bestaande uit voorzitster, secretaresse en penningmeesteresse. Het bestuur kan zich laten bijstaan door adviseurs, b.v. van de Stichting Huishoudelijke Voorlichting, de agra- risch-sociale voorlichting, de Volks- WIJZIGING OPENINGSTIJDEN BIBLIOTHEEK In verband met Kertsmis en de jaar wisseling wordt bekend gemaakt, dat de Openbare bibliotheek-leeszaal in plaats van de vrijdagen 24 en 31 decem ber, geopend zal zijn op de donderda gen 23 en 30 december. Voor de jeugd van half vier tot 'half zes; voor volwas senen van half acht tot half tien n.m. hogeschool en het Prov. opbouworgaan. Het verkoepelingsorgaan zal vertegen woordigd zijn in de stichting Cultureel Werk Texel. Het orgaan zal minstens 8 x per jaar bijeenkomen. Financiën De Overkoepeling zal de benodigde financiën betrekken van de leden van de aangesloten organisaties (waar schijnlijk ƒ0,25 per lid per jaar). An dere inkomsten bestaan uit subsidies en de opbrengst van activiteiten. Van de verenigingen wordt verwacht dat zij uiterlijk 25 januari 1966 schrif telijk laten weten of zij zich bij de overkoepeling willen aansluiten en zo ja, of zij de namen van de vertegen woordigster en plaatsvervangend verte genwoordigster willen doorgeven Een en ander kan geschieden bij mej. R. C. Bastiaans. NA-DOORLICHTING OP 21 EN 22 DECEMBER Programma: dinsdag 21 december: 8.30- 9.15 uur Oudeschild, achter dorpshuis; 10.00-10.05 uur Zuid-Haffel, bij K.I.- station; 10.35-10 45 uur P.H. Polder, bij H. G. Timmer; 11.30-11.55 uur Den Hoorn, bij o 1. school; 13.15-13.25 uur De Westen, bij D. W. Keijser; 14.05-14.20 uur Gerritsland, bij Jac. Verseput; 15.15-16.00 uur De Koog, bij RiC. kerk; 18.30-18.35 uur Spang, bij hoeve Varia; 19.15-20.00 uur Oosterend, bij Gebouw voor Chr. Belangen; 20.35-20.45 uur Oost, bij oude school, woensdag 22 december: 10.00-10.25 uur De Cocksdorp, bij hotel De Hoop; 11.10-11.20 uur Md.-Eierland, bij Dros' smederij 12.00-12.10 uur Zd.-Eierland. bij vlieg veldpaviljoen; 13.00-13.15 uur De Waal, bij dorpshuis. 1. de kosten bedragen ƒ1,70 per per soon; betaalt U met gepast geld; vormen de kosten werkelijk een be zwaar, dan kan worden volstaan met betaling van een lager bedrag; 2. personen geboren na 1 oktober 1951 worden niet onderzocht; 3. bent U door beroepswerkzaamheden of anderszins verhinderd op de aan gegeven plaats of tijd te verschijnen, regelt U dit dan zelf aan de hand van het schema; 4. bij verhindering het onderzoek bij te wonen, gelieve U dit tevoren, hetzij schriftelijk, hetzij mondeling, te melden ter gemeentesecretarie Den Burg. 5. ontkleden is niet nodig; wel wordt verkocht er op toe te zien dat kno pen in de kleding alleen voorkomen over het midden van borst en rug.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1965 | | pagina 1